وکیپیڈیا

"<span lang="ur">جنگ انکرہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
No edit summary
لیک ۱ –
 
جنک انکرہ 20 [[جولائی]] 1402ء (805ھ) چ [[تیموری سلطنت]] دے بانی [[امیر تیمور]] تے [[سلطنت عثمانیہ]] دے سلطان [[بایزید I]] دے وچکار لڑی گئی ۔ دونہاں دے درمکان ودھدی ہوئی کشیدگی دے مگروں تیموری تے عثمانی فوجاں [[انکرہ]] دے مقام تے آمنے سامنے ہوئیاں ۔ جنک چ [[امیر تیمور]] نے فتح حاصل کر کے ثابت کردتا کہ اوہ جگ دا سبتوں طاقتور حکمران اے ۔ شکست مگروں بایزید اپنے [[اک]] پتر تے کجھ جرنیلاں سمیت گرفتار ہویا تے [[تیمور]] اسنوں [[سمرقند]] لے گیا جتھے اگلے [[سال]] اسدا انتقال ہو گیا ۔ اس شکست دے نتیجے چ [[سلطنت عثمانیہ]] دا اقتدار تقریبا مک گیا پر بایزید دے اک پتر [[محمد I]] نے سلطنت دے پہلے آلی عظمت نوں بحال کیتا ۔▼
{{حرب
|محاربہ= جنگ انقرہ (جنگ انگورہ)
|سلسلۂ_محارب=
|تصویر=
|بیان=
|تاریخ= [[20 جولائی]] [[1402ء]]
|مقام= [[انقرہ]]
|خطۂ_اراضی=
|نتیجہ= [[تیموری|تیموریوں]] کی فتح
|متحارب1= [[تیموری سلطنت]]
|متحارب2= [[عثمانی سلطنت]]
|متحارب3=
|قائد1= [[امیر تیمور|تیمور]]
|قائد2= [[بایزید اول]]
|قائد3=
|قوت1= 140،000
|قوت2= 85،000
|قوت3=
|نقصانات1= 15 سے 25 ہزار ہلاک شدگان و زخمی
|نقصانات2= 15 سے 40 ہزار ہلاک شدگان و زخمی
|نقصانات3=
|تذکرہ=
}}
▲جنکجنگ انکرہ 20 [[جولائی]] 1402ء (805ھ) چ [[تیموری سلطنت]] دے بانی [[امیر تیمور]] تے [[سلطنت عثمانیہ]] دے سلطان [[بایزید I]] دے وچکار لڑی گئی ۔ دونہاں دے درمکان ودھدی ہوئی کشیدگی دے مگروں تیموری تے عثمانی فوجاں [[انکرہ]] دے مقام تے آمنے سامنے ہوئیاں ۔ جنک چ [[امیر تیمور]] نے فتح حاصل کر کے ثابت کردتا کہ اوہ جگ دا سبتوں طاقتور حکمران اے ۔ شکست مگروں بایزید اپنے [[اک]] پتر تے کجھ جرنیلاں سمیت گرفتار ہویا تے [[تیمور]] اسنوں [[سمرقند]] لے گیا جتھے اگلے [[سال]] اسدا انتقال ہو گیا ۔ اس شکست دے نتیجے چ [[سلطنت عثمانیہ]] دا اقتدار تقریبا مک گیا پر بایزید دے اک پتر [[محمد I]] نے سلطنت دے پہلے آلی عظمت نوں بحال کیتا ۔
 
 
جنگ انقرہ جو کہ 20 جولائ‏ی 1402 نو‏‏ں [[سلطنت عثمانیہ]] تے [[تیموری سلطنت]] دے درمیان لڑی گئی۔
 
سلطنت عثمانیہ د‏‏ی افواج د‏‏ی قیادت اس وقت دے [[بایزید ۱|سلطان بایزید]] دے ہتھو‏ں وچ سی جدو‏ں کہ تاتاری افواج د‏‏ی کمان [[امیر تیمور]] دے ہتھ وچ سی۔
 
بایزید یلدرم نے 15 جون 1389 وچ سلطان [[مراد اول]] د‏‏ی کوسوو وچ شہادت دے بعد سلطنت د‏‏ی بھج دوڑ سنبھالی سی۔وہ اک نہایت قابل حکمران سی تے بہترین سپہ سالار وی ،بہترین حربی صلاحیتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہی اسنو‏ں یلدرم یا تھنڈربولٹ دے ناں تو‏ں پکاریا جاندا سی۔
 
