"<span lang="ur">ھمالیہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

| colspan="2" style="padding: 1em 0; font-size: 200%; color: #654321; text-align: center;" | '''ھمالیہہمالیا'''

[[ھمالیہ]] ایشیاء[[ایشیا]] وچ اک پربتپہاڑی دھارا اے جیہڑا تبتی[[تبت اچیپٹھار]] تھاںتوں نوں[[لما دکھنیایشیا|لمے ایشیاءایشیا]] توںنوں وکھ کردا اے۔اے ۔ ہمالیائی پربتپہاڑی دھارے وچ دنیا دیاں سبسبھ توں اچیاںاُچیاں جوٹیاںنیں جنہاں۔ جیہناں وچ [[ماؤنٹ ایورسٹ]] تے [[کے ٹو]] وی آندیشامل اے،اے نیں۔۔ ایتھے اک سو توں ودھ 7,200 میٹر(23,600 فٹ) توں اچیاں جوٹیاں نیں جد کے ایشیاء توں باہر سب توں اچی چوٹی [[انڈیز]] وچ [[اکنکاگوا]] 6,961 میٹر(22,838 فٹ) اچی اے۔<ref>{{cite book

|year=2004}}</ref> ہمالیہہمالیا نے دکھنیلمے ایشیاءایشیا دیاں رہتلاں تے ہندو مت تے بدھ مت نوں گوڑھے رنگ نال رنگیا اے۔اے ۔

ہمالیہہمالیا پربت، پہاڑی دھاریاں دیاں پرتاں نال رل کے بندابݨیا اے۔اے دکھن۔ ولوںلمے ویکھو تےپاسیوں پہلےپہلاں تھوڑی اچائی دا اک پربتپہاڑی دھارا اے جیداجیہدا ناں شوالک پعاڑپہاڑ اے تے ایہ 900 توں لے کے 1200 میٹر تک اچے نیں۔نیں ۔ ایس توں اتےاُتے مہابھارت پربتپہاڑی دھارا آنداآوندا اے جیہڑا 1500 توں 2700 میٹر تک اچا اے۔اے ۔ ایس توں پرے اچااُچا ہمالیہہمالیا اے اے۔۔

ہمالیہہمالیا دے لیندےلہندے پاسے [[قراقرم]] تے [[ہندوکش]] دے پربت د دھارے نیں۔نیں ۔ ایہدے اتراُبھے وچ پاسے [[تبتیتبت اچی تھاںپٹھار]] اے تے دکھنلمے وچپاسے انڈس سندھ-گنگا ویہڑہمیدان اے اے۔۔ ہمالیہہمالیا 5 دیساں: [[نیپال]]، [[ہندستانبھارت]]، [[بھوٹان]]، [[چین]] تے [[پاکستان]] وچ ونڈیا ہویا اے تے پہلے تن دیساں دا ایہدے تے چوکھا راج اے۔۔<ref name=bishop-britannica>{{cite web|last=Bishop|first=Barry|authorlink=Barry Bishop (mountaineer)|title=Himalayas (mountains, Asia)|publisher=Encyclopaedia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266037/Himalayas|accessdate=1 October 2012}}</ref>

ہمالیہہمالیا دے نال جڑےہور ہوۓپہاڑی ہوردھارے پربتوی دھاریاںجُڑے ہوے نیں جیہڑے [[ھندوکش]]، [[قراقرم]] تے ہور نکے سلسلے جیہڑے [[پامیر]] توں نکلدے نیں اوہناں نوں وی نال رلایا جاۓ تے اک وڈا پہاڑی پربندھ بندا اے۔ ۔

دنیا دے وڈے دریا ہمالیہہمالیا وچوں نکلدے نیں جنہاںجیہناں دے پانی[[پاݨی]] دی راہ وچ 18 دیساں وچ 3 ارب دے نیڑے لوک وسدے نیں جیہڑے دنیا دی لوک گنتیگݨتی دا ادھاَدھ بندےبݨدے نیں۔نیں سندھ،۔ اِنڈس، برہمپترا تے [[گنگا]] ایس پربتپہاڑی دھارے دے وڈے [[دریا]] نیں نیں۔۔ گنگا ہندستانیبھارتی صوبے اترکھنڈ توں تے سندھاِنڈس تے برہمپترا [[تبت]] وچ [[کیلاش]] توں نکلدے نیں۔

جدوں [[انڈین پلیٹ]] اج توں 7 [[کروڑ]] ورے پہلے [[کریٹیشیس]] ویلے وچ [[وڈا سمندر ہند]] ولوں آکے [[یوریشین پلیٹ]] نال ٹکرائی سی تے ایس ٹاکرے نال دوناں پلیٹاں دے وشکار والی تھاں اپر چکی گئی تے اینجاِنج ہمالیہہمالیا دا [[پربت دھارا]] بنیا۔ جتھے ہمالیہ اے اوتھے پہلے [[سمندر]] سی تے سمندری پدھر چکی جان باجوں پہاڑاں اتے سمندری جنوراں دے ٹانچے دسدے نیں تے [[ماؤنٹ ایورسٹ]] دی چوٹی [[لائم پتھر]] دی بنی ہوئی اے۔ ہمالیہ اک کمان وانگوں لیندے توں چڑھدے ول 2400 کلومیٹر لما پھیا ہویا اے۔ لیندےلہندے ولپاسے ایہدی چوڑائی 400 کلومیٹر تے چڑھدے ول ایھدیایہدی لمبائی 150 کلومیٹر تک اے۔اے لیندے۔ لہندے ول انت تے [[نانگا پربت]] سبسبھ توں اچا پہاڑ اے تے چڑھدے ول [[نمچا بروا]] سبسبھ توں اچا اے۔اے ۔

