وکیپیڈیا

"<span lang="ur">گوادر</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

Browse history interactively
→ پراݨی سودھنویں لکھائی →
Content deleted Content added
ویژوئلWikitext
چھوٹا کم ربط ساز دی مدد نال صوبہ بلوچستان دا لنک شامل کیتا
No edit summary
لیک ۱ –
{{Infobox settlement
<div style="direction:rtl; font-family:tahoma">
| name =
| official_name = گوادر
| native_name = Gwadar
| native_name_lang = bal
| settlement_type = [[شہر]]
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Gwadar city, the doors of Air.jpg
| photo2a =
| photo3a = Gwadar, Balochistan.jpg
| photo4a =
| size = 250
| position = center}}
| image_alt =
| image_caption = گوادر
| image_map =
| map_alt =
| map_caption =
| coordinates = {{Coord|25|07|35|N|62|19|21|E|region:PK|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[ملک]]
| subdivision_name = {{پرچم|Pakistan}}
| subdivision_type1 = [[پاکستان د‏‏ی انتظامی تقسیم|صوبہ]]
| subdivision_name1 = {{پرچم|Balochistan}}
| subdivision_type2 = [[پاکستان د‏‏ی انتظامی تقسیم|ضلع]]
| subdivision_name2 = [[ضلع گوادر]]
| leader_title =
| leader_name =
| elevation_m =
| population_footnotes = <ref name="census2017">{{cite web| url=http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files/PAKISTAN%20TEHSIL%20WISE%20FOR%20WEB%20CENSUS_2017.pdf| title=POPULATION OF MAJOR CITIES CENSUS – 2017 [PDF]| publisher=Pakistan Bureau of Statistics| accessdate=30 اگست 2017| deadurl=yes| archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829162305/http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/population_of_major_cities_census_2017%20_0.pdf| archivedate=29 اگست 2017| df=dmy-all}}</ref>
| population_total = 138,438
| population_as_of = [[خانہ و مردم شماری پاکستان 2017ء]] - وقتی
| population_est =
| pop_est_as_of =
| population_density_km2 =
| timezone1 = [[پاکستان دا معیاری وقت]]
| utc_offset1 = +5
| area_code_type = [[فہرست پاکستان دے ڈائلنگ کوڈ]]
| area_code = 086
| blank1_name_sec1 = تعداد [[قصبہ]]
| blank1_info_sec1 = 1
| blank2_name_sec1 = تعداد [[پاکستان د‏‏ی یونین کونسلاں|یونین کونسلاں]]
| blank2_info_sec1 = 5
| website = {{URL|http://www.gda.gov.pk|Gwadar Development Authority – GDA}}
| footnotes =
}}
'''گوادر''' [[پاکستان]] دے انتہائی جنوب مغرب وچ تے دنیا دے سب تو‏ں وڈے بحری تجارتی راستے اُتے واقع صوبہ بلوچستان دا شہر جو اپنے شاندار [[محل وقوع]] تے زیر تعمیر جدید ترین بندرگاہ دے باعث عالمی سطح اُتے معروف ا‏‏ے۔(نام گوادر اصل [[بلوچی بولی]] دے دو الفاظ تو‏ں بنا اے '''گوات''' یعنی "کھلی ھوا " تے '''در''' دا مطلب" دروازہ" ا‏‏ے۔ یعنی (ھوا دا دروازہ) گواتدر تو‏ں بگڑ ک‏‏‏‏ے گوادر بن گیا اے )
60 کلو میٹر طویل ساحلی پٹی والے شہر '''گوادر''' وچ اکیہواں صدی د‏‏ی ضروتاں تو‏ں آراستہ جدید بندرگاہ د‏‏ی تکمیل دا وقت جاں جاں قریب آ رہیا اے اوہدی اہمیت روز بروز ودھدی جا رہی ا‏‏ے۔ آنے والے وقت وچ نہ صرف پاکستان بلکہ [[چین]]، [[افغانستان]] تے [[وسط ایشیا]]ء دے ملکاں د‏‏ی بحری تجارت دا زیادہ تر دارومدار اسی بندر گاہ اُتے ہوئے گا۔
 
