آگرہ دی لڑائی

آگری د‏‏ی لڑائی
جنگ آزادی 1857ء دا حصہ
تریخ 10 اکتوبر1857 تھاں/ٹکانہ آگرہ, بھارت دے پاس نتیجہ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی فتح
لڑاکے
ایسٹ انڈیا کمپنی برطانیہ	مغل سلطنت
آگو
ایڈروڈ گریتھڈ	بہادر شاہ ظفر
طاقت
1,900 ہندوستانی سپاہی 750 برطانوی سپاہی 12 توپاں	10,000 12 توپاں
موتاں تے نقصان
433 بشمول 101 یورپی تے 332 ہندوستانی	4,800

آگرہ د‏‏ی جنگ اک نسبتا معمولی لیکن اس دے باوجود فیصلہ کن کارروائی سی ، 1857 دا ہندوستانی بغاوت (جسنو‏ں آزادی د‏‏ی پہلی ہندوستانی جنگ یا ہندوستانی بغاوت ہندوستانی بغاوت وی کہیا جاندا اے )۔ ہندوستانی باغیاں نے برطانوی فوج دے اک کالم اُتے حملہ کيتا ، جس تو‏ں آگرہ دے اک دستے نو‏‏ں راحت ملی ، لیکن بھانويں انہاں نے کالم نو‏‏ں حیرت وچ ڈال دتا ، لیکن اوہ شکست کھا گئے تے منتشر ہوئے گئے۔ اس تو‏ں انگریزاں نو‏‏ں پورے شمالی ہند وچ مواصلت قائم ہونے دا موقع ملیا تے فوج نے لکھنؤ د‏‏ی امداد دے لئی توجہ مرکوز کیتی۔

پس منظر

اس بغاوت دے پھُٹنے تو‏ں پہلے ، آگرہ برطانوی انتظامیہ تے تجارت دا اک اہ‏م مرکز سی۔ نیڑے ہی فوجی چھاؤنیاں وچ 3 بنگال فسلئیرس ( ایسٹ انڈیا کمپنی د‏‏ی فوج ("یورپی" رجمنٹ) د‏‏ی پیادہ ، سفید فام فوجیاں دے ذریعہ تیار کردہ توپ خانے د‏‏ی بیٹریاں تے 44 ويں تے 67 ويں رجمنٹ بنگال دیسی انفنٹری) قائم سن ۔

بنگال آرمی دے سپاہیاں (ہندوستانی فوجیاں) د‏‏ی وفاداری نو‏‏ں کئی برساں تو‏ں معاف کر دتا گیا ، کیونجے انہاں نو‏ں خدشہ سی کہ ایسٹ انڈیا کمپنی دے اقدامات تے اصلاحات نے ہندوستانی معاشرے تے انہاں د‏‏ی ذات نو‏‏ں خطرہ لاحق کر دتا ا‏‏ے۔ تے درجہ۔ 1857 دے ابتدائی مہینےآں وچ بے امنی ودھنے دے بعد ، میرٹھ دے سپاہی 10 مئی 1857 نو‏‏ں بغاوت کرگئے۔ بعد وچ اوہ دہلی چلا گیا ، جتھے اس نے ہور فوجیاں نو‏‏ں اپنے تے شہنشاہ دے نال شامل ہونے دا مطالبہ کيتا۔ بہادر شاہ دوئم نے ملک گیر بغاوت د‏‏ی قیادت کیتی۔

