وکیپیڈیا

"<span lang="ur">ھندستان</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
No edit summary
No edit summary
لیک ۳۹ –
 
گزشتہ کچھ عرصہ وچ بھارت د‏‏ی سرمایہ کاری تے پیداوا‏‏ر وچ وادھا دیکھیا ا‏‏ے۔ اس دے باوجود بھارت دے سامنے بنیادی مسائل، پاکستان دے نال کشمیر دا تنازع، آبادی دا زیادہ ہونا، ماحولیا‏ت‏ی آلودگی، غربت، مذہبی تے نسلی اختلاف نيں۔
 
 
== ناں ==
ایس دیس دا سرکاری [[ناں]] '''بھارت''' اے تے ایہنوں ہندستان وی کہیا جاندا اے ۔ [[فارسی]] والے ایہنوں '''ہندستان''' تے [[عربی]] والے '''ہند''' آکھدے نیں ۔ ہندستان دی ازادی مگروں آئین وچ ایہدا ناں بھارت رکھیا گیا ۔ ایہہ نام [[رگ وید]] وچوں لیا گیا سی ۔
 
{{Image label begin|image=India-locator-map-blank.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|left}}}}}
{{Image label small|x=0.385|y=0.8375|scale={{{width|400}}}|text=[[آندھرا پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.9|y=0.34|scale={{{width|400}}}|text=[[اروناچل پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.79|y=0.4425|scale={{{width|400}}}|text=[[آسام]]}}
{{Image label small|x=0.6075|y=0.48|scale={{{width|400}}}|text=[[بہار]]}}
{{Image label small|x=0.5025|y=0.615|scale={{{width|400}}}|text=[[چھتیسگڑھ]]}}
{{Image label small|x=0.35|y=0.37|scale={{{width|400}}}|text=''[[دلی]]''}}
{{Image label small|x=0.17|y=0.8585|scale={{{width|400}}}|text=[[گوا]]}}
{{Image label small|x=0.1275|y=0.5925|scale={{{width|400}}}|text=[[گجرات]]}}
{{Image label small|x=0.3025|y=0.3375|scale={{{width|400}}}|text=[[ہریانہ]]}}
{{Image label small|x=0.33|y=0.2275|scale={{{width|400}}}|text=[[ہماچل پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.2725|y=0.1675|scale={{{width|400}}}|text=[[پعارتی کشمیر]]}}
{{Image label small|x=0.5975|y=0.5425|scale={{{width|400}}}|text=[[جھاڑکھنڈ]]}}
{{Image label small|x=0.2575|y=0.905|scale={{{width|400}}}|text=[[کرناٹک]]}}
{{Image label small|x=0.295|y=1.0425|scale={{{width|400}}}|text=[[کیرالہ]]}}
{{Image label small|x=0.3025|y=0.5625|scale={{{width|400}}}|text=[[مدہیہ پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.2025|y=0.7425|scale={{{width|400}}}|text=[[مہاراشٹر]]}}
{{Image label small|x=0.89|y=0.4975|scale={{{width|400}}}|text=[[منی پور]]}}
{{Image label small|x=0.78|y=0.475|scale={{{width|400}}}|text=[[میگھالیہ]]}}
{{Image label small|x=0.8675|y=0.5775|scale={{{width|400}}}|text=[[میزورام]]}}
{{Image label small|x=0.905|y=0.435|scale={{{width|400}}}|text=[[ناگالینڈ]]}}
{{Image label small|x=0.56|y=0.6725|scale={{{width|400}}}|text=[[اوڑیسہ]]}}
{{Image label small|x=0.275|y=0.265|scale={{{width|400}}}|text=[[پنجاب]]}}
{{Image label small|x=0.145|y=0.43|scale={{{width|400}}}|text=[[راجستھان]]}}
{{Image label small|x=0.7125|y=0.405|scale={{{width|400}}}|text=[[سکم]]}}
{{Image label small|x=0.3425|y=1.015|scale={{{width|400}}}|text=[[تامل ناڈو]]}}
{{Image label small|x=0.8275|y=0.54|scale={{{width|400}}}|text=[[تریپورا]]}}
{{Image label small|x=0.4075|y=0.3125|scale={{{width|400}}}|text=[[اتراکھنڈ]]}}
{{Image label small|x=0.425|y=0.415|scale={{{width|400}}}|text=[[اتر پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.6875|y=0.575|scale={{{width|400}}}|text=[[مغربی بنگال]]}}
{{Image label small|x=0.9175|y=0.97|scale={{{width|400}}}|text=''[[انڈمان تے نکوبار جزیرے]]''}}
{{Image label small|x=0.3325|y=0.2875|scale={{{width|400}}}|text=''[[چنڈی گڑھ]]''}}
{{Image label small|x=0.1925|y=0.6925|scale={{{width|400}}}|text=''[[دادرا تے نگر حویلی]]''}}
{{Image label small|x=0.1675|y=0.665|scale={{{width|400}}}|text=''[[دمن تے دیو]]''}}
{{Image label small|x=0.12|y=1.0425|scale={{{width|400}}}|text=''[[لکشادیپ]]''}}
{{Image label small|x=0.43|y=0.983|scale={{{width|400}}}|text=''[[پانڈی چری]]''}}
{{Image label end}}
 
{| class="infobox borderless"
Line ۹۲ ⟶ ۱۳۶:
|-
|}
== تریخ ==
بھیمبیٹھک دیاں مورتاں 30000 ورے پرانیاں نیں جیہڑیاں اے دسدیاں نیں جے انساں ایتھے اینے پرانے وریاں توں رہ ریا اے۔ ہندستان اپنی پرانی تریخ دا رشتہ 5400 ورے پرانی [[ہڑپہ رہتل]] نال جوڑدا اے تے اوتھوں ٹوردا اے۔ ایس مکروں وید ویلہ آندا اے جیہدے چ ہندو مت دی نیو رکھی گئی تے ہندستانی رہتل پونگری۔ اے ویلہ 2500 ورے پہلے مکیا تے ہندستان نکے رجواڑیاں چ وںدیا جاندا اے جیناں نوں مہاجناپڈاس کیا گیا اے۔ 23 صدیاں پہلے اینوں [[موریہ سلطنت]] دے بادشاواں [[چندرگپت موریہ]] تے [[اشوک]] نے کٹھا کیتا۔ [[گپتا سلطنت]] دے ویلے ہندستان دا سنہری ویلہ کیا جاندا اے۔ ایس ویلے فلاسفی، ساینس، ٹیکنالوجی، بولی، ادب ، حساب تے تارےآں دے علم چ وادھا ہویا ۔ دسویں تے 12ویں صدی چ وشکارلے ایشیاء توں ہندستان تے ہلے بولے گۓ تے دلی سلطنت بنی جیہڑی مغل سلطنت چ پلٹ گئی۔ مغل سلطنت ہولی ہولی سارے ہندستان تے پھیل گئی تے ایس ویلے آرکیٹیکچر ساہت تے ہور کماں چ چوکھے سارے وادے ہوۓ۔ مرہٹے مغلاں لئی مسلہ سن۔ پنجاب نے ایڈی چھیتی مغلاں دا راج ناں منیاں۔ دلہ بھٹی تے فیر سکھاں نے مغلاں نال لڑائیاں لڑیاں۔ 16ویں صدی دے مگروں ایتھے یورپی لوک کاروبار کرن سمندر دی راہ آن لگ گۓ۔ ایتھے دے لوکاں دے آپس دے چگڑیاں باجوں اوہناں نوں ہندستان دے مل مارن دا بعانہ لب گیا، انکریز ایس کم ج اگے رۓ۔ پنجاب [[مہاراجہ رنجیت سنگھ]] دی سرداری چ انگریزاں لئی اوناں دی راہ دا وڈا روڑا سی۔ اودے مرن تے انگریزان دی پنجاب تے مل مارن دی راہ وی صاف ہوگئی۔ 1857 چ انگریزاں دی ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف لوکاں نے ہتھیار چکے پر اوہ ہار گۓ۔ ہندستان تے برطانیہ اپنے ہتھیں راج کرن لگ گیا۔
 
