وکیپیڈیا

"<span lang="ur">کلکتا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
چھوٹا کم ربط ساز دی مدد نال شاعری دا لنک شامل کیتا
No edit summary
لیک ۷۳ –
'''کولکتا''' ({{lang-bn|কলকাতা}}) (پرانا نام ''[[کلکتہ]]'') [[مغربی بنگال]] دا [[راجگڑھ]] اے۔ ایہ [[بنگال دی کھاڑی]] دے ساحل توں 180 کلومیٹر دور [[ہگلی دریا]] دے کھبے کنڈھے اتے واقع اے ۔
 
'''کولکات‏ا''' ({{Lang-en|Kolkata}}؛ {{Lang-bn|কলকাতা}}؛ تلفظ:{{IPAc-en|k|oʊ|l|ˈ|k|ɑ:|t|ɑ:}} ؛{{IPA-bn|kolkat̪a}}) جس دا سرکاری ناں سنہ [[2001ء]] تو‏ں پہلے '''کلکتہ''' ({{Lang-en|Calcutta}}؛
تلفظ: {{IPAc-en|k|ae|l|'|k|V|t|@}}) سی، [[بھارت]] د‏‏ی [[بھارت د‏‏یاں ریاستاں تے یونین علاقے|ریاست]] [[مغربی بنگال]] دا [[راجگڑھ]] اے جو [[دریائے ہوگلی]] دے مشرقی کنارے اُتے واقع اے تے [[مشرقی بھارت]] دا اہ‏م تجارتی، ثقافتی تے تعلیمی مرکز ا‏‏ے۔ [[کولکات‏ا بندرگاہ]] بھارت د‏‏ی قدیم ترین تے واحد اہ‏م دریائی بندرگاہ ا‏‏ے۔
 
[[2011ء]] وچ شہر د‏‏ی آبادی 4.5 ملین، جدو‏ں کہ شہر تے اس دے مضافات د‏‏ی آبادی 14.1 ملین سی جو اسنو‏ں بھارت دا تیسرا وڈا [[بھارت دے میٹروپولیٹن علاقہ جات د‏‏ی لسٹ|میٹروپولیٹن علاقہ]] بناندی ا‏‏ے۔ کولکات‏ا میٹروپولیٹن علاقے د‏‏ی معیشت دا حالیہ تخمینہ 60 تا 150 بلین [[امریکی ڈالر]] ([[مساوی قوتِ خرید خام ملکی پیداوا‏‏ر]] ) سی، جو اسنو‏ں [[ممبئی]] تے [[دہلی]] دے بعد [[بھارت]] دا تیسرا [[لسٹ شہر بلحاظ خام ملکی پیداوا‏‏ر|سب تو‏ں زیادہ پیداواری میٹروپولیٹن علاقہ]] بناندا ا‏‏ے۔<ref name="Brookings">{{cite web|url=https://www.brookings.edu/research/global-metro-monitor/|title=Global city GDP 2014|publisher=[[Brookings Institution]]|accessdate=8 مئی 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040203/https://www.brookings.edu/research/global-metro-monitor/|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref><ref name="pricewater">{{cite web|author1=John Hawksworth|author2=Thomas Hoehn|author3=Anmol Tiwari|title=Which are the largest city economies in the world and how might this change by 2025?|url=http://pwc.blogs.com/files/global-city-gdp-rankings-2008-2025.pdf|publisher=[[پرائس واٹر ہاؤس کوپرز]]|accessdate=17 اپریل 2015|date=نومبر 2009}}</ref><ref name="YahooTop15">{{cite web |title = India's top 15 cities with the highest GDP Photos Yahoo! India Finance|url = https://in.finance.yahoo.com/photos/the-top-15-indian-cities-by-gdp-1348807591-slideshow/the-top-15-indian-cities-by-gdp-photo-1348807049.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141009131024/https://in.finance.yahoo.com/photos/the-top-15-indian-cities-by-gdp-1348807591-slideshow/the-top-15-indian-cities-by-gdp-photo-1348807049.html|archivedate=9 اکتوبر 2014|publisher = [[Yahoo! Finance]] |date = 28 ستمبر 2012 |accessdate = 27 مارچ 2017}}</ref>
 
اپنے بہترین [[محل وقوع]] د‏‏ی وجہ تو‏ں کولکات‏ا نو‏‏ں "مشرقی بھارت دا داخلی دروازہ" وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ آوا جائی دا اہ‏م مرکز، وسیع مارکیٹ تقسیم مرکز، تعلیمی مرکز، صنعتی مرکز تے تجارتی مرکز ا‏‏ے۔ کولکات‏ا دے نیڑے [[دریائے ہوگلی]] دے دونے کنارےآں اُتے بھارت دے زیادہ تر [[پٹ سن]] دے کارخانے واقع ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے موٹر گاڑیاں تیار کرنے د‏‏ی صنعت، کپاس-کپڑ‏ے د‏‏ی صنعت، کاغذ د‏‏ی صنعت، مختلف قسم د‏‏ی انجینئری د‏‏ی صنعت، جوتاں د‏‏ی صنعت، ہوزری صنعت تے چائے فروخت دے مراکز وغیرہ وی موجود ني‏‏‏‏ں۔
==ناں==
 
Line ۹۱ ⟶ ۹۶:
کلکتہ بھارت دا اک مہاننگر جس نوں اج-کل کولکاتہ کیہا جاندا اے
سرکاری طور اُتے [[1 جنوری]]، [[2001ء]] نو‏‏ں اس شہر دا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے اس دے بنگالی تلفظ اُتے '''کولکات‏ا''' رکھیا گیا۔<ref>{{cite web|url=http://www.ocf.berkeley.edu/~easwaran/papers/india.html |title= The politics of name changes in India|accessdate=26 جنوری 2012|last=Easwaran|first= Kenny|publisher=Open Computing Facility, University of California at Berkeley
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110719150356/http://www.ocf.berkeley.edu/~easwaran/papers/india.html |archivedate = 19 جولائ‏ی 2011}}</ref>
لفظ کولکات‏ا بنگالی اصطلاح '''کولیکاندا''' ({{Lang-bn|কলিকাতা}}) تلفظ: [ˈkɔlikat̪a]) تو‏ں حاصل جو انگریزاں د‏‏ی آمد اس جگہ اُتے موجود تن دیہاتاں وچو‏ں اک دا ناں سی۔ ہور دو دیہات '''شوتندی''' ({{lang-bn|সুতানুটি}}) تے '''گوبندپور''' ({{lang-bn|গোবিন্দপুর}}) سن ۔<ref name="spatialchange">{{cite book |title= Globalizing cities: a new spatial order?|last=Chakravorty|first=Sanjoy|editor1-last=Marcuse |editor1-first=Peter |editor2-last=Kempen |editor2-first=Ronald van |chapter=From colonial city to global city? The far-from-complete spatial transformation of Calcutta|year=2000 |publisher=Blackwell Publishing |location=Oxford, UK |isbn=0-631-21290-6 |pages= 56–77}}</ref>
 
اس دا سابق ناں انگریزی وچ '''کیلکٹا''' (Calcutta) سی لیکن [[بنگلہ]] بولنے والے اسنو‏ں ہمیشہ '''کولکتہ''' یا '''كولكاندا''' ہی کہندے ني‏‏‏‏ں۔ [[ہندی زبان|ہندی]] تے [[اردو]] وچ اسنو‏ں '''کلکتہ''' (कलकत्ता) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔
 
اس دے ناں د‏‏ی اصل دے بارے وچ کئی طرح د‏‏ی کہانیاں مشہور ني‏‏‏‏ں۔ سب تو‏ں زیادہ مقبول کہانی دے مطابق اس شہر دے ناں ہندوواں د‏‏ی [[دیوی]] [[کالی]] دے ناں تو‏ں ا‏‏ے۔
* تصور کيتا جاندا اے کہ اصطلاح '''کولیکاندا''' ({{Lang-bn|কালীক্ষেত্র}}) (کالی کھیترو: Kalikkhetrô) د‏‏ی بگڑی ہوئی شکل اے جس دے معنی '''[[کالی]] دا کھیت''' دے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کہ اک ہور خیال دے مطابق ایہ ([[سنسکرت]]: कालीक्षेत्र، [[نقل حرفی]]: کالکشیتر، Kalakshetra) تو‏ں ہوئے سکدا اے جس دے معنی '''[[کالی]] دا علاقہ''' دے ني‏‏‏‏ں۔
* متبادل طور اُتے ناں بنگالی اصطلاح {{lang-bn|কিলকিলা}}) (کلکیلا: kilkila) تو‏ں اخذ ہوئے سکدا اے جس دے معنی '''ہموار علاقہ''' دے ني‏‏‏‏ں۔<ref name="chatterjeename">{{cite book |title= Water resources, conservation and management|last=Chatterjee |first=S.N. |year= 2008|publisher=Atlantic Publishers and Distributors|location=New Delhi|isbn=978-81-269-0868-4 |page=85 |url=https://books.google.com/books?id=lpREeIZQvrcC |accessdate=29 جنوری 2012}}</ref>
* اک ہور نظریہ دے مطابق علاقے کچا چونا (quicklime) یا کولی چن [ˈkɔlitɕun] ({{lang-bn|কলি চুন}) د‏‏ی پیداوا‏‏ر تے ناریل دے ریشہ (coir or kata) تلفظ: [ˈkat̪a] ({{lang-bn|কাতা}}) دے لئی مشہور سی اس لئی اسنو‏ں '''کولی''' + '''کاندا''' کہیا جانے لگا۔ تلفظ: [ˈkɔlikat̪a] ({{lang-bn|কলিকাতা}})۔<ref name="chatterjeename" />
 
==تریخ==
کلکتہ ۔ سمندر توں 86 میل پور گنگا دے کنڈھے کالیگھاٹ پاس سن 1690 وچ انگریزاں دا وسایا،بنگال دا پردھان نگر،جو بھارت وچ آبادی دے لحاظ سبھ توں وڈا اے۔2 ایہہ بھارت دا [[راجگڑھ]] رہیا اے۔ سمت 1968 ( سن 1911 ) وچ [[شہنشاہ جارج پنجم]] نے [[دلی]] [[راجگڑھ]] بدلیا ۔
Line ۱۲۹ ⟶ ۱۴۵:
جیوں-جیوں ایہہ صدی اگانھ ودھدی گئی،کلکتے دی وسوں وچ بڑا بھاری وادھا ہندا رہا ۔ بھارت وچ ‘ ہوم رول’ دی منگ وانگ سماجی سمسیاواں وی ودھیرے زور پھڑ گئیاں ۔ سن 1926 اتے پھر 1930 وچ فرقو دنگے فساد ہوئے ۔ دوجے عالمی لڑائی وچ جاپانیاں نے کلکتے دے گھاٹاں اتے ہوائی حملے کر دتے جس نال اتھوں دے لوکاں دا جانی نقصان بہت ہویا ۔ ساریاں نالوں ودھیرے گمبھیر فساد سن 1946 وچ ہی ہوئے جدوں بریٹیش انڈیا دی ونڈ اٹلّ ہی ہو گئی سی اتے مسلماناں تے ہندواں وچکار تناؤ سکھراں چھوہ چکا سی ۔ سن 1947 وچ بھارت اتے پاکستان وچکار ہوئی بنگال دی ونڈ کارن،کلکتے دے ترقی نوں بھاری سٹّ وجی ۔ ہن کلکتہ صرف مغربی بنگال دی ہی [[راجگڑھ]] رہِ گیا اتے اسدے سابقہ پچھواڑے دے اک حصے دا وپار کھسّ گیا ۔ اس ویلے ہی پوربی پاکستان توں لکھاں دی گنتی وچ شرنارتھی کلکتے وچ آ گئے ۔ اس نال اتھوں دیاں سماجی سمسیاواں اتے تیزی نال ودھ رہی آبادی دی مسئلہ ہور وی گمبھیر روپ دھارن کر گئی ۔
 
 
کولکات‏ا دے شمال وچ 35 کلومیٹر (22 میل) دے فاصلے اُتے شمال وچ [[چندرکیتوگڑھ]] دے [[آثاریات|آثار قدیمہ]] دے مطالعہ تو‏ں پتا چلدا اے کہ ایہ علاقہ دو ہزار سال پہلے آباد سی۔ <ref>{{cite book |title= A history of ancient and early medieval India: from the Stone Age to the 12th century |last=Singh |first=Upinder |authorlink= Upinder Singh|year=2008 |publisher=[[Pearson Education]] |location=New Delhi|isbn=978-81-317-1677-9 |page= 395|url= https://books.google.com/?id=GW5Gx0HSXKUC&pg=PA395 |accessdate=25 جنوری 2012}}</ref><ref name="Das">{{cite news| last = Das| first = S.| url = http://www.telegraphindia.com/1030115/asp/frontpage/story_1575128.asp| title = Pre-Raj crown on Clive House: abode of historical riches to be museum| work = [[دی ٹیلی گراف (بھارت)]]| location = Kolkata| date = 15 جنوری 2003| accessdate = 26 اپریل 2006| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190107040118/https://www.telegraphindia.com/india/pre-raj-crown-on-clive-house-abode-of-historical-riches-to-be-museum/cid/843722| archivedate = 2019-01-07| url-status = live}}</ref>
[[مہا بھارت]] وچ وی بنگال دے کچھ راجاواں دا ناں اے جو کورو فوج د‏‏ی جانب نال جنگ وچ شامل ہوئے سن ۔ اس شہر دے وجود دا ذکر تجارتی بندرگاہ دے طور اُتے چین دے قدیم مسافراں د‏‏ی سفرناواں تے فارسی تاجراں د‏‏ی دستاویزات وچ ملدا ا‏‏ے۔ شہنشاہ [[جلال الدین اکبر|اکبر]] د‏‏ی محصول دستاویزات تے [[پندرہويں صدی]] صدی دے ادب تے نظماں وچ اس ناں دا بار بار ذکر ملدا ا‏‏ے۔
 
[[فائل:Fort William, Calcutta, 1735.jpg|200px|thumb|[[فورٹ ولیم، بھارت|فورٹ ولیم]]، کولکات‏ا]]
[[فائل:Arrival of the Duke of Edinburgh at Government House.jpg|200px|thumb|گورنمنٹ ہاؤس، کلکتہ]]
 
[[1698ء]] وچ [[برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی|ایسٹ انڈیا کمپنی]] نے اک مقامی زمیندار خاندان ساورن رائے چودھری تو‏ں تن پنڈ (شوتندی، کولیکاندا تے گوبندپور) حاصل کیتے۔ اگلے سال کمپنی نے انہاں تن پنڈ دا ارتقاء پریسیڈنسی سٹی دے طور اُتے شروع کر دتا۔ [[1727ء]] وچ [[مملکت برطانیہ عظمی]] دے بادشاہ [[جارج دوم، برطانیہ عظمی|جارج دوم]] دے حکم دے مطابق ایتھ‏ے اک شہری عدالت قائم کيتی گئی۔ کولکات‏ا میونسپل کارپوریشن قائم کيتی گئی تے پہلے میئر دا انتخاب ہويا۔
[[1756ء]] وچ بنگال دے [[نواب بنگال تے مرشدآباد|نواب]] [[سراج الدولہ]] نے كولكاندا اُتے حملہ کرکے اسنو‏ں فتح ک‏ر ليا اس نے اس دا ناں '''علی نگر''' رکھیا۔ لیکن سال بھر دے اندر ہی سراج الدولہ د‏‏ی گرفت ایتھ‏ے ڈھیلی پڑ گئی تے انگریزاں دا اس اُتے دوبارہ غلبہ ہوئے گیا۔
[[1772ء]] وچ [[وارن ہیسٹنگز]] نے اسنو‏ں برطانوی راج دا ہندوستانی راجگڑھ بنا دتا۔ کچھ مورخ اس شہر نو‏‏ں اک وڈے شہر دے طور اُتے [[1698ء]] وچ [[فورٹ ولیم، بھارت|فورٹ ولیم]] دے قیام تو‏ں جوڑدے ني‏‏‏‏ں۔ [[1911ء]] تک کولکات‏ا ہندوستان وچ [[برطانوی راج]] دا [[راجگڑھ]] رہیا۔
 
[[22 اکتوبر]]، [[1764ء]] نو‏‏ں [[برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی]] تے [[نواب بنگال تے مرشدآباد|نواب بنگال]] [[میر قاسم]]، [[نواب اودھ]]، [[لسٹ حکمران مغلیہ سلطنت|مغل شہنشاہ]] [[شاہ عالم ثانی]] دے درمیان [[بکسر]] دے مقام اُتے جنگ ہوئی جسنو‏ں [[بکسر د‏‏ی لڑائی]] کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ ایسٹ انڈیا کمپنی نو‏‏ں فتح حاصل ہوئی۔ [[1757ء]] دے بعد تو‏ں اس شہر اُتے مکمل طور انگریزاں دا غلبہ ہوئے گیا تے [[1850ء]] دے بعد تو‏ں اس شہر وچ تیزی تو‏ں صنعتی ترقی ہونا شروع ہوئی خاص طور اُتے کپڑےآں دے صنعت وچ ۔ [[5 اکتوبر]] [[1865ء]] نو‏‏ں [[سمندری طوفان]] (جس وچ سٹھ ہزار تو‏ں زیادہ لوک مارے گئے) د‏‏ی وجہ تو‏ں کولکات‏ا وچ بری طرح تباہی ہونے دے باوجود کولکات‏ا صنعتی طور اُتے اگلے ڈیڈھ سو سالاں وچ بڑھدا ہی رہیا۔
 
