"<span lang="ur">ایکواڈور</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
Redirected page to ایکویڈار |
Removed redirect to ایکویڈار ٹیگ: مرجوڑ ہٹاؤ |
||
لیک ۱ –
{{خانۂ معلومات ملک
|مقامی_ناں = República del Ecuador<br />Ikwatur Mamallakta<br />جمہوریہ ایکواڈور
|روايتی_لمبا_ناں = ایکواڈور
|عمومی_ناں = ایکواڈور
|پرچم_تصویر = Flag of Ecuador.svg
|نشان_امتیاز_تصویر= Coat of arms of Ecuador.svg
|نشان_امتیاز_قسم = قومی نشان
|قومی_شعار = Dios, patria y libertad <br /><center>(خدا، وطن تے آزادی)</center>
|نقشہ_تصویر = Ecuador in its region.svg
|قومی_ترانہ = Salve, Oh Patria
|دار_الحکومت = [[کیٹو]]
|latd = 0
|latm= 15
|latNS= جنوب
|longd= 78
|longm= 35
|longEW= مغرب
|عظیم_شہر = گوایاکل
|دفتری_زباناں = ہسپانوی
|حکومت_قسم = جمہوریہ (صدارتی نظام)
|راہنما_خطاب = صدر
|راہنما_ناں = رافیل کوریا
|خودمختاری_قسم = آزادی
|تسلیمشدہ_واقعات = - ہسپانیہ سے<br />کولمبیا سے
|تسلیمشدہ_تواریخ = ہسپانیہ سے<br />24 مئی 1822ء<br />13 مئی 1830ء
|یویو_رکنیت_تریخ =
|رقبہ_مقدار = 283561
|رقبہ_ = 283561
|areami²= 109484
|رقبہ_درجہ = 73
|فیصد_پانی = 8.8
|آبادی_تخمینہ = 13,341,000
|آبادی_تخمینہ_سال = 2007
|آبادی_تخمینہ_درجہ = 69
|آبادی_مردم_شماری =
|آبادی_مردم_شماری_سال =
|آبادی_کثافت = 53
|آبادی_کثافت_درجہ = 151
|population_densitymi² = 137
|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_سال = 2007
|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی = 98.28 ارب [[بین الاقوامی ڈالر]]
|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_درجہ = 63 واں
|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_فیکس = 7100 [[بین الاقوامی ڈالر]]
|جی_ڈی_پی_پی_پی_پی_فیکس_درجہ = 91 واں
|ایچ_ڈی_آئی_سال = 2007
|ایچ_ڈی_آئی = 0.772
|ایچ_ڈی_آئی_درجہ = 89
|ایچ_ڈی_آئی_گٹھ = متوسط
|سکہ_ = امریکی ڈالر
|سکہ_کوڈ = USD
|منطقۂ_وقت =
|یو_ٹی_سی_تفریق = 2
|منطقۂ_وقت_ڈی_ایس_ٹی = مستعمل
|یو_ٹی_سی_تفریق_ڈی_ایس_ٹی = 3
|cctld = [[ec.|.ec]]
|کالنگ_کوڈ = 593
}}
'''ایکواڈور''' ([[انگریزی زبان|انگریزی]]، [[ہسپانوی]] :Ecuador ) باضابطہ ناں جمہوریہ ایکوڈور براعظم [[جنوبی امریکا]] دا اک جمہوری ملک اے جس دے شمال وچ [[کولمبیا]]، مشرق تے جنوب وچ [[پیرو]] تے مغرب وچ [[بحر الکاہل|پیسیفک اوشن]] واقع اے۔ اس دے علاوہ سمندر وچ واقع [[جزیرے گالاپاگوز]] دے جزیرے وی ملک دا حصہ نيں، جو مغرب وچ ساحل توں 965 [[الف پیما|کلومیٹر]] دور [[سمندر]] وچ واقع نيں۔ ملک دا کل رقبہ 256,370 مربع کلومیٹر تے آبادی 13,810,000 اے تے وفاقی راجگڑھ[[کیٹو]] اے۔
== تریخ ==
=== ابتدائی تریخ ===
