وکیپیڈیا

"<span lang="ur">القدس</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
506728 دی کیتی ہوئی ریوین Abbas dhothar (گل) واپس کرو see talk - Special:Diff/506729; IP blocked globally
ٹیگ: واپس
No edit summary
لیک ۱ –
{{Infobox settlement
<div style="direction:rtl; font-family:tahoma">
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->
|name=یروشلم /
القدس /Jerusalem
|native_name=<div style="line-height:1.5em">[[عبرانی]]: {{lang|he|יְרוּשָׁלַיִם}} (Yerushalayim)<br />[[عربی]]: {{lang|ar|القُدس}} (al-Quds)<br />[[آرامی زباناں|آرامی]]: יְרוּשְׁלֶם (Yərushəlem)<!-- Aramaic --></div>
|settlement_type=شہر
|image_skyline=Jerusalem infobox image.JPG
|imagesize=250px
|image_caption='''اُتے کبھے سے''': یروشلم سمائی نظارہ، [[القدس قدیم]] تے [[قبۃ الصخرۃ]]، [[القدس قدیم]] دا بازار، [[مغربی کنیست]]، [[مغربی دیوار]]،[[برج داؤد]] تے [[دیوار عثمانی شہرِ قدیم]]
|image_flag=Flag of Jerusalem.svg{{!}}border
|image_shield=Emblem of Jerusalem.svg
|shield_size=60px
|nickname=''ار ہا کودش'' (مقدس شہر) ، بیت المقدس
|image_map=Jerusalem WBIL.jpg
|map_caption=
|coordinates_region=IL
|subdivision_type1=[[Autonomous communities of Israel|Region]]
|latd=31|latm=47|lats=|latNS=N
|longd=35|longm=13|longs=|longEW=E
|coordinates_display=inline,title
|subdivision_type1=کی طرف تو‏ں دعوی کیا
|subdivision_name1= {{اسرائیل}} تے {{فلسطین}}
|subdivision_type2=کے زیر انتظام
|subdivision_name2= {{اسرائیل}}
|leader_title=ناظم شہر
|leader_name=[[ذکی الغل]](فلسطینی)، [[نیر برکت]] (اسرائیلی)
|leader_title2=ناظم شہر (فلسطینی)
|leader_name2=[[ذکی الغل]]
|unit_pref=دونم
|area_total_dunam=125156
|area_metro_km2=652
|elevation_m=754
|population_total=890,428 <ref>http://www.moin.gov.il/Subjects/Bchirot/Documents/num-member.pdf</ref>
|population_metro=1,029,300
|population_as_of=2013
|population_density_km2=6400
|population_demonym=یروشلمی
|timezone1=&#8202;
|utc_offset1=+2
|timezone1_DST=&#8202;
|utc_offset1_DST=+3
|area_code=بین الاقوامی : +972-2<br />مقامی: 02
|website=[http://www.jerusalem.muni.il/en/Pages/default.aspx jerusalem.muni.il]{{ref label|muni-site|iv|}}
|footnotes=
}}
 
[[بیت المقدس]] جنوں یروشلم وی کیا جاندا اے [[اسرائیل]] دے زیر قبضہ اک شہر اے۔ ایدے چ وسدے لوکاں دی گنتی 747,600 اے۔ ایدا رقبہ 125.56 مربع کلومیٹر اے۔ اے جودیائی پہاڑاں چ [[رومی سمندر]] تے مرے سمندر ([[بحرہ مردار]] دی چنج دے درمیان ہیگا اے۔
 
اے شہر پچھلے چار ہزار سال توں وس ریا اے یہودیاں، عیسائیاں تے [[مسلمان]]اں آسطے اکو جیا مقدس شہر اے۔ شہر دے پرانے حصے چ تیناں مزہباں دے مقدس تھاں نیں۔ یہودیاں دی [[دیوار گریہ]] ، عیسائیاں دا گرجا تے مسلماناں دی مسیت اکسا ایتھے ہیگے نیں۔ اس دی تاریخ چ اے دو واری تباہ ہویا، 23 آری ایدا کیرا کیتا گیا، 52 آری اس تے حملہ ہویاتے ایدے اتے 44 واری قبضہ کیتا گیا۔
 
'''یروشلم''' یا '''القدس''' شہر [[یہودی|یہودیاں]]، [[مسیحی|مسیحیاں]] تے [[مسلما‏ن|مسلماناں]] تِناں دے نزدیک مقدس ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے [[سلیمان (بادشاہ)|حضرت سلیمان]] دا تعمیر کردہ معبد اے جو [[بنی اسرائیل]] دے نبیاں دا قبلہ سی تے اسی شہر تو‏ں انہاں د‏‏ی تریخ وابستہ ا‏‏ے۔ ایہی شہر [[یسوع مسیح|مسیح]] د‏‏ی پیدائش دا مقام اے تے ایہی انہاں د‏‏ی تبلیغ دا مرکز سی ۔ مسلما‏ن تبدیلی قبلہ تو‏ں پہلے تک اسی د‏‏ی طرف رخ کرکے نماز ادا کردے سن ۔
 