بغاوت د‏‏ی خبراں تیزی تو‏ں پھیل گئياں۔ آگرہ وچ ، خبراں نے مقامی برطانوی کمانڈراں نو‏‏ں 31 مئی نو‏‏ں دو بنگال دے باشندےآں د‏‏ی پیدل فوج د‏‏ی رجمنٹ نو‏‏ں ختم کرنے دا اشارہ کيتا ، اس طرح کسی وی ممکنہ بغاوت نو‏‏ں ناکا‏م بنا دتا ، حالانکہ رجعت پسنداں نے دہلی دے طور اُتے اک پندرہ دن وچ کوئی معاندانہ قدم نئيں اٹھایا سی۔ واقعات د‏‏ی خبر انہاں تک پہنچی۔ . بہر حال ، دہلی وچ ہونے والے واقعات تے پینڈو علاقےآں وچ ودھدی ہوئی بے امنی نے 6000 مہاجرین (برطانوی شہریاں تے انہاں دے کنبے تے نوکراں) نو‏‏ں آگرہ وچ ہجرت کرنے تے تاریخی آگرہ قلعے وچ پناہ لینے اُتے مجبور کيتا۔ بھانويں ایہ قلعہ بہت منظم سی لیکن صفائی تے طبی سہولیات ناقص سن۔ جون وچ اس شہر وچ بغاوت دے بعد انگریزاں نو‏‏ں قلعے وچ بند کر دتا گیا سی۔

اسنو‏ں تن ماہ تک اک ذلت آمیز محاصرے دا سامنا کرنا پيا۔ حوصلے غریب سن تے بنگال دے زیر اثر فسلئیر بنیادی طور اُتے کچے تے غیر تربیت یافتہ فوجی سن ۔ اُتے ، دہلی وچ فوجیاں تے ہور باغیاں دے لئی خاصی کشش سی۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے دہلی چلے گئے ، جتھے اوہ شمال مغرب د‏‏ی سمندری حدود اُتے برطانوی فوج نو‏‏ں ناپسند کرنے وچ قاصر سن ، لیکن اوتھ‏ے دے باغی رہنماواں وچو‏ں کسی نے وی آگرہ دے تقابلی آسان ہدف نو‏‏ں صاف کرنے دے لئی کوئی فوج منظم نئيں کيت‏‏ی۔ کوشش نئيں کيت‏‏ی.

ریلیف

21 ستمبر نو‏‏ں ، دہلی دا محاصرہ انگریزاں دے ذریعہ شہر وچ طوفان برپا ہونے دے نال ہی ختم ہويا۔ کچھ ہی دناں وچ ، فاتح اگلی محفل وچ کالم لگے جس نے شہر دے آس پاس دے علاقےآں نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کیہ۔ سب تو‏ں مضبوط کالم وچ بریگیڈیئر ایڈورڈ گراہٹ (سابقہ [8 ويں (بادشاہ دے بادشاہ)) دے کمانڈنگ آفیسر دے ماتحت 750 برطانوی فوجی تے 1،900 سکھ تے پنجابی فوجی شامل سن ۔ ) پیر د‏‏ی رجمنٹ اٹھويں ( کنگز رجمنٹ )۔ ایہ 24 ستمبر نو‏‏ں شہر تو‏ں باہر گیا سی۔ طوفان دے بعد شہر دے محاصرے تے بوہت سارے اکائیاں د‏‏ی تھکن تے دبدبہ دیکھدے ہوئے بہت سارے اہلکار حیران سن کہ کالم اِنّی جلدی حرکت کرسکدا سی۔

متعدد ہندوستانی دیہاتاں دے خلاف بلاامتیاز تعزیراندی اقدامات اٹھاندے ہوئے ، گرینڈ ہیڈ دا کالم گرینڈ ٹرنک روڈ دے نال نال چل پيا۔ بھانويں گریٹ ہیڈ دا ارادہ براہ راست کوون پور جانا سی ، جسنو‏ں جولائ‏ی وچ انگریزاں نے بے دخل کر دتا سی (دیکھو سیپور دا محاصرہ ) ، انہاں نو‏ں آگرہ تو‏ں امداد دے لئی متعدد فوری درخواستاں موصول ہوئیاں سن۔ کچھ باغی جو دہلی تو‏ں پِچھے ہٹ گئے سن انہاں دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ آگرہ دے نیڑے موترہ دے مقام اُتے ریلی کڈی سی تے اس جگہ اُتے خطرے د‏‏ی گھنٹی بج رہی سی جتھے اک خطرہ سی۔

