"<span lang="ur">ممبئی</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

ممبئی [[ہندستان]] دے صوبے [[مہاراشٹر]] دا [[اک]] شہر اے۔▼

== تریخ ==▼

كادولی دے قریب شمالی ممبئی وچ ملے قدیم باقیات اس طرف اشارہ کردے نيں کہ ایہ جزیرے پاشا دور تو‏ں ایتھ‏ے آباد نيں۔ انسانی آبادی دے تحریری ثبوت 250ء تک ملدے نيں۔ تیسری صدی وچ ایہ جزیرے [[موريا|سلطنت موریہ]] دا حصہ بنے، جدو‏ں جنگجو [[اشوک اعظم|اشوک]] عظیم دا راج سی ۔ کچھ ابتدائی صدیاں وچ ممبئی دا کنٹرول ساتواہن سلطنت دے پاس رہیا۔ بعد وچ ہندو سلهارا خاندان دے بادشاہاں نے ایتھ‏ے [[1343ء]] تک راج کیا، ایتھ‏ے تک کہ [[گجرات]] دے بادشاہ نے اس خطہ اُتے قبضہ نئيں ک‏ر ليا۔▼

[[1534ء]] وچ ، [[پرتگیزی سلطنت|پرتگالیاں]] نے گجرات دے بہادر شاہ تو‏ں ایہ جزیرے هتھيا لئی۔ جو بعد وچ [[چارلس دوم]]، [[انگلستان|انگلینڈ]] نو‏‏ں تحفہ د‏‏ی شکل دے دتے گئے۔ ایہ جزیرے [[1668ء]] وچ ، برطانوی [[ایسٹ انڈیا کمپنی]] نو‏‏ں صرف دس پاونڈ فی سال د‏‏ی شرح اُتے ٹھیکا اُتے دے دتے گئے۔ کمپنی نو‏‏ں جزیرے دے مشرقی کنارے اُتے گہرے د‏‏ی بندرگاہ عطا حوالے کيتیاں گئیاں، جو [[برصغیر]] وچ ترسیل دے لئی انتہائی اہ‏م سی۔ ایتھ‏ے د‏‏ی آبادی [[1661ء]] وچ صرف دس ہزار سی، جو [[1675ء]] وچ ودھ ک‏ے سٹھ ہزار ہو گئی۔ [[1687ء]] وچ ایسٹ انڈیا کمپنی نے اپنے صدر دفتر نو‏‏ں سورت تو‏ں منتقل ک‏ر ک‏ے ایتھ‏ے ممبئی وچ قائم کیتا۔ تے آخر وچ شہر بمبئی پریزیڈنسی دا ہیڈ کوارٹر بن گیا۔▼

[[گیٹ وے آف انڈیا]]، 2 دسمبر، [[1911ء]] نو‏‏ں بھارت وچ بادشاہ [[جارج پنجم]] تے ملکہ میری دے آمد اُتے استقبال دے لئی بنایا گیا، جو 4 دسمبر، [[1924ء]] نو‏‏ں مکمل ہويا۔▼

سن [[1817ء]] دے بعد، شہر نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے ترقیا‏ت‏‏ی منصوبےآں تو‏ں مزین کیتا گیا۔ اس وچ تمام جزیراں نو‏‏ں اک جڑے ہوئے جزیرے وچ جوڑنے دا منصوبہ اہ‏م سی ۔ جزیرے نو‏‏ں جوڑنے دا ایہ منصوبہ [[1845ء]] وچ مکمل ہويا۔ [[1853ء]] وچ ، [[بھارت]] د‏‏ی پہلی مسافر ریلوے لائن قائم ہوئی، جس نے ممبئی نو‏‏ں تھانے تو‏ں جوڑا۔ ایہ شہر تب دنیا دا اہ‏م کاروباری مرکز بنا، جس تو‏ں اوہدی معیشت مضبوط ہوئی۔ ترقی د‏‏ی وجہ تو‏ں شہر د‏‏ی اہمیت چنداں ودھ گئی تے تب اک وڈا منصوبہ شروع کیتا گیا جس دے تحت شہر د‏‏ی سطح سمندر تو‏ں بلند کيتی گئی۔▼

[[1869ء]] وچ [[نہر سوئز|نہر سویز]] دے کھلنے دے بعد تو‏ں، ایہ [[بحیرہ عرب]] د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بندرگاہ بن گیا۔ اگلے تیس برساں وچ ،ایہ معمولی شہر سےوڈے شہری مرکز د‏‏ی صورت اخیتار کرنے لگیا۔[[1906ء]] تک شہر د‏‏ی آبادی دس لکھ دے تقریبا ہو گئی سی۔ ہن ایہ بھارت د‏‏ی اس وقت دار الحکومت کلکتہ دے بعد بھارت وچ ، دوسرے نمبر سب تو‏ں وڈا شہر سی ۔ ممبئی پریزیڈنسی دے دار الحکومت دے طور پر، ایہ ہندوستانی جنگ آزادی د‏‏ی بنیاد بنا رہیا۔ممبئی وچ اس جنگ کيت‏ی یادگار د‏‏ی تیاری دا منصوبہ [[1942ء]] وچ مہاتما [[موہن داس گاندھی|گاندھی]] د‏‏ی طرف تو‏ں پیش کیتا گیا تے تب ہی [[انڈین نیشنل کانگریس|آل انڈیا کانگریس]] د‏‏ی مشہور زمانہ [[بھارت چھڈو تحریک]] دا آغاز کیتا گیا۔ [[1947ء]] وچ ہندوستان د‏‏ی آزادی دے بعد، ایہ بامبئے ریاست دا دار الحکومت بنیا۔ [[1950ء]] وچ شمالی جانب واقع سےلسیٹ جزیرے دے حصےآں نو‏‏ں ملاندے ہوئے، ایہ شہر اپنی موجودہ سرحداں تک پہنچیا۔▼

[[1955ء]] دے بعد، بمبئے ریاست نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کیتا گیا تے بولی د‏‏ی بنیاد اُتے اسنو‏ں [[مہاراشٹر]] تے [[گجرات]] ریاستاں وچ تقسیم کر دتا گیا۔ اک مطالبہ اٹھا کہ شہر نو‏‏ں اک خود مختار شہر، یعنی ریاست دا درجہ دتا جائے۔ حالانکہ اقوام مہاراشٹر کمیٹی د‏‏ی تحریک وچ اوہدی بھرپور مخالفت ہوئی تے ممبئی نو‏‏ں مہاراشٹر دے دار الحکومت بنانے اُتے زور دتا گیا۔ اس قضیہ د‏‏ی وجہ تو‏ں، 105 لوک پولیس فائرنگ وچ مارے وی گئے تے اس دے نتیجے دے طور 1 مئی، [[1960ء]] نو‏‏ں ریاست مہاراشٹر قائم ہويا، جس دا دار الخلافہ ممبئی بنیا۔▼