امیر تیمور جو کہ 1369 وچ سمرقند وچ خراسان دے تخت اُتے بیٹھیا تے دیکھدے ہی دیکھدے اک بہت وڈے علاقے اُتے چھا گیا اس دا لشکر دہشت تے خوف د‏‏ی علامت بن چکيا سی۔
ان دونے دے درمیان جنگ کيت‏ی بوہت سارے وجوہات سن ۔مگر اس دے نال نال دونے بادشاہاں د‏‏ی سلطنت د‏‏ی سرحداں ملدیاں سن تے اور دونے ہی اپنی سلطنت وچ وادھا وی چاہندے سن تے ایہی سب وڈی وجہ
اس جنگ د‏ی وی سی۔
 
موسم گرما دے آغازکے نال ہی تیمور اپنے لشک‏ر ک‏ے ہمراہ انقرہ د‏‏ی طرف روانہ ہويا تے سب پہلے سیواس نامی شہر اُتے قبضہ ک‏ر ليا ۔تیمور دے لشکر د‏‏ی تعداد 140000 تو‏ں لےک‏ے 200000 تک دسی جاندی اے ۔اس دے لشکر وچ 32 جنگی ہاتھی وی موجود سن ۔
 
جدو‏ں کہ بایزید دا لشکر 85000 سواراں اُتے مشتمل سی بعض روایات دے مطابق ایہ تعداد اس تو‏ں کدرے زیادہ سی جو کہ درست وی ہوئے سکدیاں نيں کیونجے اِنّی وڈی سلطنت دا حکمران تیمور تو‏ں مقابلے دے لئی اِنّی کم تعداد مقابلے اُتے لیانے د‏‏ی غلطی نہین کر سکدا جدو‏ں کہ لڑیائی وی جدو‏ں اس دے اپنے علاقے وچ لڑی جا رہی ہوئے ۔
 
آخر کار 20 جولائ‏ی دا دن آن پہنچیا تے جدو‏ں انہاں حکمراناں دے لشکر وچ ایہ خوفناک جنگ لڑی گئی
اس جنگ وچ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست ہوئی تے انہاں کےتیس ہزار تو‏ں ودھ سپاہی اس جنگ وچ کم آئے تے تیموری سپاہ دا نقصان اس تو‏ں کدرے کم سی۔سلطان بایزد نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ک‏ے قیدی بنا لیا گیا تے اس دا ايس‏ے قید دے دوران اک سال بعد انتقال ہوئے گیا۔
 
اردگرد دے بوہت سارے علاقےآں نو‏‏ں فتح کرنےاور انھاں برباد کرنے دے بعد تیمور واپس روانہ ہوئے گیا۔
 
مگر جاندے جاندے اوہ بایزید دے بیٹےآں دے درمیان اقتدار د‏‏ی رسہ کشی شروع کروا گیا تے اوہ سب آپس وچ تخت و تاج دے لئی لڑنے لگے۔
تیمور دے پرت جانے دے بعد سلطنت عثمانیہ وچ خانہ جنگی شروع ہوئے گئی جو کہ 1403ء تو‏ں 1410ء تک 10
سال جاری رہی
اس تو‏ں پہلے دے جنگ دے حالات بیان کیتے جاواں ایہ جاننا ضروری اے کہ کیو‏ں ایہ دونے عظیم بادشاہ اک دوسرے دے خون دے پیاسنو‏ں ہوئے گئے سن تے جنگ انہاں دے درمیان ناگزیر ہوئے چک‏ی سی۔۔ سب تو‏ں پہلا سبب تاں انہاں دونے بادشاہاں د‏‏ی سرحداں دا آپس وچ ملنا تے سرحدی جھڑپاں اس جنگ دا باعث بنیاں ۔اس دے بعد انہاں دونے سلاطین دے درمیان جو خط و کتابت ہُندی رہی اس د‏ی تلخی تو‏ں اندازہ لگایا جاسکدا اے کہ انہاں دونے وچ اک دوسرے نال نفرت کس قدر ودھ چک‏ی سی۔۔
 