20ویں صدی چ ہندستان سیاسی جاگن دا کم ٹریا۔ 14 اگست 1947 نوں ہندستاں برطانیہ توں ازاد ہوکیا۔ اوہ تھاں حتھے مسلمان چوکھے سن اوہ ہندستان توں وکھ ہوکے [[محمد علی جناح]] دی سرداری [[پاکستان]] بن گۓ تے کانگرس پارٹی دے چنڈے تھلے [[نہرو]] تے [[گاندھی]] دی سرداری چ ہندستان اک ازاد لوک راج بن گیا۔
{| class="infobox borderless"
|+ National symbols of the Republic of India (Official)
|-
! '''National animal'''
|
| [[Image:2005-bandipur-tusker.jpg|50px]]
|-
! '''National bird'''
|
| [[Image:Pavo muticus (Tierpark Berlin) - 1017-899-(118).jpg|50px]]
|-
! '''National tree'''
|
| [[Image:Banyan tree on the banks of Khadakwasla Dam.jpg|50px]]
|-
! '''National flower'''
|
| [[Image:Sacred lotus Nelumbo nucifera.jpg|50px]]
|-
! '''National heritage animal'''
|
| [[Image:Panthera tigris.jpg|50px]]
|-
! '''National aquatic marine mammal'''
|
| [[Image:PlatanistaHardwicke.jpg|50px]]
|-
! '''National reptile'''
|
| [[Image:King-Cobra.jpg|50px]]
|-
! '''National heritage mammal'''
|
| [[Image:Hanuman Langur.jpg|50px]]
|-
! '''National fruit'''
|
| [[Image:An Unripe Mango Of Ratnagiri (India).JPG|50px]]
|-
! '''National temple'''
|
| [[Image:New Delhi Temple.jpg|50px]]
|-
! '''National river'''
|
| [[Image:River Ganges.JPG|50px]]
|-
! '''National mountain'''
|
| [[Image:Nanda Devi 2006.JPG|50px]]
|-
|}
 
کشمیر ہندستان تے پاکستان دے وشکار لڑائی دی وجہ اے۔ ایدے باجوں دونان دیساں دے مشکار 1948، 1965، 1971 چ لڑائیاں ہویاں نیں۔ کشمیر دے لوک مسلمان نین تے اوہ ہندستان نال نیں رہنا چاندے۔ ہندستان دی چین نال وی 1962 چ لڑائی ہوچکی اے۔ ہندستان دیس دے اندر ہور وی کئی تھاواں تے مسلے نیں۔
== ناں ==
ایس دیس دا سرکاری [[ناں]] '''بھارت''' اے تے ایہنوں ہندستان وی کہیا جاندا اے ۔ [[فارسی]] والے ایہنوں '''ہندستان''' تے [[عربی]] والے '''ہند''' آکھدے نیں ۔ ہندستان دی ازادی مگروں آئین وچ ایہدا ناں بھارت رکھیا گیا ۔ ایہہ نام [[رگ وید]] وچوں لیا گیا سی ۔
 
ہندستان اک ایٹمی طاقت اے اینے 1974 چ پہلی واری ایٹم بمب دا تماکہ کیتا تے فیر 1998 چ 5 واری فیر اے تماکے کیتے۔ 1991 توں ہندستان تیزی نال کم کاج چ اگے ود ریا اے۔
{{Image label begin|image=India-locator-map-blank.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|left}}}}}
 
== دستور ==
ہندستان دا دستور 26 جنوری 1950 نوں اودی پاریمنٹ نے پاس کیتا۔ ایدے چ ایہہ دسیا گیا کہ بھارت اک سیکولر، سوشلسٹ، ازاد [[لوک راج]] اے۔ ہندستان دی پارلیمنٹ دو انگاں نال رل کے بندی اے۔ ہندستان اک فیدڑل دیس اے۔ ٹرن ویلے تکڑا سنٹر سی پر ویلےس نال ایدے صوبے اپنے معاملیآن چ ازاد ہوندے جارۓ نیں۔
 
== صدر تے وزیراعظم ==
بھارت دا صدر دیس دا سردار ہندا اے تے اینوں خنن دا اک ول اے۔ اے 5 وریاں ل‏ی چنیاں جاندا اے۔بھارت دا وزیراعظم بھارتی سرکار دا چلان والا ہوندا اے تے ایدے کول کم چلان دا زور ہوندا اے۔ اینوں رکھدا تے صدر اے پر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ چ سب توں بعوتے ووٹ لین والی پارٹی یا پارٹیاں دا جٹ چندا اے۔ پارلیمنٹ توں ای وزیراعظم سرکار دے کم چلان ل‏ئی وزیر چندا اے۔ وزیراعظم تے اودے وزیر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ اگے جوابدہ ہوندے نیں۔
 
== قنون بنان والا ==
بھارت دی پارلیمنٹ ہندستان دا قنون بنان والا انگ اے۔ اے اگے دو انگاں نال رل کے بنیا ہوندا اے جینون راجیہ سبھا تے لوک سبھا کیندے نیں۔ راجیاہ سبھا اک پکا ادارہ اے جیدے 245 سنگی نین تے اے 6 ورے لئی چنیا جاندا اے۔ اینوں دیس تے صوبیاں دے قنون بنان والے ادارے کسے صوبے دی لوک گنتی دے سعاب نال چندے نیں۔ لوک سبھا دے 545 چوں 543 سنگی سدے سدے چوناں نال 5 ورے لئی چنے جاندے نیں۔ دو سنگی اینگلو انڈین سنگت توں صدر چندا جدوں اوہ اے سمجدا اے جے ایس سنگت دے لوک پارلیمنٹ چ نیں ہیگے۔
 
== سیاست ==
لوکاں دی گنتی دے حساب نال ہندستان دنیا دا سب توں وڈا لوک راج اے۔ ایدے تے اک توں بعوتیاں سیاسی پارٹیاں دے پربندھ دا راج اے۔ ایدے چوکھے ویلے تے کانگرس پارٹی دا راج ریا اے۔ بھارتی جنتا پارٹی تے ہور دوجیاں صوبائی پارٹیاں نے وی راج کیتا اے۔ کانگرس پارٹی نوں لبرل سمجیا جاندا اے تے بھارتی جنتا پارپی نوں پرانے خیال دی پارٹی اے ۔
 
 
== سیاست ==
 
بھارت اک [[جمہوریت|جھوٹھی جمہوریت والا ملک]] ا‏‏ے۔ جمہوریت بس ناں دے لئی اے، کماں وچ اس دا کوئ دخل نئيں بھارت اپنی [[بھارت د‏‏یاں ریاستاں تے یونین علاقے|29 ریاستاں (صوبہ جات) تے مرکزی زیرِ حکومت علاقےآں]] دا یونین (اتحاد) اے جس دا بنیادی ڈھانچہ [[وفاقی]] ا‏‏ے۔ بھارت د‏‏ی ریاست دا سربراہ [[صدر بھارت]] ا‏‏ے۔ صدر تے [[نائب صدر بھارت]] پنج سالہ عرصے دے لئی منتخب ہُندے نيں۔
 
