|
مرہٹہ سلطنت ([[مراٹھی]] [[بولی]] :مراٹھا سامراجیا) اج دے [[ہندستان]] چ واقع [[اک]] [[ہندو]] ریاست سی ۔ ایہہ 1674ء توں 1818ء تک قائم رہی ۔ اپنے نقطہ کمال تے اس سلطنت دیاں سرحداں [[دکھنی ایشیا]] دے زیادہ تر علاقےآں تے پھیلیآں ہوئیاں سن ، تے اسدا رقبہ 10 [[لکھ]] مربع [[کلومیٹر]] سی ۔
[[File:Flag of the Maratha Empire.svg|thumb|250px|left|مرہٹہ سلطنت دا جھنڈا]]
[[بیجاپور]] دے [[بادشاہ]] [[عادل شاہ]] تے [[مغلیہ سلطنت]] دے [[شہنشاہ]] [[اورنگزیب]] نال لمبے چر تک [[گوریلا]] جنگ دے بعد مقامی [[راجہ]] [[شیواجی]] نے 1674ء [[اک]] آزاد [[مرہٹہ]] [[بادشاہت]] دی نیہہ رکھی تے [[رائے گڑھ]] نوں اپنا [[راجگھر]] بنائیا ۔ شیواجی 1680ء چ مر گئیا تے اپنے پچھے [[اک]] وڈی پر کمزور بنیاداں دی سلطنت چھڈ گئيا ۔ [[مغل|مغلاں]] نے حملہ کیتا تے 1682ء توں 1707ء تک اک 25 سالہ ناکام جنگ لڑی ۔ شیواجی دے [[اک]] پوتے [[شاہو]] نے 1749ء تک [[بادشاہ]] دے طور تے حکمرانی کیتی ۔
[[File:South Asia 1758 AD.jpg|thumb|250px|left|1758ء چ [[ہندستان]] دے نقشے چ مرہٹہ سلطنت]]
اپنے دور حکومت دے دوران شاہو نے [[پیشوا]] ( [[وزیراعظم]]) نوں ، کجھ شرطاں نال ، حکومت دا سربراہ مقرر کیتا ۔ شاہو دے مرن مگروں پیشوا 1749ء توں 1761ء تک سلطنت دے حقیقی معنےآں چ حکمران بن گئے تے شیواجی دے جانشین برائے نام حکمران رہے ۔ [[ہندستان|برصغیر]] دے وڈے حصے تے مل ماردے ہوئے مرہٹہ سلطنت نے ، جدوں تک پیشوا تے فوجی سرداراں چ اختلافات دی وجہ توں دوریاں پیدا نئیں ہوئیاں سن ، [[برطانیہ|برطانوی]] فوجاں نوں 18ویں صدی دے دوران برصغیر دے وڈے حصے توں پرے رکھئیا ۔
مرہٹہ سلطنت نے اپنے 18ویں صدی چ ، شاہو تے پیشوا [[باجی راؤ I]] دی قیادت چ ، اپنے عروج دے دور چ [[کابل]] [[افغانستان]] دی [[درانی سلطنت]] دے بادشاہ [[احمد شاہ ابدالی]] ہتھوں 1761ء چ [[پانی پت دی تیجی لڑائی]] چ عبرتناک شکست کھادی ، جس نال سلطنت دی ہور توسیع رک گئی تے پیشوا دی طاقت گھٹ گئی ۔ 1761ء چ [[پانی پت]] دی لڑائی چ شدید نقصاناں مگروں پیشوا دا سلطنت توں کنٹرول ختم ہو گئیا ۔ بوہت سارے سردار ، جداں [[شینڈے]] ، [[ہولکر]] ، [[گائیکواد]] ، [[پنت پراتینیدھی]] ، [[ناگ پور]] دا [[بھوسلے]] ، [[بھور]] دا [[پنڈت]] [[پتوردھن]] تے [[نیوالکر]] اپنے اپنے علاقےآں چ راجے بن گئے ۔ سلطنت نے اک ڈھلے ڈھالے وفاق دی شکل اختیار کر لئی ۔ پنچ مراٹھی راجےآں دا سیاسی مرکز [[پانڈی چری]] ای رہئیا ، جنہاں چ [[پونا]] دے پیشوا ، [[مالوہ]] تے [[گوالیار]] دے [[سندھیا]] ، [[اندور]] دے ہولکر ، [[ناگپور]] دے بھوسلے تے [[بروڈا]] دے گائیکواد شامل سن ۔
