"<span lang="ur">ضلع سنگرور</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
Replacing India_-_Punjab_-_Sangrur.svg with File:Sangrur_in_Punjab_(India).svg (by CommonsDelinker because: File renamed:). |
No edit summary |
||
لیک ۱ –
{{معلومات شہر}}
{|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1"
| style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>ضلع سنگرور<font>'''
Line ۲۴ ⟶ ۲۵:
|-
|}
اتہاس
جان پہچان
ضلع سنگرور 1948 وچ بنایا گیا سی۔ اپنے ہیڈ کواٹر توں پیا اس ضلعے دے نام سنگرور بارے کیہا جاندا ہے کہ اس دی کھوچج سنگھو نام دے جٹّ نے تقریباً 400 سال پہلاں کیتی سی۔ اجوکا سنگرور کجھ سابقہ وشیش پربندھکی اکائیاں، جیند، نابھہ اتے پٹیالہ دی پھلکیاں ریاست، ملیرکوٹلا دی مسلمان ریاست اتے اس سمیں دے لدھیانہ ضلعے دے کجھ حصیاں نال مل کے بنیا ہویا ہے۔ ایہہ اک دلچسپی والا تتھّ ہے کہ سنگرور خود پہلاں نابھہ ریاست دا حصہ ہویا کردا سی۔ اس لئی اس ضلعے دا اتہاس گنجھل دار ہے ایپر کئی تتاں راہیں اس دی کھوج کیتی جا سکدی ہے۔ سنکھیپ وچّ ضلعے دا اتہاس ہیٹھ انوسار ہے:
پراتن کال
پراتتتو وبھاگ، پنجاب ولوں سنگرور ضلعے دی مالیرکوٹلا تحصیل وکھے وبھنّ ستھاناں تے کیتیاں گئیاں خدائیاں دوران اس ضلعے دے سمردھّ پراتن اتہاس دے چوکھے ثبوت ملے ہن۔ اپلبدھ انکڑیاں دی نزدیکی گھوکھ نال کھوجارتھیاں نے پتہ لگایا ہے کہ ضلعے دا پراتن اتہاس پورب-ہڑپا کال توں ہے۔ خدائی کیتیاں گئیاں تقریباً ساریاں تھاواں ضلع سنگرور دی مالیرکوٹلا تحصیل وچ پیدیاں ہن۔ مالیرکوٹلا وکھے خدائی کیتے گئے مہتوپورن ستھاناں دا ویروا ہیٹھ انوسار ہے۔
روہڑا
مہرانا
بڈھن
باہوا
بھسوڑ
ڈھینگری
جنڈالی
ملوڑ روڑیاں (تھیہ لوہاراں)
مہمدپر
ایہہ منڈی اہمدگڑھ توں تقریباً 6 کلو.می. اتے مالیرکوٹلا توں لگبھگ 13 کہ.می. دی دوری تے ستھت ہے۔ ایہہ لائن آف ڈپریشن دے نال ستھت ہے جو ستلج دریا دے پراتن رستے تے چلدی ہے۔ اتھے ایہہ ذکر کرن یوگ ہووےگا کہ روہڑا نیڑے 1762 ای. وچ وڈا گھلوکارا دوران احمد شاہ ابدالی ولوں ہزاراں سکھاں نوں قتل کر دتا گیا سی۔ حالَ ہی وچ پوروَ ہڑپن رہائش دی اک رمانچک کھوج ہوئی ہے جو سندھو گھاٹی دی ہڑپن سبھیتا دے پوروَ لچھن ہن جو روہڑا وکھے اک پراتن ٹیلے تے ستھت ہن اتے بھارت وچ پوروَ ہڑپا دا دوجا سبھ توں مہتوپورن ستھان ہن۔ راجستھان دے علاقے وچ سری گنگا نگر وکھے کلیبانگاں پہلا پوروَ ہڑپا ستھان سی جس دا پتہ 10 سالاں دی نرنتر خدائی توں بعد چلیا سی۔ ماہراں دا مننا ہے کہ کلیباگاں علاقے توں ہی پوروَ ہڑپن لوک کجھ ندیاں دے نال نال، ہن سک چکیاں ہن، اتر جاں اتر پوربی دشا ولّ چلنے سرو ہوئے۔ ایہناں پراتن جل مارگاں دے نشان ریت دے ٹیلے درساؤندے ہن۔ ستلج ولّ اس پلائن دے وکھ وکھ پڑاواں بارے ہن تکّ کوئی کھوجبین نہیں کیتی گئی ہے۔