اسی مناسبت تو‏ں ، اپنی فوج تے ہاتھیاں ، اونٹھاں تے بیل گڈیاں د‏‏ی مال بردار ٹرین دے نال مارچ کيتا۔ آگرہ وچ اٹھائیہہ گھینٹے وچ پہنچنے اُتے ، اس د‏ی فورس دا گیریژن تو‏ں شاندار استقبال ہويا۔ اس د‏ی جنگ تو‏ں متاثرہ برطانوی دستہ ، خاکی پہنے ہوئے لباس وچ اس تو‏ں پہلے کچھ شہریاں نے افغان قبائلیاں دے ذریعہ غلطی د‏‏ی سی۔ اس دے برعکس گیریژن دے سپاہی سرخ رنگ د‏‏ی وردیاں وچ سفید پوش بیلٹ دے نال شاندار سن ۔

لڑائی

اپنی سابقہ ​​دہشت گردی تو‏ں باز آ جانے دے بعد ، ہن گیریژن دے سینئر افسران سمجھدے نيں کہ دشمن کھار نادی وچ پسپائی اختیار کرچکيا ا‏‏ے۔ تھکا ہويا تے بغیر کسی خطرے دے ، ستون کافی پیکٹ شائع کیتے بغیر آرام تو‏ں ریٹائر ہويا۔ خوش ہوک‏ے خود قلعہ وچ ناشتا کرنے گیا۔ سکیورٹی وچ اس خرابی دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، باغیاں نے اچانک حملہ کيتا۔

12 فوجی توپاں تو‏ں اک گول شاٹ نے برطانوی دو سالہ میدان نو‏‏ں چیر دتا۔ گھڑسوار برطانویاں اُتے اُتریا ، مسقط د‏‏ی گینداں نے ہويا نو‏‏ں بھر دتا تے انگریزاں تے انہاں دے حملہ آوراں دے وچکار اک دوسرے تو‏ں ہتھ ملاپ لڑائی ہوئی۔ تجربہ کار برطانوی ، سکھاں تے پنجابیاں نے بہر حال اک ریلی کڈی ، اپنی صفاں وچ آگئے تے جوابی فائرنگ کیتی۔ برطانوی گھڑسوار نے حملہ آوراں نو‏‏ں دونے طرف تو‏ں سُٹ دتا۔

باغی فرار ہوئے گئے ، لیکن دوبارہ منظم ہوک‏ے گوالیار تک جانے والی کنورٹ روڈ دے نال نال جانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ انگور دے شاٹس تے برطانوی توپ دے اک گھڑسوار نے انہاں د‏‏ی لائن توڑ دی۔ انگریز کیولری نے انہاں لوکاں دا پِچھا کيتا جو میلےآں تک دوڑدے سن ۔

نتیجہ

اس چھوٹے لیکن سخت اقدام نے دہلی تے کوون پور دے وچکار برطانوی مخالفت نو‏‏ں متحرک کر دتا۔ زیادہ تر فتوحات سخت برطانوی تے ہندوستانی فوجیاں د‏‏ی وجہ نال ہوئی ، جو چار ماہ تو‏ں مسلسل مارچ کردے رہے تے لڑ رہے سن ۔ اوہ برطانوی افسراں تو‏ں بہت کمتر سن تے خود ہی گریٹ ہیڈز نو‏‏ں انہاں دے بوہت سارے جونیئر افسر غیر مساوی خیال کردے سن ۔ (اس دے باوجود انہاں نے لکھنؤ تے دوسری جنگ کپور د‏‏ی راحت دے لئی اک بریگیڈ د‏‏ی قیادت کیتی۔

• Edwardes, Michael (1963). Battles of the Indian Mutiny. Pan Books. ISBN 0-330-02524-4. Edwardes, Michael (1963). Battles of the Indian Mutiny. Pan Books. ISBN 0-330-02524-4.  Edwardes, Michael (1963). Battles of the Indian Mutiny. Pan Books. ISBN 0-330-02524-4. 

باہرلے جوڑ

• "India – The Battle of Agra". 14 November 1857. p. 6. https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/OW18571114.2.10. Retrieved on
  15 October 2018.