19ویں صدی دے شروع چ سندھیا تے ہولکراں دے وچکار [[مراٹھی]] وفاق تے اختیاراں دی دوڑ تے رقابت شروع ہو گئی جہڑی سارے معاملےآں تے حاوی ہو گئی تے تن [[اینگلو مرہٹہ جنگاں]] چ [[برطانیہ|برطانوی]] [[ایسٹ انڈیا کمپنی]] تے انگریزاں نال اینہاں دا مقابلہ رہئیا ۔ 1818ء چ تیجی اینگلو مرہٹہ جنگ چ آخری پیشوا باجی راؤ نوں [[انگریز|انگریزاں]] نے شکست دتی ۔ مرہٹہ سلطنت دا بوہتا علاقہ [[برطانوی راج|برطانوی ہند]] چ شامل کر لئیا گئیا پر کجھ [[مراٹھی]] ریاستاں ، کجھ امور چ آزادی نال ، [[ہندستان]] دی 1947ء چ آزادی تک قائم رہئیاں ۔
[[File:Shivaji1.jpg|thumb|200px|left|مرہٹہ سلطنت دا بانی چھتر تپی شیواجی راجے بھوسلے]]
[[ہندو]] [[مرہٹہ|مرہٹے]] [[سطح مرتفع دکن]] ، جتھے [[سطح مرتفع]] [[لہندے گھاٹ دے پہاڑ|لہندے گھاٹ دے پہاڑاں]] دیاں چڑھدیاں ڈھلواناں نال ملدی اے ، چ ستارا دے آلے دوالے دیش علاقے چ صدیاں توں رہندے چلے آ رہے نیں ۔ اینہاں نے اپنے علاقے چ اتلے [[ہندستاں]] دی [[مغلیہ سلطنت]] دے [[مسلمان]] بادشاہاں دے حملے دے خلاف مزاحمت کیتی ۔ اپنے رہنما [[شیواجی]] دی اگوائی چ [[مرہٹہ|مرہٹےآں]] نے اپنے آپ نوں [[بیجاپور]] دے [[مسلمان]] سلطاناں توں آزاد کروا لئیا تے [[اک]] وڈی طاقت بن کے [[مغلیہ سلطنت]] دے علاقےآں تے آزادانہ حملے شروع کر دتے 1664ء چ [[سورت]] دی [[مغل]] بندرگاہ نوں تباہ کر دتا ۔ شیواجی نے اپنے [[شہنشاہ]] ہون دا اعلان کیتا تے 1674ء چ چھترا پتی (شہنشاہ) دا لقب احتیار کیتا ۔ مرہٹےآں نے 1680ء چ شیواجی دی موت تک گھبلے [[ہندستان]] دے کئی علاقے فتح کیتے پر بعد چ ایہہ علاقے [[مغل|مغلاں]] تے [[انگریز|انگریزاں]] نے کھو لئے ۔
[[اک]] ہندستانی تریخ دان [[تریامبک شنکر شیجوالکر]] دے مطابق ، شیواجی [[وجے نگر سلطنت]] توں متاثر سی جہڑی دکھنی [[ہندستان]] چ [[مسلمان|مسلماناں]] دے حملےآں دے خلاف لوہے دی کندھ بن گئی سی ۔ اوس ویلے دے [[میسور]] دے راجے کانتھیراوا نراساراجہ ودیار دی بیجا پور دے سلطان دے خلاف فتوحات توں وی شیواجی متاثر سی ۔
افسانوی طور تے شیواجی [[ہندستان]] دا پہلا [[راجہ]] سی ، جسدی بصیرت ، دیو (رب) ، دیش (دیس) تے دھرما (مذہب) دا احاطہ کردی سی ۔
== سامبھاجی (1681ء توں 1689ء تک) ==
شیواجی دے دو پتر سی : [[سامبھاجی]] تے [[راجہ رام]] ۔ وڈا پتر سامبھاجی درباریاں وچکار بوہت مقبول سی ۔ اوہ [[شاعر]] ، منجھئیا ہوئیا سیاستدان تے منئیا ہوئیا جنگجو سی ۔ 1681ء چ سامبھاجی تخت تے بیٹھا تے اپنے پیؤ دیاں توسیع پسند پالیسیاں نوں مڑ شروع کر دتا ۔ سامبھاجی نے پہلے [[پرتگیزی]] تے [[میسور]] دے ''چیکا دیوا رایا'' نوں شکست دتی ۔ [[راجپوت]] [[مرہٹہ]] اتحاد تے [[دکن سلطنتاں]] نوں بے اثر کر کے [[مغل]] [[شہنشاہ]] [[اورنگزیب]] نے 1682ء چ [[دکن]] چ ڈیرے لا لئے ۔ مکمل شاہی دربار ، انتظامیہ تے 4 [[لکھ]] دی فوج نال اسنے [[بیجاپور]] تے [[گولکنڈہ]] دیاں سلطنتاں دی تسخیر جاری رکھی ۔ اینہاں اٹھاں سالاں چ سامبھاجی نے [[مرہٹہ|مرہٹےآں]] دی قیادت کیتی تے اورنگزیب دے اگے کوئی جنگ یاں [[قلعہ]] نئیں ہارئیا ۔ اورنگزیب تقریباجنگ ہار چکئیا سی ۔
