وکیپیڈیا

اسرائیلی یہود

اسرائیلی یہود
יהודים ישראלים
کل آبادی
بنیادی یہودی آبادی:
6,556,000
74.6% of the اسرائیلی آبادی
توسیع شدہ یہودی آبادی
(بشمول یہودیاں دے غیر یہودی رشتہ دار):
6,705,000
اسرائیلی آبادی دا 79.3%
گنجان آبادی والے علاقے
 اسرائیل
      
6,300,000 (ستمبر 2015)
 امریکہ500,000
 روس100,000 ( ماسکو وچ 80,000)
 کینیڈا10,755–30,000
 برطانیہ≈30,000
 آسٹریلیا15,000
 جرمنی≈10,000
زباناں
تاریخی عبرانی، یہودی بولی
یدیش بولی، لاڈینو، یہودی عربی تے ہور یہودی زباناں

عبادتی زباناں
عبرانی بولی تے آرامی بولی

اہ‏م بولی جانے والی زباناں
جدید عبرانی، انگریزی بولی، روسی بولی، ہسپانوی بولی، عربی بولی، فرانسیسی بولی، امہری بولی
متعلقہ نسلی گروہ
اشکنازی یہود · سفاردی یہودی · مزراحی یہودی،
ہور سامی قوم (شامی عربی، آشوری قوم) تے دوسری یہودی نسلی گروہ

اسرائیلی یہود (انگریزی: Israeli Jews، عبرانی: יהודים ישראלים) دا اطلاق انہاں افراد اُتے ہوندا اے جو یہودیت اُتے ایمان لاندے ہاں تے انہاں کےپاس ریاست اسرائیل دی شہریت ہو تے اوہ اسرائیلی یہودی مہاجرین دی اولاد وچو‏ں ہوئے۔ اسرائیلی زیادہ تر اسرائیل تے مغربی ممالک وچ پائے جاندے نيں۔ کچھ ہور ممالک وچ وی آباد نيں۔ ایہ ضروری نئيں اے کہ صرف یہودی علاقےآں وچ ہی پناہ گزین ہاں۔ زیادہ تر اسرائیلی یہود عبرانی بولی بولتے نيں۔ تے انہاں وچ اکثر کچھ نہ کچھ یہودی مذہبی تعلیمات دی پاسداری کردے نيں۔ موجودہ وقت وچ دنیا وچ یہود دی آبادی نصف حصہ ریاست اسرائیل وچ آباد اے۔

اسرائیل وچ کی تعریف وچ یہود دے تمام فرقے شامل نيں۔ جداں اشکنازی یہود، سفاردی یہودی، مزراحی یہودی ، [[بيتا ] اسرائیل]]، کوچین یہود، بنے اسرائیل، قرائی یہود تے انہاں دے علاوہ بہت سارے یہودی فرقے نيں جو اسرائیل وچ آباد نيں۔ کثیر تعداد وچ فرقاں دا وجود اسرائیل وچ وسیع یہودی ثقافت تے تہذیب دا ذمہ دار اے تے بہت سارے مذہبی رسومات تے عبادات احاطہ کردے نيں۔ حریدی یہودیت تو‏ں لیکر سیکیولر یہودیت سب دے سب یہودی ثقافت دے احاطے وچ اپنی زندگی گزارتے نيں۔ یہودی آبادی وچ تقریباً 25 فیصد اسکولی بچے تے 35 فیصد تو‏ں زیادہ نومولود سفاردی یہودی تے مزراحی یہودی دی مخلوط اولاداں نيں تے انہاں دی تعداد ہر سال 0۔5 فیصد دی در تو‏ں ودھ رہی اے۔ 50 فیصد تو‏ں زیادہ یہودی آبادی آیا نصف سفاردی اے یا نصف مزارحی۔[۱] باوجود ایہ کہ اسرائیلی یہود دے درمیان ہن وی ایہ بحث جاری اے کہ یہودی کون ہے؟، اسرائیل وچ یہود ہونا قومی شعار منیا جاندا اے تے اسرائیلی انتظامیہ اوہدی دیکھ ریکھ کردی اے۔ اک مکمل یہود ہونے دے سارے معیار جنہاں نو‏ں یہودی کون ہے؟ دے تحت ترتیب دیاگیا اے تے اسرائیلی وزارت داخلہ اس فردکو بطور یہود رجسٹر کردی اے جو اس معیار اُتے پورا اترا ہوئے۔ مرکزی ادارہ شماریات، اسرائیل دے اعداد و شمار دے مطابق دسمبر 2017ء تک اسرائیل وچ یہودیاں دی آبادی تقریباً 6,556,000 اے۔ ( کل آبادی دا 74.6 فیصد ، جے مشرگی یروشلم تے گولان عرب دی آبادی بھٰ شامل دی جائے)۔[۲][۳] اسرائیلی ادارہ جمہوریت دی 2008ء دی رپورٹ دے مطابق 47 فیصد آبادی خود نو‏‏ں پہلے اک یہودی دے طور اُتے تسلیم کردی اے پھر اک اسرائیلی دے طور اُتے۔ صرف 39 فیصد آبادی خود نو‏‏ں پہلے اسرائیلی مندی اے۔ [۴]