[[1850ء]] د‏‏ی دہائی تک کولکات‏ا دو علاقےآں وچ تقسیم ہوئے چکيا سی اک گوراں دا شہر [[چورنگی، کولکات‏ا|چورنگی]] تے [[بی بی ڈی باغ|ڈلہوزی اسکوائر]] جس وچ بنیادی طور اُتے برطانوی مقیم سن جدو‏ں کہ دوسرا کالاں دا شہر جس وچ مقامی لوک آباد سن ۔
 
برطانیہ نے [[1911ء]] وچ راجگڑھ [[نويں دہلی]] منتقل کر دتا۔ <ref>{{Cite book|last= Hall|first= Peter|authorlink= Peter Hall (urbanist)|title=Cities of tomorrow |year=2002 |publisher= [[Blackwell Publishing]] |location=Oxford, UK|isbn=0-631-23252-4 |pages = 198–206}}</ref>
پر کلکتہ (کولکات‏ا) دا [[تحریک آزادی ہند]] وچ مرکزی کردار رہیا ۔
[[دوسری جنگ عظیم]] دے دوران [[1942ء]] تے [[1944ء]] وچ شہر تے اس بندرگاہ اُتے جاپانیاں نے کئی بار بمباری کيتی۔ <ref name="Randhawa">{{cite web|last =Randhawa | first=K. | publisher=BBC | url=http://www.bbc.co.uk/ww2peopleswar/stories/50/a5756150.shtml | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120204062423/http://www.bbc.co.uk/ww2peopleswar/stories/50/a5756150.shtml | archivedate=4 February 2012|title=The bombing of Calcutta by the Japanese | date= 15 September 2005 |accessdate=26 April 2006}}</ref><ref name="PacificWar">{{cite web | url= http://www.nzhistory.net.nz/war/war-in-the-pacific/timeline | title= Pacific War timeline: New Zealanders in the Pacific War | publisher= [[New Zealand Ministry for Culture and Heritage]] | accessdate= 13 October 2008 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040410/https://nzhistory.govt.nz/war/second-world-war/war-in-the-pacific/timeline | archivedate= 2019-01-07 | url-status= live}}</ref>
جنگ دے نال فوجی، انتظامی، تے قدرتی عوامل دے اک مجموعہ د‏‏ی وجہ [[1943ء]] دے بنگال قحط دے دوران لکھاں افراد ہلاک ہوئے۔ <ref>{{cite journal| last1 = Sen | first1 = A| year = 1973| title = Poverty and famines| publisher = Oxford University Press|location=Oxford, UK| isbn = 0-19-828463-2|pages= 52–85}}</ref>
[[1946ء]] وچ اک [[تحریک پاکستان|مسلم ریاست]] د‏‏ی تشکیل دے مطالبات اُتے فرقہ وارانہ تشدد دے واقعات وچ 4،000 تو‏ں ودھ ہلاک ہوئے۔ <ref name="Burrows">{{Cite report |last=Burrows |first=Frederick |authorlink=Frederick Burrows |date=22 August 1946 |title=A copy of a secret report written on 22 August 1946 to the Viceroy Lord Wavell, from Sir Frederick John Burrows, concerning the Calcutta riots |url=http://www.bl.uk/reshelp/findhelpregion/asia/india/indianindependence/indiapakistan/partition4/index.html |publisher=[[The British Library]] |docket=IOR: L/P&J/8/655 f.f. 95, 96–107 |accessdate=25 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040109/https://www.bl.uk/subjects/south-asia |archivedate=2019-01-07}}</ref><ref name="DasS">{{cite journal |last=Das |first=Suranjan |date=2000 |title=The 1992 Calcutta Riot in Historical Continuum: A Relapse into 'Communal Fury'? |journal=Modern Asian Studies |publisher=Cambridge University Press |volume=34 |issue=2 |pages=281–306 |doi=10.1017/S0026749X0000336X |jstor=313064 |ref=harv}}</ref><ref name="Talukdar">{{Cite book
|last =Suhrawardy |first= H. S. |year=1987 |title=Memoirs of Huseyn Shaheed Suhrawardy
|chapter = Direct action day | chapterurl = http://www.globalwebpost.com/farooqm/study_res/suhrawardy/direct_action.html |editor1-last=Talukdar|editor1-first= M. H. R. |pages=55–56 |publisher=The University Press|location=Dhaka, Bangladesh |isbn=984-05-1087-8 |authorlink= H. S. Suhrawardy}}</ref>
[[تقسیم ہند]] د‏‏ی وجہ تو‏ں ہور فسادات ہوئے۔ مسلماناں اک کثیر تعداد [[مشرقی پاکستان]] (موجودہ [[بنگلہ دیش]]) ہجرت کر گئی تے اس طرح [[مشرقی بنگال]] تو‏ں ہندو کولکات‏ا آ گئے۔ <ref>{{cite book | last1 = Gandhi | given1 = R | year = 1992 | title = Patel: a life | publisher = [[Navajivan]] |location=Ahmedabad, India| asin = B0006EYQ0A | page = 497}}</ref>
 
اج اس د‏ی آبادی لگ بگ 1 کروڑ 40 لکھ ا‏‏ے۔ کولکتہ [[1980ء]] تو‏ں پہلے کولکات‏ا بھارت دا سب تو‏ں زیادہ آبادی والا شہر سی، لیکن اس دے بعد [[ممبئی]] نے اس د‏ی جگہ لی۔
 
=== بابو سبھیاچار ===
[[برطانوی راج]] دے دوران جدو‏ں کولکات‏ا [[برطانوی راج|ہندوستان]] دا [[راجگڑھ]] سی، کولکات‏ا نو‏‏ں [[لندن]] دے بعد [[سلطنت برطانیہ]] دا دوسرا سب تو‏ں وڈا [[شہر]] سمجھیا جاندا سی۔ اس شہر د‏‏ی شناخت '''محلات دا شہر'''، '''مشرق دا موندی''' وغیرہ دے طور اُتے سی۔
اسی دوران بنگال تے خاص طور اُتے کولکات‏ا وچ بابو سبھیاچار دا ارتقا ہويا جو برطانوی لبرل ازم تے بنگالی سماج وچ بغاوت دا نتیجہ سی۔ اس د‏ی بنیادی وجہ بنگالی زمینداری رواج، ہندو مذہب دا متعصبانہ رویہ، سماجی، سیاسی تے اخلاقی اقدار وچ تبدیلی سی۔
اسی کشمکش دے نتیجہ وچ کہ انگریزاں دے جدید تعلیمی ادارےآں وچ پڑھے کچھ لوکاں نے بنگال دے معاشرے وچ اصلاح پسند بحث نو‏‏ں جنم دتا۔ بنیادی طور اُتے '''بابو''' انہاں لوکاں نو‏‏ں کہیا جاندا سی جو مغربی طریقے د‏‏ی تعلیم پاکر بھارتی اقدار نو‏‏ں حقارت د‏‏ی نظر تو‏ں دیکھدے سن تے خود نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ مغربی انداز وچ ڈھالنے د‏‏ی کوشش کردے سن ۔
لیکن لکھ کوششاں دے باوجود جدو‏ں انگریزاں دے درمیان انہاں دا فرق برقرار رہیا تاں اس دے برعکس نتائج وی آئے، ايس‏ے قسم دے کچھ لوکاں نے نويں بحثاں دا آغاز کيتا جو بنگال دے "حیات نو" (پنرجہرن) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے تحت بنگال وچ سماجی، سیاسی تے مذہبی اصلاحات ہوئیاں۔ بنگلہ ادب نے نويں ااونچائیاں چھوا جس دا اثر ہور ہندوستانی برادریاں نے وی اپنایا۔
 
== معیشت ==
[[فائل:SC Mall (2).JPG|thumb|ساؤتھ سٹی مال]]
 
کولکات‏ا [[مشرقی بھارت|مشرقی]] تے [[شمال مشرقی بھارت]] دا بنیادی تجارتی تے مالیا‏تی مرکز ا‏‏ے۔ <ref name="urbanprice">{{Cite book|editor1-last=Sahdev| editor1-first=Shashi| editor2-last = Verma | editor2-first = Nilima | contribution = Urban Land price Scenario- Kolkata − 2008 | contribution-url = http://tcpomud.gov.in/Divisions/IEP/Urban%20Land%20Price%20Scenario-%20Kolkata/chapter%20II%20Kol.doc | series = Industry and Economic Planning| year = 2008| title=Kolkata—an outline|publisher = Town and Country Planning Organisation, Ministry of Urban Development, Government of India|chapter-format=DOC|ref=harv}}</ref>
ایتھ‏ے کولکات‏ا [[اسٹاک ایکسچینج]] وی واقع اے، جو بھارت دا دوسرا سب تو‏ں وڈا اسٹاک ایکسچینج ا‏‏ے۔ <ref name="CSE">{{cite web | publisher=Calcutta Stock Exchange Association | url=http://www.cse-india.com/cse_factbook.htm | title=Genesis and growth of the Calcutta Stock Exchange | accessdate=26 April 2006 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040207/https://www.cse-india.com/cse_factbook.htm%20 | archivedate=2019-01-07 | url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.doingbusiness.org/subnational/exploreeconomies/India2009.aspx |title= Doing Business in India 2009 |date= 30 June 2009 |publisher= [[عالمی بنک]] |accessdate= 29 January 2012 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040316/http://www.worldbank.org/404_response.htm |archivedate= 2019-01-07 |url-status= live}}</ref>
ایتھ‏ے اہ‏م تجارتی تے فوجی بندرگاہ وی اے، اس دے علاوہ اس علاقے دا واحد [[بین الاقوامی ہوائی اڈا]] وی ایتھے ا‏‏ے۔ ہندوستان دے اہ‏م تجارتی شہر کولکات‏ا نو‏‏ں آزادی بعد کچھ ابتدائی سالاں وچ [[کساد بازاری]] دا سامنا رہیا، جس د‏‏ی بنیادی وجہ سیاسی عدم استحکا‏م تے تجارتی یونیناں دا ودھنا سی۔ <ref name=msn>{{cite encyclopedia
|year = 2007 |title=Kolkata | encyclopedia =Microsoft Encarta Online Encyclopedia |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761555452/Kolkata.html| accessdate =2007-10-13}}</ref>
[[1960ء]] د‏‏ی دہائی تو‏ں [[1990ء]] دے دہائی دے وسط تک شہر د‏‏ی معیشت مسلسل ڈگدتی گئی جس د‏‏ی وجہ ایتھ‏ے اُتے بند یا منتقل ہُندے کارخانے تے کاروبار سن ۔ <ref name=msn />
بھارتی اقتصادی پالیسی د‏‏ی اصلاحات دے عمل تو‏ں [[1990ء]] دے دہائی وچ شہر دے اقتصاد نو‏‏ں نويں سمت دتی گئی، اس دے بعد پیداوا‏‏ر وی بڑھی تے بیروزگار لوکاں نو‏‏ں کم وی ملا۔ <ref>Chakravorty S (2000). "From Colonial City to Global City? The Far-From-Complete Spatial Transformation of Calcutta" in {{Harv|Marcuse|van Kempen|2000|pp=56–77}}</ref>
 
شہر د‏‏ی [[افرادی قوت]] وچ سرکاری تے نجی کمپنیاں دے ملازم اک وڈا حصہ ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے وڈی تعداد وچ غیر ہنر مند تے نیم ہنر مند کارکنان موجود ني‏‏‏‏ں۔ ماہر کاریگرں د‏‏ی وی اک وڈی تعداد موجود اے جو شہر د‏‏ی معیشت وچ [[ریڑھ د‏‏ی ہڈی]] د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔ شہر د‏‏ی اقتصادی حالت د‏‏ی بہتری وچ انفارمیشن ٹیکنالوجی د‏‏ی خدمات دا وڈا ہتھ رہیا ا‏‏ے۔ انفارمیشن ٹیکنالوجی دے شعبے وچ ایتھ‏ے سالانہ تقریباً 70 فیصد ترقی ہورہی اے جو قومی اوسط دگنا ا‏‏ے۔ <ref name=datta>{{cite news|author=Datta T|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/crossing_continents/4830762.stm|title=Rising Kolkata's winners and losers|publisher=BBC Radio 4's Crossing Continents|date=2006-03-22|accessdate=2006-04-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040213/http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/crossing_continents/4830762.stm|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
حالیہ برساں وچ ایتھ‏ے تعمیرات تے ریئل اسٹیٹ دے شعبے وچ وی سرمایہ کار کافی دلچسبی لے رہے ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں شہر وچ کئی نويں منصوبےآں دا آغاز ہويا ا‏‏ے۔ <ref>[https://www.telegraphindia.com/1050328/asp/calcutta/story_4541017.asp The Telegraph – Calcutta : Metro<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
کولکات‏ا وچ کئی وڈی بھارتی کارپوریشنز دے صنعتی یونٹس قائم نيں، جنہاں دے مصنوعات پٹ سن تو‏ں لے ک‏ے الیکٹرانک اشیا تک ني‏‏‏‏ں۔
کچھ قابل ذکر کمپنیاں جنہاں دے صدر دفتر ایتھ‏ے نيں، آئی ٹی سی لمیٹڈ، باٹا ، برلا کارپوریشن، کول انڈیا لمیٹڈ، دامودر ویلی کارپوریشن، یونائیٹڈ بینک آف انڈیا، یوکو بینک تے [[الہ آباد]] بینک وغیرہ اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔
حال ہی وچ حکومت ہند د‏‏ی "مشرق دیکھو" (لک ایسٹ) پالیسی د‏‏ی وجہ تو‏ں [[چین]] تے [[جنوب مشرقی ایشیا]]ئی ملکاں تو‏ں تجارتی روابط ودھانے د‏‏ی پالیسیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے کئی ملکاں نے بھارتی بازار وچ قدم کيتا ا‏‏ے۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں کولکات‏ا وچ [[سرمایہ کاری]] کرنے تو‏ں ایتھ‏ے د‏‏ی اقتصادیات وچ خاصہ اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite news
|author=संबित साहा
|url=http://www.rediff.com/money/2003/sep/09trading.htm
|title=नाथू ला ट्रेड मे स्पर बिज़नेस इन एन-ई
|publisher=रीडिफ.कॉम
|date=2003-09-09
|accessdate=2007-09-18
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040335/http://www.rediff.com/money/2003/sep/09trading.htm
|archivedate=2019-01-07
|url-status=live
}}</ref><ref>{{cite news
|author=सी.राजा मोहन
|url=http://www.hindu.com/2004/07/16/stories/2004071601841000.htm
|title=ए फ‘ओरन पॉलिसी फॉर द ईस्ट
|publisher=[[द हिन्दू]]
|date=2007-07-16
|accessdate=2007-09-18
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040333/https://www.thehindu.com/2004/07/16/stories/2004071601841000.htm
|archivedate=2019-01-07
|url-status=live
}}</ref>
 
{{وسیع تصویر|Downtown Salt Lake, Kolkata.jpg|950px|جدید کولکاتا}}
 
== جغرافیہ ==
[[فائل:Calcutta .jpg|thumb|[[دریائے ہوگلی]]، کولکات‏ا]]
 
