برہدیشور مندر

برہدیشور مندر
Brihadishvara temple complex
بنیادی معلومات
مقام	تنجور
متناسقات	10°46′58″N 79°07′54″E
مذہبی انتساب	ہندو مت
معبود	شیوا
ثقافتی سرگرمیاں	مہا شیوراتری
ضلع	ضلع تنجور
ریاست	تامل ناڈو
ملک	بھارت
تعمیراتی تفصیلات
سن تکمیل	1010 AD
نقش کاریاں	Tamil and Grantha scripts

برہدیشور مندر بھارت دے صوبے تامل ناڈو دے تنجاوُر شہر دا مکھ ہندو مندر اے، جس دا اساری 1003–1010 عیسوی وچکار چول حکمران راجاراج-1 چول نے کروائی۔ اوہناں دے ناں کارن ایہہ مندر راجاراجیشور مندر دے ناں نال وی جانیا جاندا اے۔ 216 فٹ اچا ایہہ مندر بھگوان شیو نوں سمرپت اے اتے بھارت دے اچے مندراں وچوں اک اے۔ 1600 عیسوی وچ باہری سرکھیا لئی اس دے آلے-دوآلے دوہری چاردیواری بنوائی گئی اتے مندر داخلہ لئی دو دوار بنائے گئے۔ مندر دا مکھ دوار بہت اچا اے۔ اتھے ایہہ گل وی زکریوگ اے کہ دکھنی بھارت دے سارے مندر اتری بھارت دے مندراں توں الگ ہن۔ اتر بھارت وچ مندر دے مکھ بھون دی اچائی باقی بھوناں توں اچی ہندی اے، جدوں کہ دکھنی بھارت دے مندراں وچ مکھ دوار (گوپرم) دی اچائی باقی بھوناں توں اچی ہندی اے۔ مکھ دوار توں بعد تھوڑھا اگے جا کے اک ہور دوار آؤندا اے ایہہ دوار لنگھ کے اگے اک چبوترا آؤندا اے، جس اُتے نندی جی دی وڈا مورتی براجمان اے۔ اس مورتی دی خاص گل ایہہ اے کہ ایہہ مورتی اک ہی پتھر توں بنائی گئی اے اتے بھارت دی دوسری سبھ توں وڈی مورتی اے۔ ستھل دے ساہمنے برہدیشور مندر اے۔ سارا مندر گرینائیٹ دے پتھر نال بنیا ہویا اے اتے مندر اساری وچ لگپگ 1,30,000 ٹن گرینائیٹ دا استعمال ہویا اے، پورے گرینائیٹ نوں نقاشی نال سجایا ہویا اے۔

اتھے ایہہ گل وی کافی زکریوگ اے کہ تنجاور دے 100 کلومیٹر نیم قطر وچ کوئی وی گرینائیٹ دی کھان نہیں اے، اس لئی انے بھار دا گرینائیٹ اتھے کویں لیاندا ہووےگا اتے صرف ہتھوڑی-چھینیی دی مدد نال کویں نایاب نقاشی کیتی ہوویگی، ایہہ گل اج وی حیرانی تے سوچن والی اے۔ گربھگرہِ وچ قائم مکھ شولنگم کافی اچا اے۔ عقیدت منداں نوں اک مقررہ تھاں توں اگے جان دی مناہی اے اتے اوہناں ولوں ارپت پوجا دا سامان مندر پجاری ولوں ہی شو لنگم تک پہنچایا جاندا اے۔ مندر دے اندر فوٹو کھچن دی سخت مناہی اے۔ مندر دیاں 16 منزلاں ہن اتے ہریک منزل نوں الوکار میناکاری کرکے دیوتیاں مہابھارت-رمائن دے مورت، جانوراں اتے پنچھیاں دیاں مورتیاں نال سجایا گیا اے۔ ایہہ مندر مکھ طور اُتے تاں بھگوان شیو نوں سمرپت اے پر گربھگرہِ دے دوآلے سورج اتے چندر دیوتے دیاں وڈا مورتیاں وی بنیاں ہوئیاں ہن۔

پرانے دور توں ہی ایہہ مندر سیاسی، سماجی، وپاری اتے مذہبی سرگرمیاں دا مرکز رہا اے۔ مندر دے آس-پاس ہی مکھ منڈیاں لگدیاں سن۔ ہریک نویں بادشاہ دا راج تلک اتھے ہی ہندا سی۔ مشہور سنگیتکاراں اتے نرتکیاں(ناچیاں) ولوں اتھے بھرتناٹئم پیش کرنا بہت مان دی گل سمجھی جاندی اے۔ مندر دے 1000 سال پورے ہون اُتے تاملناڈو سرکار نے دنیا دے 1000 چوٹی دے بھرتناٹئم کلاکار بلا کے دو دن جشن منایا سی اتے بھارت سرکار نے مندر نوں سمرپت 1000 روپئے دا اک سکہ، جس اُتے مندر دی مورت اکری اے، جاری کیتا سی۔ دراوڑ کلا نال بنیا ایہہ مندر 1987 وچ یونیسکو ولوں عالمی وراثت ٹکانہ اعلان ہو چکا اے۔