تاریخ سودھو

اصل مضمون: سرزمین اسرائیل اُتے یہودیت دی تاریخ تے تاریخ اسرائیل

آغاز سخن سودھو

یہود شروع تو‏ں ہی ارض اسرائیل نو‏‏ں اپنا مادر وطن تسلیم کردے رہے نيں۔ اس وقت وی جدو‏ں کہ اوہ منتشر سن ۔ اسرائیل نو‏‏ں اپنا گھر مندے سن ۔ تنک دی تعلیمات دے مطابق یہود دا اسرائیل تو‏ں ناندا اس وقت تو‏ں شروع ہوندا اے جدو‏ں خدا نے ابراہیم نو‏‏ں سرزمین کنعان دینے دا وعدہ کیتا سی ابراہیم کنعان وچ آباد ہو گئے جتھ‏ے انہاں دے فرزند ارجمند اسحاق تے پوندے یعقوب دی ولادت ہوئی تے اوتھے انہاں دا خاندان آباد ہويا۔ بعد ازاں یعقوب اپنی اولاد دے نال مصر دی طرف ہجرت کر گئے سن ۔ صدیاں بعد انہاں دی نسل موسی تے ہارون دے نال مصر تو‏ں نکل گئی، خدا نے موسی نو‏‏ں الواح عطا دی سن۔ تے اوہ یعقوب دی اولاد نو‏‏ں اپنے آبائی وطن کنعان لے آئے۔ انہاں نے یوشع بن نون دی قیادت میںکنعان نو‏‏ں فتح کیتا۔اسرائیلی قضاۃ دے دور وچ اسرائیلیاں دے پاس کوئی منظم حکمران نئيں سی پھر اس دور دے بعد مملکت اسرائیل نو‏‏ں قائم کیتا گیا تے ہیکل سلیمنی دی تعمیر عمل وچ آئی۔ جلد ہی ایہ بادشاہت دو حصےآں مملکت یہوداہ تے مملکت اسرائیل وچ منقسم ہو گئی۔ انہاں بادشاہتاں دی تباہی دے بعد 597 قبل مسیح وچ محاصرہ یروشلم پیش آیا تے اسرائیلاں نو‏‏ں اسیری بابلکی طرف دھکیل دتا گیا۔ 70 برساں دے بعد کچھ اسرائیلیاں نو‏‏ں علاقے وچ آنے دی اجازت ملی تے پھر ہیکل دوم تعمیر کیتا گیا۔ پھر انہاں نے حشمونی سلطنت دی بنیاد رکھی۔ 63 قبل مسیح وچ رومی سلطنت نے حشمونی سلطنت اُتے قبضہ کر لیا۔ دوسری صدی دے دوران رومی سلطنت دے خلاف بغاوندی سلسلہ دا آغاز ہويا تے نتیجتا ہیکل دوم دی مسماری ہوئی تے یہودیاں دا دیس کڈیا ہويا۔

7 واں صدی وچ اسلام دا عروج ہو ا تے بازنطینی سلطنت دی فوج نے اس علاقے نو‏‏ں شام دی اسلامی فتح جنگ وچ فتح کرکے مسلم خلافت وچ ملیا لیا۔ صدیاں بیت گئياں تے علاقے وچ یہودی آبادی گھٹتی ودھدی رہی۔ 1880ء وچ جدید صہیونیت تو‏ں قبل، 19 واں صدی ڪے اوائل وچ 1000 یہودی جدید اسرائیل وچ آباد سن ۔

یہودی اک زمانہ تک راندہ درگاں راے، پھر 19 واں صدی صہیونیت دے عروج دا پیغام لے کر آئی۔ قومی یہودی تحریک آغاز ہويا جس دا مقصد فلسطین وچ یہودی ریادت قائم کرکے یہودیت تے صہیونیت نو‏‏ں دنیا وچ اک پہچان دینا سی 1880ء تو‏ں لیکر ہن تک اک کثیر تعداد نے فلسطین دی طرف ہجرت دی اے۔ 1933ء وچ نازیت دی آمد تک صہیونیت اک اقلیندی تحریک سی۔ نازیاں نے یہودیاں نو‏‏ں ختم کرنے دی متعدد کوششاں کيتیاں تے انہاں نے مرگ انبوہ وچ یورپ دے کئی علاقے فتح کر لئی سن ۔ [۵] 19 واں صدی دے اواخر وچ یہودی دی اک کثیر تعداد اولا عثمنی فلسطین پھر انتداب فلسطین دی طرف ہجرت کرنے لگی ۔ سنہ 1917ء مٰں برطانیہ نے اعلان بالفور دے ذریعے تعہدی فلسطین وچ اسرائیل دا گھر تسلیم کر لیا۔ اس علاقے وچ یہودی آبادی 1922ء وچ 11 فیصد تو‏ں ودھ کر 1922ء وچ 30 فیصد ہو گئی۔ [۶]