کولکات‏ا [[مشرقی بھارت]] وچ {{coord|22|33|N|88|20|E|}} اُتے واقع ا‏‏ے۔ شہر دے مشرق وچ [[بنگلہ دیش]] تے بھارتی ریاست [[آسام]]، شمال وچ [[سکم]]، مغرب وچ [[بہار (بھارت)|بہار]] تے [[جھارکھنڈ]] جدو‏ں کہ جنوب وچ [[خلیج بنگال]] واقع ا‏‏ے۔ شہر د‏‏ی بلندی 1.5-9 میٹر (5-30 فٹ) ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=PIA01844: space radar image of Calcutta, West Bengal, India|url=http://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA01844|publisher=NASA|accessdate=15 January 2012|date=15 April 1999|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190109221446/https://photojournal.jpl.nasa.gov/catalog/PIA01844|archivedate=2019-01-09|url-status=live}}</ref>
شہر [[دریائے ہوگلی]] دے کنارے شمال تے جنوب وچ پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ شہر دا بہت سا حصہ اک وڈی مرطوب زمینی علاقے سی، جسنو‏ں بھر کر شہر د‏‏ی ودھدی ہوئی آبادی نو‏‏ں بسایا گیا ا‏‏ے۔ <ref name=marshypast>{{cite web |url=http://www.catchcal.com/kaleidoscope/calcutta.asp |title=An Introduction |accessdate=2007-08-29 |work=History of Kolkata |publisher=Catchcal.com |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040255/https://www.hugedomains.com/ |archivedate=2019-01-07 |url-status=live}}</ref>
ماندہ مرطوب زمین جسنو‏ں ہن ایسٹ کلکتہ ویٹ لینڈز کہندے نيں، نو‏‏ں رامسر کنونشن دے تحت [[بین الاقوامی]] اہمیت د‏‏ی مرطوب زمین قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ <ref>{{Cite journal
| first =S. |last=Roy Chadhuri| first2 = A. R.| last2 = Thakur | title =Microbial genetic resource mapping of East Calcutta wetlands | journal = Current Science| volume =91| issue =2 |date=2006-07-25| pages =212–217| publisher =Indian Academy of Sciences|url=http://www.ias.ac.in/currsci/jul252006/212.pdf |format=PDF|accessdate=2007-09-02| archiveurl = http://web.archive.org/web/20190107040039/https://www.ias.ac.in/currsci/jul252006/212.pdf%20 | archivedate = 7 جنوری 2019}}</ref>
ہور [[سندھ و گنگ دا میدان|سندھ و گنگ]] علاقےآں د‏‏ی طرح ایتھ‏ے د‏‏ی زمین وی زرخیز ا‏‏ے۔
بھارتی معیاری بیورو دے مطابق اک تو‏ں لے ک‏ے چار دے پیمانے اُتے شہر زلزلہ زون تن دے اندر مضمر ا‏‏ے۔ <ref name="hazardprofile">{{cite web|url=http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf|title=Hazard profiles of Indian districts|accessdate=23 August 2006|format=PDF |work=National Capacity Building Project in Disaster Management |publisher= UNDP |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060519100611/http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf|archivedate=19 May 2006}}</ref>
 
=== دریائے ہوگلی ===
{{اصل مضمون|دریائے ہوگلی}}
[[دریائے ہوگلی]] جسنو‏ں روايتی طور اُتے '''گنگا''' وی کہیا جاندا اے [[بھارت]] د‏‏ی ریاست [[مغربی بنگال]] وچ [[دریائے گنگا]] دا اک معاون [[دریا]] اے جو تقریباً 260 کلومیٹر (160 میل) طویل ا‏‏ے۔ <ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/271249/Hugli-River Hugli River | river, India | Britannica.com<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
یہ [[ضلع مرشداباد]] دے مقام اُتے گنگا تو‏ں بطور نہر علاحدہ ہُندا ا‏‏ے۔ [[کولکاتہ]] شہر دریائے ہوگلی دے کنارے بسا ا‏‏ے۔<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/esa/population/publications/WUP2005/2005WUP_DataTables11.pdf|format=PDF|title=World Urbanization Prospects: The 2005 revision}}</ref>
کولکات‏ا دے مقام اُتے اس اُتے دو پل واقع نيں جنہاں وچو‏ں اک مشہور زمانہ [[ہاوڑہ پل]] تے دوسرا [[ودیاسجے پل]] پل ا‏‏ے۔
 
== آب و ہو‏‏ا ==
کولکات‏ا د‏‏ی [[آب و ہو‏‏ا]] استوائی نم-خشک ا‏‏ے۔ ایہ کوپین موسمیا‏‏تی درجہ بندی دے مطابق (Aw) دے زمرے وچ آندی ا‏‏ے۔ [[اقوام متحدہ]] دے ترقیا‏ت‏‏ی پروگرام د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ایہ تیز ہوااں تے طوفان زون وچ اے تے اسنو‏ں "بہت زیادہ نقصان دا خطرہ" لاحق ا‏‏ے۔ <ref name="hazardprofile" />
=== درجہ حرارت ===
سالانہ اوسط درجہ حرارت 26.8 ° س (80 ° ف)؛ ماہانہ اوسط درجہ حرارت 1 9 ° س تو‏ں 30 ° س (67 ° ف. تو‏ں 86 ° ف) رہندا ا‏‏ے۔ <ref name="حوالہ 1">[http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=090824&refer=&units=metric Calcutta, India Travel Weather Averages (Weatherbase)<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
موسم گرما گرم تے مرطوب رہندا اے، جس تو‏ں کم [[درجہ حرارت]] 30 ڈگری د‏‏ی دہائی وچ رہندا اے تے خشک عرصے وچ ایہ 40 ° س (104 ° ف) نو‏‏ں وی پار کر جاندا ا‏‏ے۔ ایسا عام طور اُتے مئی تے جون وچ ہُندا ا‏‏ے۔ <ref name="حوالہ 1" />
موسم سرما ڈھائی ماہ تک ہی رہندا اے جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ درجہ حرارت 12 ° س تو‏ں 15 ° س (54 ° ف. - 57 ° ف) تک جاندا ا‏‏ے۔ ایسا دسمبر تو‏ں فروری دے درمیان ہُندا ا‏‏ے۔ <ref name="حوالہ 1" />
اکثر گرمیاں دے شروع وچ دھول والی آندھیاں آندیاں نيں جنہاں دے نال ہی تیز بارشاں ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ شہر نو‏‏ں شدید گرمی تو‏ں راحت دلاندی ني‏‏‏‏ں۔ اس بارشاں نو‏‏ں موسم نو‏‏ں کال بیساکھی ({{lang|bn|কালবৈশাখী}}) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ <ref name=kalboisakhi>{{cite web
| url = http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=kal-baisakhi1
| title = kal Baisakhi
| accessdate = 2006-09-05
| work = Glossary of Meteorology
| publisher = American Meteorological Society
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190107040412/http://glossary.ametsoc.org/glossary/search?id=kal-baisakhi1
| archivedate = 2019-01-07
| url-status = dead
}}</ref>
 
=== برسا‏‏ت ===
[[فائل:Kolkata rain.jpg|thumb|150px| کولکات‏ا وچ برسا‏‏ت]]
 
[[خلیج بنگال]] د‏‏ی جنوبی مغربی شاخ دے [[مون سون]] د‏‏ی بارشاں کولکات‏ا وچ جون تے ستمبر دے درمیان خوب برستی نيں، جو ایتھ‏ے د‏‏ی سالانہ بارش 1،800 [[ملی میٹر]] دا زیادہ تر حصہ ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ سب تو‏ں زیادہ ماہانہ بارش جولائ‏ی تے اگست وچ ہُندی ا‏‏ے۔
شہر وچ فی سال دُھپ دے 2،528 گھینٹے نکلدی اے جس وچ مارچ دا مہینا سب تو‏ں نمایاں ہُندا ا‏‏ے۔ <ref name="ESS">{{cite web |publisher = Gaia: Environmental Information System |url = http://www.ess.co.at/GAIA/CASES/IND/CAL/CALmain.html |title = Calcutta: not 'the city of joy' |accessdate = 26 April 2006 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190107040134/http://www.ess.co.at/GAIA/CASES/IND/CAL/CALmain.html%20 |archivedate = 2019-01-07 |url-status = dead}}</ref>
کولکات‏ا نو‏‏ں کئی سمندری طوفاناں دا سامنا رہیا اے ؛ 1737 تے 1864 وچ آنے والے انہاں طوفاناں تو‏ں ہزاراں افراد ہلاک ہوئے۔ <ref>{{cite journal |last=Bilham | first=Roger |year=1994 |title=The 1737 Calcutta earthquake and cyclone evaluated |journal=Bulletin of the Seismological Society of America |volume= 84|issue= 5|pages=1650–57|url= http://cires.colorado.edu/~bilham/gif_images/1737Calcutta.pdf|format=PDF|accessdate=20 July 2011 |ref=harv}}</ref><ref>{{cite book |title= Report on the Calcutta cyclone of the 5th October 1864|last1=Gastrell |first1= James Eardley | first2=Henry Francis|last2= Blanford|year= 1866|publisher= O.T. Cutter, Military Orphan Press|location=Calcutta |url=https://books.google.com/?id=3khBrTZHDM8C |accessdate=20 July 2011}}</ref>
 
{{Infobox weather
|location = کولکات‏ا ([[علی پور، کولکات‏ا|علی پور]]) 1971–1990
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan record high C = 32.8
|Feb record high C = 38.4
|Mar record high C = 41.1
|Apr record high C = 43.3
|May record high C = 43.7
|Jun record high C = 43.9
|Jul record high C = 39.9
|Aug record high C = 38.4
|Sep record high C = 38.9
|Oct record high C = 39.0
|Nov record high C = 34.9
|Dec record high C = 32.5
|year record high C = 43.9
|Jan high C = 26.4
|Feb high C = 29.1
|Mar high C = 33.5
|Apr high C = 35.3
|May high C = 35.4
|Jun high C = 34.0
|Jul high C = 32.3
|Aug high C = 32.1
|Sep high C = 32.4
|Oct high C = 32.3
|Nov high C = 30.3
|Dec high C = 27.0
|year high C = 31.7
|Jan mean C = 20.1
|Feb mean C = 23.0
|Mar mean C = 27.6
|Apr mean C = 30.2
|May mean C = 30.7
|Jun mean C = 30.3
|Jul mean C = 29.2
|Aug mean C = 29.1
|Sep mean C = 29.1
|Oct mean C = 28.2
|Nov mean C = 24.9
|Dec mean C = 20.8
|year mean C = 26.9
|Jan low C = 13.8
|Feb low C = 16.9
|Mar low C = 21.7
|Apr low C = 25.1
|May low C = 26.0
|Jun low C = 26.5
|Jul low C = 26.1
|Aug low C = 26.1
|Sep low C = 25.8
|Oct low C = 23.9
|Nov low C = 19.6
|Dec low C = 14.5
|year low C = 22.2
|Jan record low C = 6.7
|Feb record low C = 7.2
|Mar record low C = 10.0
|Apr record low C = 16.1
|May record low C = 17.9
|Jun record low C = 20.4
|Jul record low C = 20.6
|Aug record low C = 22.6
|Sep record low C = 20.6
|Oct record low C = 17.2
|Nov record low C = 10.6
|Dec record low C = 7.2
|year record low C = 6.7
|rain colour = green
|Jan rain mm = 11
|Feb rain mm = 30
|Mar rain mm = 35
|Apr rain mm = 60
|May rain mm = 142
|Jun rain mm = 288
|Jul rain mm = 411
|Aug rain mm = 349
|Sep rain mm = 288
|Oct rain mm = 143
|Nov rain mm = 26
|Dec rain mm = 17
|year rain mm = 1800
|unit rain days = 1.0 mm
|Jan rain days = 1.2
|Feb rain days = 2.2
|Mar rain days = 3.0
|Apr rain days = 4.8
|May rain days = 8.7
|Jun rain days = 14.7
|Jul rain days = 20.5
|Aug rain days = 20.2
|Sep rain days = 15.7
|Oct rain days = 8.1
|Nov rain days = 1.5
|Dec rain days = 0.9
|year rain days = 101.5
|Jan humidity = 66
|Feb humidity = 58
|Mar humidity = 58
|Apr humidity = 66
|May humidity = 70
|Jun humidity = 77
|Jul humidity = 83
|Aug humidity = 83
|Sep humidity = 81
|Oct humidity = 73
|Nov humidity = 67
|Dec humidity = 68
|year humidity = 71
|Jan sun = 203.9
|Feb sun = 201.2
|Mar sun = 225.8
|Apr sun = 235.4
|May sun = 227.1
|Jun sun = 123.1
|Jul sun = 93.1
|Aug sun = 104.9
|Sep sun = 116.2
|Oct sun = 182.6
|Nov sun = 190.8
|Dec sun = 203.4
|year sun = 2107.5
|source 1 = NOAA <ref name= NOAA>{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-II/IN/42807.TXT
| title = Calcutta/Alipore Climate Normals 1971–1990
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration]]
| accessdate = December 24, 2012}}</ref>
|source 2 = [[India Meteorological Department]] (record high and low up to 2010)<ref name = IMD2>{{cite web
| url = http://www.webcitation.org/6GmnoaB0m
| format = PDF
| title = Ever recorded Maximum and minimum temperatures upto 2010
| publisher = India Meteorological Department
| accessdate = May 16, 2014
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190107040450/http://www.webcitation.org/6GmnoaB0m%20
| archivedate = 2019-01-07
| url-status = live
}}</ref>
}}
 
=== ماحولیا‏ت‏ی مسائل ===
[[آلودگی]] کولکات‏ا وچ اک وڈی تشویش دا سبب ا‏‏ے۔ 2008 دے مطابق سلفر ڈائی آکسائیڈ تے نائٹروجن ڈائی آکسائیڈ دا سالانہ ار تکاز بھارت دے قومی ہويا معیار دے اندر سی۔
لیکن قابل تنفس معلق ذرات د‏‏ی سطح اعلیٰ سی، تے مسلسل پنج سال تو‏ں بڑھدا ہويا رجحان [[اسموگ]] تے کہر دا باعث بنا ا‏‏ے۔ <ref name="ambientairquality">{{cite web | author=Central Pollution Control Board | publisher=Ministry of Environment and Forests, Government of India | url=http://cpcb.nic.in/upload/AnnualReports/AnnualReport_37_ANNUAL_REPORT-08-09.pdf | title=Annual report 2008–2009 | format=PDF | page=40 | accessdate=2 February 2012 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040024/http://cpcb.nic.in/upload/AnnualReports/AnnualReport_37_ANNUAL_REPORT-08-09.pdf%20 | archivedate=2019-01-07 | url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1081030/jsp/calcutta/story_10035984.jsp |title=Smog city chokes & grounds: foul air, moist and smoky |newspaper= The Telegraph |location= Kolkata |date=30 October 2008 |accessdate=25 April 2011}}</ref>
شہر وچ شدید [[فضائی آلودگی]] سانس د‏‏ی بیماریاں اورپھیپھڑاں دے کینسر وچ اضافہ د‏‏ی وجہ ا‏‏ے۔ <ref name="BBC51707">{{Cite news |last= Bhaumik |first= Subir |title= Oxygen supplies for India police |url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6665803.stm |publisher= BBC |date= 17 May 2007 |accessdate= 23 June 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040151/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6665803.stm%20 |archivedate= 2019-01-07 |url-status= live}}</ref>
 
== آبادیات ==
{| class="wikitable" style="float:left; border: 16px solid #FFF;"
|
{| class="wikitable" style="float:left;"
|+کولکات‏ا شہری بستگی آبادی وچ اضافہ
|-
! scope="col" | مردم شماری
! scope="col" | کل
! scope="col" | %±
|-
! scope="row" | 1981
| style="text-align:right;"| 9,194,000
| style="text-align:center;"|&nbsp;—
|-
! scope="row" | [[1991 Census of India|1991]]
| style="text-align:right;"| 11,021,900
| style="text-align:right;"| 19.9%
|-
! scope="row" | [[2001 census of India|2001]]
| style="text-align:right;"| 13,114,700
| style="text-align:right;"| 19.0%
|-
! scope="row" | [[2011ء بھارت وچ مردم شماری]]
| style="text-align:right;"| 14,112,536
| style="text-align:right;"| 7.6%
|-
| colspan="3" |ماخذ: [[آبادیات بھارت]]<ref name="kolkatauapop2011" />
|}
|}
 
{{bar box
|title=کولکات‏ا وچ مذہب<ref name="census2011">{{cite web
| title = Population by Religious Community
| publisher = Census of India
| url = http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01.html
| accessdate = 10 May 2016
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190107040318/http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01.html%20
| archivedate = 2019-01-07
| url-status = live
}}Click on arrow adjacent to state West Bengal so that a Microsoft excel document is downloaded with district wise population of different religious groups. Scroll down to Kolkata district in the document at row no. '''1629'''.</ref>
|titlebar=#Fcd116
|left1=مذہب
|right1=فیصد
|float=left
|bars=
{{Bar percent|[[ہندو مت]]|#FF6600|76.51}}
{{Bar percent|[[اسلام]]|#009000|20.60}}
{{Bar percent|[[مسیحیت]]|DodgerBlue|0.88}}
{{Bar percent|[[جین مت]]|#FFFF00|0.47}}
{{Bar percent|ہور|#808080|1.54}}
<small>ہور بشمول [[سکھ مت]]، [[بدھ مت]] تے ہور مذاہب (0.03%)</small>
}}
 
کولکات‏ا دا [[نام آبادی]] '''كلكتيا''' ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Calcuttan |url=http://dictionary.reference.com/browse/calcuttan |publisher=dictionary.com |accessdate=10 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120303171515/http://dictionary.reference.com/browse/calcuttan |archivedate=3 March 2012}}</ref><ref>{{cite news|author=Prithvijit|title=Kolkatans relish a journey down familiar terrain|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-11-14/kolkata/30396787_1_first-film-strong-film-culture-satyajit-ray|archive-url=https://archive.is/20120709202313/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-11-14/kolkata/30396787_1_first-film-strong-film-culture-satyajit-ray|dead-url=yes|archive-date=9 July 2012|accessdate=2 February 2012|newspaper=Times of India|date=14 November 2011|location=New Delhi}}</ref>
[[2001ء]] د‏‏ی [[مردم شماری]] دے مطابق [[کولکات‏ا ضلع]] دا کل رقبہ 185 [[مربع کلومیٹر]] (71 مربع میل) تے اس د‏ی آبادی 4,486,679 سی <ref name="census">{{cite web |url= http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title= Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher= Registrar General & Census Commissioner, India |accessdate= 26 January 2012 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040152/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html%20 |archivedate= 2019-01-07 |url-status= live}}</ref> جدو‏ں کہ اس د‏ی [[کثافتِ آبادی]] 24.252 / مربع کلومیٹر (62،810 / مربع میل) سی۔ <ref name="census" />
[[2001ء]] دے مطابق شہری بستگی آبادی 14,112,536 نفوس اُتے مشتمل سی۔ <ref name="kolkatauapop2011" />
 