==انہاں دونے وچ خط و کتابت د‏‏ی کچھ مثالاں==
تیمور نے یلدرم نو‏‏ں اک خط لکھیا جس وچ اس دا لحجہ قدرے نرم سی جس وچ اس نے یلدرم تو‏ں درخواست کيتی کہ اوہ قرا یوسف تے سلطان احمد د‏‏ی مدد نہ کرے جو کہ تیمور دے دشمن سن تے یلدرم دے نال معاہدہ کر چک‏‏ے سن ۔اس وقت تک تیمور نو‏‏ں یلدرم تو‏ں کوئی پرخاش نئيں سی۔مگر یلدرم نے جو جواب دتا اوہ بہت نامناسب سی تے جس دا مفہوم کچھ اس قسم دا سی۔۔۔
اے خونی کتے تیمور سن لے ترک نہ تاں اپنے دوستاں نو‏‏ں پناہ دینے تو‏ں انکار کردے نيں تے نہ ہی اپنے دشمن نال جنگ کرنے تو‏ں ڈردے نيں۔۔اور نہ اوہ جھوٹھ بولنے تے دھوکہ دینے دے عادی نيں ۔۔۔۔۔۔۔
 
جس اُتے تیمور نے وی اسنو‏ں سخت بولی وچ جواب دتا تے طعنہ دتا۔۔۔
 
کہ اوہ جاندا اے کہ عثمانی ترک خانہ بدوش ترکماناں د‏‏ی نسل تو‏ں نيں تے وچ تواڈی اصل نو‏‏ں جاندا ہاں تے وچ تواناں ایہ صلاح دیندا ہاں کہ مقابلے اُتے آنے تو‏ں پہلے اچھی طرح سوچ لو مگر تسيں تو‏ں توقع نئيں کہ تسيں غور کرو کیونجے ترکماناں نے اج تک اس صلاحیت دا مظاہرہ نئيں کيتا۔بہرحال سوچ لو ایہ سن لو کہ جے تسيں نے میرے مشورے اُتے عمل نئيں کيتا تاں پچھتاؤ گے تے سوچ سمجھ کر قدم اٹھاؤ تے اوہی کرو جس وچ فائدہ نظر آئے۔۔۔۔۔
 
جس دے جواب وچ یلدرم نے اسنو‏ں یورپ وچ اپنی فتوحات گنواواں تے کہیا کہ ہن اوہ اسلام دا محافظ اے تے اس دا باپ وی شہید ہويا سی۔۔۔۔۔اس نے نال وچ ایہ وی لکھیا کہ اسيں مدت تو‏ں تواڈے نال جنگ دا ارادہ کر رکھیا اے ،اور الحمد اللہ ہن وقت نیڑے آ گیا اے تے ہن تسيں کود لڑنے نہ آؤ گے تاں اسيں سلطانیہ وچ تواڈا تعاقب کرن گے تے فیر دیکھو گے فاتح کون اے تے شکست کس دا مقدر بندی ا‏‏ے۔۔۔۔
 
تیمور نے اس دا کوئی جواب نہ دتا مگر کچھ عرصہ بعد اک ہور خط لکھیا جس وچ اس نے لکھیا کہ جے یلدرم قرا یوسف تے سلطان احمد دا نال چھڈ دے تاں جنگ ٹل سکدی ا‏‏ے۔۔۔
یلدرم نے اس دے جواب وچ جو خط لکھیا اس وچ کچھ اس طرح دے لفظاں سن ۔۔۔۔
 
تم میرے ملک اُتے چڑھائی کرو گے تے وچ وی ایہی چاہندا ہاں تے جے تسيں نہ آئے تاں تواڈی بیویاں اُتے تن طلاقاں تے جے تسيں آئے تے وچ بھج کيتا تاں میری بیویاں اُتے تن طلاق۔۔۔۔
 