سنہ 1973ء وچ عرب بغاوت دے بعد پلی کمیشن نے تقسیم دا منصوبہ پیش کیتا جسنو‏ں عرب رہنماآں نے مسترد کر دتا۔ لیکن صہیونی رہنما داؤد بن غوریان نے اسنو‏ں ہتھو‏ں ہتھ لیا۔ نتیجہ دے طور اُتے چونکہ دوسری جنگ عظیم وچ برطانیہ نو‏‏ں عرب دنیا دے مدد دی ضرورت سی لہذا عرب دے دباو وچ آکر یہود دے قومی مادر وطن دا سپنا ٹھنڈے بستے وچ ڈال دتا۔ تے تقسیم 1939 دے سفید دستاویز دی گفتگو نو‏‏ں ملتوی کر دتا کہ عرب لیگ دی رضامندی دے بعد اُتے تو‏ں غور کیتا جائے گا۔ اس تو‏ں یہودی ہجرت اُتے پابندی لگ گئی۔اوہدی دوسری پالیسی وچ اک ایسی حکومت دا قیام سی جتھ‏ے یہود تے عرب اک نال مل کر جکومت کریئے۔ یہود نے اس پالیسی نو‏‏ں اپنی ہزیمت گردانا کیونکہ یہودی یجرت اُتے پابندی لگ چک‏ی سی جدو‏ں کہ عرب ہجرت اُتے کوئی پابندی نہ سی۔ 1947ء وچ جدو‏ں کشیدگی بڑھنے لگی تو برطانیہ نے تعہدی فلسطین تو‏ں برطرف ہونے دا فیصلہ کیتا۔ اقوام متحدہ دا منصوبہ تقسیم-1947 دی رو تو‏ں دو ریاست دا فیصلہ آیا۔ اک یہودی تے دوسری عرب۔ تعہدی فلسطین دا تقریباً 56 فیصد رقبہ یہود ی ریاست نو‏‏ں دے دتا گیا۔اقوام میحدہ دی جنرل اسبملی نے اس فیصلہ نو‏‏ں تسلیم کیتا تے ادھر عرب رہنماآں نے اسنو‏ں سرے تو‏ں خارج کر دتا تے گوریلا جنگ شروع کردت‏ی۔

داوید بن گوریون proclaiming Israeli independence from the United Kingdom on 14 May 1948, below a portrait of تھیوڈور ہرتزل

تعہدی فلسطین دے خاتمے تو‏ں اک دن قبل ، 14 مئی 1948ء نو‏‏ں وزیر اعظم داوید بن گوریون دی قیادت وچ یہودی رہنماآں نے فلسطین وچ اسرائیلی ریاست دے قیام دا اعلامنکر دتا تے نال ہی ایہ اسرائیل دی آزادی دا وی اعلان سی حالانکہ اس وقت سرحداں دا کوئی تعین نئيں ہويا سی [۷]

عرب اسرائیلی جنگ 1948 سودھو

اردن، سوریہ، لبنان ، مصر تے عراق دی افواج نے عرب ریاست دے تقسیم زدہ علاقے اُتے حملہ کر دتا تے اس طرح 1948ء دی عرب اسرائیلی جنگ دا آغاز ہو گیا۔ حال ہی وچ وجود وچ آئی اسرائیلی دفاعی افواج نے عرب اقوام دے چھکے چھڑادئے تے اپنی سرحداں نو‏‏ں اقوام متحدہ دے ذریعے متعین کيتی گئی خطاں تو‏ں وی آگے بڑھا دتا۔ [۸] دسمبر 1948ء تک اسرائیل نے تعہدی فلسطین دے زیادہ تر حصہ اُتے دریائے اردن دے مغربی علاقے تک قبضہ کر لیا۔ باقی علاقےآں وچ مغربی کنارہ (اردنی حکومت) تے غزہ پٹی (مصر حکومت) رہ گئے سن ۔ اس جنگ دے دوران تے اس تو‏ں قبل ہی 711,000[۹] فلسطینی عرب اپنی سرزمین چھڈ دے بھاگ گئے تے دوسرے ملکاں وچ فلسطینی پناہ گزین بن گئے۔

زیادہ تر اسرائیلی 1948ء دی عرب اسرائیلی جنگ نو‏‏ں جنگ آزادی مندے نيں جدو‏ں کہ فلسطینی عرب اسنو‏ں نکبہ تو‏ں تعبیر کردے نيں۔ [۱۰] 1947ء وچ جدو‏ں کشیدگی بڑھنے لگی تو برطانیہ نے تعہدی فلسطین تو‏ں برطرف ہونے دا فیصلہ کیتا۔ اقوام متحدہ دا منصوبہ تقسیم-1947 دی رو تو‏ں دو ریاست دا فیصلہ آیا۔ اک یہودی تے دوسری عرب۔ تعہدی فلسطین دا تقریباً 56 فیصد رقبہ یہود ی ریاست نو‏‏ں دے دتا گیا۔اقوام میحدہ دی جنرل اسبملی نے اس فیصلہ نو‏‏ں تسلیم کیتا تے ادھر عرب رہنماآں نے اسنو‏ں سرے تو‏ں خارج کر دتا تے گوریلا جنگ شروع کردت‏ی۔