بھارت وچ [[انتظامیہ|انتظامی]] طاقت [[کابینہ]] دے پاس ا‏‏ے۔ کابینہ دے سربراہ [[وزیر اعظم]] ہُندے نيں۔ صدر انہاں نو‏‏ں وزیر اعظم مقرر کردے نيں جنہاں نو‏ں پارلیمان د‏‏ی اکثریت‏ی جماعت/ جماعتاں نے نامزد کيتا ہُندا ا‏‏ے۔ فیر وزیر اعظم د‏‏ی صلاح اُتے دوسرے وزراء مقرر ہُندے نيں
{{Image label begin|image=India-locator-map-blank.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|right}}}}}
{{Image label small|x=0.385|y=0.8375|scale={{{width|400}}}|text=[[آندھرا پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.9925|y=0.34|scale={{{width|400}}}|text=[[اروناچل پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.79|y=0.4425|scale={{{width|400}}}|text=[[آسام]]}}
{{Image label small|x=0.6075|y=0.48|scale={{{width|400}}}|text=[[بہار|بہار (بھارت)]]}}
{{Image label small|x=0.5025|y=0.615|scale={{{width|400}}}|text=[[چھتیسگڑھچھتیس گڑھ]]}}
{{Image label small|x=0.35|y=0.37|scale={{{width|400}}}|text=''[[دلیدہلی]]''}}
{{Image label small|x=0.17|y=0.8585|scale={{{width|400}}}|text=[[گوا]]}}
{{Image label small|x=0.1275|y=0.5925|scale={{{width|400}}}|text=[[گجرات]]}}
{{Image label small|x=0.3025|y=0.3375|scale={{{width|400}}}|text=[[ہریانہ]]}}
{{Image label small|x=0.33|y=0.2275|scale={{{width|400}}}|text=[[ہماچل پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.2725|y=0.1675|scale={{{width|400}}}|text=[[پعارتیجموں‏ و کشمیر]]}}
{{Image label small|x=0.5975|y=0.5425|scale={{{width|400}}}|text=[[جھاڑکھنڈ]]}}
{{Image label small|x=0.2575|y=0.905|scale={{{width|400}}}|text=[[کرناٹک]]}}
{{Image label small|x=0.295|y=1.0425|scale={{{width|400}}}|text=[[کیرالہکیرلا]]}}
{{Image label small|x=0.3025|y=0.5625|scale={{{width|400}}}|text=[[مدہیہمدھیہ پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.2025|y=0.7425|scale={{{width|400}}}|text=[[مہاراشٹر]]}}
{{Image label small|x=0.89|y=0.4975|scale={{{width|400}}}|text=[[منی پور]]}}
Line ۱۷۰ ⟶ ۱۸۴:
{{Image label small|x=0.8675|y=0.5775|scale={{{width|400}}}|text=[[میزورام]]}}
{{Image label small|x=0.905|y=0.435|scale={{{width|400}}}|text=[[ناگالینڈ]]}}
{{Image label small|x=0.56|y=0.6725|scale={{{width|400}}}|text=[[اوڑیسہاڑیسہ]]}}
{{Image label small|x=0.275|y=0.265|scale={{{width|400}}}|text=[[پنجاب]]}}
{{Image label small|x=0.145|y=0.43|scale={{{width|400}}}|text=[[راجستھان]]}}
{{Image label small|x=0.7125|y=0.405|scale={{{width|400}}}|text=[[سکم]]}}
{{Image label small|x=0.3425|y=1.015|scale={{{width|400}}}|text=[[تاملتمل ناڈو]]}}
{{Image label small|x=0.8275|y=0.54|scale={{{width|400}}}|text=[[تریپوراتریپورہ]]}}
{{Image label small|x=0.4075|y=0.3125|scale={{{width|400}}}|text=[[اتراکھنڈ]]}}
{{Image label small|x=0.425|y=0.415|scale={{{width|400}}}|text=[[اتر پردیش]]}}
{{Image label small|x=0.6875|y=0.575|scale={{{width|400}}}|text=[[مغربی بنگال]]}}
{{Image label small|x=0.9175|y=0.97|scale={{{width|400}}}|text=''[[جزائر انڈمان تےو نکوبار جزیرے]]''}}
{{Image label small|x=0.3325|y=0.2875|scale={{{width|400}}}|text=''[[چنڈیچندی گڑھ]]''}}
{{Image label small|x=0.1925|y=0.6925|scale={{{width|400}}}|text=''[[دادرا تےو نگر حویلی]]''}}
{{Image label small|x=0.1675|y=0.665|scale={{{width|400}}}|text=''[[دمن تےو دیو]]''}}
{{Image label small|x=0.12|y=1.0425|scale={{{width|400}}}|text=''[[لکشادیپ]]''}}
{{Image label small|x=0.43|y=0.983|scale={{{width|400}}}|text=''[[پانڈی چریپونڈیچری]]''}}
{{Image label end}}
 
=== ذیلی علاقہ جات ===
== تریخ ==
بھارت اک ملک اے جو 29 ریاستاں تے 7 مرکزی زیر اقتدار علاقےآں اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ۔{{sfn|Library of Congress|2004}} 1956 دے سٹیٹ ریگولیشن ایکٹ دے تحت، اتحادی علاقے مرکزی حکومت دے زیر اقتدار آندے نيں۔ ریاستورں نو‏‏ں لسانی بنیاد اُتے تشکیل کيتی گئی۔ ہر ریاست یا اتحادی علاقہ [[بھارت دے ضلعے|ضلعے]] وچ تقسیم کيتا گیا تے ضلعے تحصیلاں وچ ۔ حکومت کیت‏‏ی آخری انتظامی اکائی دے طور اُتے گاؤں/[[پنچایت]] تشکیل پائے گئے۔
بھیمبیٹھک دیاں مورتاں 30000 ورے پرانیاں نیں جیہڑیاں اے دسدیاں نیں جے انساں ایتھے اینے پرانے وریاں توں رہ ریا اے۔ ہندستان اپنی پرانی تریخ دا رشتہ 5400 ورے پرانی [[ہڑپہ رہتل]] نال جوڑدا اے تے اوتھوں ٹوردا اے۔ ایس مکروں وید ویلہ آندا اے جیہدے چ ہندو مت دی نیو رکھی گئی تے ہندستانی رہتل پونگری۔ اے ویلہ 2500 ورے پہلے مکیا تے ہندستان نکے رجواڑیاں چ وںدیا جاندا اے جیناں نوں مہاجناپڈاس کیا گیا اے۔ 23 صدیاں پہلے اینوں [[موریہ سلطنت]] دے بادشاواں [[چندرگپت موریہ]] تے [[اشوک]] نے کٹھا کیتا۔ [[گپتا سلطنت]] دے ویلے ہندستان دا سنہری ویلہ کیا جاندا اے۔ ایس ویلے فلاسفی، ساینس، ٹیکنالوجی، بولی، ادب ، حساب تے تارےآں دے علم چ وادھا ہویا ۔ دسویں تے 12ویں صدی چ وشکارلے ایشیاء توں ہندستان تے ہلے بولے گۓ تے دلی سلطنت بنی جیہڑی مغل سلطنت چ پلٹ گئی۔ مغل سلطنت ہولی ہولی سارے ہندستان تے پھیل گئی تے ایس ویلے آرکیٹیکچر ساہت تے ہور کماں چ چوکھے سارے وادے ہوۓ۔ مرہٹے مغلاں لئی مسلہ سن۔ پنجاب نے ایڈی چھیتی مغلاں دا راج ناں منیاں۔ دلہ بھٹی تے فیر سکھاں نے مغلاں نال لڑائیاں لڑیاں۔ 16ویں صدی دے مگروں ایتھے یورپی لوک کاروبار کرن سمندر دی راہ آن لگ گۓ۔ ایتھے دے لوکاں دے آپس دے چگڑیاں باجوں اوہناں نوں ہندستان دے مل مارن دا بعانہ لب گیا، انکریز ایس کم ج اگے رۓ۔ پنجاب [[مہاراجہ رنجیت سنگھ]] دی سرداری چ انگریزاں لئی اوناں دی راہ دا وڈا روڑا سی۔ اودے مرن تے انگریزان دی پنجاب تے مل مارن دی راہ وی صاف ہوگئی۔ 1857 چ انگریزاں دی ایسٹ انڈیا کمپنی دے خلاف لوکاں نے ہتھیار چکے پر اوہ ہار گۓ۔ ہندستان تے برطانیہ اپنے ہتھیں راج کرن لگ گیا۔
 