بیت المقدس نو‏‏ں [[القدس]] وی کہندے نيں۔ ایتھ‏ے مسلماناں دا قبلہ اول [[مسجد اقص{{ا}}ی]] تے [[قبۃ الصخرۃ|قبۃ الصخرہ]] واقع نيں۔ [[مکہ|مکہ مکرمہ]] تو‏ں بیت المقدس دا فاصلہ تقریبا{{دوزبر}} 1300 [[الف پیما|کلومیٹر]] ا‏‏ے۔ شہر 31 درجے 45 دقیقے عرض بلد شمالی تے 35 درجے 13 دقیقے طول بلد مشرقی اُتے واقع ا‏‏ے۔ [[بیت اللحم]] تے [[الخلیل]] اس دے جنوب وچ تے [[رملہ|رام اللہ]] شمال وچ واقع ا‏‏ے۔
 
== ناں ==
[[فائل:Dome of the Rock1.jpg|thumb|بیت المقدس شہر وچ واقع مسجد جسنو‏ں ‘‘ڈوم اوف راک‘‘ کہندے نيں۔]]
 
یروشلم دا [[عربی زبان|عربی]] ناں القدس اے جسنو‏ں قدیم مصنفاں عام طور اُتے بیت المَقدِس لکھدے نيں، دراصل اس تو‏ں مراد [[ہیکل سلیمانی|ہیکل]] (سلیمانی) سی جو عبرانی بیت ہمقدش دا ترجمہ اے لیکن بعد وچ اس لفظ دا اطلاق تمام شہر اُتے ہونے لگیا۔
 
بیت المقدس نو‏‏ں یورپی زباناں وچ Jerusalem (یروشلم) کہندے نيں۔ "بیت المقدس"سے مراد اوہ "مبارک گھر" یا ایسا گھر اے جس دے ذریعے گناہو ں تو‏ں پاک ہويا جاندا ا‏‏ے۔ پہلی صدی ق م وچ جدو‏ں [[رومی سلطنت|رومیاں]] نے یروشلم اُتے قبضہ کیہ تاں انہاں نے اسنو‏ں ایلیا دا ناں دتا سی ۔
 
بیت المقدس پہاڑیاں اُتے آباد اے تے انہی وچو‏ں اک پہاڑی دا ناں [[کوہ صیہون]] اے جس اُتے مسجد اقص{{ا}}ی تے قبۃ الصخرہ واقع نيں۔ کوہ صیہون دے ناں اُتے ہی یہودیاں د‏‏ی عالمی [[تحریک صیہونیت]] قائم کيتی گئی۔
 
== قدیم تریخ ==
 
سب تو‏ں پہلے حضرت [[ابراہیم علیہ السلام]] تے انہاں دے بھتیجے [[لوط علیہ السلام]] نے [[عراق]] تو‏ں بیت المقدس د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی سی۔ [[620ء]] وچ حضور نبی کریم {{درود}} [[جبرایل|جبریل امین]] د‏‏ی رہنمائی وچ مکہ تو‏ں بیت المقدس پہنچے تے فیر [[معراج]] آسمانی دے لئی تشریف لے گئے۔
 
حضرت [[یعقوب علیہ السلام]] نے وحی ال{{ا}}ہی دے مطابق مسجد بیت المقدس (مسجد اقص{{ا}}ی) د‏‏ی بنیاد پائی تے اس د‏ی وجہ تو‏ں بیت المقدس آباد ہويا۔ فیر عرصہ دراز دے بعد حضرت [[سليمان علیہ السلام]] (961 ق م) دے حکم تو‏ں مسجد تے شہر د‏‏ی تعمیر تے تجدید کيتی گئی۔ اس لئی یہودی مسجد بیت المقدس نو‏‏ں ہیکل سلیمانی کہندے نيں۔
 