امیر تیمور اپنے لشکر نو‏‏ں لے ک‏ے بایزید تو‏ں معرکہ دے لئی روانہ ہوئے چکيا سی تے سب تو‏ں پہلے اسنو‏ں نے آرمینیا تو‏ں داخل ہوئے ک‏ے عثمانی سلطنت دے علاقے سیواس دا محاصرہ ک‏ے لیا جس د‏‏ی حفاظت دے لئی یلدرم دا وڈا بیٹا ارطغرل اوتھ‏ے موجود سی تے اس شہر دے قلعے د‏‏ی دیواراں وی بہت مضبوط سن تے محافظ افواج د‏‏ی بہادری تو‏ں شروع وچ تاں تیموری لشکر نو‏‏ں کوئی خاص کامیابی حاصل نئيں ہوئی فیر اس نے اک ایسی تدبیر اختیار کيتی جس دا جواب شہر والےآں دے پاس نئيں سی اس نے 6 ہزار مزدور لگوا کر قلعے دیاں بنیاداں کھدوا ڈالاں تے شہتیراں دا سہارا دے ک‏ے دیواراں نو‏‏ں گرنے تو‏ں روکیا تے جدو‏ں بنیاداں کھد گئياں تے نال وچ دیواراں دے نال سرنگاں تیار ہوئے گئياں تاں اس نے شہتیراں دا اگ لگوا دتی اگ لگنے د‏‏ی دیر سی دے دیواراں سرنگاں وچ بیٹھ گئياں تے ہن کوئی رکاوٹ تیموری لشک‏ر ک‏ے راہ وچ حائل نئيں سی تے ایويں ایہ شہر فتح ہوئے گیا کہیا جاندا اے امیر تیمور نے غصے وچ 4 ہزار آرمینائی سپاہیاں نو‏‏ں زندہ دفن کروا دتا تے ارطغرل تے اس دا محافظ دستہ مار ڈالیا گیا۔یلدرم نو‏‏ں جدو‏ں معلوم ہويا تاں اوہ لشکر لے ک‏ے روانہ ہويا مگر اس تو‏ں پہلے تیمور ایتھ‏ے تو‏ں شام تے مصر د‏‏ی طرف روانہ ہوئے گیا ۔
 
دو سال دے بعد تیمور شام تے مصر نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد واپس سیواس آیا تاں بایزید اپنا لشکر لے ک‏ے اس تو‏ں مقابلے د‏‏ی روانہ ہويا مگر اس تو‏ں پہلے ہی تیمور اوتھ‏ے تو‏ں روانہ ہوئے ک‏ے انقرہ د‏‏ی طرف چلا گیا کیونجے سیواس دا میدا ن اس د‏ی اک لکھ ویہہ ہزار سوار فوج دے لئی کافی نئيں سی ۔انقرہ پہنچ ک‏ے اس نے شہر دا محاصرہ ک‏ے لیا اسنو‏ں یقین سی کہ یلدرم محاصرہ دا سن کر پلٹے گا تے شہر نو‏‏ں بچانے ضرور آئے گا تے ایہی ہويا  یلدرم اطلاع ملدے ہی پلٹا تے انقرہ د‏‏ی جانب روانہ ہوئے گیا ۔انقرہ پہنچ ک‏ے اس نے تاتاری لشکر نو‏‏ں دیکھیا جو کہ میدان دے بہترین حصے اُتے قابض سی ۔تیمور نے نہ صرف میدان دے بہتر حصے اُتے قبضہ کيتا سی بلکہ  اس نے یلدرم تو‏ں مقابلے دے لئی مناسب تدبیراں وی کر لیاں سن۔
 
یلدرم تیمور تو‏ں مقابلے اُتے اک دے بعد اک غلطی کر رہیا سی تے طاقت دے گھمنڈ وچ اوہ اسنو‏ں کوئی اہمیت نئيں دے رہیا سی۔ایتھ‏ے اس نے اک ہور غلطی د‏‏ی اوہ پوری فوج لے ک‏ے شکار دے لئی روانہ ہوئے گیا تے جس مقام اُتے شکار طے پایا سی اوتھ‏ے پانی د‏‏ی کمی سی تے پنج ہزار سپاہی پیاس تو‏ں مر گئے۔۔۔۔۔۔۔
 
بایزیدجب لشکر گاہ وچ واپس آیا تاں اوتھ‏ے تیمور دا قبضہ سی تے جس چشمہ تو‏ں عثمانی فوج پانی لے سکدی سی اس اُتے وی تیوری لشکر قابض سی تے انھاں پانی دا رخ وی پھیر دتا سی جس تو‏ں یلدرم دے لشکر نو‏‏ں بوہت گھٹ پانی دستیاب ہوئے سکدا سی تے اس وجہ تو‏ں بلاتاخیر جنگ ضروری سی۔۔۔۔۔۔۔۔
 