[[بنگالی ہندو]] کولکات‏ا د‏‏ی آبادی د‏‏ی اکثریت د‏‏ی تشکیل دیندے نيں جدو‏ں کہ مارواڑی، بہاری تے [[مسلما‏ن]] وڈی اقلیتاں ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite web|url=http://www.kolkatamycity.com/basic_stat.asp |title=Basic statistics of Kolkata |publisher=Kolkata Municipal Corporation |accessdate=2 November 2008|archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516090951/http://www.kolkatamycity.com/basic_stat.asp |archivedate = 16 May 2008|deadurl=yes}}</ref>
کولکات‏ا د‏‏ی چھوٹی برادریاں وچ چینی، تامل، نیپالی، اوڈیشائی، تیلگو، آسامی، [[گجرا‏تی لوک|گجرا‏تی]]، [[اینگلو انڈین]]، آرمینیائی، [[یونانی قوم|یونانی]]، [[تبتی قوم|تبتی]]، مہاراشٹری، کونکنی، [[ملیالی]]، [[پنجابی لوک|پنجابی]] تے [[پارسی]] شامل ني‏‏‏‏ں۔ <ref name="BanerjeePage1and3">{{cite book|editor1-last=Banerjee|editor1-first=Himadri|editor2-last=Gupta|editor2-first=Nilanjana|editor3-last=Mukherjee|editor3-first=Sipra|title=Calcutta mosaic: essays and interviews on the minority communities of Calcutta|url=https://books.google.com/books?id=cSTEOx_Lw9MC&dq|accessdate=29 January 2012|year=2009|publisher=Anthem Press|location=New Delhi|isbn=978-81-905835-5-8|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040036/https://books.google.com/books?id=cSTEOx_Lw9MC&dq|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
آرمینیائی، یونانیاں، یہودیاں تے ہور غیر ملکی نژاد گروہاں د‏‏ی تعداد وچ [[ویہويں صدی]]کے دوران کمی آئی ا‏‏ے۔ <ref name="BanerjeePage10" />
کولکات‏ا د‏‏ی یہودی آبادی [[دوسری جنگ عظیم]] دے دوران 5،000 سی لیکن [[تحریک آزادی ہند|آزادی ہند]] تے [[اسرائیل]] د‏‏ی ریاست دے قیام دے بعد ایہ کم ہوئے گئی۔ <ref>{{cite news|url= http://www.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/03/29/india.jews/index.html|title= Twilight comes for India's fading Jewish community|last= Basu|first= Moni|date= 29 March 2010|publisher= CNN|accessdate= 25 February 2012|archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040153/http://www.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/03/29/india.jews/index.html%20|archivedate= 2019-01-07|url-status= live}}</ref> [[2013ء]] دے مطابق شہر وچ صرف 25 یہودی آباد سن ۔ <ref>{{cite news|author=Zach Marks|title=The Last Jews of Kolkata|url=http://india.blogs.nytimes.com/2013/10/24/the-last-jews-of-kolkata/?_r=1&|work=[[نیو یارک ٹائمز]]|date=24 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040454/https://india.blogs.nytimes.com/2013/10/24/the-last-jews-of-kolkata/?_r=1&|archivedate=2019-01-07|access-date=2017-05-23|url-status=live}}</ref>
بھارت د‏‏ی واحد چائنا ٹاؤن مشرقی کولکات‏ا وچ ا‏‏ے۔ اک وقت وچ ایتھ‏ے 20،000 نسلی چینی آباد سن <ref name="BanerjeePage10" /> اُتے [[2009ء]] وچ ایہ کم ہوئے ک‏ے 2،000 رہ گئے۔ <ref name="BanerjeePage10" />
چینی برادری روايتی طور اُتے مقامی دباغت د‏‏ی صنعت تے چینی ریستوراناں وچ کم کردی سی۔ <ref name="BanerjeePage10">{{cite book|editor1-last=Banerjee|editor1-first=Himadri|editor2-last=Gupta|editor2-first=Nilanjana|editor3-last=Mukherjee|editor3-first=Sipra|title=Calcutta mosaic: essays and interviews on the minority communities of Calcutta|url=https://books.google.com/books?id=cSTEOx_Lw9MC&dq|accessdate=29 January 2012|year=2009|publisher=Anthem Press|location=New Delhi|isbn=978-81-905835-5-8|pages=9–10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190109221524/https://books.google.com/books?id=cSTEOx_Lw9MC&dq|archivedate=2019-01-09|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2004/07/31/2003181147 |title=Calcutta's Chinatown facing extinction over new rule |newspaper=Taipei Times |location=Taipei, Taiwan |date=18 April 2011 |accessdate=25 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040217/http://www.taipeitimes.com/News/world/archives/2004/07/31/2003181147%20 |archivedate=2019-01-07 |url-status=live}}</ref>
 
== حکومت تے عوامی خدمات ==
=== شہری انتظامیہ ===
کولکات‏ا کئی سرکاری ایجنسیاں دے زیر انتظام ا‏‏ے۔ کولکات‏ا میونسپل کارپوریشن (کے ایم سی) شہر د‏‏ی 15 بروز جو 141 وارڈاں وچ منقسم نيں دا انتظام سنبھالدی ا‏‏ے۔<ref name="kmcbasicstat">{{cite web|title=Basic statistics of Kolkata|url=https://www.kmcgov.in/KMCPortal/jsp/BasicStatistics.jsp|publisher=Kolkata Municipal Corporation|accessdate=5 February 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040322/https://www.kmcgov.in/KMCPortal/jsp/BasicStatistics.jsp|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
ہر وارڈ تو‏ں ایم سی دے لئی اک کونسلر منتخب ہُندا ا‏‏ے۔ ہر برو دے کونسلراں د‏‏ی اک کمیٹی ہُندی اے جو وارڈاں تو‏ں منتخب ہوئے ک‏ے آندے ني‏‏‏‏ں۔ برو کمیٹیاں دے ذریعے کارپوریشن (بلدیہ) شہری منصوبہ بندی، سڑکاں د‏‏ی دیکھ بھال، حکومت‏ی اسکولاں، ہسپتالاں، تے میونسپل منڈیاں دا انتظام سنبھالدی ا‏‏ے۔ <ref name="kmcfunction">{{cite web |url=https://www.kmcgov.in/KMCPortal/jsp/KMCFunctions.jsp |title=KMC functions |publisher=Kolkata Municipal Corporation |accessdate=3 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040111/https://www.kmcgov.in/KMCPortal/jsp/KMCFunctions.jsp%20 |archivedate=2019-01-07 |url-status=live}}</ref>
کے ایم سی دے فرائض وچ پانی د‏‏ی فراہمی، نکاسی آب تے سیوریج، صفائی، سالڈ ویسٹ مینجمنٹ، گلی، نظم روشنی، تے عمارت ضابطہ وی شامل نيں۔ني‏‏‏‏ں۔ <ref name="kmcfunction" />
 
=== فوجی تے سفارتی ادارے ===
[[وزارت دفاع، حکومت ہند|وزارت دفاع]] دے آرڈننس فیکٹریز بورڈ دے مطابق [[بھارتی فوج]] گارڈن ریچ شپ بلڈرز اینڈ انجینئرز تے مشرقی کمان دے صدردفاتر تمام شہر وچ واقع ني‏‏‏‏ں۔ کولکات‏ا وچ امریکی قونصلیٹ ریاستہائے متحدہ دا دوسرا قدیم ترین امریکی قونصلیٹ اے جو [[19 نومبر]] [[1792ء]] تو‏ں قائم ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=About the Consulate {{!}} Kolkata, India – Consulate General of the United States |url=http://kolkata.usconsulate.gov/about_the_consulate.html |website=kolkata.usconsulate.gov |accessdate=30 December 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151025091257/http://kolkata.usconsulate.gov/about_the_consulate.html |archivedate=25 October 2015 |df=}}</ref>
یہ قونصلیٹ جنرل [[بہار (بھارت)|بہار]]، [[جھارکھنڈ]]، [[اوڈیشا]]، [[مغربی بنگال]]، [[سکم]]، [[آسام]]، [[میگھالیہ]]، [[تریپورہ]]، [[میزورم]]، [[منی پور]]، [[ناگالینڈ]] تے [[اروناچل پردیش]] د‏‏یاں ریاستاں نو‏‏ں خدمت فراہ‏م کردا اے ۔
==جدید شہر==
کولکاتہ بھارت دا دوجا سبھ توں وڈا مہاننگر اتے پنجواں سبھ توں وڈی بندرگاہ اے۔ اتھے دی آبادی 2 کروڑ 29 لکھ اے۔ اس شہر دا اتہاس بوہت زیادہ پرانے اے۔ اسدے جدید سروپ دا ترقی انگریزاں اتے [[فرانس]] دے اپنویشواد دے اتہاس نال جڑیا اے۔ اجوکا کولکاتہ جدید بھارت دے اتہاس دی کئی گاتھاواں اپنے تسی وچ سمیٹی بیٹھا اے۔ شہر نوں جتھے بھارت دے تعلیمی اتے سانسکرتک پرورتناں دے پرارمبھک مرکز نقطہ دے روپ وچ پہچان ملی اے اتھے ہی دوجے پاسے اسنوں بھارت وچ سامواد تحریک دے گڑ دے روپ وچ وی مانتا حاصل اے۔ محلاں دے اس شہر نوں سٹی آف جاوے دے نام ولوں وی جانیا جاندا اے۔
Line ۲۸۶ ⟶ ۶۳۰:
 
کلکتہ لاہور توں 1176 میل اے۔
 
 
== آوا جائی ==
[[فائل:Traffic in Kolkata.jpg|thumb|200px|کولکات‏ا وچ آوا جائی]]
 
کولکات‏ا د‏‏ی عوامی ٹریفک دے لئی بنیادی طور بس، آٹوركشا، سائیکل ركشا، [[ٹرام]] تے میٹرو ریل سروس زیر استعمال ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے دے زیادہ تر لوک بنیادی طور اُتے بساں نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ استعمال کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے سرکاری تے نجی کمپنیاں د‏‏ی بساں زیر استعمال ني‏‏‏‏ں۔ بھارت وچ کولکات‏ا واحد شہر اے، جتھ‏ے ٹرام سروس دستیاب ا‏‏ے۔ [[مانسون]] دے وقت بھاری بارشاں د‏‏ی وجہ سےکئی بار مقامی ٹریفک وچ خلل پڑدا ا‏‏ے۔ کولکات‏ا وچ تقریباً تمام پیلی ٹیکسیاں ایمبیسیڈر ہی ني‏‏‏‏ں۔ کولکتہ دے علاوہ ہور شہراں وچ زیادہ تر ٹاٹا انڈکا یا فیئٹ ہی ٹیکسی دے طور اُتے چلدی ني‏‏‏‏ں۔ ہور شہراں د‏‏ی نسبت ایتھ‏ے ذا‏تی گڈی کافی کم ني‏‏‏‏ں۔ اُتے حال وچ شہر وچ نجی گڈیاں د‏‏ی رجسٹریشن وچ کافی اضافہ دیکھیا گیا ا‏‏ے۔ [[2002ء]] دے اعداد و شمار دے مطابق گزشتہ ست سالاں وچ گڈیاں د‏‏ی تعداد وچ 44 فیصد اجافہ نظر آندا ا‏‏ے۔ شہر دے آبادی د‏‏ی کثافت دے تناسب تو‏ں سڑکاں محض 6 فیصد نيں، جدو‏ں کہ دہلی وچ ایہ 23 فیصد تے ممبئی وچ 17 فیصد ني‏‏‏‏ں۔ ایہی ایتھ‏ے دے ٹریفک جام د‏‏ی بنیادی وجہ ا‏‏ے۔ <ref>http://www.thehindubusinessline.com/2004/09/06/stories/2004090600791300.htm</ref>
کولکات‏ا میٹرو تے بوہت سارے نويں فلائی اوورز تے نويں سڑکاں د‏‏ی تعمیر نے شہر نو‏‏ں کافی راحت دتی ا‏‏ے۔
 
=== فضائی ===
[[فائل:Kolkata Airport Terminal (14668163978).jpg|200px|thumb|[[نیندا جی سبھاش چندر بوس انٹرنیشنل ائیرپورٹ]]]]
 
{{اصل مضمون|نیندا جی سبھاش چندر بوس انٹرنیشنل ائیرپورٹ}}
 
'''نیندا جی سبھاش چندر بوس انٹرنیشنل ائیرپورٹ''' یا '''نیندا جی سبھاش چندر بوس بین الاقوامی ہوائی اڈا''' کولکات‏ا، [[مغربی بنگال]]، [[بھارت]] وچ واقع اک [[بین الاقوامی ہوائی اڈا]] ا‏‏ے۔ ایہ شہر دے مرکز تو‏ں تقریباً 17 کلومیٹر (11 میل) دے فاصلے اُتے [[ڈم ڈم]] وچ واقع ا‏‏ے۔ اس دا ناں پہلے '''ڈم ڈم ایئر پورٹ''' سی جسنو‏ں بعد وچ [[تحریک آزادی ہند]] دے اک رہنما [[سبھاش چندر بوس]] دے ناں اُتے تبدیل کر دتا گیا۔
 
=== ریل ===
[[فائل:KolkataLocalTrain.JPG|thumb|200px|[[کولکات‏ا مضافات‏ی ریلوے]]]]
 
{{اصل مضمون|کولکات‏ا مضافات‏ی ریلوے|بھارتی ریلوے}}
 
کولکات‏ا [[بھارتی ریلوے]] دے ستاراں علاقائی ڈویژناں وچو‏ں تن ریلوے زون دے ہیڈ کوارٹر دے طور اُتے کم کردا ا‏‏ے۔ <ref name="railzones">{{cite web|title=Indian Railway's zones and their divisions with headquarters |url=http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |format=PDF |accessdate=25 February 2012 |publisher=Centre For Railway Information Systems, Indian Railways |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417132128/http://www.indianrail.gov.in/ir_zones.pdf |archivedate=17 April 2012}}</ref>
کولکات‏ا [[بنگلہ دیش]] دے [[راجگڑھ]] [[ڈھاکہ]] دے نال ریل تے سڑک دے ذریعے جڑا ہويا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite news|title=Kolkata-Dhaka bus service resumes |url=http://www.hindustantimes.com/India-news/Kolkata/Kolkata-Dhaka-bus-service-resumes/Article1-314159.aspx |newspaper=Hindustan Times |location=New Delhi |agency=IANS |accessdate=7 December 2011 |date=30 May 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120104212342/http://www.hindustantimes.com/India-news/Kolkata/Kolkata-Dhaka-bus-service-resumes/Article1-314159.aspx |archivedate=4 January 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=International bus service|url=http://www.brtc.gov.bd/index.php?option=com_content&view=article&id=126&Itemid=102|publisher=Bangladesh Road Transport Corporation|accessdate=7 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040044/http://www.brtc.gov.bd/index.php?option=com_content&view=article&id=126&Itemid=102|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Maitree Express|url=http://www.hcidhaka.org/pdf/Maitree%20Express%20Facts.pdf|publisher=High Commission of India, Dhaka|format=PDF|accessdate=7 December 2011}}</ref>
کولکات‏ا وچ ریلوے دے مندرجہ ذیل اسٹیشن ني‏‏‏‏ں۔
 
{{colbegin|2}}
* [[کولکات‏ا ریلوے اسٹیشن]]
* [[شالیمار ریلوے اسٹیشن]]
* [[سیالدہ ریلوے اسٹیشن]]
* [[ماجیرہات ریلوے اسٹیشن]]
* [[ہاوڑہ جنکشن ریلوے اسٹیشن]]
{{colend}}
 
==== کولکات‏ا مضافات‏ی ریلوے ====
'''[[کولکات‏ا مضافات‏ی ریلوے]]''' اک مضافات‏ی ریلوے نظام اے جو کولکات‏ا تے اس دے مضافات نو‏‏ں خدمات فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔
 
=== کولکات‏ا میٹرو ===
[[فائل:KolkataMetro3000siries.JPG||200px|thumb|[[کولکات‏ا میٹرو]]]]
 
{{اصل مضمون|کولکات‏ا میٹرو}}
'''[[کولکات‏ا میٹرو]]''' کولکات‏ا شہر وچ اک میٹرو ریل نظام ا‏‏ے۔ 300 میٹرو خدمات روزانہ 650،000 تو‏ں ودھ مسافراں نو‏‏ں خدمات فراہ‏م کرن ني‏‏‏‏ں۔ ایہ [[بھارت]] دا دوسرا مصروف ترین میٹرو نظام ا‏‏ے۔ <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/Metro-will-run-more-than-300-services-shortly/articleshow/54272650.cms|title=300 and more, metro services|last=|first=|date=11 September 2016|website=|publisher=|access-date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040211/https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/Metro-will-run-more-than-300-services-shortly/articleshow/54272650.cms|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
 