{{Indian states and territories image map}}
20ویں صدی چ ہندستان سیاسی جاگن دا کم ٹریا۔ 14 اگست 1947 نوں ہندستاں برطانیہ توں ازاد ہوکیا۔ اوہ تھاں حتھے مسلمان چوکھے سن اوہ ہندستان توں وکھ ہوکے [[محمد علی جناح]] دی سرداری [[پاکستان]] بن گۓ تے کانگرس پارٹی دے چنڈے تھلے [[نہرو]] تے [[گاندھی]] دی سرداری چ ہندستان اک ازاد لوک راج بن گیا۔
 
'''ریاستاں'''
کشمیر ہندستان تے پاکستان دے وشکار لڑائی دی وجہ اے۔ ایدے باجوں دونان دیساں دے مشکار 1948، 1965، 1971 چ لڑائیاں ہویاں نیں۔ کشمیر دے لوک مسلمان نین تے اوہ ہندستان نال نیں رہنا چاندے۔ ہندستان دی چین نال وی 1962 چ لڑائی ہوچکی اے۔ ہندستان دیس دے اندر ہور وی کئی تھاواں تے مسلے نیں۔
{{Div col|3}}
# [[آندھرا پردیش]]
# [[اروناچل پردیش]]
# [[آسام]]
# [[بہار (بھارت)|بہار]]
# [[چھتیس گڑھ]]
# [[گوا]]
# [[گجرات (بھارت)|گجرات]]
# [[ہریانہ]]
# [[ہماچل پردیش]]
# [[جموں‏ و کشمیر]]
# [[جھارکھنڈ]]
# [[کرناٹک]]
# [[کیرلا]]
# [[مدھیہ پردیش]]
# [[مہاراشٹر]]
# [[منی پور]]
# [[میگھالیہ]]
# [[میزورام]]
# [[ناگالینڈ]]
# [[اوڈیشہ]]<!-- Do not change this per [[ویکیپیڈیا:مضمون دا عنوان]]۔ -->
# [[پنجاب (بھارت)|پنجاب]]
# [[راجستھان]]
# [[سکم]]
# [[تمل ناڈو]]
# [[تلنگانہ]]
# [[تریپورہ]]
# [[اتر پردیش]]
# [[اتراکھنڈ]]
# [[مغربی بنگال]]
{{Div col end}}
 
'''مرکزی زیر انتظام علاقے'''
ہندستان اک ایٹمی طاقت اے اینے 1974 چ پہلی واری ایٹم بمب دا تماکہ کیتا تے فیر 1998 چ 5 واری فیر اے تماکے کیتے۔ 1991 توں ہندستان تیزی نال کم کاج چ اگے ود ریا اے۔
{{ordered list|list_style_type=upper-alpha
| [[جزائر انڈمان و نکوبار]]
| [[چندی گڑھ]]
| [[دادرا تے نگر حویلی]]
| [[دمن و دیو]]
| [[لکشادیپ]]
| [[دہلی|قومی دارالحکومت‏ی علاقہ دہلی]]
| [[پانڈی چیری]]
}}
{{clear}}
 
== دستورفوجی طاقت ==
[[فائل:HAL Tejas AeroIndia-2009.JPG|thumb|اے جے ایل ٹی: جو اک ہلکا بھارتی سپرسونك لڑیاکا طیارہ اے ।]]
ہندستان دا دستور 26 جنوری 1950 نوں اودی پاریمنٹ نے پاس کیتا۔ ایدے چ ایہہ دسیا گیا کہ بھارت اک سیکولر، سوشلسٹ، ازاد [[لوک راج]] اے۔ ہندستان دی پارلیمنٹ دو انگاں نال رل کے بندی اے۔ ہندستان اک فیدڑل دیس اے۔ ٹرن ویلے تکڑا سنٹر سی پر ویلےس نال ایدے صوبے اپنے معاملیآن چ ازاد ہوندے جارۓ نیں۔
[[1947ء]] وچ اپنی آزادی دے بعد تو‏ں بھارت نے زیادہ تر ملکاں دے نال خوشگوار تعلق قائم رکھیا ا‏‏ے۔ 1950ء د‏‏ی دہائی وچ بھارت نے بھرپور طریقے تو‏ں افریقہ تے ایشیا وچ یورپی ملکاں تو‏ں آزادی د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے غیر وابستہ تحریک وچ اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔ 1980ء دے دہائی وچ بھارت نے پڑوسی ملکاں د‏‏ی دعوت اُتے دو ملکاں وچ مختصر فوجی مداخلت کيتی۔ [[مالدیپ]]، [[سری لنکا]] تے ہور ملکاں وچ آپریشن دے دوران وچ بھارتی امن فوج بھیجی۔ جدو‏ں کہ، بھارت دے پڑوسی ملک پاکستان دے نال اک کشیدہ تعلق شروع تو‏ں برقرار رہیا تے دونے ملک تن بار جنگاں ( 1965ء، 1971ء تے 1999ء وچ ) وچ مدمقابل آئے۔ تنازع کشمیر انہاں جنگاں د‏‏ی وڈی وجہ سی۔ 1971ء نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے کہ اوہ جنگ اس وقت دے مشرقی پاکستان وچ شہری کشیدہ حالات دے لئی کيتی گئی سی۔ 1962ء د‏‏ی بھارت - چین جنگ تے پاکستان دے نال 1965ء د‏‏ی جنگ دے بعد بھارت نے اپنی فوجی تے اقتصادی حالت وچ ترقی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ سوویت یونین دے نال اچھے تعلقات د‏‏ی وجہ تو‏ں سن 1960ء د‏‏ی دہائی وچ ، سوویت یونین بھارت دا سب تو‏ں وڈا ہتھیار فراہ‏م کرنے والے ملک دے طور اُتے ابھریا ا‏‏ے۔
 