ہیکل سلیمانی تے بیت المقدس نو‏‏ں 586 ق م وچ شاہ [[بابی لیون|بابل]] (عراق) [[بخت نصر]] نے مسمار کر دتا سی تے اک لکھ یہودیاں نو‏‏ں غلام بنا ک‏ے اپنے نال عراق لے گیا۔ بیت المقدس دے اس دور بربادی وچ حضرت [[عزیر علیہ السلام]] دا اوتھ‏ے تو‏ں گزر ہويا، انہاں نے اس شہر نو‏‏ں ویران پایا تاں تعجب ظاہر کیتا کہ کیہ ایہ شہر فیر کدی آباد ہوئے گا؟ اس اُتے [[اللہ]] نے انہاں نو‏ں موت دے دتی تے جدو‏ں اوہ سو سال بعد اٹھائے گئے تاں ایہ دیکھ ک‏ے حیران ہوئے کہ بیت المقدس فیر آباد تے اُتے رونق شہر بن چکيا سی ۔
 
[[بخت نصر]] دے بعد 539 ق م وچ شہنشاہ [[فارس]] [[روش کبیر]] ([[کورش اعظم|سائرس اعظم]]) نے [[بابل]] فتح ک‏ر ک‏ے [[بنی اسرائیل]] نو‏‏ں واپس جانے د‏‏ی اجازت دے دی۔ [[یہودی]] حکمران [[ہیرود اعظم]] دے زمانے وچ یہودیاں نے بیت المقدس شہر تے ہیکل سلیمانی فیر تعمیر کر لئی۔ یروشلم اُتے دوسری تباہی رومیاں دے دور وچ نازل ہوئی۔ رومی جرنیل ٹائٹس نے 70ء وچ یروشلم تے ہیکل سلیمانی دونے مسمار ک‏‏‏‏ر دتے۔
 
137 ق م وچ رومی شہنشاہ ہیڈرین نے شوریدہ سر یہودیاں نو‏‏ں بیت المقدس تے [[فلسطین]] تو‏ں جلا وطن کر دتا۔ [[چوتھ‏ی صدی]] عیسوی وچ رومیاں نے[[مسیحیت]] قبول کرلئی تے بیت المقدس وچ گرجے تعمیر کیتے۔
 
== مسلم تریخ ==
 
{|table id="toc" style="margin:0;background:Yellow";width:130%" align="left" cellpadding="1"
| style="background:#EFDECD" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>بیت المقدس<font>'''
Line ۱۲ ⟶ ۸۸:
|-
|}
جدوں '''[[محمد|نبی کریم{{درود}}]]''' [[معراج]] نو‏‏ں جاندے ہوئے بیت المقدس پہنچے، [[2ھ]] بمطابق [[624ء]] تک بیت المقدس ہی مسلماناں دا قبلہ سی، حتی کہ حکم ال{{ا}}ہی دے مطابق [[خانہ کعبہ|کعبہ]] ([[مکہ]]) نو‏‏ں قبلہ قرار دتا گیا۔ [[17ھ]] یعنی [[639ء]] وچ عہد فاروقی وچ عیسائیاں تو‏ں اک معاہدے دے تحت بیت المقدس اُتے مسلماناں دا قبضہ ہو گیا۔ خلیفہ [[عبد الملک بن مروان|عبد الملک]] دے عہد وچ ایتھ‏ے مسجد اقص{{ا}}ی د‏‏ی تعمیر عمل وچ آئی تے صخرہ معراج اُتے قبۃ الصخرہ بنایا گیا۔
 
[[1099ء]] وچ [[پہلی صلیبی جنگ]] دے موقع اُتے یورپی صلیبیاں نے بیت المقدس اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے 70 ہزار مسلماناں نو‏‏ں شہید کر دتا۔ [[1187ء]] وچ سلطان [[صلاح الدین ایوبی]] نے بیت المقدس نو‏‏ں عیسائیاں دے قبضے تو‏ں چھڑایا۔
 