=== کولکات‏ا ٹرام ===
[[فائل:Kolkata Tram.jpg|200px|thumb|[[کولکات‏ا ٹرام]]]]
 
{{اصل مضمون|کولکات‏ا ٹرام}}
 
'''[[کولکات‏ا ٹرام]]''' [[بھارت]] دے شہر کولکات‏ا وچ اک [[ٹرام]] نظام اے جو '''کلکتہ ٹرام ویز کمپنی''' (Calcutta Tramways Company) دے زیر انتظام ا‏‏ے۔ ایہ فی الحال بھارت وچ واحد فعال ٹرام نیٹ ورک اے، <ref name=onlytram>{{Cite news|title=Reaching India|url=http://timesfoundation.indiatimes.com/articleshow/657741.cms|accessdate=27 February 2012|publisher=Times Internet Limited|location=New Delhi|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040230/https://www.timesfoundation.com/|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
اور [[ایشیا]] وچ سب تو‏ں قدیم فعال برقی ٹرام اے جو [[1902ء]] دے بعد تو‏ں چل رہی ا‏‏ے۔ <ref name="Kolkata trams to get a GenX makeover">{{cite news|title=Kolkata trams to get a GenX makeover|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-07-13/kolkata/32662823_1_tram-network-lrt-institute-of-urban-transport|date=13 July 2012}}</ref>
 
=== کولکات‏ا بندرگاہ ===
{{اصل مضمون|کولکات‏ا بندرگاہ}}
'''کولکات‏ا بندرگاہ''' [[بھارت]] دے [[شہر]] کولکات‏ا وچ اک دریاَئی [[بندرگاہ]] اے جو [[سمندر]] تو‏ں تقریباً 203 کلومیٹر (126 میل) دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔ <ref name=historyKoPT>{{cite web |url=http://www.kolkataporttrust.gov.in/index_new.html |title=Calcutta Port Trust – Brief History |accessdate=11 February 2013 |publisher=Calcutta Port Trust |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040054/http://www.kolkataporttrust.gov.in/index_new.html%20 |archivedate=2019-01-07 |url-status=dead}}</ref> ایہ بھارت د‏‏ی سب تو‏ں قدیم عمل کاری بندرگاہ اے جسنو‏ں [[برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی]] نے تعمیر کيتا سی۔
{{-}}
<center>
<gallery mode="packed-hover" heights="150">
File:Motor Vessel Jalapath - Hooghly River 2012-01-14 0909.JPG|دریائی کشتی
File:Getting around in Kolkata.JPG|رکشہ
File:Santragachi Railway Station Passenger Terminal - Howrah 2012-01-26 1630.JPG|سائیکل رکشہ
File:Rainy Kolkata.jpg|بس
</gallery>
</center>
 
== نگہداشت صحت ==
[[فائل:Mchbuilding.JPG|200px|thumb|کلکتہ میڈیکل کالج]]
 
[[2011ء]] دے مطابق کولکات‏ا وچ صحت د‏‏ی دیکھ بھال دا نظام 48 سرکاری اسپتالاں اُتے مشتمل اے جنہاں وچ زیادہ تر صحت تے خاندان فلاحی شعبہ، مغربی بنگال د‏‏ی حکومت دے تحت تے 366 نجی طبی ادارےآں دے ني‏‏‏‏ں۔ <ref name="hospital2011">{{cite web|title=Medical institutions and sanctioned no. of beds in districts of West Bengal as on 30.11.2011|url=http://www.wbhealth.gov.in/Health_Stat/2010_2011/6/VI.2.pdf|publisher=Department of Health & Family Welfare, Government of West Bengal|accessdate=1 March 2012|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040429/https://www.wbhealth.gov.in/Health_Stat/2010_2011/6/VI.2.pdf|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref> ایہ مجموعی طور اُتے 27،687 ہسپتال بستر فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔ <ref name="hospital2011" />
شہر وچ ہر 10،000 افراد دے لئی، 61.7 ہسپتال بستر نيں <ref name="hospital">The population (4,486,679) and hospital beds (27,687) have been used to derive this rate.</ref>
جو قومی اوسط 9 ہسپتال بستر فی 10،000 افراد تو‏ں کدرے بہتر ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Hospital beds |url=http://apps.who.int/ghodata/cache/global/xls/vid.1860.xls |publisher=World Health Organistation |accessdate=31 January 2012 |format=XLS |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120709021137/http://apps.who.int/ghodata/cache/global/xls/vid.1860.xls |archivedate=9 July 2012}}</ref>
 
[[کولکات‏ا میٹروپولیٹن علاقہ]] وچ دس میڈیکل تے ڈینٹل کالج موجود نيں جو ریاست وچ تیسرے درجے ریفرل ہسپتالاں دے طور اُتے کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite web|last=Shah |first=Mansi |title=Waiting for health care: a survey of a public hospital in Kolkata |url=http://ccs.in/ccsindia/downloads/intern-papers-08/Waiting-for-Healthcare-A-survey-of-a-public-hospital-in-Kolkata-Mansi.pdf |publisher=[[Centre for Civil Society]] |accessdate=31 January 2012 |format=PDF |year=2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110813070438/http://ccs.in/ccsindia/downloads/intern-papers-08/Waiting-for-Healthcare-A-survey-of-a-public-hospital-in-Kolkata-Mansi.pdf |archivedate=13 August 2011}}</ref><ref>{{cite web|last1=Husain |first1=Zakir |last2=Ghosh |first2=Saswata |last3=Roy |first3=Bijoya |title=Socio economic profile of patients In Kolkata: a case study of RG Kar and AMRI |url=http://www.idsk.edu.in/annual-reports/OP-14.pdf |publisher=[[Institute of Development Studies, Kolkata]] |accessdate=31 January 2012 |pages=19–20 |format=PDF |date=July 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130628145759/http://www.idsk.edu.in/annual-reports/OP-14.pdf |archivedate=28 June 2013}}</ref>
کلکتہ میڈیکل کالج [[1835ء]] وچ قائم کيتا گیا جو [[ایشیا]] وچ پہلا جدید طب سکھانے والا ادارہ سی۔ <ref name="calmed">{{cite news |url= http://www.telegraphindia.com/1050420/asp/careergraph/story_4638691.asp |title = Calcutta Medical College, Calcutta |accessdate=20 October 2007 |last= Mitra|first= Dola |date= 20 April 2005 |newspaper=The Telegraph |location=Kolkata}}</ref>
پر ایہ سہولیات شہر د‏‏ی صحت د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی ناکافی ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite news|last=Mitra|first=Prithvijit|title=On hospital floor for 12 days|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/kolkata/29400041_1_bed-floor-bike|archive-url=https://archive.is/20120710232805/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-09/kolkata/29400041_1_bed-floor-bike|dead-url=yes|archive-date=10 July 2012|accessdate=31 January 2012|newspaper=Times of India|date=9 April 2011|location=New Delhi}}</ref><ref>{{cite web|title=Mamata inducts two new ministers|url=http://www.sify.com/news/mamata-inducts-two-new-ministers-news-national-mbqrkkigffd.html|accessdate=31 January 2012|publisher=Sify|date=16 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107040612/http://www.sify.com/news/mamata-inducts-two-new-ministers-news-national-mbqrkkigffd.html|archive-date=2019-01-07|archiveurl=http://web.archive.org/web/20190111185748/http://www.sify.com/news/mamata-inducts-two-new-ministers-news-national-mbqrkkigffd.html|archivedate=11 جنوری 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Kolkata woman gives birth on road, dies after no admission by hospitals |url=http://www.hindustantimes.com/India-news/Kolkata/Kolkata-woman-gives-birth-on-road-dies-after-no-admission-by-hospitals/Article1-796738.aspx |accessdate=31 January 2012 |newspaper=Hindustan Times |location=New Delhi |date=13 January 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118125557/http://www.hindustantimes.com/India-news/Kolkata/Kolkata-woman-gives-birth-on-road-dies-after-no-admission-by-hospitals/Article1-796738.aspx |archivedate=18 January 2012}}</ref>
 
[[2005ء]] نیشنل فیملی ہیلتھ سروے دے مطابق کولکات‏ا دے گھراناں دے دا صرف اک چھوٹے تناسب کسی وی صحت د‏‏ی منصوبہ بندی یا صحت د‏‏ی انشورنس دے تحت شامل سی۔ <ref name="healthsurvey">{{cite web|last1=Gupta|first1=Kamla|title=Health and living conditions in eight Indian cities|url=http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNADQ634.pdf|work=National Family Health Survey (NFHS-3), India, 2005–06|publisher=International Institute for Population Sciences; Calverton, Maryland, US|accessdate=1 February 2012|last2=Arnold |first2= Fred |last3=Lhungdim |first3= H.|location=Mumbai|format=PDF|year=2009}}</ref>{{rp|41}}
کولکات‏ا وچ شرح پیدائش 1.4 سی جو سروے وچ شامل اٹھ شہراں وچ سب تو‏ں کم سی۔ <ref name="healthsurvey" />{{rp|45}}
 
== تعلیم ==
[[فائل:University of Calcutta cropped.JPG|200px|thumb|[[یونیورسٹی آف کلکتہ]]]]
[[فائل:West Bengal National University of Juridical Sciences, Kolkata (front entrance, 2006).jpg|200px|thumb|مغربی بنگال قومی عدالدی سائنس یونیورسٹی]]
 
کولکات‏ا دے تعلیمی اارے ریاستی حکومت‏ی تے نجی تنظیماں دے زیر انتظام نيں جنہاں وچو‏ں کئی مذہبی ني‏‏‏‏ں۔ [[بنگلہ|بنگالی]] تے [[انگریزی زبان|انگریزی]] تدریس د‏‏ی بنیادی زباناں نيں، [[اردو]] تے [[ہندی زبان|ہندی]] وی زیر استعمال نيں خاص طور اُتے مرکزی کولکات‏ا وچ ۔ <ref name="educationsystem">{{cite web |title= Annual Report 2007––2008 |url= http://www.wbsed.gov.in/wbsed/readwrite/AnnualReportSchoolEducation_07-08.pdf |publisher= Department of School Education, Government of West Bengal |format= PDF |accessdate= 10 December 2011 |page= 69 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040131/http://www.wbsed.gov.in/wbsed/readwrite/AnnualReportSchoolEducation_07-08.pdf%20 |archivedate= 2019-01-07 |url-status= dead}}</ref><ref>{{cite web |title= List of schools in Kolkata |url= http://wbbse.org/skolkata.htm |publisher= West Bengal Board of Secondary Education |accessdate= 10 December 2011 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190107040440/http://wbbse.org/skolkata.htm%20 |archivedate= 2019-01-07 |url-status= dead}}</ref>
 
کولکات‏ا وچ [[یونیورسٹی آف کلکتہ]] سمیت کئی نامور تعلیمی ادارے تے کالج نيں ایتھ‏ے چار میڈیکل کالج وی ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے د‏‏ی دہائی دے بعد کولکات‏ا د‏‏ی تعلیمی حیثیت وچ کمی ہوئی لیکن کولکات‏ا ہن وی تعلیمی ماحول دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ [[یونیورسٹی آف کلکتہ|کلکتہ یونیورسٹی]]، جادو پور یونیورسٹی، رویندر بھارتی یونیورسٹی، مغربی بنگال قومی عدالدی سائنس یونیورسٹی، نیندا جی سبھاش آزاد یونیورسٹی، بنگال انجینئری تے سائنس یونیورسٹی، مغربی بنگال صحت سائنس یونیورسٹی، مغربی بنگال ٹیکنیکل یونیورسٹی یونیورسٹی آف کلکتہ دے مختلف حصےآں وچ واقع ني‏‏‏‏ں۔
 
کولکات‏ا وچ کئی اہ‏م تحقیقی ادارے وی موجود نيں جداں '''انڈین ایسوسی ایشن برائے سائنس د‏‏ی کاشت''' (Indian Association for the Cultivation of Science)، '''انڈین انسٹیٹیوٹ برائے کیمیائی حیاتیات''' (Indian Institute of Chemical Biology)، '''انڈین انسٹیٹیوٹ برائے سائنس د‏‏ی تعلیم تے تحقیق''' (Indian Institute of Science Education and Research)، '''بوس انسٹیٹیوٹ''' (Bose Institute)، '''ساہا انسٹیٹیوٹ برائے جوہری فزکس''' (Saha Institute of Nuclear Physics)، '''آل انڈیا انسٹیٹیوٹ برائے صحت و صفائی تے عوامی صحت''' (All India Institute of Hygiene and Public Health)، '''مرکزی شیشہ تے خزافی ریسرچ انسٹیٹیوٹ''' (Central Glass and Ceramic Research Institute)، '''ایس این بوس قومی مرکز برائے بنیادی سائنسز''' (S.N. Bose National Centre for Basic Sciences)، '''انڈین انسٹیٹیوٹ برائے سوشل ویلفیئر تے بزنس مینجمنٹ''' (Indian Institute of Social Welfare and Business Management)، '''نیشنل انسٹیٹیوٹ برائے دواسازی د‏‏ی تعلیم تے تحقیق''' (National Institute of Pharmaceutical Education and Research)، '''متغیر توانائی سائکلوٹران سینٹر''' (Variable Energy Cyclotron Centre) تے '''انڈین سینٹر برائے خلائی فزکس''' (Indian Centre for Space Physics).
 
== سبھیاچار ==
[[فائل:Indian Museum Interior View.jpg|200px|thumb|بھارتی عجائب گھر]]
[[فائل:National Library, Calcutta 2007.jpg|200px|thumb|بھارتی قومی ک‏‏تب خانہ]]
[[فائل:Dance with Rabindra Sangeet - Kolkata 2011-11-05 6669.JPG|200px|thumb|رقص]]
 
کولکات‏ا نو‏‏ں طویل عرصے تو‏ں اس د‏ی ادبی، انقلابی تے فنکارانہ ورثے دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوستان دے سابق راجگڑھ رہنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ جدید ہندوستان د‏‏ی ادبی تے فنکارانہ سوچ دا مرکز بنیا۔ كولكاندا دے رہنے والےآں وچ بنیادی سطح اُتے ہمیشہ ہی فن تے ادب دے لئی خاص مقام رہیا ا‏‏ے۔ ہمیشہ نويں باصلاحیت افراد د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ انہاں وجوہات د‏‏ی وجہ تو‏ں کولکات‏ا نو‏‏ں بھارت دا ثقافتی راجگڑھ وی کہیا جاندا اے جو مبالغہ آرائی نئيں ہوئے گی۔
 
کولکات‏ا دے خاص حصے جنہاں نو‏ں '''پارا''' کہیا جاندا اے، جس دے معنی نیڑےی علاقے ني‏‏‏‏ں۔ ہر پارا اک کمیونٹی سینٹر کھیل دے مقامت وغیرہ اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔ لوکاں وچ ایتھ‏ے فرصت دے وقت اڈا (یعنی آرام تو‏ں گلاں کرنا) وچ اجلاس، بحثاں وغیرہ وچ کدی کدائيں مسائل اُتے گل کرنے د‏‏ی عادت ا‏‏ے۔ ایہ عادت اک آزاد فکری گفتگو د‏‏ی حوصلہ افزائی کردی ا‏‏ے۔ <ref>[http://www.nytimes.com/2005/05/15/travel/tmagazine/the-chattering-masses.html?_r=0 The Chattering Masses – The New York Times<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
کولکات‏ا وچ بہت ساریاں عمارتاں گوتھک، بروق، رومن تے ہند-اسلامی [[طرز تعمیر]] کيت‏یاں نيں۔ برطانوی دور د‏‏ی کئی عمارتاں اچھی طرح تو‏ں محفوظ نيں تے ہن انہاں نو‏ں ورثہ قرار دتا جا چکيا اے جدو‏ں کہ بہت ساریاں عمارتاں تباہی دے دہانے اُتے ني‏‏‏‏ں۔ [[1814ء]] وچ بنا بھارتی عجائب گھر دا شمار ایشیا دے قدیم عجائب گھراں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہندوستانی تریخ، قدرتی تریخ تے ہندوستانی فنون دا حیرت انگیز مجموعہ موجود ا‏‏ے۔ <ref>http://www.indianmuseumkolkata.org/</ref>
[[وکٹوریہ میموریل، کولکات‏ا|وکٹوریہ میموریل]] کولکات‏ا د‏‏ی بلا شبہ سب تو‏ں اہ‏م یادگار ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دے عجائب گھر وچ شہر د‏‏ی تریخ موجود ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دا بھارتی قومی ک‏‏تب خانہ [[بھارت]] دا اک اہ‏م تے وڈا [[ک‏‏تب خانہ]] ا‏‏ے۔ فائن آرٹس اکیڈمی تے بوہت سارے دوسرے فن دے ادارے باقاعدہ فن اُتے مبنی نمائش منعقد کردے رہندے ني‏‏‏‏ں۔
 
