"<span lang="ur">ریاست کپورتھلا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

{{Infobox former subdivision

|native_name = ਕਪੂਰਥਲਾ

|common_name = Kapurthala

|nation = [[دیسی ریاست]]

}}

 

 

==جانکاری ریاست==

==ریاست دی تریخ تے انگریز سرکار==

سردار جسا سنگھ آہلووالیا دی سنّ 1783 وچ موت ہو گئی۔ اس دی کوئی اولاد ن ہون کارن ریاست دی واگڈور س. بھاگ سنگھ نے سمبھالی جو ادوں 38 ورھیاں دا سی۔ بھاگ سنگھ دا دیہانت 1801 ای. وچ کپورتھلہ نگر وچ ہویا۔ اس توں بعد اس دا لڑکا راجا فتح سنگھ گدی اتے بیٹھا۔ اوہ [[مہاراجہ رنجیت سنگھ]] دا پگ-وٹ متر سی۔ اس نے سنّ 1826 ای. وچ [[برطانوی ہند|انگریز سرکار]] دی سرپرستی حاصل کیتی۔ سنّ 1836 وچ اس دے مرن مگروں اس دا لڑکا نہال سنگھ راجا بنیا۔ انگریزاں نال سکھاں دی ہوئی پہلی لڑائی ویلے اس نے [[لاہور دربار]] دا پکھ لیا جس دے فلسروپ انگریزاں نے [[ستلج]] دریا دے دکھن والے پاسے دا علاقہ ضبط کر لیا اتے باقی بچدے علاقے لئی 131000 رُوپئے دا سالانہ خراج لگا دتا۔ سنّ 1852 ای. وچ راجا نہال سنگھ دے مرن توں بعد اس دا لڑکا رندھیر سنگھ 22 ورھے دی عمر وچ راجا بنیا۔ اس نے سنّ [[1857ء دی جنگ آزادی|1857 دے غدر]] ویلے انگریزاں دی پوری مدد کیتی، جس دے فلسروپ انگریز سرکار دی نظر اس پرتِ سولّی ہو گئی۔ اس نوں [[اودھ]] دے علاقے وچ بہت جاگیر دتی گئی اتے ‘راجا’ پد دا سنمان دتا گیا۔ رندھیر سنگھ دی موت سنّ 1870 وچ جہاز وچ یاترا کرن دوران ہوئی۔ اس توں بعد اس دا لڑکا کھڑک سنگھ گدی اتے بیٹھا۔ دماغی بیماری کارن اس دی 1877 وچ موت ہو جان توں بعد اس دا پنج سالاں دا لڑکا جگتجیت سنگھ راج- گدی اتے بیٹھا۔ حکومت دا کم کونسل دوارا چلدا سی۔ سنّ 1890 وچ بالغ ہون تے جگتجیت سنگھ نے پورے راج-ادھیکار پراپت کر لئے۔ اس دے راج-کال دوران کپورتھلہ ریاست دا کافی وکاس (ترقی) ہویا۔ اس نے انیک طرحاں دیاں عمارتاں اتے دھرم-دھام بنوائے۔ کئی بھاشاواں دے ودوان ہون ناطے اوہ ودوتا دی بہت قدر کردا سی۔ اس نے باہرلے ملکاں وچ گھم پھر کے اتھوں دے سبھیاچاراں نوں جانن دا یتن کیتا۔ انگریز سرکار دی خوش نودی دے فلسروپ ریاست دا سالانہ خراج (131000 رُوپئے) معاف کر دتا گیا۔