ایکواڈور وچ انسانی رہتل دے آثار 3500 [[پہلے مسیح]] توں ملدے نيں، جتھے توں کئی تہذیباں جنہاں وچ [[والدیویا رہتل]] تے [[مچالیلہ رہتل]] ساحلی علاقےآں تے [[کوئیٹس]] (موجودہ دار الحکومت کیٹو دے قریبی علاقہ) تے [[کناری]] موجودہ [[کوئنکا]] دی تہذیباں نے جنم لیا۔ ہر رہتل نے اپنی وکھ پہچان، فن تعمیر، برتن سازی تے مذہبی اقتدار بنائاں۔ کئی سالاں دی مزاہمت دے بعد کناری تے ہور قبیلے ہار گئے تے مذاہمتی لڑاکاں نوں قتل کر کے ندی وچ سُٹ دتا گیا جداں کہ یاہوارکوکا دی لڑائی (battle of Yahuarcocha) یا خونی جھیل (Blood Lake) وچ دسیا جاندا اے تے جس دے نتیجہ وچ ایکواڈور [[انکان سلطنت]] (Incan empire) دا حصہ بنیا۔
=== بطور ہسپانوی کالونی ===
1531ء وچ ہسپانوی فاتحین نے [[فرانسسکو پزارو]] دے قیادت وچ اندرونی خلفشار دا شکار [[انہاں دا سلطنت]] نوں فتح کیا
== جغرافیعہ ==
تفصیلی مضمون [[ایکواڈور دا جغرافیعہ]]
ایکواڈور نوں جغرافیائی اعتبار توں تن حصےآں وچ تقسیم کیتا جاندا اے۔
* [[لا کوستہ]] ملک دے مغرب وچ [[بحر الکاہل|پیسیفک]] دے ساحل دے نال نال قدرے نچلے علاقہ نوں کہندے نيں۔
* [[لا سیعیرا]] ملک دے درمیان توں لنگھدی پہاڑی پٹی نوں کہندے نيں جو شمال توں جنوب تک پہھلی اے جنہاں وچ وڈا پہاڑی سلسلہ آندیس پہاڑی سلسلہ اے۔
* [[ایل اوریعنت]]ے [[ایمازون]] دے بارشی جنگلات اُتے مشتمل علاقہ اے جو ملک دے مشرق وچ واقع اے تے ملک دے نصف توں زیادہ علاقہ بناندا اے، جدوں کہ اس علاقہ وچ ملک دی صرف پنج فیصد آبادی رہندی اے۔
ان دے علاوہ ملک دا اک ہور حصہ زمینی علاقہ توں لگ بھگ اک ہزار [[الف پیما|کلومیٹر]] دور [[بحر الکاہل|پیسیفک اوشن]] وچ واقع اے جس نوں [[جزیرے گالاپاگوز]] دے جزیرے کہندے نيں۔
== جنگلی حیات ==
[[فائل:Geochelone nigra.png|thumb||250px|جزیرے گالاپاگوز کچھوہ]]
ایکواڈور دا شمار دنیا دے ایداں ستاراں ملکاں وچ ہُندا اے جتھے جنگلی حیات دی بہتات اے۔ ایکواڈور وچ پرندےآں دی سولہ سو انواع پائی جاندیاں نيں جو دنیا دی پرندےآں دی کل انواع دا پندرہ فیصد نيں۔ اسنوں علاوہ پودےآں دی قسماں وچ پچیس ہزار انواع پائی جاندیاں نيں۔ رینگنے والے جانوراں دی 106 انواع، جل تھیلیاں دی 138 انواع تے تتلیاں دی 6000 انواع انہاں دے علاوہ نيں۔ [[جزیرے گالاپاگوز]] جزیرے جنگلی حیات دی رہائش دے لئی مشہور نيں جتھے مشہور ماہر حیاتیات [[ڈارون|چارلس ڈارون]] نے جنگلی حیات اُتے تحقیق دی تے مشہور نظریہ ارتقا پیش کیتا۔
== بشری شماریات ==
ایکواڈور وچ مختلف نسلاں دے لوک بستے نيں جنہاں وچوں سب توں وڈا گروہ میستیزوس اے جو ہسپانوی کالونی سازاں تے مقامی انڈین قبیلے دے باہمی ملاپ توں بنا اے تے ایہ گروہ ایکواڈور دی کل آبادی دا 62 فیصد بناندا اے۔ امریکی انڈین موجودہ آبادی دا 25 فیصد نيں۔ انہاں دے علاوہ یورپ دے دوسرے علاقےآں توں جانے والے مہاجر وی رہندے نيں جو کل آبادی دا لگ بھگ 10 فیصد نيں۔
=== تارکین وطن ===
ایکواڈور دی تارکین وطن آبادی دا وڈا حصہ [[ہسپانیہ]]، [[برطانیہ]]، [[اطالیہ|اٹلی]]، [[ریاستہائے متحدہ امریکا|ریاست ہاۓ متحدہ امریکا]]، [[کینیڈا]]، [[چلی]]، [[وینیزویلا|وینزویلا]]، [[میکسیکو]] تے [[جاپان]] وچ رہندا اے۔ اندازہ دے مطابق 1999ء دے اقتصادی بحران دے دوران لگ بھگ ست لکھ ایکواڈوریائی باشندہ ہجرت کرنے اُتے مجبور ہوئے۔ تارکین وطن ایکواڈوریایئاں دی تعداد دا تخمینہ پچیس لکھ اے۔
=== تعلیم ===