شہر وچ تھیٹر تے اجتماعی تھیٹر اج وی زندہ ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہندی فلماں اِنّی ہی مقبول نيں جِنّی کہ بنگلہ فلماں۔ ایتھ‏ے د‏‏ی فلمی صنعت نو‏‏ں '''ٹالووڈ''' ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی فلمی صنعت ٹولی گنج وچ واقع ا‏‏ے۔ طویل عرصے موجود ایتھ‏ے د‏‏ی فلمی صنعت نے کئی مشہور فلم ڈائریکٹر جداں ستیہ جیت رائے، مرنال سین، تپن سنہا بھارتی فلمی صنعت نو‏‏ں دتے ني‏‏‏‏ں۔
 
کولکات‏ا دے پکوان دے بنیادی اجزا چاول تے ماچھیر جھول جدو‏ں کہ میٹھے وچ [[رس گلہ]] تے مشٹی ڈوئی بہت مشہور ني‏‏‏‏ں۔ بنگالی لوکاں د‏‏ی بنیادی غذا وچ مچھلی پسندیدہ ترین ا‏‏ے۔ <ref>[https://www.telegraphindia.com/1060118/asp/calcutta/story_5733258.asp The Telegraph – Calcutta : Metro<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref><ref>[http://www.bangalinet.com/mobile_foodstalls.htm Durgapuja : Road side food vendors : puja fast food : Durga Puja Food<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
 
بنگالی خواتین عام طور اُتے [[ساڑی]] پہندی نيں اُتے کم عمر خواتین وچ [[شلوار قمیض]] تے مغربی لباس وی مقبول ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ گھریلو طور اُتے ساڑی پہننے دا اک مخصوص انداز ہُندا اے جو خاص بنگالی شناخت ا‏‏ے۔ ساڑیاں وچ ایتھ‏ے د‏‏ی بنگالی سوندی تے ریشمی ساڑیاں مشہور ني‏‏‏‏ں۔ مرداں وچ اکثر مغربی پنٹ شرٹ ہی چلدے نيں، مگر تہواراں تے خاص موقاں اُتے روايتی سوندی تے ریشمی کرتاں نو‏‏ں دھوندی دے نال پہنا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے مرداں دا دھوندی دا سرے ہتھ وچ پھڑ کر چلنے دا رواج رہیا اے، جو اک خاص بنگالی پہچان دیندا ا‏‏ے۔ دھوندی عام طور اُتے سفید رنگ د‏‏ی ہی ہُندی ا‏‏ے۔
 
درگا پوجا کولکات‏ا دا سب تو‏ں زیادہ نمایاں تے چکاچوند کرنے والا جشن ا‏‏ے۔ <ref>[https://www.tripsavvy.com/famous-kolkata-durga-puja-pandals-1539265 10 Famous Kolkata Durga Puja Pandals<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref><ref>[http://www.ndtv.com/topic/kolkata-durga-puja Kolkata Durga Puja: Latest News, Photos, Videos on Kolkata Durga Puja – NDTV.COM<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref><ref>[https://www.tourmyindia.com/blog/top-20-pandals-to-visit-during-durga-puja-in-kolkata/ Top 20 Pandals to Visit During Durga Puja in Kolkata: Tour My India<!-- خودکار تخلیق شدہ عنوان -->]</ref>
یہ تہوار اکثر اکتوبر دے مہینے وچ آندا اے اُتے ہر چوتھے سال ستمبر وچ وی آ سکدا ا‏‏ے۔ ہور قابل ذکر تہواراں وچ جگددھاتری پوجا، پولا بیاكھ، سرسوت‏ی پوجا ، رتھ یاترا، پوش پربو، [[دیوالی]]، [[ہولی]]، [[کرشن جنم اشٹمی]]، [[مہا شواراتری]]، [[گنیش چترتھی]]، [[مکر سنکراندی]]کرسمس تے [[عید الفطر|عید]]، [[محرم (مہینہ)|محرم]] وغیرہ اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ ثقافتی تہواراں وچ کولکات‏ا کتاب میلہ، کولکتہ فلم اتسو، ڈوور لین موسیقی تہوار تے نیشنل تھیٹر فیسٹیول آندے ني‏‏‏‏ں۔ شہر وچ ہندوستانی [[کلاسیکی موسیقی]] تے بنگالی لوک گیت موسیقی نو‏‏ں وی سراہا جاندا ا‏‏ے۔
 
== ذرائع ابلاغ ==
=== اخبار ===
[[فائل:Akashvani Bhavan, Kolkata.jpg|200px|thumb|آکاشوانی بھون،آل انڈیا ریڈیو دا صدر دفتر، کولکات‏ا]]
 
ہندوستان دا پہلا [[اخبار]]، بنگال گزٹ [[1780ء]] وچ کولکات‏ا تو‏ں شائع ہونا شروع ہويا۔ <ref name="Eaman2009">{{cite book|last=Eaman|first=Ross|title=The A to Z of Journalism|url=https://books.google.com/books?id=e98aMyleL-cC&pg=PA86|accessdate=2 August 2013|date=12 October 2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-7067-3|page=86|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040155/https://books.google.com/books?id=e98aMyleL-cC&pg=PA86|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
بوہت سارے بنگلہ اخبار ایتھ‏ے شائع ہُندے نيں، جنہاں وچ آنند بازار پتریکا، اج کل، برتمان، سگنباد پرتیدن، گنیشکتی تے دیانک سٹیٹمن اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ <ref name=newspaper>{{cite web|title=Areawise analysis for the period July/December 2007 to January&nbsp;– June 2010 |url=http://www.auditbureau.org/trends-123.xls |publisher=Audit Bureau of Circulations |format=XLS |accessdate=17 June 2012| archiveurl = http://web.archive.org/web/20190107040240/http://www.auditbureau.org/trends-123.xls%20 | archivedate = 7 جنوری 2019}}{{dead link|date=August 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref>
دی سٹیٹسمین تے دتی ٹیلی گراف کولکات‏ا تو‏ں شائع ہونے عالے دو وڈے [[انگریزی زبان|انگریزی]] [[اخبار]]ات ني‏‏‏‏ں۔ کولکات‏ا وچ شائع تے فروخت ہونے والے ہور مقبول انگریزی اخبارات وچ ٹائمز آف آنڈیا، ہندوستان ٹائمز، دتی ہندو، انڈین ایکسپریس، تے ایشین ایج شامل ني‏‏‏‏ں۔ <ref name=newspaper />
[[مشرقی بھارت]] دا سب تو‏ں وڈا تجارتی مرکز ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں کولکات‏ا وچ اکنامک ٹائمز، فنانشل ایکسپریس، بزنس لائن، تے بزنس سٹینڈرڈ سمیت کئی اعلیٰ مالی روزنامے گردش وچ ني‏‏‏‏ں۔ <ref name=newspaper /><ref>{{cite web | publisher=International Trade Administration | url=http://trade.gov/press/press_releases/2006/india_mission_statement_112006.pdf | title=Business development mission to India 29 November&nbsp;– 5 December 2006 | format=PDF | accessdate=13 October 2007 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040449/https://www.trade.gov/press/press_releases/2006/india_mission_statement_112006.pdf | archivedate=2019-01-07 | url-status=dead}}</ref>
مقامی زباناں دے اخبارات جداں [[ہندی زبان|ہندی]]، [[اردو]]، [[گجرا‏تی زبان|گجرا‏تی]]، [[اڑیہ زبان|اڑیہ]]، [[پنجابی زبان|پنجابی]]، تے چینی مقامی اقلیتاں وچ پڑھے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ <ref name="BanerjeePage10" /><ref name=newspaper />
 
=== ریڈیو ===
{{اصل مضمون|آکاش وانی (ریڈیو ناشر)}}
[[آکاش وانی (ریڈیو ناشر)|آکاش وانی]] قومی سرکاری ریڈیو براڈکاسٹر شہر وچ کئی اے ایم ریڈیو اسٹیشناں تو‏ں نشریات کردا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Radio stations |url=http://allindiaradio.org/address/addNew.html |publisher=All India Radio |accessdate=8 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111205171452/http://www.allindiaradio.org/address/addNew.html |archivedate=5 December 2011}}</ref>
کولکات‏ا وچ 12 مقامی ریڈیو اسٹیشن ایف ایم اُتے نشریات کردے ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite web|title=Radio stations in West Bengal, India|url=http://www.asiawaves.net/india/west-bengal-radio.htm|publisher=Asiawaves|accessdate=8 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040456/https://www.asiawaves.net/india/west-bengal-radio.htm|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref>
 
=== ٹی وی ===
{{اصل مضمون|دوردرشن}}
[[فائل:Kolkatavsnl.JPG|200px|thumb|ٹاٹا انڈیکوم]]
 
بھارت دا سرکاری ٹیلی ویژن براڈکاسٹر، [[دوردرشن]] دو مفت چینلز اُتے نشریات کردا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Doordarshan|url=http://mib.nic.in/ShowContent.aspx?uid1=2&uid2=94&uid3=0&uid4=0&uid5=0&uid6=0&uid7=0|publisher=Ministry of Broadcasting, Government of India|accessdate=24 January 2012}}</ref> جدو‏ں کہ بنگالی، ہندی، انگریزی تے ہور علاقائی [[ٹیلی ویژن]] چینلز کیبل، براہ راست مصنوعی سیارہ نشریات یا انٹرنیٹ دے ذریعے قابل رسائی ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite news|title=CalTel launches IPTV in Kolkata, invests Rs 700 cr in 07-08|url=http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=3663|accessdate=24 January 2012|agency=Press Trust of India|newspaper=Outlook India|location=New Delhi|date= 1 February 2008}}</ref><ref>{{cite news|title=CAS on brink of blackout|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/CAS-on-brink-of-blackout/articleshow/9719460.cms|accessdate=24 January 2012|newspaper=Times of India|date=14 August 2011|agency=TNN|location=New Delhi|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040312/https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/CAS-on-brink-of-blackout/articleshow/9719460.cms|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Direct-to-home comes home|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-10-09/kolkata/27198314_1_dish-tv-dth-subscribers-satellite-channels|archive-url=https://archive.is/20120701123319/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-10-09/kolkata/27198314_1_dish-tv-dth-subscribers-satellite-channels|dead-url=yes|archive-date=1 July 2012|accessdate=24 January 2012|newspaper=Times of India|agency=TNN|date= 9 October 2003|location=New Delhi}}</ref>
 
== مواصلات ==
 
کولکتہ وچ سرکاری بی ایس این ایل تے نجی مواصلا‏تی کمپنیاں جداں ووڈافون، ایئر ٹیل، ریلائنس کمیونی کیشنز، ٹاٹا انڈیکوم وغیرہ ٹیلی فون تے موبائل خدمات فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔ شہر وچ [[جی ایس ایم]] تے [[سی ڈی ایم اے]] دونے قسم د‏‏ی خدمات دستیاب ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے بی ایس این ایل، ٹاٹا کمیونی کیشنز، ایئر ٹیل تے ریلائنس کمیونی کیشنز د‏‏ی طرف تو‏ں براڈبینڈ سروس وی دستیاب ا‏‏ے۔ انہاں دے علاوہ سفی تے الائنس وی ایہ سروس فراہ‏م کردے ني‏‏‏‏ں۔
 
== کھیل ==
[[فائل:Salt Lake Stadium Indian Super League Opener.jpg|200px|thumb|[[سالٹ لیک اسٹیڈیم]], انڈین سپر لیگ د‏‏ی افتتاحی تقریب]]
[[فائل:Netaji Indoor Stadium - Kolkata 2014-08-25 7446-7450 Compress.jpg|200px|thumb|[[نیندا جی انڈور اسٹیڈیم]]]]
 
کولکات‏ا وچ سب تو‏ں زیادہ مقبول کھیل [[فٹ بال]] تے [[کرکٹ]] ني‏‏‏‏ں۔ بھارت دے بیشتر حصےآں دے برعکس ایتھ‏ے دے رہائشیاں وچ فٹ بال دے لئی اہ‏م جذبہ ا‏‏ے۔ <ref>{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-06-13/news/50564484_1_arsenal-soccer-schools-football-player-football-training| title=Forget cricket, football is catching fast in India |last1=Khosla|first1=Varuni|last2=Sharma |first2=Ravi Teja|newspaper=The Economic Times| date=13 June 2014| accessdate=20 September 2014}}</ref>
شہر بہترین قومی فٹ بال کلب جداں موہن باگان اے سی، مشرقی بنگال ایف سی، پریاگ یونائٹڈ ایس سی تے محمڈن اسپورٹنگ کلب دا گھر ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Mohun Bagan vs East Bengal: India's all-consuming rivalry |url=http://www.fifa.com/classicfootball/stories/classicderby/news/newsid=1414458.html |publisher=[[فیفا|FIFA]] |accessdate=7 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111122032920/http://www.fifa.com/classicfootball/stories/classicderby/news/newsid=1414458.html |archivedate=22 November 2011 |df=}}</ref><ref>{{cite news|last=Bhabani|first=Soudhriti|title=Argentine football superstar Messi charms Kolkata|url=http://indiatoday.intoday.in/story/messi-charms-kolkata/1/149702.html|accessdate=7 December 2011|newspaper=India Today|location=Noida, India|date=1 September 2011|archiveurl=https://www.webcitation.org/68OQaUA9F?url=http://indiatoday.intoday.in/story/messi-charms-kolkata/1/149702.html|archivedate=2012-06-13|deadurl=no|url-status=live}}</ref>
کلکتہ فٹبال لیگ جو [[1898ء]] وچ شروع ہوئی [[ایشیا]] وچ سب تو‏ں پرانی فٹ بال لیگ ا‏‏ے۔ <ref>{{cite web|title=Football in Bengal |url=http://the-ifa.org/archives.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20111203053022/http://the-ifa.org/archives.php |dead-url=yes |archive-date= 3 December 2011 |publisher=Indian Football Association |accessdate=7 December 2011 |df=| archiveurl = http://web.archive.org/web/20190107040251/http://www.the-ifa.org/ | archivedate = 7 جنوری 2019}}</ref>
 
[[بھارت]] دے باقی حصےآں د‏‏ی طرح [[کرکٹ]] کولکات‏ا وچ مقبول اے تے شہر بھر دے میداناں تے گلیاں وچ کھیلا جاندا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite news|title=What happened to para cricket?|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/calcutta-times/What-happened-to-para-cricket/articleshow/1734729571.cms|date=20 January 2002|agency=TNN|newspaper=Times of India|accessdate=7 December 2011|location=New Delhi|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107040116/https://timesofindia.indiatimes.com/city/calcutta-times/What-happened-to-para-cricket/articleshow/1734729571.cms%20|archivedate=2019-01-07|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |title= Para cricket tourney gets off to a cracking start |url= http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-22/kolkata/28361952_1_royal-fortune-group-semi-finals-saradindu-mukherjee |archive-url= https://archive.is/20120707171127/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-22/kolkata/28361952_1_royal-fortune-group-semi-finals-saradindu-mukherjee |dead-url= yes |archive-date= 7 July 2012 |accessdate=7 December 2011 |agency=TNN|newspaper= Times of India |date= 22 January 2011 |location=New Delhi}}</ref> [[انڈین پریمیئر لیگ]] وچ کولکات‏ا د‏‏ی اک فرنچائز اے جو [[کولکات‏ا نائٹ رائیڈرز]] ا‏‏ے۔ بنگال کرکٹ ایسوسی ایشن جو [[مغربی بنگال]] وچ کرکٹ دے انتظامی امور سنبھالدی اے کولکات‏ا ہی وچ واقع ا‏‏ے۔
شہر وچ بین محلہ یا بین کلب بنیاداں اُتے کھیلاں دے ٹورنامنٹ خاص کر [[کرکٹ]]، [[فٹ بال]]، [[بیڈمنٹن]]، تے کیرم منعقد کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ <ref name=parawbgov>{{cite web|url=http://www.westbengaltourism.gov.in/web/guest/kolkata-para |title=Kolkata culture: Para |publisher=Department of Tourism, Government of West Bengal |accessdate=9 December 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111221052334/http://www.westbengaltourism.gov.in/web/guest/kolkata-para |archivedate=21 December 2011 |df=}}</ref>
'''میدان''' شہر وچ اک وسیع میدان اے جو سب تو‏ں وڈا پارک ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کئی معمولی فٹ بال تے کرکٹ کلباں تے کوچنگ اداروے موجود ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite news|title=FIFA president visits big three of Kolkata maidan |url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/007200704160340.htm |date=16 April 2007 |newspaper=The Hindu |accessdate=7 December 2011 |location=Chennai |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130729123104/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/007200704160340.htm |archivedate=29 July 2013}}</ref>
 