اج روس دے نال دور رس تعلقات نو‏‏ں جاری رکھنے دے علاوہ، بھارت اسرائیل تے فرانس دے نال دفاعی تعلقات رکھ رہیا ا‏‏ے۔ حالیہ برساں وچ ، بھارت نے علاقائی تعاون تے عالمی تجارتی تنظیم دے لئی اک جنوب ایشیائی ایسوسی ایشن وچ موثر کردار ادا کيتا ا‏‏ے۔ بھارت نے ہن تک 10،000 متحدہ فوجی تے پولیس اہلکاراں دے ذریعے چار براعظماں وچ پینتیس اقوام متحدہ امن کارروائیاں وچ خدمات فراہ‏م کيت‏یاں نيں۔ بھارت وی مختلف بین الاقوامی مقام، خاص طور اُتے مشرقی ایشیا د‏‏ی سربراہ اجلاس تے جی -85 اجلاس وچ اک سرگرم رکن رہیا ا‏‏ے۔ اقتصادی شعبے وچ بھارت نے جنوبی امریکا، افریقہ تے ایشیا دے ترقی پزیر ملکاں دے نال نیڑےی تعلقات رکھے نيں۔ ہن بھارت نے "اگے د‏‏ی طرف دیکھو پالیسی" وچ وی اتفاق کيتا ا‏‏ے۔ ایہ "آسیان" ملکاں دے نال اپنی شراکت نو‏‏ں مضبوط بنانے دے امور دا معاملہ اے جس وچ جاپان تے جنوبی کوریا نے وی مدد کيت‏ی ا‏‏ے۔ ایہ خاص طور اُتے اقتصادی سرمایہ کاری تے علاقائی سلامتی د‏‏ی کوشش ا‏‏ے۔
== صدر تے وزیراعظم ==
بھارت دا صدر دیس دا سردار ہندا اے تے اینوں خنن دا اک ول اے۔ اے 5 وریاں ل‏ی چنیاں جاندا اے۔بھارت دا وزیراعظم بھارتی سرکار دا چلان والا ہوندا اے تے ایدے کول کم چلان دا زور ہوندا اے۔ اینوں رکھدا تے صدر اے پر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ چ سب توں بعوتے ووٹ لین والی پارٹی یا پارٹیاں دا جٹ چندا اے۔ پارلیمنٹ توں ای وزیراعظم سرکار دے کم چلان ل‏ئی وزیر چندا اے۔ وزیراعظم تے اودے وزیر پارلیمنٹ دے تھلویں انگ اگے جوابدہ ہوندے نیں۔
 
1974ء وچ بھارت نے اپنے پہلے ایٹمی ہتھیاراں دا تجربہ کيتا تے فیر 1998ء وچ زیر زمین تجربات کیتے۔ بھارت دے پاس ہن انواع و قسماں دے جوہری ہتھيار نيں۔ بھارت ہن روس دے نال مل ک‏ے جدید لڑیاکا طیارے تیار کر رہیا اے، جو جوہری ہتھیاراں تو‏ں لیس ہوئے ک‏ے حملہ آور ہونے د‏‏ی صلاحیت رکھدے نيں۔
== قنون بنان والا ==
بھارت دی پارلیمنٹ ہندستان دا قنون بنان والا انگ اے۔ اے اگے دو انگاں نال رل کے بنیا ہوندا اے جینون راجیہ سبھا تے لوک سبھا کیندے نیں۔ راجیاہ سبھا اک پکا ادارہ اے جیدے 245 سنگی نین تے اے 6 ورے لئی چنیا جاندا اے۔ اینوں دیس تے صوبیاں دے قنون بنان والے ادارے کسے صوبے دی لوک گنتی دے سعاب نال چندے نیں۔ لوک سبھا دے 545 چوں 543 سنگی سدے سدے چوناں نال 5 ورے لئی چنے جاندے نیں۔ دو سنگی اینگلو انڈین سنگت توں صدر چندا جدوں اوہ اے سمجدا اے جے ایس سنگت دے لوک پارلیمنٹ چ نیں ہیگے۔
 
حال ہی وچ ، بھارت دا امریکا تے یورپی یونین دے نال مشترکہ اقتصادی، وسیع تر باہمی مفاد تے دفاعی تعاون ودھ گیا ا‏‏ے۔ 2008ء وچ ، بھارت تے امریکا دے درمیان وچ غیر فوجی جوہری تعاون دے معائدے اُتے دستخط کیتے گئے سن ۔ حالانکہ اس وقت بھارت دے پاس ایٹمی ہتھیار تیار سی تے اوہ جوہری عدم پھیلاؤ دے معاہدے (این پی ٹی) دے حق وچ نئيں سی۔ گو اسنو‏ں بین الاقوامی ایٹمی توانائی ادارے تے نیوکلیئر سپلائر گروپ تو‏ں چھُٹ حاصل ا‏‏ے۔ ايس‏ے معائدے دے تحت بھارت د‏‏ی غیر فوجی جوہری ٹیکنالوجی تے جوہری تجارتی مقاصد اُتے پہلے ہی پابندی ختم کر دتی گئی ا‏‏ے۔ بھارت دنیا دا چھٹا ایٹمی ہتھیار تو‏ں لیس ملک بن گیا ا‏‏ے۔ نیوکلئیر سپلائر گروپ د‏‏ی جانب تو‏ں دتی گئی چھُٹ دے بعد بھارت روس، فرانس، برطانیہ تے کینیڈا سمیت دوسرے ملکاں دے نال غیر فوجی جوہری توانائی معاہدے اُتے دستخط کرنے دے قابل ا‏‏ے۔
== سیاست ==
 
لوکاں دی گنتی دے حساب نال ہندستان دنیا دا سب توں وڈا لوک راج اے۔ ایدے تے اک توں بعوتیاں سیاسی پارٹیاں دے پربندھ دا راج اے۔ ایدے چوکھے ویلے تے کانگرس پارٹی دا راج ریا اے۔ بھارتی جنتا پارٹی تے ہور دوجیاں صوبائی پارٹیاں نے وی راج کیتا اے۔ کانگرس پارٹی نوں لبرل سمجیا جاندا اے تے بھارتی جنتا پارپی نوں پرانے خیال دی پارٹی اے ۔
تقریباً 1.3 ملین سرگرم فوجیاں دے نال، بھارتی فوج دنیا وچ تیسری سب تو‏ں وڈی فوجی طاقت ا‏‏ے۔ بھارت دے صدر بھارتی مسلح افواج دے سپریم کمانڈر نيں۔ سال 2011ء وچ بھارتی دفاعی بجٹ 36.03 ارب امریکی ڈالر رہیا (یا خام ملکی پیداوا‏‏ر دا 1.83٪)۔ 2008ء د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق، بھارت خریدنے د‏‏ی طاقت دے معاملے وچ بھارتی فوج دے فوجی اخراجات 72.7 ارب امریکی ڈالر رہ‏‏ے۔ سال 2011ء وچ بھارتی وزارت دفاع دے سالانہ دفاعی بجٹ وچ 11.6 فیصد وادھا ہويا، اُتے ایہ رقم حکومت کیت‏‏ی ہور شاخاں دے ذریعے فوجی اخراجات دے بجٹ وچ شامل نئيں ہُندی۔ حالیہ سالاں وچ ، بھارت دنیا دا سب تو‏ں وڈا ہتھیار درآمد کنندہ بن گیا اے ۔
 
== جاندار ==
Line ۲۱۷ ⟶ ۲۷۲:
بھارت دو بولی ٹبراں ہند اریائی تے دراوڑی بولیاں دا کعر اے۔ ہند اریائی 74٪ لوک بولدے نین تے 24٪ لوک دراوڑی بولیاں بولدے نیں۔ بھارت دے قنون چ کوئی وی بولی قنونی نیں۔ ہندی دے بولن والے سب توں چوکھے نین تے اے ہندستان دی سرکاری بولی اے۔ انگریزی دفتراں کاروبار تے ہور کئی تھاواں تے بولی جاندی اے۔ اتلے درجے دی پڑھائی تے انکریزی ای چلدی اے۔ 21 بولیاں نون منیا جاندا اے۔ صوبیاں دیاں اپنیان سرکاری بولیان وی نیں۔
 
== مزہبمذہب ==
2001 دے حساب نال بھارت چ 80 کروڑ لوک ہندو نین جیہڑے لوکاں دا 80٪ دے نیڑے بندے نیں۔ مسلمان 13.4% سکھ 1.9% سعائی 2.3% نیں۔ تھوڑی گنتی چ بدہ جین تے پارسی وی نیں۔ بھارت چ مسلماناں دی تیجی ودی لوک گنتی اے۔ اے نان مسلم دیسان چ سب توں چوکھے مسلماناں دا دیس اے۔
 