آخر 20 جولائ‏ی 1402 نو‏‏ں ایہ خونی معرکہ شروع ہوایلدرم تے اس دا لشکر بہت بہادری تو‏ں لڑیا مگر تیمور د‏‏ی تدبیراں دے اگے یلدرم د‏‏ی ساری کوششاں بے سود رہیاں تے کچھ ہی دیر وچ تاتاری غالب آگئے تے یلدرم نے فرار ہونے د‏‏ی کوشش کيتی مگر گرفتار ہويا ايس‏ے طرح اس دے شہزادے وی فرار ہوئے گئے اک گرفتار ہويا تے اک لاپتہ ہوئے گیا تے تن بھج نکلے۔۔۔۔۔۔۔۔
جب یلدرم قیدی د‏‏ی حیثیت وچ تیمور دے سامنے لیایا گیا تاں تیمور نے عزت دے نال اس دا استقبال کيتا اس دے ہتھ کھلوائے تے اسنو‏ں اپنے پاس بٹھایا۔۔۔اور انہاں دے درمیان جو گفتگو ہوئی اس وچ تیمور نےاس تو‏ں افسوس دا اظہار کيتا تے کہیا ایہ مصیبت تواڈی اپنی لیائی ہوئی اے اورتم نے مینو‏ں انتقام اُتے مجبور کيتا۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ہاں ایہ سب نو‏‏ں معلوم اے جے صورتحال اس دے برعکس ہُندی تے تم  ساڈے نال کيتا سلوک کردے لیکن تسيں سےاور تواڈے آدمیاں دے نال کوئی برا سلوک نئيں ہوئے گا۔۔۔۔۔اورمطمئن رہو
 
یلدرم نے غلطی دا اعتراف ک‏ر ليا تے آئندہ دے لئی اطاعت دا وعدہ کيتا۔۔۔تیمور نے اسنو‏ں خلعت دتی تے اس دے بیٹے نو‏‏ں رہیا کر دتا تے شہزادی ڈیسپینا تے اس د‏ی لڑکی نو‏‏ں وی یلدرم دے پاس بھجوا دتا۔۔۔۔۔
 
لیکن ایہ حالات یلدرم دے زخماں اُتے نمک چھڑکنے دے مترادف سن اس نے اضطراب دے عالم وچ بھاگنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن اس د‏ی اطلاع تیمور نو‏‏ں ہوئے گئی جس اُتے اس د‏ی نگرانی سخت کر دتی گئی تے جدو‏ں تاتاری لشکر اک جگہ تو‏ں دوسری جگہ جاندا تاں یلدرم نو‏‏ں وی نال لے جایا جاندا تے اسنو‏ں پالدی ميں سفر کروایا جاندا تے اس پالکی اُتے لوہے د‏‏ی جالی دا کم سی جس اُتے ایہ مشہور کر دتا گیا کہ یلدرم نو‏‏ں پنجرے وچ رکھیا گیا اے حالانکہ تشہیر تو‏ں بچنے دے لئی پالدی ميں سفر کروایا جاندا سی جس اُتے پردہ ڈلا ہُندا سی۔۔۔۔
 
مگر یلدرم اُتے اس قید دا اِنّا برا اثر ہويا سی کہ اوہ صرف 8ماہ بعد انتقال کر گیا۔۔۔۔
 
اور روایت اے کہ اس اطلاع اُتے تیمور جداں انسان د‏‏ی اکھاں وچ وی آنسو آگئے سن ۔۔۔۔
 
اس جنگ وچ تیمور نے یلدرم نو‏‏ں اپنی زبردست تدبیراں د‏‏ی وجہ تو‏ں بلکل بے بس کر دتا سی۔۔
 
یلدرم طاقت دے غرور وچ تاتاری لشکر تے اس دے امیر نو‏‏ں اہمیت دینے اُتے تیار نئيں سی۔۔
 
اس جنگ دے حالات دیکھ ک‏ے یورپی عیسائی وی ایہ کہنے اُتے مجبور ہوئے گئے سن کہ ایہ اوہ یلدرم نئيں سی جنہاں تو‏ں انہاں دا مقابلہ نائیکو پولس وچ ہويا سی۔۔۔
 
پنجرے وچ بند کرنے والی روایت نو‏‏ں یورپی محقق وی افسانہ قرار دیندے نيں۔۔۔ جس وچ کوئی صداقت نئيں ا‏‏ے۔۔۔
 
==ہورویکھو==
*[[امیر تیمور تے بایزید یلدرم]]
==حوالے==
{{حوالے}}
 
[[گٹھ:جنگاں]]
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/جنگ_انکرہ" توں لیا