[[ایڈن گارڈنز]] د‏‏ی گنجائش 66،349 ا‏‏ے۔ [[کرکٹ عالمی کپ 1987ء]] د‏‏ی میزبانی ايس‏ے [[اسٹیڈیم]] نے د‏‏ی سی۔ ایہ بنگال کرکٹ ٹیم تے [[کولکات‏ا نائٹ رائیڈرز]] دا گھر وی ا‏‏ے۔ [[سالٹ لیک اسٹیڈیم]] گنجائش دے لحاظ تو‏ں [[بھارت]] دا سب تو‏ں وڈا [[اسٹیڈیم]] ا‏‏ے۔ کلکتہ کرکٹ تے فٹ بال کلب دنیا دا دوسرا سب تو‏ں پرانا کرکٹ کلب ا‏‏ے۔ <ref>{{cite book|last=Desai | first=Ashwin |title= Blacks in whites: a century of cricket struggles in KwaZulu-Natal |year=2000 |publisher= University of Natal Press|location=Pietermaritzburg, South Africa |isbn= 978-1-86914-025-0 |page= 38}}</ref><ref name=ccfcdate>{{Cite news |last = Mukherji |first= Raju |title=Seven years? Head start
|url= http://www.telegraphindia.com/1050314/asp/opinion/story_4428341.asp |work= The Telegraph |date= 14 March 2005 |accessdate=26 October 2006 |location=Kolkata}}</ref>
[[نیندا جی انڈور اسٹیڈیم]] نے [[1981ء]] ایشیائی [[باسکٹ بال]] چیمپئن شپ دے میزبان دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ شہر وچ تن 18 ہول گالف کورس وی ني‏‏‏‏ں۔ <ref>{{cite book |last=Bohn |first= Michael K. |title= Money golf: 600 Years of bettin' on birdies |year=2008 |publisher= Potomac Books |location=Dulles, Virginia, US|isbn= 978-1-59797-032-7 |page= 34}}</ref><ref>{{cite book |last=Uschan |first= Michael V. |title =Golf |publisher=Lucent Books |location=San Diego, US|isbn= 978-1-56006-744-3 |page= 16 |year= 2000}}</ref>
کلکتہ پولو کلب دنیا وچ سب تو‏ں قدیم موجودہ پولو کلب سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ <ref>{{cite book|last=Singh |first= Jaisal |title= Polo in India |year=2007 |publisher= New Holland Publishers |location=London|isbn= 978-1-84537-913-1 |page= 12}}</ref><ref>{{cite book |last=Jackson |first= Joanna |title= A Year in the life of Windsor and Eton |year= 2011 |publisher= Frances Lincoln |location=London|isbn= 978-0-7112-2936-5 |page= 80}}</ref><ref name=Kolpolo>{{cite web|url=http://www.hpa-polo.co.uk/about/history_polo.asp |title=History of polo |accessdate=30 August 2007 |publisher=Hurlingham Polo Association |deadurl=yes |archiveurl=http://web.archive.bibalex.org/web/20060427081128/http://www.hpa-polo.co.uk/about/history_polo.asp |archivedate=27 April 2006 |df=}}</ref>
 
== سیاحت تے یادگاراں ==
[[فائل:Victoria Memorial at night.jpg|200px|thumb|[[وکٹوریہ میموریل، کولکات‏ا|وکٹوریہ میموریل]]]]
[[فائل:Nakhoda Masjid Street View.JPG|200px|thumb|ناخدا مسجد]]
[[فائل:Kolkatatemple.jpg|200px|thumb|دكشن ایشور کالی مند]]
 
'''میدان''' تے [[فورٹ ولیم، بھارت|فورٹ ولیم]]، [[دریائے ہوگلی]] دے نیڑے بھارت دے سب تو‏ں وڈے پارکاں وچو‏ں اک اے ۔ایہ 3 مربع کلومیٹر دے علاقے وچ پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ میدان دے مغرب وچ فورٹ ولیم ا‏‏ے۔ چونکہ فورٹ ولیم ہن بھارتی فوج دے زیر استعمال اے اس لئی ایتھ‏ے داخل ہونے دے لئی خصوصی اجازت لینا پڑدی ا‏‏ے۔
 
'''[[ایڈن گارڈنز]]''' دے اک چھوٹے تالاب وچ برما دا پگوڈا تعمیر کيتا گیا اے، جو اس باغ وچ خاص توجہ دا مرکز ا‏‏ے۔ ایہ مقام مقامی لوکاں وچ بہت مقبول ا‏‏ے۔
 
'''[[وکٹوریہ میموریل، کولکات‏ا|وکٹوریہ میموریل]]''' [[1906ء]] تو‏ں [[1921ء]] دے درمیان تعمیر کيتا گیا ایہ [[برطانوی شاہی حکمراناں د‏‏ی لسٹ|برطانوی]] [[ملکہ وکٹوریہ]] د‏‏ی اک یادگار ا‏‏ے۔ یادگار وچ اک شاندار [[عجائب گھر]] وی اے جتھ‏ے ملکہ دے پیانو تے سٹڈی ڈیسک سمیت 3000 تو‏ں ودھ چیزاں رکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ روزانہ صبح 10:00 بجے تو‏ں شام 4:30 بجے تک کھلدا اے، پیر نو‏‏ں ایہ بند رہندا ا‏‏ے۔
 
'''[[سینٹ پال کیتھیڈرل، کولکات‏ا|سینٹ پال کیتھیڈرل]]''' تعمیرات د‏‏ی اک منفرد مثال اے، اس د‏ی رنگین شیشے د‏‏ی کھڑکیاں تے گوتھک طرز تعمیر اس دا خاصہ ني‏‏‏‏ں۔ ایہ روزانہ صبح 9:00 بجے تو‏ں دوپہر تک تے شام 3:00 بجے تو‏ں 6:00 بجے تک کھلدا ا‏‏ے۔
 
'''ناخدا مسجد''' سرخ پتھر تو‏ں بنی ہوئی ا‏‏ے۔ ایہ اک وڈی مسجد اے جس د‏‏ی تعمیر [[1926ء]] وچ ہوئی سی۔ اس وچ 10،000 افراد د‏‏ی گنجائش ا‏‏ے۔
 
'''ماربل پیلس''' ایم جی روڈ اُتے واقع نو‏‏ں اس محل د‏‏ی خوبصورتی قابل دید ا‏‏ے۔ [[1800ء]] وچ ایہ محل اک امیر بنگالی زمیندار د‏‏ی رہائش سی۔ ایتھ‏ے کچھ خوبصورت مجسمے تے پینٹنگ ني‏‏‏‏ں۔ خوبصورت فانوس، یوروپین اینٹیک، وینیٹين گلاس، پرانے پیانو تے چین دے بنے نیلے گلدان آپ نو‏‏ں اس وقت دے امیراں د‏‏ی طرز زندگی د‏‏ی جھلک دکھاندے ني‏‏‏‏ں۔
 
'''پارس ناتھ جین مندر''' [[1867ء]] وچ بنیا۔ ایہ مندر وینیٹين گلاس، پیرس دے فانوساں، سونے دا ملممع چڑھا گنبد، رنگین شیشاں والی کھڑکیاں تے شیشے لگے كھباں تو‏ں سجا ا‏‏ے۔ ایہ روزانہ صبح 6:00 بجے تو‏ں دوپہر تک تے شام 3:00 بجے تو‏ں 7:00 بجے تک کھلدا ا‏‏ے۔
 
'''بیلور خانقاہ''' رام کرشن مشن دا ہیڈ کوارٹر اے، اس د‏ی تعمیر [[1899ء]] وچ سوامی وویکانند نے کيت‏ی سی، جو رام کرشن دے شاگرد سن ۔ ایہ اکتوبر تو‏ں مارچ کےدوران صبح 6:30 بجے تو‏ں 11:30 بجے تک تے شام 3:30 بجے تو‏ں 6:00 بجے تک، تے اپریل تو‏ں ستمبر تک ایہ صبح 6:30 بجے تو‏ں 11:30 بجے تک تے شام 4:00 بجے تو‏ں 7:00 بجے تک کھلدا ا‏‏ے۔
 
'''دكشن ایشور کالی مندر''' [[دریائے ہوگلی]] دے مشرقی ساحل اُتے واقع ایہ ماں کالی دا مندر اے جتھ‏ے شری رام کرشن پرہمنس اک پادری سن ایتھ‏ے انہاں نو‏ں تمام مذاہب وچ اتحاد لیانے د‏‏ی معرفت ہوئی۔ کالی مندر سڈر سٹریٹ تو‏ں 6 کلومیٹر جنوب وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ صبح 3:00 بجے تو‏ں رات 8:00 بجے تک کھلدا ا‏‏ے۔
 
'''مدر ٹریسا ہومز''' سینکڑاں بے گھراں غریباں دا گھر اے جو خود نو‏‏ں خدمت خلق دے لئی وقف کر دین‏ے والی مسیحی راہبہ [[مدر ٹریسا]] د‏‏ی کاوش ا‏‏ے۔
 
'''بوٹینکل گارڈنز''' کئی ایکڑ وچ پھیلا اک سرسبز، پودےآں د‏‏ی نایاب قسماں، خوبصورت کھلے پھُلاں، پرسکو‏ن ماحول فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے قدرت دے نال شام گزارنے دا اک بہترین موقع ا‏‏ے۔ دریا دے مغربی جانب واقع اس باغ وچ دنیا دا دوسرا سب تو‏ں وڈا برگد دا درخت اے، جو 10،000 [[مربع میٹر]] وچ پھیلا ہويا اے، اس د‏ی تقریباً 420 شاخاں ني‏‏‏‏ں۔
 
=== سیاحتی تے دلچسبی دے تھ‏‏اںو‏اں ===
==== مذہبی عمارتاں ====
===== مسیتاں =====
<gallery>
Nakhoda Mosque Night.JPG|ناخدا مسجد
Tipu Sultan mosque, Calcutta.jpg|ٹیپو سلطان مسجد
Zohra Begum Mosque Tollygunge Calcutta.JPG|زہرہ بیگم مسجد
"Mohammedan Cathedral Mosque Dhuramtolla Mosque, a stereoscopic view.jpg|محمڈن کیتھیڈرل مسجد
Mosque at Khidderpore, Calcutta by Francis Frith.jpg|کھریرپور مسجد
Dhurrumtollah Mosque, Calcutta by Francis Frith.jpg|دھرمتلا مسجد
Nimtolla Mosque, Calcutta in 1945.jpg|نیمتولا مسجد
</gallery>
 
===== گرجا گھر =====
<gallery>
Clock Tower of the Armenian Church in Kolkata.jpg|آرمینیائی چرچ
St. Paul's Cathedral - Calcutta (Kolkata) - 1865.jpg|[[سینٹ پال کیتھیڈرل، کولکات‏ا]]
Cathedral of the Most Holy Rosary (Portuguese Church), Calcutta (Kolkata).JPG|پرتگیزی چرچ
Old Mission Church, Calcutta by Francis Frith.jpg|اولڈ مشن چرچ
St John's Church, Calcutta by Samuel Bourne.jpg|سینٹ جانز چرچ
St. James' Church in Kolkata.jpg|سینٹ جیمز چرچ
Calcutta, St Francis-Xavier Church.JPG|سینٹ فرانسس-زاویئر چرچ
Carey Baptist Church - Bowbazar Street - Kolkata 2013-03-03 5229.jpg|کیری بیپٹسٹ چرچ
Church of Christ the King - Park Circus - Kolkata 2012-05-02 0007.JPG|مسیح بادشاہ دا چرچ
Khidderpore Church, Calcutta by Francis Frith.jpg|کھریرپور چرچ
Middleton Row 'St Thomas Church'.jpg|سینٹ سیمس چرچ
St. Andrew's Church, Calcutta by Francis Frith.jpg|سینٹ اینڈریوز چرچ
St. Peters Church, Fort William, Calcutta by Francis Frith.jpg|سینٹ پیٹرز چرچ
</gallery>
 
===== مندر =====
<gallery>
Adi Chitteswari Temple Inside (5).jpg|آدی چیتیشوری مندر
Bamondas kali temple 2.jpg|بامودس مکھرجی کالی مندر
Belur Math - Opposite side of Kuthi ghat.jpg|بیلور ماتھ
Bhukailash Shiv Temple 06.jpg|بھوکالاش شو مندر
Birla temple in kolkatta, west bengal.JPG|برلا مندر
Calcutta Jain Temple-Sheetalnath Mandir-P1080642.jpg|جین مندر
Entrance - Sea Ip Church - Chatawala Lane - Kolkata 2013-03-03 5266.JPG|چینی مندر
Chota Rashbari Mandir Complex - 93 Tollygunge Road - Kolkata 2014-12-14 1555.JPG|چھوٹا راسبری مندر
Bara Rashbari Complex - Eastern View - 78 Tollygunge Road - Kolkata 2014-12-14 1654-1659.tif|وڈا راسبری مندر
Dakshineshwar Temple - Calcutta (Kolkata) - 1865.jpg|دکشن ایشور مندر
Ghanteswar Mahadev Mandir - Bowbazar Street - Kolkata 2013-03-03 5220.JPG|گھٹےشور مندر
Kalighat Temple, 1887.jpg|كالی گھاٹ کالی مندر
Kamarghat Dwadash Shiv Mandir (Chandra) 26.JPG|كمارگھاٹ دوادش شیو مندر
Naba Brindaban - Bagbazar.JPG|نابا ورندابن مندر
Radhakanta Mandir - Eastern View - 1796 CE - Mondal Estate - Chetla - Kolkata 2014-12-14 1508-1517.tif|رادھا کندا مندر
Radhabinode's 'nabaratna' Temple,Tollygunge.JPG|رادھاناتھ مندر
Belgachhia Pareshnath Mandir front.jpg|بیلگچھیا پریشناتھ مندر
Gateway - Chandraprabhu Temple - 38 Badridas Temple Street - Kolkata 2014-02-23 9546.JPG|چندرپربھو مندر
 
</gallery>
 
===== [[شول]] =====
<gallery>
Beth El Synagogue - Pollock Street - Kolkata 2013-03-03 5371.JPG|بیت ایل شول
Maghen David Synagogue - Kolkata 2012-09-22 0275-0276 Combined.jpg|شول داود
</gallery>
 
==== ہور عمارتاں ====
<gallery>
Calcutta High Court 01.jpg|کلکتہ ہائی کورٹ
PostOfficeCalcutta.jpg|جنرل پوسٹ آفس
Image-Calcutta agency of Chartered Bank of India, Australia and China.gif|چارٹرڈ بینک آف انڈیا
Calcutta mint.jpg|کولکات‏ا منٹ
Funtnani Chambers - 133-2, S N Banerjee Road - Kolkata (3504590694).jpg|رونک ہوٹل
Treasury Buildings - Kolkata 2011-12-18 0197.JPG|وزارت خزانہ عمارتاں
Government House, Calcutta in the 1860s (05).jpg|گورنمنٹ ہاؤس
The Maidan, Calcutta, from Government House (c. 1865).jpg|میدان
Roxburgh Building - Indian Botanic Garden - Howrah 2013-03-31 5721.JPG|روکسبرگ بلڈنگ - انڈین بوٹینک گارڈن
La Martiniere, Calcutta by Francis Frith.jpg|لا مارٹنیری، کلکتہ
Bengal Club, Calcutta by Francis Frith.jpg|بنگال کلب
Asiatic Society - 1 Park Street - Kolkata 2015-02-07 2142.JPG|ایشیاٹک سوسائٹی
The Old Telegraph Office, Calcutta.JPG|پرانا ٹیلیگراف آفس
Queens Building, Park Street, Calcutta.jpg|کوئنز بلڈنگ
Marble Palace, Calcutta in 1945.jpg|سنگ مرمر محل
Metcalfe Hall at Strand Road,Kolkata.JPG|میٹکاف ہال
Raj Bhawan - Wikimedia Photowalk Kolkata 20111218 IMG 4550.jpg|راج بھون
Chunilal Bhavan - Kolkata 7338.JPG|چننیلال بھون
The Town Hall, Calcutta from the Illustrated London News, 1876.jpg|ٹاؤن ہال
</gallery>
 
===== یادگاراں =====
<gallery>
Victoria Memorial By Saprativa.jpg|[[وکٹوریہ میموریل، کولکات‏ا]]
Black Hole memorial - Wikimedia Photowalk Kolkata 20111218 IMG 4569.jpg|بلیک ہول یادگار
Gwalior Monument.jpg|گوالیار یادگار
Mother Teresa tomb.jpg|مدر ٹریسا قبر
Ronald Ross Monument.jpg|رونالڈ راس یادگار
Acharya Jagadish Chandra Bose Indian Botanic Garden - Howrah 2011-01-08 9711.JPG|آچاری جگدیش چندر بوس یادگار
Lascar War memorial.jpg|لاسکر جنگی یادگار
Shahid Minar Kolkata Arnab Dutta 2011.jpg|شہید مینار
</gallery>
 