داوید بن گوریون proclaiming Israeli independence from the United Kingdom on 14 May 1948, below a portrait of تھیوڈور ہرتزل

تعہدی فلسطین دے خاتمے تو‏ں اک دن قبل ، 14 مئی 1948ء نو‏‏ں وزیر اعظم داوید بن گوریون دی قیادت وچ یہودی رہنماآں نے فلسطین وچ اسرائیلی ریاست دے قیام دا اعلامنکر دتا تے نال ہی ایہ اسرائیل دی آزادی دا وی اعلان سی حالانکہ اس وقت سرحداں دا کوئی تعین نئيں ہويا سی [۷]

1948 تا حال سودھو

The دیوار گریہ in Jerusalem, 2010.
مرگ انبوہ دے بچنے والےآں تے عرب ممالک تو‏ں یہودی پناہ گزیناں وجہ تو‏ں اسرائیل دی آزادی دے بعد اک سال دی مدت وچ ہی دی اسرائیل دی آبادی دوگنی ہو گئی۔ 850,000 تو‏ں زیادہ سفاردی یہودی تے مزراحی یہودی پڑوسی عرب ممالک تو‏ں یا تو بھاگ کر آگئے یا بھگا دتے گئے۔ تے کچھ قلیل تعداد انغانستان، بھارت، ترکی تے ایران تو‏ں وی آ بسی۔ انہاں وچ 680,000 لوگ اسرائیل وچ آباد ہو گئے۔

(ہور دیکھو مسلم تے عرب ممالک تو‏ں یہودیاں دا اخراج)

کچھ برساں تک اسرائیل دی یہودی آبادی برق رفتاری تو‏ں ترقی کررہی سی۔ اوہدی سب تو‏ں وڈی وجہ عالیہ (دنیا دے کونے کونے تو‏ں یہودیاں دی ہجرت) سی۔ انہاں وچ وی سوریت یہودی قابل ذکر نيں جو سوویت دے زوال دے بعد 1990ء وچ اسرائیل دی طرف ہجرت کر گئے تے پہونچتے ہی انہاں نو‏‏ں اسرائیل دی شہریت دے دتی گئی۔ صرف سال 1990–1991 وچ ہی 380,000 یہودیاں دی آمد ہوئی۔ عین اسی وقت 1980 تو‏ں اس وقت تک تقریباً 80,000–100,000 ایتھوپیائی یہود اسرائیل وچ آباد ہوئے۔

1948ء دے بعد اسرائیل متعدد فوجی لڑائیاں وچ مشغول رہیا اے۔ جنہاں وچ سوئز بحران, 1967 6 روزہ جنگ, 1973 جنگ یوم کپور, 1982ء دی جنگ لبنان تے 2006ء لبنان جنگ شامل نيں، انہاں دے علاوہ کچھ چھوٹی جنگاں دے سلسلے وی نيں۔ فلسطین دے نال اسرائیلی مقبوضہ علاقے وچ اسرائیل-فلسطینی جاری تنازعات بھی مسلسل جاری اے۔ ایہ علاقے چھ دن دی جنگ دے بعد تو‏ں ہی اسرائیل دے قبضہ وچ اے۔ حالانکہ 13 ستمبر 1993ء نو‏‏ں اوسلو معاہدے اُتے دستخط ہوئے، اسرائیل تے فلسطین دی کوششاں وی ہوئیاں تے نال ہی بین القوامی امن دے پیامبراں نے وی خوب کوششاں کيتیاں جے اسرائیل فلسطینی تنازعات ختم ہوندے نظر نئيں اندے۔

آبادی سودھو

Israeli soldiers

مرکزی ادارہ شماریات، اسرائیل دے مطابق فرورہ 2013ء تک اسرائیل دی 8 ملین آبادی وچ 75.4 ( کسی وی نسل دے ) یہود نيں۔ [۱۱] انہاں وچ 68 فیصد صبرا یعنی اسرائیل وچ پیدا ہوئے نيں۔ ایہ اسرائیل دی دوسری یا تیسری نسل اے۔ باقی مہاجرین نيں۔ جنہاں وچ 22 فیصد یورپ تے امریکن ممالک تو‏ں تے 10 فیصد ایشیا تے افریقا ( ابشمول عرب ) تاں، نيں۔ [۱۲] تقریباً نصف آبادی عالیہ دے دوران یورپ تو‏ں آئے مہاجرین دی نسل اے۔ اتنی ہی تعداد وچ عالیہ دے دوران عرب، ایران، ترکی تے وسطی ایشیا تو‏ں آئے یہود دی اولاداں نيں۔ تقریباً 200000 یہودی یا انہاں دی نسل ایتھوپیتا تے بھارت (بھارت وچ یہودیت) دے مہاجرین نيں۔ [۱۳]