مورتاں

• Thanjavur big temple: World Heritage site
• 
  Shiva as a saddhu (monk, Bhikshatana)
• 
  Ardhanarishvara (half Shiva, half Parvati)
• 
  Ganesha
• 
  Ganesha shrine with corridor in the back
• 
  Subrahmanyar shrine in the north part of the courtyard
• 
  Chandeshvara shrine. On right is the wall of main temple, in back the eastern gopuram
• 
  Narasimha avatar of Vishnu killing the demon
• 
  Lakshmi statue
• 
  Gaja-lakshmi mural
• 
  Vishnu
• 
  A yoga and meditation relief
• 
  Kalpavrisksha mythology with kama depiction (gopuram)

ہورویکھو

• راجہ راج چول I
• چولا بادشاہت

حوالے

کتاباں

• Prasanna Kumar Acharya (2010). An encyclopaedia of Hindu architecture. Oxford University Press (Republished by Motilal Banarsidass). ISBN 978-81-7536-534-6. 
• Prasanna Kumar Acharya (1997). A Dictionary of Hindu Architecture: Treating of Sanskrit Architectural Terms with Illustrative Quotations. Oxford University Press (Reprinted in 1997 by Motilal Banarsidass). ISBN 978-81-7536-113-3. 
• (2014) Rediscovering the Hindu Temple: The Sacred Architecture and Urbanism of India. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-4438-6734-4. 
• S.R. Balasubrahmanyam (1975), Middle Chola Temples, Thomson Press, ISBN 978-9060236079 
• Ching, Francis D.K. (2007). A Global History of Architecture. New York: John Wiley and Sons, 338–339. ISBN 0-471-26892-5. 
• Alice Boner (1990). Principles of Composition in Hindu Sculpture: Cave Temple Period. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0705-1. 
• (2005) Silpa Prakasa. Brill Academic (Reprinted by Motilal Banarsidass). ISBN 978-8120820524. 
• (1995) Essays in Architectural Theory. Indira Gandhi National Centre for the Arts. ISBN 978-0-19-563805-9. 
• Dehejia, V. (1997). Indian Art. Phaidon: London. ISBN [[Special:BookSources/0-7148-3496-3.
• Adam Hardy (1995). Indian Temple Architecture: Form and Transformation. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-312-0. 
• Adam Hardy (2007). The Temple Architecture of India. Wiley. ISBN 978-0470028278. 
• Adam Hardy (2015). Theory and Practice of Temple Architecture in Medieval India: Bhoja's Samarāṅgaṇasūtradhāra and the Bhojpur Line Drawings. Indira Gandhi National Centre for the Arts. ISBN 978-93-81406-41-0. 
• Harle, J.C., The Art and Architecture of the Indian Subcontinent, 2nd edn. 1994, Yale University Press Pelican History of Art, ISBN [[Special:BookSources/0300062176
• Monica Juneja (2001). Architecture in Medieval India: Forms, Contexts, Histories. Orient Blackswan. ISBN 978-8178242286. 
• Stella Kramrisch (1976). The Hindu Temple Volume 1. Motilal Banarsidass (Reprinted 1946 Princeton University Press). ISBN 978-81-208-0223-0. 
• Stella Kramrisch (1979). The Hindu Temple Volume 2. Motilal Banarsidass (Reprinted 1946 Princeton University Press). ISBN 978-81-208-0224-7. 
• (1986) Encyclopaedia of Indian temple architecture. American Institute of Indian Studies. ISBN 978-0-8122-7992-4. 
• George Michell (2000). Hindu Art and Architecture. Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-20337-8. 
• Michell, George (1988), The Hindu Temple: An Introduction to Its Meaning and Forms, Chicago: University of Chicago Press, ISBN 0-226-53230-5 
• Man, John (1999). Atlas of the Year 1000. United Kingdom: Penguin Books. ISBN 0-7946-0011-5. 
• Thapar, Binda (2004). Introduction to Indian Architecture. Singapore: Periplus Editions, 43, 52–53. ISBN 0-7946-0011-5. 
• T. A. Gopinatha Rao (1993). Elements of Hindu iconography. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0878-2. 
• Ajay J. Sinha (2000). Imagining Architects: Creativity in the Religious Monuments of India. University of Delaware Press. ISBN 978-0-87413-684-5. 
• Burton Stein (1978). South Indian Temples. Vikas. ISBN 978-0706904499. 
• Burton Stein (1989). The New Cambridge History of India: Vijayanagara. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26693-2. 
• (2010) A History of India. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-2351-1. 
• Kapila Vatsyayan (1997). The Square and the Circle of the Indian Arts. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-362-5. 

باہرلے جوڑ

• Tanjavur Brhadisvara Temple, Indira Gandhi National Centre for the Arts, Government of India
• The Big temple, Thanjavur
• Stamps issued by India Post Archived 2017-02-02 at the وے بیک مشین
• Photos on art-and-archaeology web site
• Unesco Great Living Chola Temples