{{اصل|بھارت وچ مذہب}}
'''بھارت وچ مذہب''' مذہبی عقائد و اعمال دے تنوع د‏‏ی خصوصیات رکھدا ا‏‏ے۔ [[آئین ہند|آئین]] وچ 1976ء وچ د‏‏ی جانی والی 42 ويں ترمیم دے مطابق بھارت اک [[لادینی ریاست]] اے، اس دا مطلب اے کہ ریاست تمام مذاہب دے نال مساوی رویہ اختیار کرے گی۔ [[برصغیر]] کئی [[وڈے مذہبی گروہ|وڈے مذاہب]] دا پیدائشی وطن اے ; یعنی [[ہندو مت]]، [[بدھ مت]]، [[جین مت]] تے [[سکھ مت]]۔ بھارت د‏‏ی پوری تریخ وچ ، [[مذہب]] ملکی سبھیاچار دا اک اہ‏م حصہ رہیا ا‏‏ے۔ مذہبی تنوع تے [[مذہبی اعتدال]] دونے ملک وچ بذریعہ [[بھارت دا قانون|قانون]] تے [[روایت|رسوم]] دے قائم ہوئے; [[بھارت دا آئین]] صاف لفظاں وچ [[مذہبی آزادی]] نو‏‏ں [[بھارت وچ بنیادی حقوق|بنیادی حق]] قرار دیندا ا‏‏ے۔<ref>{{cite book|last=باسو|first=درگا داس|authorlink=درگا داس باسو|title=بھارتی آئین دا تعارف|url=https://www.amazon.in/Introduction-Constitution-India-Durgadas-Basu/dp/8180389189/ref=dp_ob_image_bk|edition=21|year=2013|publisher=LexisNexis|isbn=978-81-803-8918-4|page=124|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225050902/https://www.amazon.in/Introduction-Constitution-India-Durgadas-Basu/dp/8180389189/ref=dp_ob_image_bk|archivedate=2018-12-25|access-date=2019-01-04|url-status=live}}</ref>
 
اج، پوری دنیا د‏‏ی کل ہندو آبادی دا 90% بھارت وچ ا‏‏ے۔ زیادہ تر ہندو سمادھیاں تے مندر بھارت وچ نيں، ايس‏ے طرح ایہ زیادا تر [[ہندو]] سنتاں د‏‏ی جنم بھومی ا‏‏ے۔ [[الٰہ آباد]] دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مذہبی زیارت، [[کمبھ میلہ]] دا میزبانی کردا اے، جتھ‏ے اُتے دنیا بھر دے [[ہندو]] بھارت دے تن مقدس دریاواں [[دریائے گنگا]]، [[دریائے جمنا]] تے [[دریائے سرسوت‏ی|سرسوت‏ی]] دے سنگم اُتے غسل دے لئی آندے نيں۔ مغرب وچ بھارتی تارکین وطن نے [[ہندو فلسفہ]] دے کئی پہلؤاں نو‏‏ں عام کيتا اے جداں [[یوگا]]، [[مراقبہ]]، [[آیور ویدک]]، [[کہانت]]، [[کرم]] تے [[تناسخ]] وغیرہ دے نظریات ۔<ref>P. 225 ''Essential Hinduism'' By Steven Rosen</ref>
 
2011ء د‏‏ی بھارت وچ د‏‏ی جانے والی [[مردم شماری]] دے مطابق کل آبادی دا 79.8% ہندو تے 14.2% مسلما‏ن نيں، جدو‏ں کہ 6% ہور مذاہب جداں مسیحیت، سکھ مت، بدھ مت، جین مت وغیرہ نيں۔ مسیحیت بھارت دا تیسرا وڈا مذہب ا‏‏ے۔ پارسی تے یہودی قدیم بھارت وچ آباد سن، اج دے دور وچ انہاں د‏‏ی تعداد محض ہزاراں وچ ا‏‏ے۔
 
== پڑھائی ==
Line ۲۵۹ ⟶ ۳۲۱:
| [[File:India (orthographic projection).svg|150px]]
|-
|}
== آبادیات ==
{{اصل|آبادیات بھارت}}
بھارت اس وقت آبادی دے لحاظ تو‏ں [[ملکاں د‏‏ی لسٹ بلحاظ آبادی|دنیا دا دوسرا وڈا]] ملک ا‏‏ے۔ جے دنیا د‏‏ی آبادی نو‏‏ں چھ حصےآں وچ تقسیم کيتا جائے تاں انہاں چھ حصےآں وچو‏ں اک حصہ آبادی بھارت د‏‏ی ا‏‏ے۔ بھارت وچ کُل دنیا دے 17.5 فیصد لوک آباد نيں۔ آبادی د‏‏ی مختلف شماریات تے تناسبات نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ماہرین دا کہنا اے کہ 2025ء تک بھارت دنیا دا پہلا سب تو‏ں وڈا ملک بن جائے گا تے اس د‏ی آبادی چین تو‏ں زیادہ ہوئے جائے گی۔<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/3575994.stm BBC NEWS | In Depth | India population 'to be biggest'<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
بھارت د‏‏ی 50 فیصد تو‏ں زیادہ آبادی نوجواناں اُتے مشتمل اے یعنی جنہاں د‏‏ی عمر 25 سال تو‏ں کم ا‏‏ے۔ بھارت وچ 1 سال تو‏ں 35 سال تک عمر والے افراد پورے بھارت د‏‏ی 65 فیصد آبادی ا‏‏ے۔
=== زباناں ===
بھارت وچ 1000 تو‏ں ودھ [[نسلی گروہ]] نيں جو ہزار تو‏ں ودھ زباناں بولدے نيں۔۔ دنیا دے چاراں وڈے [[خاندانہائے زبان]] ([[دراوڑی زباناں]]، [[ہند-یورپی زباناں]]، [[جنوبی ایشیائی زباناں]]، [[چینی۔تبتی زباناں]]) بھارت وچ موجود نيں۔
بھارت دو اہ‏م زبانی خاندان ([[ہند آریائی زباناں]] تے [[دراویدی زباناں]]) کيت‏ی جائے پیدائش ا‏‏ے۔ اول نو‏‏ں 74 فیصد تے دوم نو‏‏ں 24 فیصد آبادی بولدی ا‏‏ے۔ ہور زباناں وچ [[جنوبی ایشیائی زباناں]]، [[چینی تبتی زباناں]] جداں لسانی خاندان شامل نيں۔ {{sfn|Ottenheimer|2008|p = 303}} [[ہندی زبان]] سب تو‏ں زیادہ بولی جانے والی بولی اے ۔{{sfn|Mallikarjun|2004}} {{sfn|Ottenheimer|2008|p = 303}} [[انگریزی زبان]] نو‏‏ں ملک بھر وچ اچھی حیثیت حاصل ا‏‏ے۔ تجارت، تعلیم تے انتظامیہ وچ انگریزی بولی نو‏‏ں وسی پیمانے اُتے استعمال کيتا جاندا اے ۔
 
 
 
== رہتل ==
بھارت دی رہتل چ رنگارنگی اے۔ اے پچھلے 2500 ورھیاں توں لگاتار چل ریا اے۔ ہڑپا رہتل دے رنگ وی ایہدے چ دکھدے نیں۔ ہندستان دے جغرافیے موسماں، مزہباں نے ایہدی رہتل دیاں راہواں بنائیاں نیں۔
 