ترقی سودھو

اسرائیل دنیا دا اوہ واحد ملک جتھ‏ے یہودیاں دی آبادی فطری طور اُتے ودھ رہی اے بر خلاف ہور ممالک دے کہ اوتھ‏ے آیا آبادی گھٹ رہی اے یا جاں دی تاں اے۔ راسخ العقیدہ یہودیت تے حریدی یہودیت اس تو‏ں مستثنی اے کیونکہ انہاں دے نزدیک ہن وی ضبط تولید اک ناپسندیدہ فعل اے لہذا انہاں دی آبادی وچ زبردست اضافہ دیکھنے نو‏‏ں ملدا اے۔ [۱۴] Haredi women have 7.7 children on average while the average Israeli Jewish woman has over 3 children.[۱۵] 1948ء وچ جدو‏ں اسرائیل دا قیام عمل وچ آیا سی تو اس وقت ریاستہائے متحدہ امریکا تے سوویت اتحاد دے بعد یہودی آبادی دا تیسرا سب تو‏ں وڈا ملک سی 1970ء وچ سوویت اتحاد نو‏‏ں پیچھے چھڈ دے یہودی آبادی والا دوسرا سب تو‏ں وڈا ملک بن گیا۔ [۱۶] 2003ء وچ مرکزی ادارہ شماریات، اسرائیل نے خبر دتی کہ اسرائیل ریاستہائے متحدہ امریکا نو‏‏ں پیچھے چھڈ دے یہودی آبادی دا سب تو‏ں وڈا ملک بن گیا اے۔، مردم شماری دے ماہر تے جامعہ عبرانی یروشلم دے پروفیسر سرجیو ڈالا پیگولا نے اس خبراُتے اعتراض جتایا تے کہیا کہ امریکا تے اسرائیل دے درمایان یہودی آبادی دے اس فاصلے نو‏‏ں ختم ہونے وچ حالے ہور 3 برس لگاں گے، ۔ [۱۷] جنوری 2006ء وچ ڈالا پرگولا نے کہیا کہ ہن اسرائیل وچ امریکا سےزیادہ یہود نيں۔ انہاں نے ہور کیتا کہ تل ابیب میٹروپولیٹن نے نیو یارک میٹروپولیٹن علاقہ نو‏‏ں کسی اک میٹروپہلیٹن علاقہ وچ سب تو‏ں زیادہ یہود ہوئے معاملے وچ پیچھے چھڈ دتا اے۔،[۱۸] حالانکہ کچھ ماہرین دا کہنا اے کہ اسرائیل نے یہودی آبادیکے معاملے وچ امریکا نو‏‏ں 2008ء وچ پیچھے چھڈیا اے۔ [۱۹] یہود تو‏ں باہر شادی تے اختلاط دی وجہ تو‏ں یہود دی بیرون اسرائیل آبادی وچ زبردست کمی دیکھنے نو‏‏ں ملی اے۔ تے نال ہی اسرائیل دی یہودی آبادی اسی رفتار تو‏ں ترقی ہو رہی اے۔ اسی تو‏ں ایہ تخمینہ لگایا جارہیا اے کہ اگلے 20 برساں وچ دنیا دے زیادہ تر یہود اسرائیل وچ آباد ہو جان گے۔ [۲۰] مارچ 2012ء نو‏‏ں مرکزی ادارہ شماریات، اسرائیل نے وائی نیٹ عدم موجودگی وچ ایہ پہشن گوئی دی کہ 2019ء وچ اسرائیل وچ 6,940,000 ہون گے۔ جنہاں وچ 5.84 ملین غیر اسرائیلی ہون گے، 2009ء وچ ایہ تعداد 5.27 ملین سی۔ تے 2050ء تک ایہ تعداد 6.09 تو‏ں 9.95 تک پہونچنے دی امید اے۔ یعنی 2011ء دی آبادی وچ 16%–89% دا اضافہ ہونے امید اے۔ ادارہ نے ایہ وی بتایا کہ 2019ء وچ راسخ العقیدہ یہود 1.1 ملین ہون گے۔ 2009ء وچ ایہ تعداد 750,000 سی۔ تے 2059ء تک حریدی یہود دی تعداد 2.73 ملین تو‏ں 5.84 ملین ہونے دی امید اے۔ یعنی 264%–686% دا اضافہ ہوئے گا۔ اس طرح اسرائیل وچ 2059ء تک یہود دی کل آبادی 8.82 ملین تو‏ں 15.790 ملین ہونے دی امید اے۔ [۲۱] جنوری 2014ء وچ ماہر مردم شماری جوزف شیمی نے بتایا کہ 2025ء تک اسرائیل وچ یہود دی آبادی 9.84 ملین دے آس پاس ہوئے گی تے 2035ء وچ ایہی انہاں دی آبادی 11.40 ملین ہو جائے گی۔ [۲۲]