ھمالیہہمالیا [[سنسکرت]] بولی دا شبدلفظ اے جیداجیہدا مطلب اے برف دا کعر۔کعھر ۔

== جغرافیہجغرافیا ==

ہمالیہہمالیا [[دنیا]] دا سب توں اچا [[پربت دھارا|پربت دھار]] اے۔ ایتھے دنیا دیاں 8 ہزار میٹر توں اچیاں 14 چوٹیاں ساریاں ایتھے نیں۔ ایس پربتپہاڑی دھارے دے وڈے ہونہوݨ دا ایس گل توں وی پتہ لگدا اے جے [[انڈیز]] دے پربت دھارے وچ [[اکنکاگوا]] دی چوٹی جیہڑی 6,962 [[میٹر]] (22,841 فٹ)[[ایشیاء]] توں باہر سب توں وڈی چوٹی اے جد کے 7,200 میٹر (23,622 فٹ) توں اچیاں 100 چوٹیاں ہمالیہ وچ نیں۔ ہمالیہ دیاں 14 چوٹیاں 8,000 میٹر (26,000 فٹ) توں ود نیں۔

ہمالیہ وچ بوٹے پنچھی جانور تے ہور جیون محول، مینہ، اچائی تے مٹی نال وکھرے دسدے نیں۔ محول پہاڑ دے مڈھ تے ٹراپیکل تے پہاڑ دیاں گاشاں تے برقنی اے جتھے ہر ویلے برف جمی ریندی اے۔ ایتھے بڑے اوکھے حالات وچ جناں وچ گاش اچائی تے پالا نیں ایہناں وچ بوٹے تے جنور جیندے نیں۔ ہمالیہ وچ نویکلے بوٹے تے جنور نیں تے بنسانی رہتل اوہنے دے جیون لئی مسلہ بن چکی اے۔ کج بوٹے ویلے توں پہلے پھل دے رۓ نیں۔ بلوط دی تھاں چیڑچیڑھ آرۓ نیں۔نیں ۔

[[کاربٹ نیشنل پارک]]، [[نیمدافا نیشنل پارک]]، [[چتون نیشنل پارک]]، [[چتون نیشنل پارک]]،[[چتون نیشنل پارک]]، [[کازیرانگا نیشنل پارک]]، [[بردیا نیشنل پارک]]، [[گریٹ ہیمالایان نیشنل پارک]], [[دیوسائی نیشنل پارک]], [[ٹولی پیر نیشنل پارک]], [[مارگلہمارگلا ہلز نیشنل پارک]], [[خنجراب نیشنل پارک]]

[[File:Himalaya-formation.gif|thumb|left|100px|ہمالیہہمالیا دا بننا]]

ہمالیہہمالیا ایس زمین دے سبسبھ توں نویں پربتپہاڑی دھاریاں وچوں آںاے تے ایہ زیادہ تر اتے نوں ہویاں [[بیٹھی پڑی]] تے [[پلٹی پڑی]] نال بنیا اے۔۔ [[پلیٹ ٹیکٹونکس]] بارے نویں سوچ، کھوج تے کاہڈاں ای ہ دسدیاں نیں جےکہ ہمالیہہمالیا یوریشین پلیٹ تے انڈو آسٹریلین پلیٹ دے آپسی ٹاکرے تے فیر [[زمین]] دے اپر اٹھناٹھݨ نال بنیابݨیا اے۔اے ۔ ایہ دو براعظمی پلیٹاں دے ٹاکرے نال 7 کرورکروڑ ورےورھے پہلےپہلاں کریٹیشیس ویلے وچ بننبݨݨ لگیا۔ انڈین پلیٹ دکھنی[[اِنڈک بحر ہندساگر]] ولوں 6000 کلومیٹر دا پینڈا 15 سینٹی میٹر دی دوڑ نال کرکے 7 کروڑ ورےورھے پہلےپہلاں ٹکرائی تے 5 کروڑ ورےورھے پہلےپہلاں ایہنے [[ٹیتھیز سمندر]] جیہڑا ایہناں دوہناں پلیٹاں دے وشکار آیا بندابند کردتا۔ ایہ [[سمندر]] سکسُک گیا تے ایہ کھیوڑہکھیوڑا دی تھاں لون دا پہاڑ بن گیا۔ [[بیٹھی پڑی]] پتلی ہون باجوں تھلے بیٹھن دے بجاۓ اتے نوں اٹھی تے اینج پربتپہاڑی دھارے بندے گۓ۔ ایہ انڈین پلیٹ ہجے وی [[سطح مرتفع تبت|اچا نیواں تبت]] دے تھلے وڈی جارئی اے تے ایہنوں اتے کر رئی اے۔ [[اراکان پہاڑ]] تے [[اینڈامینانڈیمان تے نیکوبارنکوبار]] جزیرے وی ایسایہدے ٹکرانٹکراوݨ دےنال نالبݨے بنے۔۔

ایہ انڈین پلیٹ ہلے وی 67 ملی میٹر/اک سال دے ناپ نال ٹردی پئی اے تے اگے اک کروڑ وریاں وچ ایہ ایشیاءایشیا وچ 1,500 کلومیٹر جائیگی۔جائیگی ۔ ایہ ٹاکرا ہمالیہ نوں اچا وی کرریا اے انڈین پلیٹ دے ایشیائی پلیٹ نال ٹاکرے نال ایتھے زلزلے وی آندےآوندے نیں۔

==اتہاتا پتہپتا==