ایہہ ٹیلا آلے دوآلے دے کھیتاں توں تقریباً 10 میٹر اچا ہے۔ پہلاں ایہہ تقریباً 30 اےکڑ توں ودھ رقبہ کور کردا سی۔ ایپر ہن کیول 15 اےکڑ ہی رہِ گیا ہے، باقی اتے کھیتی کیتی جاندی ہے۔ اس وچوں 900 ورگ میٹر دا رقبہ خدائی ہت لیا گیا ہے۔
اس ستھان تے سبھ توں پہلی وسوں لگبھگ 2300 ای.پو. توں منی جاندی ہے۔ اس دی اپجاؤ مٹی اتے پانی دی اپلبدھتا دے آکرشن کارن سندھ اتے بلچستان دے لوک ستلج جاں گھگر دے نال نال چلدے روہڑا وکھے وسّ گئے۔
اوہ اس نویں نکور مٹی اتے چھپر والیاں جھونپڑیاں وچ رہن لگے۔ کافی دیر بعد اوہناں نے کچیاں اٹاں والے گھر بناؤنے آرنبھ کر دتے۔ مکاناں دے نقشے بہت خوبصورت سن اتے کھلھے ڈلے سن۔
وڈی گنتی وچ ٹیراکوٹا دے ہار، سلیمالی پتھر، ٹیراکوٹا دی ونگ دے ٹوٹے اتے ہڈیاں نال بنااں قلماں دا ملنا اس علاقے دی خوش حالی اتے دور دراڈے دیاں تھاواں نال اس دے وپارک سبندھاں دا گواہ ہے۔
اس کال نوں پورب-ہڑپن کال کیہا گیا ہے۔ اس ستھان تے ملیاں وستاں دی تلنا کلی بانگاں (راجستھان)، بناوالی (ضلع بھوانی)، بالو (ضلع جیند) اتے پاکستان وچ ستھت کوٹ دیجی اتے امری نال کیتی جا سکدی ہے۔
منیا جاندا ہے کہ اس ستھان تے تقریباً 2000 ای. پو. توں نویں لوک وسّ گئے۔ ایہناں دے بھانڈے زیادہ مضبوط سن اتے ساجو سامان ودھیرے چنگا سی۔ کسے وی پرکار دے اتھل پتھل دے کوئی ثبوت نہیں ہن۔
حملہ آوراں توں بچن لئی اک گڑی بنی ہوئی سی جو شاید رہاشی علاقے دے آلیدوالے سی۔ موتیاں دے ہار بناؤن والیاں دے گھر ملے ہن جنہاں وچ وڈی گنتی وچ مکمل اتے ادھورے ہار اتے تامبے دیاں دو چھینیاں ملیاں ہن۔ ایہہ کھوجاں تامبے-پتل یگ دی آدھونک تکنالوجی ولّ اشارہ کردیاں ہن۔ کجھ سونے دے ہار لوکاں دی سمردھی دے پرتیک ہن۔ اوہ ودھیاں پکے بھانڈے، مرتبان اتے کنڈیاں دی ورتوں کردے سن۔ بلد دے مٹی دے بتّ، ٹیراکوٹا اتے اڈلی دے آکار دے کیک وی بھاری ماترا وچّ ملے ہن۔ پکیاں اٹاں دا اک کھوہ وی ملیا ہے۔ مکان اساری دے گھٹو گھٹّ پنج پڑاواں بارے پتہ چلیا ہے۔
سبھ توں مہتوپورن کھوج اک ٹیراکوٹا دی مہر ہے جو ہتیا دی رسم دا پرانک درش دکھاؤندی ہے۔ 1700 ای.پو. تکّ ہہ ستھان ویران ہو گیا ہئتے پھر بارا لوکاں (روپڑ نیڑے بارا دے ناں تے پیا) نے اس نوں وسایا۔ گملیاں، بھانڈیاں اتے پانی دے مرتبانا دی ورتوں اس سبھیتا دی وشیشتا سی۔ کامّ بن دا پریوگ اس علاقے دی اک خاصیت سی۔ نویں لوک، جنہاں نے روہڑا نوں 1100 توں 500 ای.پو. تکّ اپنا گھر بنایا، رنگ کیتے سلیٹی بھانڈیاں دی ورتوں کریا کردے سن۔ اوہناں توں بعد آؤن والیاں نے (600 توں 200 ای.پو.) کالے بھانڈیاں دی ورتوں کیتی۔ حالانکہ خدائی ادھین رقبے وچ اوہناں دے نیمت رہن سہن بارے پتہ نہیں چلیا پر ستری کھوج اتے کھڈیاں وچ اوہناں دی اس علاقے وچ موجودگی دے ثبوت ملدے ہن۔ سنگھا-کشان بھانڈیاں دے ثبوت ملے ہن۔ پوربی علاقے وچ خاص کشان اٹاں دے ڈھانچے ہن جنہاں تے انگلاں دے نشان ہن۔ کجھ ٹیراکوٹا مورتیاں وچ اک دیوی دی مورتی، بھارتی-پارتھیئن راجا گونڈوفرنیز (پہلی صدی اے.ڈی) دے کجھ چھوٹے سکے اتے کشان سکے وی ملے ہن۔ کیوں جو سنگرور دا علاقہ پرانک کال دے یدھ میدان کرکشیتر دے نیڑے ہے، اس لئی اس وچ شکّ دی گنجائش بہت گھٹّ رہِ جاندی ہے کہ ویدک سبھیتا دا پربھاو نہ ہووے۔ ایہہ ضرور آرئن لوکاں دا نواس ستھان رہا ہووگا۔ رگوید سماجک-سبھیاچارک وکاس دا سبھ توں آرنبھک ساہتک ریکارڈ ہے اتے سانوں اس یگ دے لوکاں دی جیون شیلی دی پہلی جھلک پردان کردا ہے۔ ویدک کال دے سبھ توں وڈے دیوتا اندر سن۔ وبھنّ ویدک دیوتیاں دے چرتر دے سمپورن وشلیشن وچ آرئن سماج دا ججھارو پکھ اجاگر ہندا ہے۔ ویدک کال دا ججھارو سماج دی پرکرتی کبیلائی سی۔ مہابھارت وچ اک آدرش نائک نوں دکھایا گیا ہے۔ “اتھے پرسدھی ہی سبھ کجھ سی۔ اتے پرسدھی صرف اتے صرف یدھ نال ہی حاصل کیتی جا سکدی سی، ہور کسے ڈھنگ نال نہیں” جنگلاں وچ گروآں اتے سنتاں دے آشرم نوجوان دھاوکاں اتے کیڈٹاں دے فوجی گتیودھیاں والے کیندر سن۔
اس توں علاوہ مہابھارت وچ دھرتی اتے راجنیتک اتے سماجک-سبھیاچارک جیون دے وبھنّ پکھاں تے وسترت اتے لاہے وند جانکاری درج ہے۔ مہابھارت دے ادھٔین توں پتہ چلدا ہے کہ یودھیا، جو کہ اک لڑاکو قبیلہ سی، کرکشیتر دی پہنچ والے ہور سمبدھّ علاقیاں دے نال اجوکے سنگرور وچّ رہندا سی۔ یودھیا اک گن جنجاتی سی جو اپنی بہادری لئی جانی جاندی سی۔ اوہناں دے سمیں دے زیادہ تر سکے پوربی پنجاب اتے ستلج اتے یمنا دے وچکارلے علاقے وچ پائے گئے سن۔ اجوکے ضلع سنگرور اتے اس دے نال لگدے علاقے 322 ای.پو. وچ موریا سلطنت دے ادھین آؤندے سن۔ نندہ نوں ہرا کے چندرگپت موریا نے موریا سلطنت دی ستھاپنا کیتی سی۔ چوتھی صدی دے ارمبھ توں لے کے چھیویں صدی دے انت تک اس علاقے تے گپت شاشن دا راج رہا۔ کشل پرشاسن کارن گپت شاسن نں ہندواں دا سنہری کال کیہا جاندا ہے۔ گپت سلطنت دا سبھ توں پرسدھ راجا چندرگپت وکرمادتیا سی۔
ستویں صدی دے آرنبھ وچ اس علاقے تے پربھاوک وردھن دا راج سی جس دی راجدھانی تھانیسر سی جو اج دے سنگرور ضلعے دے علاقے توں بہتی دور نہیں سی۔ اس دے بھرا ہرش وردھن نے اتری بھارت وچ فیلی اراجکتا نوں گھٹّ کیتا اتے 606-47 اے.ڈی. تکّ اکتالی سال تکّ راج کیتا۔ ایپر بعد وچ سلطنت دے علاقے دے وستھار کارن ہرش وردھن نے اپنی راجدھانی تھانیسر توں بدل کے قنوج وکھے ستھاپت کر لئی۔
اٹھویں صدی دے ارمبھ وچ تھانیسر دی ہوند مٹ گئی اتے راجیاں دی اک نویں پیڑھی، تومر راجے، دکھن پوربی پنجاب تے کابج ہو گئے۔ تقریباً اک صدی توں بعد تومراں نوں ہٹا کے اجمیر دے چوہان اوہناں دی تھاں آ گئے۔
{{چڑھدے پنجاب دے ضلعے}}
| |||
.svg){kind=link}