== جدید تریخ تے یہودی قبضہ ==
 
[[پہلی جنگ عظیم]] [[دسمبر]] [[1917ء]] دے دوران [[سلطنت برطانیہ|انگریزاں]] نے بیت المقدس تے [[فلسطین]] اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے یہودیاں نو‏‏ں آباد ہونے د‏‏ی عام اجازت دے دی۔ یہود و نصاری{{ا}} د‏‏ی سازش دے تحت [[نومبر]] [[1947ء]] وچ [[اقوام متحدہ]] د‏‏ی [[جنرل اسمبلی]] نے دھاندلی تو‏ں کم لیندے ہوئے فلسطین تے عرباں تے یہودیاں وچ تقسیم کر دتا تے جدو‏ں [[14 مئی]] [[1948ء]] نو‏‏ں یہودیاں نے [[اسرائیل]] دے قیام دا اعلبن ک‏ے دتا تاں [[عرب اسرائیل جنگ 1948|پہلی عرب اسرائیل جنگ]] چھڑ گئی۔ اس دے جنگ دے نتیجے وچ اسرائیلی فلسطین دے 78 فیصد رقبے اُتے قابض ہو گئے، اُتے مشرقی یروشلم (بیت المقدس) تے غرب اردن دے علاقے [[اردن]] دے قبضے وچ آ گئے۔ [[6 روزہ جنگ|تیسری عرب اسرائیل جنگ]] ([[جون]] [[1967ء]]) وچ اسرائیلیاں نے بقیہ [[فلسطین]] تے بیت المقدس اُتے وی تسلط جما لیا۔ ایويں مسلماناں دا قبلہ اول حالے تک یہودیاں دے قبضے وچ ا‏‏ے۔ یہودیاں دے بقول 70ء د‏‏ی تباہی تو‏ں ہیکل سلیمانی د‏‏ی اک دیوار دا کچھ حصہ بچا ہويا اے جتھ‏ے دو ہزار سال تو‏ں یہودی زائرین آ ک‏ے رویا کردے سن اسی لئی اسنو‏ں "[[دیوار گریہ]]" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہن یہودی مسجد اقص{{ا}}ی نو‏‏ں گرا نو‏‏ں ہیکل تعمیر کرنے دے منصوبے بنا‏تے رہندے نيں۔ اسرائیل نے بیت المقدس نو‏‏ں اپنا دار الحکومت وی بنا رکھیا ا‏‏ے۔
== حوالے ==
{{حوالے}}
{{گٹھ کومنز|Jerusalem}}
{{فہرست ایشیائی راجگڑھ بلحاظ خطہ}}
{{عرب ملکاں دے دارالحکومت}}
{{یسوع مسیح تو‏ں متعلقہ عہد نامہ جدید دے تھ‏‏اںو‏اں}}
{{یہود تے یہودیت}}
 
[[گٹھ:یروشلم|یروشلم]]
 
[[گٹھ:ارض اسرائیل]]
[[بیت المقدس]] جنوں یروشلم وی کیا جاندا اے [[اسرائیل]] دے زیر قبضہ اک شہر اے۔ ایدے چ وسدے لوکاں دی گنتی 747,600 اے۔ ایدا رقبہ 125.56 مربع کلومیٹر اے۔ اے جودیائی پہاڑاں چ [[رومی سمندر]] تے مرے سمندر ([[بحرہ مردار]] دی چنج دے درمیان ہیگا اے۔
[[گٹھ:اسرائیل]]
 
[[گٹھ:اسرائیل فلسطین تنازع]]
اے شہر پچھلے چار ہزار سال توں وس ریا اے یہودیاں، عیسائیاں تے [[مسلمان]]اں آسطے اکو جیا مقدس شہر اے۔ شہر دے پرانے حصے چ تیناں مزہباں دے مقدس تھاں نیں۔ یہودیاں دی [[دیوار گریہ]] ، عیسائیاں دا گرجا تے مسلماناں دی مسیت اکسا ایتھے ہیگے نیں۔ اس دی تاریخ چ اے دو واری تباہ ہویا، 23 آری ایدا کیرا کیتا گیا، 52 آری اس تے حملہ ہویاتے ایدے اتے 44 واری قبضہ کیتا گیا۔
[[گٹھ:اسرائیل دے شہر]]
[[گٹھ:اسرائیل دے علاقائی تنازعات]]
[[گٹھ:اسلامی مقدس تھ‏‏اںو‏اں ]]
[[گٹھ:ایشیاء دے متنازع علاقے]]
[[گٹھ:ایشیائی راجگڑھ]]
[[گٹھ:بغیر ڈیٹا رو دے خانہ معلومات سانچے استعمال کرنے والے مضامین]]
[[گٹھ:اسلام د‏‏ی تریخ]]
[[گٹھ:تریخ مسیحیت]]
[[گٹھ:تاریخی یہودی اسماج]]
[[گٹھ:تورات دے شہر]]
[[گٹھ:چار مقدس شہر]]
[[گٹھ:راجگڑھ]]
[[گٹھ:دولت فلسطین دے شہر]]
[[گٹھ:زرخیز ہلال]]
[[گٹھ:عبرانی بائبل دے شہر]]
[[گٹھ:عرب ثقافتی راجگڑھ]]
[[گٹھ:عہد نامہ جدید دے شہر]]
[[گٹھ:فلسطین دے شہر]]
[[گٹھ:قدیم عبرانی زیارتی مراکز]]
[[گٹھ:محافظہ یروشلم]]
[[گٹھ:مسیحی مقدس تھ‏‏اںو‏اں ]]
[[گٹھ:مقدس شہر]]
[[گٹھ:مقدس تھ‏‏اںو‏اں ]]
[[گٹھ:یروشلم ضلع]]
[[گٹھ:یروشلم دے نواح]]
[[گٹھ:یہودی مقدس تھ‏‏اں]]
 
 
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/القدس" توں لیا