== راجا رام تے تارابائی (1689ء توں 1707ء تک) ==
سامبھاجی دے بعد اسدے بھائی [[راجہ رام]] نے تخت سمبھالئیا ۔ راجہ رام دا [[راجگھر]] ستارا 1700ء چ محاصرے چ آئیا تے [[مغل|مغلاں]] نے اسنوں فتح کر لئیا ۔ تقریبا اوسے ویلے راجہ رام مر گئیا ۔ اسدی بیواہ [[تارابائی]] نے اپنے پتر شاہو دے [[ناں]] تے سلطنت دا کنٹرول سمبھال لئیا ۔ اگرچہ اسنے جنگ بندی دی پیشکش کیتی پر [[شہنشاہ]] نے اسنوں رد کر دتا فیر تارابائی نے بہادری نال [[مرہٹہ|مرہٹےآں]] دی [[مغل|مغلاں]] دے خلاف قیادت کیتی ، 1705ء چ اینہاں نے [[دریائے نربدا]] پار کیتا تے [[مالوہ]] چ داخل ہو ئے ، تے فیر [[مغلیہ سلطنت]] دے علاقےآں چ ۔
[[مالوہ]] دی جنگ [[مرہٹہ]] سلطنت لئی فیصلہ کن جنگ سی ۔ [[مغل|مغلاں]] دی [[ہندستان]] چ ممتاز تے حکمرانہ حيثیت ہمیشہ لئی مک گئی تے مطلق العنان [[مغل]] [[شہنشاہ]] صرف [[اک]] [[ناں]] دے حکمران رہ گئے ۔ مرہٹے لمبی جدوجہد تے خونی لڑائیاں لڑ کے فاتحین دے طور تے ابھرے ۔ ایس جنگ چ حصہ لین آلے سپاہی تے کمانڈراں نے مرہٹہ سلطنت دی توسیع حقیقی طور تے کیتی ۔ ایس فتح نے پیشواواں دی اگوائی بعد چ ہون آلی فتوحات دی نیہہ وی رکھ دتی ۔
== شاہو (1707ء توں 1749ء) ==
[[File:مرہٹہ سلطنت دا نقشہ.jpg|thumb|200px|left|مرہٹہ سلطنت]]
1707ء چ [[اورنگزیب]] دے مرن مگروں [[شیواجی]] دے پوتے تے [[سامبھاجی]] دے پتر [[شاہوجی]] نوں [[مغل]] [[بادشاہ]] [[بہادر شاہ]] نے کجھ شرائط تے جہڑیاں کہ اسنوں باجگذار بنان دیاں سن تے چھڈ دتا ، پر اسدی [[ماں]] بدستور قید چ رہی تاکہ اوہ اپنا چنگے روئيے دی یعقین دوائے ۔ اسنے فوری [[مرہٹہ]] تخت دا دعوی کیتا تے اپنی چاچی تے اسدے پتر نوں چیلنج کیتا ۔ اس نال مکدی ہوئی [[مغل]] [[مرہٹہ]] جنگ نوں [[اک]] تکونے معاملے چ بدل گئی ۔ مرہٹہ سلطنت دے [[تاج]] دی لڑائی پاروں 1707ء چ [[ستارا]] تے [[کولہاپور]] دیاں ریاستاں وجود چ آئیاں ۔ 1710ء تک دونہے راجواڑے [[اک]] مستحکم طاقت بن گئے جسنوں 1731ء دے [[معاہدہ وارنا]] نال تقویت ملی ۔
1713ء چ [[فرخ سیر]] نے [[مغلیہ سلطنت]] دا [[بادشاہ]] ہون دا اعلان کیتا ۔ اسدی طاقت دا انحصار [[سید برادران]] تے سی جنہاں چوں [[اک]] [[آلہ آباد]] تے دوجا [[پٹنہ]] دا [[گورنر]] سی ۔ سید برادران تے شاہو دے نمائندے پیشوا بالاجی وشواناتھ دے وچکار مذاکرات نے [[مرہٹہ|مرہٹےآں]] نوں بادشاہ [[دلی]] دے خلاف مڑ ٹورئیا ۔
[[categoryCategory:سلطنتاں]]
[[categoryCategory:ہندستان]]
[[categoryCategory:تریخ]]
[[categoryCategory:سابق سلطنتاں]]
[[categoryCategory:برصغیر]]
[[categoryCategory:ہندستان دی تریخ]]
[[bn:মারাঠা সাম্রাজ্য]]
[[sr:Царство Марата]]
[[sv:Marathariket]]
[[ta:மராட்டியப் பேரரசு]]
[[tr:Maratha Konfederasyonu]]
[[uk:Імперія Маратха]]
| 