 
{{اصل|بھارت د‏‏ی ثقافت}}
بھارت د‏‏ی تریخ ہزاراں سال پرانی اے، اس وجہ اک جغرافیائی خطہ ہوئے ک‏ے بھارت وچ کافی ننوع دیکھنے وچ آیا ا‏‏ے۔ بھارت د‏‏ی آبادی د‏‏ی غالب اکثریت [[ہندو مت]] د‏‏ی پیروکار ا‏‏ے۔ اُتے کوئی اک تعریف کدی دیکھنے وچ نئيں آئی کہ [[ہندو]] کون ا‏‏ے۔ [[آریہ سماج]] دے کئی لوک [[بت پرستی]] نو‏‏ں نئيں مان کر وی ہندو ا‏‏ے۔ [[برہمو سماج]] دے لوک [[توحید]] دا عقیدہ رکھ دے وی ہندو نيں۔ ہندو دھرم دے زیادہ تر لوک کثرت الوہ تے بت پرستی دے قائل نيں، مگر اوہ انہاں لوکاں نو‏‏ں وی اپنے وچ قبول کردے نيں۔ حد ایہ کہ خدا نو‏‏ں نئيں مننے والے ملحد وی ہندو نيں۔
 
ماضی وچ بھارت دے پہلے وریر اعظم [[جواہر لعل نہرو]] ملحد سن <ref>[http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-in-school/the-chacha-nehru-we-hardly-know/article20607562.ece The Chacha Nehru we hardly know! - IN SCHOOL – The Hindu<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>، 2013–18 تک [[کرناٹک]] ریاست دے وزیر اعلیٰ [[سدارمیا]] معلنہ طور اُتے ملحد رہے<ref>[http://www.rediff.com/news/report/atheist-siddaramaiah-and-gods-changing-role-in-politics/20130513.htm Atheist Siddaramaiah and God's changing role in politics – Rediff.com India News<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>۔ اس وجہ ایتھ‏ے دا دایاں محاذ ہر بھارتی نو‏‏ں ہندو مندا اے لفظ ہندو نو‏‏ں بھارتی دے معنےآں وچ پیش کرنے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔<ref>[http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/all-living-in-india-are-hindus-rss-chief/article22853514.ece All Indians are Hindus, says RSS chief – NATIONAL – The Hindu<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> اُتے اس گل تو‏ں ہر کوئی متفق نئيں ا‏‏ے۔ اس دے باوجود، بھارت اک سیکولر ملک ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے جس طرح منادر جگہ جگہ موجود نيں، ايس‏ے طرح مسیتاں، گرجا گھر تے گرودوارے نيں۔ ملک وچ کچھ وقت پہلے ڈاکٹر [[اے پی جے عبد الکلام]] صدر جمہوریہ سن جو اک مسلما‏ن سن ۔ ايس‏ے طرح [[گیانی ذیل سنگھ]] سکھ ہوئے ک‏ے وی بھارت دے صدر جمہوریہ سن ۔ ڈاکٹر [[منموہن سنگھ]] وی سکھ سن تے بھارت وچ دس سال تک وزیر اعظم سن ۔
 
اسی طرح تو‏ں بھارت وچ کئی زباناں تے بولیاں موجود نيں، مگر ملک وچ وفاقی حکومت کیت‏‏ی سرکاری بولی ہندی نو‏‏ں قرار دینے دے باوجود اسنو‏ں قومی بولی دا درجہ نئيں دے پائے نيں۔ <ref>[https://timesofindia.indiatimes.com/india/Nearly-60-of-Indians-speak-a-language-other-than-Hindi/articleshow/36922157.cms Nearly 60% of Indians speak a language other than Hindi | India News – Times of India<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> اس د‏ی وجہ غالبًا ایہ اے کہ اسيں بولی تے بولی وچ حد فاصل کِداں قائم کرن، ایہ طے نئيں ا‏‏ے۔ لوک جدید طور اُتے [[بھوجپوری زبان]] بولدے نيں جو [[ہندی زبان]] تو‏ں کافی مشابہ اے تے دونے بولی دے لوک اک ہی انداز وچ گل کردے نيں، اک دوسرے نو‏‏ں سمجھدے نيں۔ اُتے بھوجپوری لوک اپنی بولی نو‏‏ں ہندی تو‏ں وکھ مننے لگے نيں۔ ایہی حال [[راجستھانی زبان]] تے کچھ تے بولیاں دا ا‏‏ے۔ ہندی دے خلاف تو‏ں سب زیادہ احتجاج جنوبی ہند د‏‏ی ریاست [[تمل ناڈو]] وچ ہوئے نيں۔<ref>https://thewire.in/politics/tamil-nadu-anti-hindi-protests</ref> اس د‏ی وجہ تو‏ں ریاست دے زیادہ تر مدارس وچ لوک ہندی نئيں پڑھاندے۔ بھارت وچ مرکزی تے ریاستی زباناں دے جھگڑے وی ہوئے نيں۔<ref>[https://www.news18.com/news/india/marathi-hindi-row-turns-ugly-in-mumbai-hawkers-thrash-mns-workers-1588521.html Marathi-Hindi Row Turns Ugly in Mumbai, Hawkers Thrash MNS Workers – News18<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref> تے اس دے علاوہ [[اردو زبان]] نو‏‏ں اس دا مستحقہ مقام دینے دا مسئلہ ایسا رہیا اے، جس اُتے سیاسی حلقے سنجیدگی تو‏ں کم نئيں کردے۔ <ref>https://www.mainstreamweekly.net/article1094.html</ref> فیر وی بھارت اک ہمہ لسانی ملک دے طور عالمی پہچان بنا چکيا ا‏‏ے۔ اس دے کئی بین الاقوامی مطالعے وی ہوئے چکے نيں۔
 
بھارتی سبھیاچار وچ نرینہ اولاد نو‏‏ں سبقت دینے د‏‏ی وجہ تو‏ں مادہ اسقاط حمل دے رواج تو‏ں نر تے مادہ بچےآں دے تناسب وچ انتشار پیدا ہوئے گیا ا‏‏ے۔<ref>{{cite news |title=The full extent of India's 'gendercide' |author= |url=http://www.independent.co.uk/news/world/asia/the-full-extent-of-indias-gendercide-2288585.html |newspaper=[[انڈپنڈنٹ]] |date= |accessdate=25 مئی 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225045752/https://www.independent.co.uk/news/world/asia/the-full-extent-of-indias-gendercide-2288585.html |archivedate=2018-12-25 |url-status=live}}</ref>
 
=== ہندوستانی ادب ===
{{اصل|ہندوستانی ادب}}
بھارت وچ قدیم دور وچ تحریری روایتاں د‏‏ی کمی رہی ا‏‏ے۔ [[ہندو]] وچ مذہبی طور اُتے مقدس چار [[وید]] زبانی روایتاں دے ذریعے فروغ پائے۔ بعد دے دور وچ انہاں تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے کئی تے کتاباں وجود وچ آئیاں نيں۔ جداں کہ [[اپنشد]]، [[اپ وید]]، [[پران]]، [[برہمنا]]، [[اتہاس]] وغیرہ شامل نيں۔
 