پہلی صدی تخمینہ 2,500 000[۲۳]
ستويں صدی تخمینہ 300,000–400,000[۲۴]
1800 تخمینہ 6,700[۲۵][۲۶]
1880 تخمینہ 24,000[۲۵][۲۶]
1915 تخمینہ 87,500[۲۵][۲۶]
1931 تخمینہ 174,000[۲۵][۲۶]
1936 تخمینہ > 400,000[۲۵][۲۶]
1947 تخمینہ 630,000[۲۵][۲۶]
1949 مردم شماری 1,013,900[۲۷]
1953 مردم شماری 1,483,600[۲۸]
1957 مردم شماری 1,762,700[۲۹]
1962 مردم شماری 2,068,900[۲۹]
1967 مردم شماری 2,383,600[۲۷]
1973 مردم شماری 2,845,000[۲۷]
1983 مردم شماری 3,412,500[۲۷]
1990 مردم شماری 3,946,700[۲۷]
1995 مردم شماری 4,522,300[۲۷]
2000 مردم شماری 4,955,400[۲۷]
2006 مردم شماری 5,393,400[۲۷]
2009 مردم شماری 5,665,100
2010 مردم شماری 5,802,000[۳۰]
2017 مردم شماری 6,556,000[۲][۳]

یہودی آبادی دے عظیم مراکز سودھو

ضلع در ضلع اسرائیلی یہود
درجہ ضلع کل یہودی آبادی
(2008)		 % یہودی
(2008)
1 ضلع وسطی (اسرائیل) 1,592,000 92%
2 ضلع تل ابیب 1,210,000 99%
3 جنوبی ضلع (اسرائیل) 860,000 86%
4 ضلع حیفا 652,000 76%
5 ضلع یروشلم 621,000 69%
6 شمالی ضلع (اسرائیل) 562,000 46%
7 یہودا و سامرا 304,569 ≈15–20%
یروشلم is the largest Jewish city in Israel.
تل ابیب is the second largest Jewish city in Israel and the centre of the largest Jewish metropolitan area in Israel and in the world.
حیفا is the third largest Jewish city in Israel and the centre of the second largest Jewish metropolitan area in Israel.
آبادی دے عظیم مراکز
درجہ شہر آبادی
(2009)		 % یہودی
(2008)		 ضلع
1 یروشلم 773,800 63.4% ضلع یروشلم
2 تل ابیب 393,900 91.4% ضلع تل ابیب
3 حیفا 265,600 80.9% ضلع حیفا
4 ریشون لضیون 227,600 93.9% ضلع وسطی (اسرائیل)
5 اشدود 211,300 91.0% جنوبی ضلع (اسرائیل)
6 فتح تکو 197,800 92.5% ضلع وسطی (اسرائیل)
7 نتانیا 181,200 93.4% ضلع وسطی (اسرائیل)
8 بیر سبع 187,900 87.9% جنوبی ضلع (اسرائیل)
9 حولون 172,400 92.8% ضلع تل ابیب
10 بنی براک 155,600 98.6% ضلع تل ابیب
11 رمت غان 135,300 95.2% ضلع تل ابیب
12 بات یام 128,900 84.9% ضلع تل ابیب
13 رحوووت 109,500 94.8% ضلع وسطی (اسرائیل)
14 عسقلان 111,700 88.4% جنوبی ضلع (اسرائیل)
15 ہرتزیلیا 85,300 96.3% ضلع تل ابیب

شماریات دے استعمال دے لئی اسرائیل وچ 3 اہ‏م میٹروپولیٹن علاقہ جات نيں۔ اسرائیل وچ یہودی آبادی دی اکثریت ملک دے وسطی علاقہ وچ رہندی اے ، جنہاں وچ تل ابیب میٹرو پولیٹن علاقہ شامل اے۔ تل ابیب میٹرو پولیٹن علاقہ فی الحال دنیا دا سب تو‏ں وڈا یہودی آبادی دا مرکز اے۔

اسرائیل دے میٹروپولیٹن علاقےآں وچ یہودی آبادی [۳۱]
درجہ میٹروپولیٹن علاقہ کل آبادی
(2009) 		یہودی آبادی
(2009) 		% یہودی
(2009)
1 تل ابیب میٹرو پولیٹن علاقہ 3,206,400 3,043,500 94.9%
2 [[حیفا میٹرو پولیٹن علاقہ]] 1,021,000 719,500 70.5%
3 [[بئر السبع‎ میٹرو پولیٹن علاقہ]] 559,700 356,000 63.6%

یہ گل مدلل اے کہ یروشلم ، اسرائیل دی حالیہ اعلان دار الحکومت ، دنیا وچ یہودی آبادی دا سب سےوڈا سہر اے۔ اوہدی آبادی 732,100 تو‏ں زیادہ اے۔ تے شہری علاقےآں وچ 1,000,000 آبادی اے ( انہاں وچ مشوری یروشلم وچ رہ رہے 280,000 فلسطینی نيں جو اسرائیل دے باشندے نئيں نيں۔) اس طرح یہوشلم وچ اسرائیلی یہود دی کل آبادی 700,000 اے۔ [۳۲] دوسرا شہر ناصرہ اے جس وچ 65,500 یہود آباد نيں۔ شہری علاقےآں وچ 200,000 لوگ آباد نيں جنہاں وچ 110,000 تو‏ں زیادہ اسرائیلی یہود آباد نيں۔ [۳۳]