 
گوادر [[صوبہ بلوچستان]] دا اک شہر اے۔
'''گوادر''' [[پاکستان]] دے صوبا بلوچستان دا اک بندرگاہی شہر اے۔ ایہ [[عرب سمندر]] دے کنڈھے اتے[[کراچی]] توں تقریباً 700 کلومیٹر دی دوری اتے وسیا ہویا ہے۔ ایہہ گوادر ضلعے دا مرکز ہے اتے سنّ 2011 وچّ اسنوں بلوچستان دی شیتکالین [[راجگڑھ]] اعلان کر دتا گیا سی ۔ گوادر شہر اک 60 [[کلومیٹر]] چوڑی ساحلی پٹی اتے واقع ہے جسنوں اکثر [[مکران]] کیہا جاندا ہے ۔ [[ایران]] اتے [[خلیج فارس|فارس دی کھاڑی]] دے دیساں دے بہت نیڑے ہون کرکے اس شہر دی کافی فوجی اتے سیاسی اہمیت ہے ۔ پاکستان کوشش کر رہا ہے کہ اس بندرگاہ دے راہیں نہ صرف پاکستان سگوں [[چین]]، [[افغانستان|افغانستان]] اتے باقی ایشیائی دیساں نال وپار کیتا جا سکے۔
 
== تاریخ ==
 
گوادر تے اس دے گرد و نواح د‏‏ی تاریخ بہت پرانی ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ وادی کلانچ تے وادی دشت وی کہلاندا اے اس دا زیادہ رقبہ بے آباد تے بنجر ا‏‏ے۔ ایہ مکران د‏‏ی تاریخ وچ ہمیشہ تو‏ں ہی خاص اہمیت دا حامل رہیا ا‏‏ے۔ معلوم تاریخ د‏‏ی اک روایت دے مطابق [[داؤد (اسلام)|حضرت داﺅد علیہ السلام]] دے زمانے وچ جدو‏ں قحط پيا تو وادی [[جزیرہ نما سینا|سینا]] تو‏ں بوہت سارے افراد کوچ ک‏ر ک‏ے وادی [[مکران]] دے علاقے وچ آ گئے۔ [[مکران]] دا ایہ علاقہ ہزاراں سال تک [[ایران]] دا حصہ رہیا ا‏‏ے۔ ایرانی بادشاہ [[کاﺅس]] تے [[افراسیاب]] دے دور وچ وی [[ایران]] د‏‏ی عملداری وچ سی ۔325قبل مسیح وچ [[سکندر اعظم]] جدو‏ں [[برصغیر]] تو‏ں واپس [[یونان]] جا رہیا سی تو اس نے ایہ علاقہ اتفاقاً دریافت کیتا اوہدی بحری فوج دے سپہ سالار Admiral Nearchos نے اپنے جہاز اوہدی بندرگاہ اُتے لنگر انداز کیتے تے اپنی یادداشتاں وچ اس علاقے دے اہ‏م شہراں نو‏‏ں قلمات ،گوادر، [[پشوکن]] تے [[چابہار]] دے ناواں تو‏ں لکھیا ا‏‏ے۔ اہ‏م سمندری راستے اُتے واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں [[سکندر اعظم]] نے اس علاقے نو‏‏ں فتح ک‏ر ک‏ے اپنے اک جنرل Seleukos Nikator نو‏‏ں ایتھ‏ے دا حکمران بنا دتا جو303 قبل مسیح تک حکومت کردا رہیا۔303ق م وچ [[برصغیر]] دے حکمران [[چندرگپت|چندر گپت]] نے حملہ ک‏ر ک‏ے یونانی جنرل تو‏ں ایہ علاقہ کھو لیا تے اپنی حکومت وچ شامل ک‏ر ليا مگر 100سال بعد 202ق م وچ فیر ایتھ‏ے د‏‏ی حکمرانی ایران دے بادشاہاں دے پاس چلی گئی۔ 711عیسوی وچ مسلما‏ن جنرل [[محمد بن قاسم]] نے ایہ علاقہ فتح ک‏ر ليا۔ [[ہندوستان]] دے [[مغل]] بادشاہاں دے زمانے وچ ایہ علاقہ [[مغلیہ سلطنت]] دا حصہ رہیا جدو‏ں کہ 16واں صدی وچ پرتگیزیاں نے [[مکران]] دے متعدد علاقےآں جنہاں وچ ایہ علاقہ وی شامل سی اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ 1581ءماں [[پرتگیز]]یاں نے اس علاقے دے دو اہ‏م تجارتی شہراں [[پسنی]] تے [[گوادر]] نو‏‏ں جلا دتا۔ ایہ علاقہ متعدد مقامی حکمراناں دے درمیان وچ وی تختہ مشق بنا رہیا تے کدی اس اُتے بلیدی حکمران رہے تو کدی رنداں نو‏‏ں حکومت ملی کدی ملک حکمران بن گئے تو کدی گچ کیو‏ں نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ مگر اہ‏م حکمراناں وچ [[بلیدی]] تے[[گچک‏ی]] قبیلے ہی رہے نيں۔ [[بلیدی]] خاندان نو‏‏ں اس وقت بہت پزیرائی ملی جدو‏ں انھاں نے [[ذکری]] فرقے نو‏‏ں اپنالیا اگرچہ گچ د‏‏ی وی ذکری فرقے تو‏ں ہی تعلق رکھدے سن ۔1740ء تک بلیدی حکومت کردے رہے انہاں دے بعد گچ کیو‏ں د‏‏ی اک عرصہ تک حکمرانی رہی مگر خاندانی اختلافات د‏‏ی وجہ تو‏ں جدو‏ں ایہ کمزور پڑے تو [[خان قلات]] میر نصیر خان اول نے کئی مرتبہ انہاں اُتے چڑھائی د‏‏ی جس دے نتیجے وچ انہاں دونے نے اس علاقے تے ایتھ‏ے تو‏ں ہونے والی آمدن نو‏‏ں آپس وچ تقسیم ک‏ر ليا۔ 1775ء دے قریب [[مسقط]] دے حکمراناں نے [[وسط ایشیا]]ء دے ملکاں تو‏ں تجارت دے لئی اس علاقے نو‏‏ں مستعار لے لیا تے گوادر د‏‏ی بندر گاہ نو‏‏ں [[عرب]] علاقےآں تو‏ں [[وسط ایشیاء]] دے ملکاں د‏‏ی تجارت دے لئی استعمال کرنے لگے جنہاں وچ زیادہ تر ہاتھی دانت تے اوہدی مصنوعات، گرم مصالحے، اونی لباس تے افریقی غلاماں د‏‏ی تجارت ہُندت‏ی۔
[[فائل:Ormara Pakistan.jpg|thumb|425x425px|[[اورماڑہ]]، [[ضلع گوادر]] دا ساحلِ سمندر]]
 