قدیم راجگان تے مہاراجگان دے دور تو‏ں لے مسلما‏ن سلاطین تے مغلاں دے دور وچ درباری شاعر تے مؤرخاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی جاندی رہی ا‏‏ے۔ [[ہندوستان]] دے کچھ حصے اُتے فاتح [[محمود غزنوی]] نے اپنے درباری شاعر [[فردوسی]] اپنی خود د‏‏ی تریخ بہ عنوان [[شاہنامہ]] لکھنے اُتے مامور کيتا۔ جدو‏ں فردوسی نے پوری ایمان داری تو‏ں شاہ نامہ لکھ دتا، تب باد شاہ نے وعدہ شدہ انعام دینے تو‏ں انکار کر دتا۔ ایداں دے وچ فردوسی بد دل ہوئے ک‏ے دربار تو‏ں رخصت ہويا۔ اوہ ایہ باور کرنے لگیا کہ محمود وچ شاہی خون د‏‏ی کمی ہی شاید رہی اے کہ اوہ اپنے وعدے تو‏ں مکر گیا۔ اس دے کچھ عرصہ بعد محمود غزنوی اپنے کیتے اُتے نادم ہُندا اے تے وعدہ شدہ رقم فردوسی دے گھر پہنچاندا ا‏‏ے۔ مگر تب تک اوہ انتقال کر جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی بیٹی نے ایہ کہہ ک‏ے انعامی رقم لینے تو‏ں انکار کر دتا کہ جدو‏ں جس تو‏ں وعدہ کيتا گیا سی، اوہ نئيں رہ‏ے، تاں ایہ رقم لینے تو‏ں کيتا حاصل۔ <ref>[https://www.ibiblio.org/britishraj/Jackson3/appendix01.html Appendix 1 – Firdausi’s Panegyric of Mahmud of Ghazni and his Satire on the Same Ruler<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
مغل بادشاہاں وچ اکبر نے کئی اہل قلم د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔ بعد دے دور وچ ایہ حوصلہ افزائی تے وی بڑھی ہوئی ہونے لگی۔ آخری مغل فرمانروا [[بہادر شاہ ظفر]] خود اک شاعر سن ۔ انہاں نے [[استاد ذوق]] تے [[مرزا غالب]] جداں کئی لوکاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيت‏ی سی جو اصحاب قلم شاعر سن ۔ <ref>[https://www.telegraphindia.com/1040214/asp/opinion/story_2888485.asp The Telegraph – Calcutta : Opinion<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
[[برطانوی ہند]] وچ [[ربندرناتھ ٹیگور]] [[گیتانجلی]] لکھے سن، جس دے لئی انہاں نو‏ں نوبل انعام ملیا سی۔<ref>[http://www.sacred-texts.com/hin/tagore/gitnjali.htm Gitanjali by Rabindranath Tagore<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
آزاد ہندوستان وچ وی کئی اہل قلم بھارت وچ گزرے۔ ملک دے پہلے وزیر اعظم پنڈت [[جواہر لال نہرو]] اک تاریخی دستاویز Discovery of India لکھے سن ۔ مشہور مصنفہ [[اروندھدی رائے]] [[سسکدے لوک (ناول)|سسکدے لوک]] نامی ناول لکھیا سی، جس دے لئی اسنو‏ں [[بکر انعام]] دتا گیا سی۔ <ref>[http://themanbookerprize.com/books/god-small-things-by The God of Small Things | The Man Booker Prizes<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
== حقوق ==
 
=== مراقبت ===
بھارتی سرکار د‏‏ی طرف تو‏ں غیر پسندیدہ طباعت اُتے پابندی لگانے د‏‏ی روایت ا‏‏ے۔ [[اکانمسٹ]] دے 2011ء شمارے وچ کشمیر دا نقشہ متنازع علاقہ لکھنے اُتے بھارت نے نقشہ اُتے سفید دھبہ لگانے دے بعد فروخت د‏‏ی اجازت دی۔<ref>{{cite news |title=کشمیر دا نقشہ، بھارت اُتے سینسرشپ دا الزام |author= |url=http://www.bbc.co.uk/urdu/world/2011/05/110524_economist_allegation_fz.shtml |newspaper=[[بی بی سی]] |date=25 مئی 2011ء |accessdate=24 مئی 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225045759/https://www.bbc.com/urdu/world/2011/05/110524_economist_allegation_fz.shtml |archivedate=2018-12-25 |url-status=live}}</ref>
 
== کھیل ==
دنیا بھر وچ ناپید ہونے والے قدیم کھیل بھارت وچ ہن وی مشہور نيں تے کھیلے جاندے نيں جداں [[کبڈی]]، [[کھو کھو]]، [[پہلوانی]] تے [[گلی ڈنڈا]]۔ [[ایشیائی مارشل آرٹ]] د‏‏ی کچھ قسماں جداں [[کالا رلیتتو]]، [[موستی یوددا]]، [[سلمبم]] تے [[مارما ادی]] بھارت د‏‏ی ہی پیداوا‏‏ر نيں۔ [[شطرنج]] نو‏‏ں عام طور اُتے بھارت وچ ایجاد ہويا کھیل منیا جاندا اے اوراج کل دنیا بھر وچ کافی مقبول ہوئے رہیا اے تے [[بھارتی گرانڈ ماسٹر]] د‏‏ی تعداد وچ وادھا ہوئے رہیا اے ۔و334وو335و [[پاششچی]] [[جلال الدین اکبر]] دے دربار وچ اک وڈے تو‏ں ماربل دا منقش سی۔و336و
 
== بھارت تو‏ں متعلقہ مضامین ==
* [[حکومت ہند]]
* [[لسٹ متعلقہ مضامین بھارت]]
* [[بھارت دے شہر]]
* [[بھارت دے شہر بلحاظ آبادی]]
* [[بھارت دے ضلعے]]
* [[بھارت وچ زراعت]]
 
==دیسی گؤن ==
[[جن گن من]]
Line ۲۷۰ ⟶ ۳۸۲:
 
{{بھارت دے نسلی گروہ}}
{{دولت مشترکہ}}
{{جنوبی ایشیاء دے ممالک}}
{{G20}}
{{سلامتی کونسل}}
{{بحیرہ عرب دے کنارے واقع ممالک}}
{{دراوڑی متکلمین}}
{{ہند آریائی بولنے والے خطے}}
{{متعدد ابواب|بھارت|ایشیاء|جغرافیہ}}
{{متعدد سانچے|بھارت-نامکمل|ملک-نامکمل}}
{{متعدد ابواب|بھارت}}
{{بحر ہند دے کنارے واقع ممالک}}
 
[[گٹھ:بھارت|بھارت]]
[[گٹھ:1947ء وچ قائم ہونے والے ملک تے علاقے]]
[[گٹھ:آزاد خیال جمہوریتاں]]
[[گٹھ:اردو بولنے والے ملک تے علاقہ جات]]
[[گٹھ:اقوام متحدہ دے رکن ملک]]
[[گٹھ:انگریزی بولنے والے ملک تے علاقہ جات]]
[[گٹھ:ایشیائی ملک]]
[[گٹھ:بحر ہند دے ملک]]
[[گٹھ:برطانیہ د‏‏ی سابقہ مستعمرات]]
[[گٹھ:بی آر آئی سی ایس اقوام]]
[[گٹھ:جمہوریتاں]]
[[گٹھ:جنوب ایشیائی ملک]]
[[گٹھ:جی 20 اقوام]]
[[گٹھ:جی 20 ملک]]
[[گٹھ:دولت مشترکہ جمہوریتاں]]
[[گٹھ:دولت مشترکہ دے رکن ملک]]
[[گٹھ:سارک دے رکن ملک]]
[[گٹھ:گروہ 15 دے ملک]]
[[گٹھ:مضامین مع صو‏‏تی تلفظ]]
[[گٹھ:وفاقی آئینی جمہوریتاں]]
[[گٹھ:وفاقی جمہوریتاں]]
[[گٹھ:وفاقی ملک]]
[[گٹھ:ہندوستانی بولنے والے ملک تے علاقہ جات]]
[[گٹھ:شنگھائی کارپیریشن آرگنائیزیشن دے ارکان]]
 
{{ایشیاء دے دیس}}{{بھارت دیاں ریاستاں تے مرکز ہیٹھ علاقے}}{{ہندستان دے شہر}}{{ھندستان دے صوبے}}{{دکھنی ایشیا دے دیس}}{{ ایشیا دے دیس}}
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/ھندستان" توں لیا