سرکاری ادارےآں وچ تعلیم مفت اے تے 5 سال توں 14 سال تک دی عمر وچ سکول جانا ضروری اے۔ اُتے سکولاں دی تعداد ضرورت توں کدرے کم اے تے جماعتاں وچ طلبہ دی تعداد بہت زیادہ رہندی اے۔ جس دی وجہ توں کئی لوک پیسے ادا کر کے مہنگے نجی ادارےآں وچ اپنے بچےآں نوں تعلیم دلوانا پسند کردے نيں۔ وزارت تعلیم دے اعدادوشمار وچ 76 فیصد بچے ابتدائی تعلیم دے 6 سال مکمل کے پاندے نيں تے دیہاندی علاقےآں توں صرف 10 فیصد بچے ہائی سکول تک پہنچ پاندے نيں۔
اعلیٰ تعلیم دے لئی ایکواڈور وچ کل 61 یونیورسٹیاں یا یونیورسٹیاں نيں، جنہاں وچوں زیادہ تر گریجویٹ ڈگری تک تعلیم دیندی نيں۔
=== اہم شہر ===
2001ء دی مردم شماری دے مطابق 11 وڈے آباد ترین شہر درج ذیل نيں۔
* [[گویاکوئل]]۔ 2,100,000
* [[کیٹو]]۔ 1,800,000
* [[کوئنکا]]۔ 400,000
* [[ماچالہ]]۔ 205,000
* [[سانتو دیمنگو دے لوس کولورادوس]]۔ 200,000
* [[مندا]]۔ 200,000
* [[ایلوے الفارو]]۔ 175,000
* [[پورتوویعیجو]]۔ 172,000
* [[امباتو]]۔ 154,000
* [[لوحا]]۔ 125,000
== مذہب ==
قریبا 69 فیصد ایکواڈوریائی [[کاتھولک]] [[مسیحی]] نيں۔ پینڈو علاقےآں وچ قدیم مذہبی عقائد تے [[مسیحیت]] دا مغلوبہ اے۔ [[مسلمان]] آبادی انتہائی کم اے، جو شاید سینکڑاں وچ ہوئے۔ [[یہودی]] مذہب مننے والےآں دی تعداد ہزاراں وچ سمجھی جاندی اے جو [[جرمنی]] یا [[اطالیہ|اٹلی]] توں ہجرت کر کے ایکوڈور وچ آباد ہوئے نيں۔
== رہتل و تمدن ==
یورپی مہاجرین دی آبادکاری تے مقامی لوکاں توں انہاں دے میل ملاپ نے مذہب دے نال رہتل و تمدن اُتے وی گہرے اثرات مرتب کیتے نيں تے رہتل یورپی تے قدیم مقامی انڈین رہتل دا آمیزہ اے جس وچ افریقہ توں لیائے گئے غلاماں دی وجہ توں افریقی اثرات وی پائے جاندے نيں۔ لیکن پینڈو علاقےآں وچ خاص کر ایمازون دے جنگلات وچ آباد بستیاں ہن وی اپنے قدیم ریڈ انڈین طرز زندگی تے رہتل اُتے عمل پیرا نيں۔
لباس وچ پانامہ طرز دی مشہور ٹوپی ایکواڈور توں ہی نکلی اے جسنوں اوتھے سومبریرو دے پاحا توکئیلہ یا جیپیجاپا کہندے نيں تے ایکواڈور وچ صوبہ مانابی وچ بنائی جاندیاں نيں۔
== اہم شخصیتاں ==
مشہور شخصیتاں وچ مصور [[اینریکے تابارا|تابارا]]، [[گویاسامین]]، [[کنگمین]]، [[رینڈون]]، [[آراوز]]، [[کونستاندے]]، [[ویٹیری]]، [[مولیناری]]، [[مالدونادو]]، [[گوٹیریز]]، [[اندارا کرو]]، [[ویلاسز]]، [[ایگاس]]، [[ویلافوعرتے]] تے [[فائینی]] نيں۔ شاعراں وچ [[جوز جواکوئن دے اولمیدو ای ماروری]] تے دانشوراں وچ [[بینجامین اوریٹ]]یا ٹینس کھلاڑی [[پانہاں نوں سیگورا]] شامل نيں۔
== فہرست متعلقہ مضامین ایکواڈور ==
* [[فہرست متعلقہ مضامین ایکواڈور]]
{{اوپیک}}
{{جنوبی امریکا دے ممالک}}
{{امریکین ممالک}}
{{گٹھ کومنز|Ecuador}}
[[گٹھ:ایکواڈور| ]]
[[گٹھ:1830ء وچ قائم ہونے والے ملکاں تے علاقے]]
[[گٹھ:اتحاد جنوب امریکی ملکاں دے ارکان]]
[[گٹھ:اقوام متحدہ دے رکن ملکاں]]
[[گٹھ:اوپیک دی رکن ریاست]]
[[گٹھ:اینڈین انجمن اقوام]]
[[گٹھ:بحر الکاہل دے کنارے واقع ملکاں]]
[[گٹھ:جمہوریتاں]]
[[گٹھ:جنوب امریکی ملکاں]]
[[گٹھ:جنوبی امریکا]]
[[گٹھ:سابقہ ہسپانوی مستعمرات]]
[[گٹھ:ہسپانوی بولی بولنے والے ملکاں تے علاقہ جات]]
| |||