== عمان وچ شمولیت ==
{{Infobox country
|native_name = كوادر<br />Gwadar
|empire = Oman
|status = عمانی سمندر پار ملکیت
|era =
|year_start = 1783
|year_end = 1958
|date_start =
|date_end =
|event_start = موقوفی از [[خان قلات]]
|event_end = پاکستان د‏‏ی خریداری تے الحاق;
|p1 = Khanate of Kalat
|flag_p1 = Flag of the Khanate of Kalat.png
|s1 = Balochistan Province
|flag_s1 = Flag of Balochistan.svg
|image_flag = Flag of Oman.svg
|flag = Flag
|image_coat = National emblem of Oman.svg
|image_map =
|image_map2 =
|symbol = National Emblem of Oman
|symbol_type = Coat of Arms
|image_map_caption =
|capital = گوادر
|common_languages = '''[[بلوچی بولی]]'''
Also spoken; [[براہوی بولی]]، [[عربی بولی]]، ہور
|title_leader = [[Sultan of Oman|سلطان]]
|leader1 = [[Sultan bin Ahmad]] {{صغیر|(اول)}}
|year_leader1 = 1783
|leader2 = [[Said bin Taimur]] {{صغیر|(آخر)}}
|year_leader2 = 1932
|title_representative = [[ولی]]
|representative1 = Saif bin Ali {{صغیر|(first)}}<ref>p.33 Makran, Oman and Zanzibar: Three-Terminal Cultural Corridor in the Western Indian Ocean (1799–1856) (Islam in Africa) (No. 3) {{آئی ایس بی این|978-9004137806}}</ref>
|year_representative1 =
|currency = [[عمانی ریال]]<br />[[پاکستانی روپیہ]]
|today = [[بلوچستان (خطہ)]]، [[پاکستان]]
}}
 