اسرائیل وچ یہودی تنظیوچ سودھو

ریاست اسرائیل کےاعلان دے وقت ریاست وچ زیادہ تر اشکنازی یہودآباد سن ۔ جداں ریاست دے قیام دا اعلان ہويا، یورپ تے امریکا تو‏ں یہودی مہاجرین تے پناہ گزیناں دا اسرائیل وچ داخلہ شراع ہو گیا۔ یہود جوق در جوق اسرائیل وچ آنے لگے۔ ایتھ‏ے تک کہ عراب تے مسلم ممالک دے راسخ العقیدہ یہود وی اسرائیل دا رخ کرنے لگے۔ 1950ء تے 1960ء دے دوران ہجرات کرنے والے زیادہ تر اوہ یہود سن جو مرگ انبوہ وچ زندہ بچ گئے سن ۔ انہاں دے علاوہ سفاردی یہودی تے مزراحی یہودی وی سن جو زیادہ تر مغربی یہود،الجزائری یہود، تونسی یہود،یمنی یہود سن ۔ لبنان، سوریہ، لیبیا، مصر، بھارت، ترکی تے افغانستان تو‏ں وی یہود دے طھوٹے چھوٹے گروہ نے اسرائیل دی طرف ہجرت کيتی۔

اسرائیلی یہود وچ 75 فیصد اسرائیل وچ پیدا ہوئے نيں۔ زیادہ تر اسرائیلیاں دی دوسری یا تیسری نسل وچو‏ں نيں۔ تے باقی مدوسرے ملکاں دے مہاجرین نيں۔ انہاں وچ 19 فیصد یورپ، امریکن تے اوقیانوسیہ تو‏ں نيں۔ 9 فیصد ایشیا تے افریقا تو‏ں نيں جو زیادہ تر عالم اسلام دے نيں۔ اسرائیلی حکومت بیرون اسرائیل رہ رہے یہود نو‏‏ں شمار نئيں کردی اے۔

بیرون اسرائیل یہود ایويں دی جائے پیدائش سودھو

سی بی ایس نے بیرون اسرائیل رہ رہے اسرائیلی یہودیاں دے آبائی وطناں دی نشان دہی دی اے۔ انہاں وچ غیر ہلاخاہ تے اوہ یہودی مہاجرین جو واپسی دا قانون دے تحت آئے سن، شامل نيں۔ ڈاٹا بمطابق سنہ 2010ء[۳۴]

اصل وطن بیرون اسرائیل وچ پیدا ہوئے اسرائیل وچ پیدا ہوئے کل %
کل 1,610,900 4,124,400 5,753,300 100.0%
ایشیا 201,000 494,200 695,200 12.0%
ترکی 25,700 52,500 78,100 1.4%
عراق 62,600 173,300 235,800 4.1%
یمن 28,400 111,100 139,500 2.4%
ایرانی یہودی/افغانستان 49,300 92,300 141,600 2.5%
بھارت وچ یہودیت/پاکستان وچ یہودیت 17,600 29,000 46,600 0.8%
سوری یہودی/لبنان 10,700 25,000 35,700 0.6%
ہور 6,700 11,300 18,000 0.3%
افریقا 315,800 572,100 887,900 15.4%
المغرب 153,600 339,600 493,200 8.6%
الجزائر/تونس 43,200 91,700 134,900 2.3%
لیبیا 15,800 53,500 69,400 1.2%
مصر 18,500 39,000 57,500 1.0%
ایتھیوپیتا 81,600 38,600 110,100 1.9%
ہور 13,100 9,700 22,800 0.4%
[اوقیانوسیہ/ امریکن/یورپ 1,094,100 829,700 1,923,800 33.4%
سوویت اتحاد 651,400 241,000 892,400 15.5%
پولینڈ 51,300 151,000 202,300 3.5%
رومانیا 88,600 125,900 214,400 3.7%
بلگاریہ/یونان 16,400 32,600 49,000 0.9%
جرمنی/آسٹریا 24,500 50,600 75,200 1.3%
زیچ ریپبلک/سولواکیہ/ہنگری 20,000 45,000 64,900 1.1%
فرانس 41,100 26,900 68,000 1.2%
مملکت متحدہ 21,000 19,900 40,800 0.7%
ہور، یورپ 27,000 29,900 56,900 1.0%
شمالی امریکا/اوقیانوسیہ 90,500 63,900 154,400 2.7%
ارجنٹائن 35,500 26,100 61,600 1.1%
لاطینی امریکا/ہور 26,900 17,000 43,900 0.8%
اسرائیل — 2,246,300 2,246,300 39.0%

