شکاری قرضے
شکاری قرضےآں Predatory lending توں مراد ایداں دے قرضے نيں جو دھوکھا دینے دی نیت توں دتے جاندے نيں تے قرض دیندے وقت ہی طے ہونے والی شرائط بد دیاندی اُتے مبنی ہُندی نيں۔ امریکا وچ شکاری قرضےآں دی کوئی واضح قانونی تعریف موجود نئيں اے۔ کم پڑھے لکھے لوک ،غریب افراد، اقليتی طبقے تے عمر رسیدہ لوک زیادہ تر اس دا شکار ہُندے نيں۔
ان شکاری قرضےآں دے لئی کوئی چیز رہن (گروی) رکھی جاندی اے مثلاً کار یا مکان۔ قرض دینے والے ادارے ایہ اچھی طرح جاندے ہوئے وی کہ قرض لینے والا ایہ قرض ادا نئيں کر سکے گا اسنوں قرض دے دیندے نيں۔ جدوں مقروض بروقت قسطاں ادا نئيں کر سکدا تاں گروی شدہ چیز نوں بیچ کر قرض دہندہ بینک یا کمپنی اپنا تاں منافع حاصل کر لیندی اے جدوں کہ قرض لینے والا اکثر کنگال ہوئے جاندا اے۔ شکاری قرضےآں وچ پھنسانے دے بے شمار طریقے نيں مثلاً قرض دی شرائط نوں غیر واضح رکھنا یا چھپانا، شرح سود نوں نہایت مناسب دسنیا، خفیہ معاوضاں نوں بعد وچ ظاہر کر کے انہاں دا مطالبہ کرنا، دستاویزات وچ ردو بدل کرنا وغیرہ۔* امریکا دے مشہور بنک HSBC Finance اُتے شکاری قرضے دینے دا الزام لگایاگیا سی جس دے بعد اس مالیاتی ادارے نے اپنی پالیسیاں وچ کچھ تبدیلی کيتی۔ * امریکا وچ sub-prime mortgages اسکینڈل وچ ایداں دے لوکاں نوں قرض اُتے مکانات دتے گیئے جنہاں دے بارے وچ قرض دینے والےآں نوں اچھی طرح معلوم سی کہ ایہ لوک ایسا قرضہ نئيں چکيا سکدے۔ * Ameriquest Mortgage نامی اک ادارے اُتے جدوں ایہ ثابت ہوئے گیا کہ اسنے دھوکھا دہی توں کم لیندے ہوئے قرض خواہاں نوں شکاری قرضےآں وچ پھنسایا اے تاں اس کمپنی نے 32.5 کروڑ ڈالر ہرجانہ دینے اُتے آمادگی ظاہر کر دتی۔
آئی ایم ایف سودھو
آئی ایم ایف تے ورلڈ بینک اُتے اکثر ایہ الزام لگایا جاندا اے کہ انہاں دے قرضے ایسی شرائط توں وابستہ ہُندے نيں جنہاں دی وجہ توں قرض لینے والے ملکاں دیاں مشکلاں وچ اضافہ ہُندا اے تے انہاں ملکاں وچ غربت ودھ جاندی اے۔ 1991 وچ جون پلگر نامی اک جرنلسٹ نے اپنی ڈوکومنٹری "جنگ دے دوسرے طریقے" وچ دسیا کہ
“Remember Live Aid in 1985, that symbol of concern and generosity? Did you know that during that year, the hungriest countries in Africa gave twice as much money to us in the developed world as we gave to them? There was another famine last year. Perhaps you are one of those who took part in Red Nose Day. Did you know that before that day was over, the equivalent of all the money that comic relief had raised in Britain, about 12 million pounds, had come back to the rich countries? For every day this amount is given by the poorest to the rich on interest payments on loans that most of them never asked for or knew existed. In other words, contrary to a myth long popular in the West, it has been the poor of the world who have financed the rich, not the other way around.”[۱]