==راجا راجگان==

نہال سنگھ 1852 وچ اکال چلانا کر گیا اتے اس دے پچھوں اس دا سبھ توں وڈا پتر رندھیر سنگھ (1831-70) گدی تے بیٹھا۔ 1857 دے ودروہ سمیں اس ولوں کیتیاں انگریزاں دیاں سیواواں بدلے اسنوں راجا—راجگان دی اپادھی(خطاب) دتی گئی۔ اس دے نال ہی اس نوں متبنی بناؤن دا اختیار اتے ہور کئی چھوٹاں دین دے نال- نال اس دی ریاست وچ متحدہ صوبہ جات دے [[آگرہ]] اتے [[اودھ]] دے کجھ علاقے وی جوڑ دتے گئے۔ 1870 وچ، ایہہ جدوں [[بھارت]] ([[ہندستان]])توں [[انگلینڈ]] جا رہا سی تاں [[عدن]] وکھے اکال چلانا کر گیا۔ اس دے لڑکے راجا کھڑک سنگھ (1850-77) نے ستّ سالاں تک راج کیتا اتے 1877 وچ اس دے اکال چلانے پچھوں اس دا پنج سال دا پتر جگتجیت سنگھ (1872-1949) گدی دا وارث بنیا جس نوں راج پربندھ دے پورے اختیار نومبر 1890 وچ ملے اتے جس نوں 1911 وچ مہاراجہ دی خطاب حاصل ہوئیا۔ اوہ اک وڈا ودوان اتے گھمکڑ سی۔ اپنے سمیں دے راجیاں وچوں اس نوں سبھ توں ودھ سچجا راجا منیا جاندا سی۔ اس نے اپنی ریاست دی خوش حالی وچ دلچسپی لئی اتے کپورتھلے نوں محلاں اتے باغاں دا شہر بنا دتا۔ اگست 1947 وچ انگریز سامراج دے ختم ہون نال کپورتھلہ ریاست بھارتی یونین وچ مل گئی اتے 1948 وچ [[پٹیالہ]] اتے ایسٹ پنجاب سٹیٹس یونین (پیپسو) دے بنن سمیں اس وچ شامل ہو گئی۔ مہاراجہ سر جگتجیت سنگھ پیپسو دے اپ-راج پرمکھ بنے۔ مہاراجہ جگتجیت سنگھ اپنے سمیں دے سبھ توں ودھ گھمکڑ دو بھارت-واسیاں وچوں اک سی اتے ایہناں دو ناواں کرکے [[بھارت]] باہر دے دیساں وچ جانیا جاندا سی۔ ایہہ دو ناں سن: [[مہاتما گاندھی]] اتے کپورتھلہ دا مہاراجہ جگتجیت سنگھ۔ دنیا دیاں کئی راجدھانیاں وچ مہاراجہ نوں بہت ستکار ملیا ارتھات حاضر لوکاں نے کھڑے ہو کے اوہناں دا سواگت کیتا۔ ایہناں دی 1949 وچ موت ہو گئی اتے ایہناں پچھوں ایہناں دا پتر پرمجیت سنگھ (1892-1955) راج- گدی تے بیٹھا جس توں بعد اس دا پتر سکھجیت سنگھ (جنم 1934) اترادھکاری بنیا۔

==پیپسو چ شمولیت==

سنّ 1948 وچ اس ریاست نوں پیپسو وچ شامل کر لیا گیا اتے مہاراجہ جگتجیت سنگھ نوں اپ-راجپرمکھ بنایا گیا۔ سنّ 1949 ای. وچ مہاراجہ جگتجیت سنگھ دی مرتو توں بعد اس دا لڑکا پرمجیت سنگھ راج-ستا دا ادھیکاری بنیا۔ سنّ 1955 ای. وچ اس دی مرتو توں بعد اس دا لڑکا سکھجیت سنگھ راج- پریوار دا مکھی بنیا۔<ref>د پھلکیاں سٹیٹس گزٹیئر</ref><ref>گرفن، لیپل، د راجاس آف د پنجاب (مڑ چھاپ)، پٹیالہ، 1970</ref><ref>گنڈا سنگھ، د پٹیالہ اینڈ د ایسٹ پنجاب سٹیٹس یونین: ہسٹاریکل بیکگراؤنڈ، پٹیالہ، 1951</ref><ref>خشونت سنگھ، اے ہسٹری آف د سکھس، دو بھاگ، پرنسٹن، 1963/66</ref><ref>کرپال سنگھ، لائیف آف مہاراجہ اعلیٰ سنگھ آف پٹیالہ اینڈ حز ٹائیمس، امرتسر، 1954</ref><ref>والیا، رمیش، پرجا منڈل موومینٹ ان ایسٹ پنجاب سٹیٹس، پٹیالہ، 1972</ref><ref>جونس کینتھ ایل.، اینڈ ڈبلیو. ایرک گستپھسن، (سمپا.)، د پرنسلے سٹیٹس آف پنجاب، اے ببلیوگرافیکل سورسز آف پنجاب ہسٹری، دلی، 1975</ref><ref>اے ہسٹری آف د خالصہ کالج، امرتسر، امرتسر، 1949</ref><ref>کیشمن، رچرڈ، پیٹرنز، پلیئرز اینڈ د کراؤڈ: د پھنومن آف انڈین کرکٹ، ممبئی، 1980</ref><ref>مینن، و.پ.، د سٹور آف د انٹیگریشن آف د انڈین سٹیٹس، ممبئی، 1961</ref><ref>نایر، ب.ر.، مائنارٹی پالٹکس ان د پنجاب، پرنسٹن، 1966</ref><ref>پاوٹے، ڈی.سی.، مائی ڈیز ایز گورنر، دلی، 1974</ref><ref>رکٹر، ولئم اینڈ راموسیک، باربرا، “د چیمبر اینڈ د کنسلٹیشن: چیجئنگ فارم آف پرنسلی ایسوسی ایشن ان انڈیا،” ان جرنل آف ایشیئن سٹڈیز، بھاگ XXXV (1975، پنے، 755-66)</ref><ref>راموسیک، باربرا، “د پنجاب سٹیٹس: مہاراجاس اینڈ گردواراس : پٹیالہ اینڈ د سکھ کمیونٹی” ان پپل، پرنسز اینڈ پیراماؤنٹ پاور، دلی، 1978</ref>

* [[جگتجیت سنگھ]] (3 Sep 1877 - 12 Dec 1911) (b. 1872 – d. 1949)

 

* [[جگتجیت سنگھ]] (12 Dec 1911 - 15 Aug 1947) (b. 1872 – d. 1949)

 

==ہور پڑھو==

 

==حوالے==

{{حوالے}}