اسرائیل وچ تقریباً 300,000 ایسے یہود انسل شہری نيں جنہاں نو‏ں ہلاخاہ دے راسخ العقیدت دے معیار اُتے پورے نئيں اترتے نيں۔ انہاں وچ تقریباً 10 فیصد مسیحی تے 89 فیصد آیا یہودی تے لامذہبی نيں۔ 2005ء وچ آئی ڈی ایف دے تبدیلی مذہب پروگرام دے تحت 640 لوگاں دی گھر واپسی ہوئی تے 2006ء وچ 450 یہودیاں کيتی۔ 2002ء تو‏ں 1 اکتوبر 2007ء تک 2,213 فوجی جوان مذہب بدل چکے سن ۔ [۳۵] In 2003, 437 Christians converted to Judaism; in 2004, 884; and in 2005, 733.[۳۶] حاکیہ دناں وچ ربانی دے صدر نے کئی ہزار لوگاں دا مذہب تبدیل کروایا۔ انہاں نو‏‏ں سرکاری یہودی درجہ ملیا ۔ انہاں وچ زیادہ تر سوویت اتحاد دے مہاجرین سن ۔ [۳۷]

امریکا تے یورپی ممالک تو‏ں ہجرت کرنے والے اسرائلی یہود سودھو

حوالے سودھو

  1. ↑ My Promised Land, by Ari Shavit, (London 2014)
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  4. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  5. ↑ Lucy S. Dawidowicz (1976). The war against the Jews, 1933–1945. Bantam Books, 403. ISBN 978-0-553-20534-3. 
  6. ↑ "The birth of Israel". BBC News. 27 April 1998. https://web.archive.org/web/20181224210840/http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/middle_east/78601.stm%20/default.stm. Retrieved on
    ۵ مئی ۲۰۱۰. 
  7. ↑ ۷.۰ ۷.۱ Harris, J. (1998) The Israeli Declaration of Independence Archived 2013-10-07 at the وے بیک مشین The Journal of the Society for Textual Reasoning, Vol. 7
  8. ↑ Charles D. Smith (2007). Palestine and the Arab-Israeli Conflict: A History with Documents. Bedford/St. Martin's, 198. ISBN 978-0-312-43736-7. 
  9. ↑ General Progress Report and Supplementary Report of the United Nations Conciliation Commission for Palestine, Covering the period from 11 December 1949 to 23 October 1950, GA A/1367/Rev.1 23 October 1950.
  10. ↑ (31 May 2002) Language Education Policy: The Arab Minority in Israel. Springer. ISBN 978-1-4020-0585-5. 
  11. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  12. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  13. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  14. ↑ Gartner (2001), pp. 400–401.
  15. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  16. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  17. ↑ Statistics bureau: Israeli Jews outnumber Jews in the U.S. Haaretz
  18. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  19. ↑ Stuart E. Eizenstat (3 May 2012). The Future of the Jews: How Global Forces are Impacting the Jewish People, Israel, and Its Relationship with the United States. Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1-4422-1629-7. 
  20. ↑ Bayme, Steven: Jewish Arguments and Counterarguments: Essays and Addresses (Page 385)
  21. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  22. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  23. ↑ http://archive.iussp.org/Brazil2001/s60/S64_02_dellapergola.pdf Archived 2016-12-02 at the وے بیک مشین p:5
  24. ↑ Israel Cohen (1950). Contemporary Jewry: A Survey of Social, Cultural, Economic, and Political Conditions. Methuen p. 310
  25. ↑ ۲۵.۰ ۲۵.۱ ۲۵.۲ ۲۵.۳ ۲۵.۴ ۲۵.۵ "Arab–Israel Conflict." The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. Ed. Avraham Sela. New York: Continuum, 2002. pp. 58–121.
  26. ↑ ۲۶.۰ ۲۶.۱ ۲۶.۲ ۲۶.۳ ۲۶.۴ ۲۶.۵ Y. Gorny, 1987, 'Zionism and the Arabs, 1882–1948', p. 5 (italics from original)
  27. ↑ ۲۷.۰ ۲۷.۱ ۲۷.۲ ۲۷.۳ ۲۷.۴ ۲۷.۵ ۲۷.۶ ۲۷.۷ Israeli Central Bureau of Statistics "Statistical Abstract of Israel, No. 55, 2004 Archived 28 September 2011 at the وے بیک مشین", and "Statistical Abstract of Israel 2007: Population by district, sub-district and religion Archived 28 September 2011 at the وے بیک مشین" ICBS website
  28. ↑ Alexander Berler (1 January 1970). New Towns in Israel. Transaction Publishers, 5–. ISBN 978-1-4128-2969-4. 
  29. ↑ ۲۹.۰ ۲۹.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  30. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  31. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  32. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  33. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  34. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  35. ↑ "Rabbis Blamed for Fewer 'IDF Converts'". https://web.archive.org/web/20131226091828/http://www.jafi.org/JewishAgency/English/About/Press%20Room/Jewish%20Agency%20In%20The%20News/2007/3/oct01jp.htm. Retrieved on
    ۱۸ جولائی ۲۰۱۷. 
  36. ↑ Palter, Nurit. "2006: More Jews converting to Islam". Ynet. https://web.archive.org/web/20181224210911/https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3274735,00.html. Retrieved on
    ۲۴ جنوری ۲۰۱۴. 
  37. ↑ "Thousands of conversions questioned". Ynet. https://web.archive.org/web/20181224210851/https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3538630,00.html. Retrieved on
    ۲۴ جنوری ۲۰۱۴. 
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=اسرائیلی_یہود&oldid=648601" توں لیا