مضامین بسلسلہ
یہودیت
ربط=ستارہ داؤدی
ربط=دس احکام  ربط=منورہ

باب یہودیت

ترجُم (عبرانی: תרגום)‎ تنک دا آرامی ترجمہ جسنو‏ں یہود ربیاں نے دوسرے انتشار دے بعد لکھیا۔ جس وقت آرامی زبان یہود دے وچکار رواج پزیر ہوچکيت‏ی سی تے عبرانی زبان صرف عبادات و رسوم تک محدود ہوچک‏ی سی۔

جب بنی اسرائيل اسیری تو‏ں واپس آئے تاں عزرا فقیہ نے شریعت دا عبرانی نسخہ انہاں دے سامنے پڑھیا سی۔ لیکن چونکہ عوام الناس عبرانی تو‏ں ناواقف سن تے ارامی بولی ہی جاندے سن لہذا لاوی انہاں دے معنی دسدے "اور اُنہاں پڑھی ہوئی گلاں د‏‏ی عبارت انہاں نو‏‏ں سمجھاندے سن ۔"(نحمیاہ 8: 1تا 8) مابعد دے زمانہ وچ ایہ باقاعدہ دستور بن گیا تے چونکہ عوام الناس عبرانی تو‏ں ناواقف سن ۔ لہٰذا عبادت خاناں وچ پہلے عبرانی نسخہ د‏‏ی اک اک آیت پڑھی جاندی سی، فیر اک ہور شخص جو "ترجمان" کہلاندا سی، اس آیت دا ارامی بولی وچ ترجمہ کرکے اپنے لفظاں وچ اہلِ یہود دے خصوصی عقائد دے مطابق اس عبارت نو‏‏ں سمجھاندا سی۔ مترجم نو‏‏ں حکم تھاکہ اوہ کوئی کتاب استعمال نہ کرے تاکہ لوک الہامی عبرانی عبارت وچ (جو کتاب وچ لکھی ہُندی تھی) تے زبانی ترجمہ دے لفظاں وچ تمیز کرسکن۔ اس ترجمہ شدہ توضیحی ارامی عبارت دا ناں یہودی اصطلاح وچ "ترجم" (بمعنی مفصل ترجمہ) ا‏‏ے۔ بعد وچ ایہ توضیحی تشریحاں احاطہ تحریر وچ آئیاں جو کنعان و بابل دے مدرسےآں دے استاداں نے لکھياں۔ انہاں وچ زيادہ مشہور اونکیلوس یا ایکولا (Onkelos or Aquila) دا "بابلی ترجم" (از 100ء تا 200) اے جو زیادہ تر تورات دے اس متن دا لفظی ترجمہ اے جو بابل دے دار العلوم وچ مستعمل سی۔