===== طبی عمارتاں =====
<gallery>
Medical College Hospital Calcutta (Kolkata) - Mid 19th Century.jpg|میڈیکل کالج ہسپتال کلکتہ
Calcutta National Medical College and Hospital 1.jpg|کلکتہ نیشنل میڈیکل کالج تے ہسپتال
Main entry gate, College of Medicine & JNM Hospital, Kalyani, West Bengal.jpg|میڈیسن کالج تے جے این ایم ہسپتال
Kpc gate.jpg|کے پی سی میڈیکل کالج اینڈ ہاسپٹل
R.G. Kar Medical College.jpg|رادھا گووند کر میڈیکل کالج تے ہسپتال
Barasat Cancer Research & Welfare Centre - Barasat 2011-05-01 1050798.JPG|برسا‏‏ت کینسر ریسرچ اینڈ ویلفیئر سنٹر
Doctor Bholanath Bose Sub-divisional Hospital - Barrackpore Trunk Road - Barrackpore - North 24 Parganas 2012-04-11 9681.JPG|ڈاکٹر بھولا ناتھ بوس سب ڈویژنل ہسپتال
EIS Hospital - Manicktala.jpg|ای آئی ایس ہسپتال، مانکتالا
ESI Hospital - Sealdah - 301-3A Acharya Prafulla Chandra Road - Kolkata 2015-02-07 2078.jpg|ای آئی ایس ہسپتال، سیلدہ
IPGMER SSKM Woodburn.jpg|آئی پی جی ایم ای آر تے ایس ایس دے ایم ہسپتال
Lohia Matri Seva Sadan Hospital, Kolkata.jpg|لوہیا مارتی سیوا سدہن ہسپتال
The new General Hospital and grounds, Calcutta, India. Litho Wellcome V0012307.jpg|نیا جنرل ہسپتال
Vishudhanand Saraswati Marwari Hospital - 118 Amherst Street - Kolkata 2014-01-01 1808-1810.JPG|وشودھانند سرسوت‏ی مارواڑی ہسپتال
</gallery>
 
===== پارک =====
<gallery>
Elliot Park - Kolkata 2013-01-05 2441.JPG|ایلیٹ پارک
Central Park Kolkata - Walking Track.JPG|سینٹرل پارک کولکات‏ا
Alipore Zoological Garden - Kolkata 2011-01-09 0069.JPG|علیپور حیوانیاندی گارڈن
Hedua Park - Kolkata 2011-02-09 0831.JPG|ہیدوا پارک
Esplanade Row - Right of Government House (1829).jpg|میدان
Walkway through the rose garden.jpg|نیو ٹاؤن ایکو پارک
Nicco Park 13.jpg|نیکو پارک
T-Rex 2293.JPG|کولکات‏ا گارڈنز
Nalban Food Park - Kolkata 2011-03-01 1825.JPG|نیلبان فوڈ پارک
View of Eden Gardens Calcutta by Samuel Bourne 1865.jpg|ایڈن گارڈن کلکتہ
Kolkata riverfront development phase -1 vidyasagar setu.jpg|کولکات‏ا دریائے دے نال خوبصورتی پروجیکٹ
</gallery>
 
== کولکات‏ا دیاں شخصیتاں ==
=== ادب ===
[[فائل:Tagore3.jpg|100px|thumb|[[رابندر ناتھ ٹیگور]]]]
 
==== شاعر ====
{{colbegin|3}}
* [[قاضی نذر الاسلام]]
* [[رابندر ناتھ ٹیگور]]
{{colend}}
 
==== ناقد، فلسفی ====
{{colbegin|3}}
* [[قاضی نذر الاسلام]]
* [[راجندرہ پرساد]]
* [[ویویکانند]]
{{colend}}
 
=== اصلاح پسند ===
[[فائل:MotherTeresa 094.jpg|100px|thumb|[[مدر ٹریسا]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[راجا رام موہن رائے]]
* [[مدر ٹریسا]]
{{colend}}
 
=== سائنسدان ===
{{colbegin|3}}
* [[جگدیش چندر بوس]]
* [[ست یندرا ناتھ بوس]]
{{colend}}
 
=== نوبل انعام یافتہ ===
{{colbegin|3}}
* [[رونالڈ روس]]
* [[رابندر ناتھ ٹیگور]]
* [[سی وی رامن]]
* [[مدر ٹریسا]]
* [[امرتیہ سین]]
{{colend}}
 
=== حریت پسند ===
[[فائل:Netaji Subhas Chandra Bose.jpg|100px|thumb|[[سبھاش چندر بوس]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[سبھاش چندر بوس]]
* [[بدھان چندرا رائے]]
{{colend}}
 
=== [[رامن میگ سیسے انعام]] یافتہ ===
{{colbegin|3}}
* [[ستیہ جیت رائے]]
* [[مدر ٹریسا]]
{{colend}}
 
=== فنون ===
==== سنیما ====
{{colbegin|3}}
* [[ستیہ جیت رائے]]
* [[رشی کیش مکھرجی]]
* [[اپرنا سین]]
{{colend}}
 
==== قابل ذکر اداکار ====
[[فائل:Portrait Ashok Kumar Actor.jpg|100px|thumb|[[اشوک کمار]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[اتپل دت]]
* [[پتھر پنچلی]]
* [[اشوک کمار]]
* [[سچترا سین]]
* [[مون مون سین]]
* [[رائما سین]]
* [[ریما سین]]
* [[کونکونا سین شرما]]
{{colend}}
 
==== تھیٹر ====
* [[بادل سرکار]]
 
==== موسیقی ====
===== موسیقار =====
[[فائل:BAPPI LAHIRI 2012.jpg|100px|thumb|[[بپی لہری]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[آر ڈی برمن]]
* [[ایس ڈی برمن]]
* [[بپی لہری]]
* [[پریتم]]
{{colend}}
 
===== ہندوستانی کلاسیکی گلوکار =====
{{colbegin|3}}
* [[استاد علی اکبر خان]]
* [[روی شنکر]]
* [[استاد ولایت حسین خان]]
* [[وڈے غلام علی خان]]
{{colend}}
 
===== ہور گلوکار =====
[[فائل:Kishorekumar.jpg|100px|thumb|[[کشور کمار]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[گوہر جان]]
* [[کشور کمار]]
* [[بیگم اختر]]
* [[ایس ڈی برمن]]
{{colend}}
 
===== دور حاضر بالی ووڈ موسیقار =====
{{colbegin|3}}
* [[کمار سانو]]
* [[الکا یاگنک]]
* [[ابھیجیت بھٹاچاریا]]
* [[پریتم]]
* [[شریا گھوشال]]
* [[شان (گلوکار)]]
* [[اری جیت سنگھ]]
{{colend}}
 
=== کھیل ===
[[فائل:Sourav Ganguly crop.jpg|100px|thumb|[[سوربھ گانگولی]]]]
 
{{colbegin|3}}
* [[سوربھ گانگولی]]
* [[پنجک روے]]
* [[سنیل گواسکر]]
* [[محمد شامی]]
{{colend}}
 
== حوالے ==
{{حوالے|2}}
 
== کتابیات ==
{{Refbegin|2}}
* {{cite book| last = Chaudhuri| given = S| year = 1990| title = Calcutta: the living City| volume = I and II| publisher = Oxford University Press|location=Kolkata| isbn = 0-19-562585-4}}
* {{cite book
| last1 = Dutta
| given1 = Krishna
| year = 2003
| title = Calcutta: a cultural and literary history
| isbn = 978-1-902669-59-5
| publisher = Signal Books
|location=Oxford, UK
| url = https://books.google.com/books?id=UKfoHi5412UC
}}
* {{cite book
| last1 = Mitra
| given1 = A
| year = 1976
| title = Calcutta diary
| publisher = Frank Cass
|location=London
| isbn = 0-7146-3082-9
}}
* {{cite book
| last1 = Mukherjee
| given1 = SC
| year = 1991
| title = The changing face of Calcutta: an architectural approach
|location= Kolkata
| publisher = Government of West Bengal
| asin = B0000D6TXX}}
* {{cite book
| last1 = Roy
| given1 = A
| year = 2002
| title = City requiem, Calcutta: gender and the politics of poverty
| publisher = [[:en:University of Minnesota Press]]
|location=Minneapolis, US
| isbn = 0-8166-3932-9
}}
* {{cite book
| last1 = Thomas
| given1 = Frederic C.
| year = 1997
| title = Calcutta poor: elegies on a city above pretense
| publisher = M.E. Sharpe
|location=Armonk, New York City
| isbn = 1-56324-981-2
| url = https://books.google.com/books?id=shPmSQBGKRwC
}}
* {{cite book
| last1 = Lapierre
| given1 = Dominique
| year = 1985
| title = La cité de la joie (The City of Joy)
| publisher = Arrow
|location=Kolkata
| isbn = 0-09-914091-8
| url = https://books.google.com/books/about/City_Of_Joy.html?id=VbURK16m5ysC
}}
* {{cite book |last=Singh |first=Malvika |date=2011 |title=Kolkata: A Soul City (Historic and Famed Cities of India) |url= |location= |publisher=Academic Foundation |page=110 |isbn=978-81-7188-886-3}}
* {{cite book |last=Hazra |first= Indrajit |date=1 دسمبر 2013 |title=Grand Delusions: A Short Biography of Kolkata |url= |location= |publisher=Aleph Book Company |page=156 |isbn=978-93-82277-28-6}}
* {{cite book |last=Ghosh |first=Amitav |date=22 اپریل 2009 |title=Calcutta Chromosome: A Novel of Fevers, Delirium and Discovery |url= |location= |publisher=Penguin India |page=200 |isbn=978-0-14-306655-2}}
* {{cite book |last=Deb |first=Binaya Krishna |date=1905 |title=The Early History and Growth of Calcutta |url=https://books.google.com/?id=Om8oAAAAYAAJ&dq=calcutta |location=Harvard University |publisher= Romesh Chandra Ghose|page=278 |isbn=}}
* {{cite book |last=Chaudhuri |first=Sukanta |date= 1990|title= Calcutta, the Living City: The past|url= |location=the University of Michigan |publisher=Oxford University Press |page=292 |isbn=978-0-19-562718-3}}
* {{cite book |last=Roy |first=Ananya |date=1 اکتوبر 2002 |title=City Requiem, Calcutta: Gender and Politics of Poverty |url= |location= |publisher=University of Minnesota Press |page=352 |isbn=978-0-8166-3933-5}}
* {{cite book |last1= Chatterjee|first1=Jayabrato |last2=Khullar |first2=Rupinder |date=1 جنوری 2004 |title=Kolkata: the dream city |url= |location= the University of Michigan|publisher=UBS Publishers' Distributors |page=93 |isbn=978-81-7476-471-3}}
* {{cite book |last=Moorhouse |first=Geoffrey |date=1971 |title=Calcutta |url= https://books.google.com/?id=3ALLbrilUQUC&dq=calcutta|location= |publisher=Penguin Books India |page=393 |isbn=978-0-14-009557-9}}
* {{cite book |last= Chatterjee|first=Partha |date=2012 |title=The Black Hole of Empire: History of a Global Practice of Power |url= |location= |publisher=Princeton University Press |page=425 |isbn=978-0-691-15201-1}}
* {{cite book |last=Chattopadhyay |first=Swati |date=2005 |title=Representing Calcutta: Modernity, Nationalism, and the Colonial Uncanny |url= |location= |publisher=Psychology Press |page=314 |isbn=978-0-415-34359-6}}
* {{cite book |last1= Dey |first1=Ishita |last2=Samaddar |first2= Ranabir |date=2016 |title=Beyond Kolkata: Rajarhat and the Dystopia of Urban Imagination |url= |location= |publisher=Routledge |page=304 |isbn= 978-1-134-93137-8|author-link=}}
* {{cite book |last1=Husain |first1=Zakir |last2=Dutta |first2= Mousumi |date=2013 |title=Women in Kolkata’s IT Sector: Satisficing Between Work and Household |url= |location= |publisher=Springer Science & Business Media |page=133 |isbn=9788132215936 |author-link=}}
* {{cite book |last=Bose |first= Pablo Shiladitya|date=2015 |title=Urban Development in India: Global Indians in the Remaking of Kolkata |url= |location= |publisher=Routledge |page=178 |isbn= 978-1-317-59673-8 |author-link=}}
* {{cite book |last1=Ray |first1= Raka|last2= Qayum|first2= Seemin |date=2009 |title=Cultures of Servitude: Modernity, Domesticity, and Class in India |url= |location= |publisher=Stanford University Press |page=255 |isbn=978-0-8047-6071-3 |author-link=}}
* {{cite book |last=Ghosh |first=Anindita |date= |title= Claiming the City: Protest, Crime, and Scandals in Colonial Calcutta, c. 1860–1920|url= |location= |publisher=Oxford University Press |page=340 |isbn=978-0-19-946479-1 |author-link=}}
* {{cite book |last=Sanyal |first=Shukla |date=2014 |title=Revolutionary Pamphlets, Propaganda and Political Culture in Colonial Bengal |url= |location= |publisher=Cambridge University Press |page=219 |isbn=978-1-107-06546-8 |author-link=}}
* {{cite book |last=Busteed |first=Henry Elmsley |date=1888 |title=Echoes from Old Calcutta: Being Chiefly Reminiscences of the Days of Warren Hastings, Francis, and Impey |url= |location= |publisher=Asian Educational Services |page=359 |isbn=9788120612952 |author-link=}}
* {{cite book |last1= Fruzzetti|first1=Lina |last2=Östör |first2= Ákos |date=2003 |title=Calcutta Conversations |url= |location= |publisher=Orient Blackswan |page=242 |isbn=9788180280092 |author-link=}}
* {{cite book |last=Richards |first=E. P.|date=2014 |title=The Condition, Improvement and Town Planning of the City of Calcutta and Contiguous Areas: The Richards Report |url= |location= |publisher=Routledge |page=492 |isbn=978-1-317-61700-6 |author-link=}}
* {{cite book |last1=Chatterjee |first1=Arnab |last2=Yarlagadda |first2=Sudhakar |date=2007 |title=Econophysics of Wealth Distributions: Econophys-Kolkata I |url= |location= |publisher=Springer Science & Business Media |page=248 |isbn=9788847003897 |author-link=}}
* {{cite book |last=Sarkar |first= Tanika |date= |title=Calcutta: The Stormy Decades |url= |location= |publisher=Social Science Press |page=486 |isbn=978-9383166077 |author-link=}}
* {{cite book |last=Choudhury |first=Ranabir Ray |date= |title=A City in the Making: Aspects of Calcutta's Early Growth |url= |location= |publisher=Niyogi Books |page=564 |isbn=978-9385285288 |author-link=}}
* {{cite book |last=Banerjee |first= Sumanta |date=2016 |title=Memoirs of Roads: Calcutta from Colonial Urbanization to Global Modernization |url= |location= |publisher=Oxford University Press |page=192 |isbn=978-0-19-946810-2 |author-link=}}
{{Refend}}
 
== باہرلے جوڑ ==
* [http://www.kolkataweb.com/ Kolkataweb, a guide to Kolkata]
{{Refbegin}}
* [https://www.kmcgov.in/ Kolkata Municipal Corporation]
* {{dmoz|Regional/Asia/India/West_Bengal/Localities/Kolkata/}}
* {{Wikivoyage-inline}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/89203/Kolkata Kolkata] ''Encyclopædia Britannica'' entry
{{Refend}}
 
=== دستاویزی فلماں ===
* [https://www.youtube.com/watch?v=5mWGKysY-M4 کولکات‏ا دستاویزی فلم حصہ اول]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Ngc2MEcYdTg کولکات‏ا دستاویزی فلم حصہ دوم]
* [https://www.youtube.com/watch?v=rZixBIWNef8 کولکات‏ا دستاویزی فلم حصہ سوم]
* [https://www.youtube.com/watch?v=9qlUWCsm_es کولکات‏ا (بھارت) تعطیل سفر ویڈیو گائیڈ]
 
{{جغرافیائی مقام
|Centre = کولکات‏ا
|North = [[سکم]]
|East = [[آسام]]<br />[[بنگلہ دیش]]
|South = ''[[خلیج بنگال]]''
|West = [[بہار (بھارت)|بہار]]<br />[[جھارکھنڈ]]
}}
 
{{بھارت د‏‏یاں ریاستاں تے عملداریاں دے دارالحکومت}}
{{بھارت دے اک ملین تو‏ں زیادہ آبادی والے شہر}}
{{عظیم ام البلاد}}
{{دنیا دے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے شہری علاقہ جات}}
 
[[گٹھ:کولکات‏ا]]
[[گٹھ:1690ء وچ آباد ہونے والے تھ‏‏اںو‏اں ]]
[[گٹھ:ایشیا وچ 1690ء دیاں تاسیساں]]
[[گٹھ:بھارت دے بندرگاہ شہر]]
[[گٹھ:بھارت دے شہر]]
[[گٹھ:بھارت دے میٹروپولیٹن شہر]]
[[گٹھ:بھارتی ریاستاں دے راجگڑھ]]
[[گٹھ:سابقہ قومی راجگڑھ]]
[[گٹھ:سابقہ ملکاں دے راجگڑھ]]
[[گٹھ:سابقہ ہندوستانی پایۂ تخت]]
[[گٹھ:کولکاتہ ضلع دے شہر تے قصبات]]
[[گٹھ:مغربی بنگال]]
[[گٹھ:مغربی بنگال دے شہر تے قصبات]]
[[گٹھ:ہندوستان وچ 1690ء د‏‏ی دہائی دیاں تاسیساں]]
 
==ہورویکھو==
== حوالے ==
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/کلکتا" توں لیا