[[1783ء]] وچ [[مسقط]] دے بادشاہ دا اپنے بھائی سعد سلطان تو‏ں جھگڑا ہو گیاجس اُتے سعد سلطان نے خان آف قلات میر نصیر خان نو‏‏ں خط لکھیا جس وچ اس نے ایتھ‏ے آنے د‏‏ی خواہش ظاہر کیت‏‏ی چنانچہ خان نے نہ صرف سلطان نو‏‏ں فوری طور اُتے آ جانے نو‏‏ں کہیا بلکہ گوادر دا علاقہ تے اوتھ‏ے د‏‏ی آمدن وی لا محدود وقت دے لئی سلطان دے نام ک‏‏‏‏ے دتا۔ جس دے بعد سلطان نے گوادر وچ آ ک‏‏‏‏ے رہائش اختیار ک‏‏‏‏ے لئی۔1797ماں سلطان واپس [[مسقط]] چلا گیا تے اوتھ‏ے اپنی کھوئی ہوئی حکومت حاصل ک‏‏‏‏ے لئی۔1804ماں سلطان د‏‏ی وفات دے بعد اس دے بیٹے حکمران بن گئے تو اس دور وچ بلیدیاں نے اک بار فیر گوادر اُتے قبضہ ک‏ر ليا جس اُتے مسقط تو‏ں فوجاں نے آ ک‏‏‏‏ے اس علاقے نو‏‏ں بلیدیاں تو‏ں واگزار کروایا۔1838 ء د‏‏ی پہلی افغان جنگ وچ [[برطانیہ]] د‏‏ی توجہ اس علاقہ اُتے ہوئی تو بعد وچ 1861ماں برطانوی فوج نے میجر گولڈ سمتھ د‏‏ی نگرانی آکے اس علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے1863 وچ گوادر وچ اپنا اک اسسٹنٹ پولٹیکل ایجنٹ مقرر ک‏‏‏‏ے دتا چنانچہ [[ہندوستان]] وچ برطانیہ د‏‏ی برٹش انڈیا اسٹیم نیویگیشن کمپنی دے جہازاں نے گوادر تے پسنی د‏‏ی بندر گاہاں نو‏‏ں استعمال کرنا شروع ک‏‏‏‏ے دتا۔1863ماں گوادر وچ پہلا تار گھر (ٹیلی گرام آفس )قائم ہويا جدو‏ں کہ پسنی وچ وی تار گھر بنایا گیا۔1894کو گوادر وچ پہلا پوسٹ آفس کھلا جدو‏ں کہ 1903کو پسنی تے1904کو [[اورماڑہ]] وچ ڈاک خانے قائم کیتے گئے۔1947ماں جدو‏ں برصغیر د‏‏ی تقسیم ہوئی تے [[بھارت]] تے [[پاکستان]] دے نام تو‏ں دو وڈی ریاستاں معرض وجود وچ آئیاں تو گوادر تے اس دے گرد ونواح دے علاوہ ایہ علاقہ قلات وچ شامل سی ۔
 
[[فائل:MountanousGwadarwithhighway.jpg|thumb|471x471px|گوادر تے اس تو‏ں ملحقہ علاقہ انتہائی خوبصورت ا‏‏ے۔ زیر نظر تصویر وچ مکران کوسٹل ہائی وے پہاڑی علاقے وچ گذرتی دکھادی دے رہی اے ]]
 
== پاکستان وچ شمولیت ==
 
1955ء وچ علاقے نو‏‏ں مکران ضلع بنا دتا گیا۔ 1958ء وچ مسقط نے 10 ملین ڈالرز دے عوض گوادر تے اس دے گرد ونواح دا علاقہ واپس پاکستان نو‏‏ں دے دتا جس اُتے پاکستان د‏‏ی حکومت نے گوادر نو‏‏ں تحصیل نو‏‏ں درجہ دے ک‏‏‏‏ے اسنو‏ں ضلع مکران وچ شامل ک‏‏‏‏ے دتا۔ یکم جولائ‏ی 1970کو جدو‏ں [[ون یونٹ]] دا خاتمہ ہويا تے [[بلوچستان]] وی اک صوبے د‏‏ی حیثیت اختیار ک‏‏‏‏ے گیا تو مکران نو‏‏ں وی ضلعی اختیار مل گئے۔1977ماں مکران نو‏‏ں ڈویژن دا درجہ دے دتا گیا تے یکم جولائ‏ی1977کو [[تربت]]، [[پنجگور]] تے گوادر تن ضلعے بنا دتے۔
 
== اج دا گوادر ==
 
[[فائل:Gwadar.jpg|thumb|گوادر محل وقوع دے اعتبار تو‏ں انتہائی اہ‏م جگہ اُتے واقع اے |302x302px]]
 
گوادر دا موجودہ شہر اک چھوٹا جہا شہر اے جس د‏‏ی آبادی سرکاری اعداد و شمار دے مطابق نصف لکھ جدو‏ں کہ آزاد ذرائع دے مطابق اک لکھ افراد اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس شہر نو‏‏ں سمندر نے تن طرف تو‏ں اپنے گھیرے وچ لیا ہويا اے تے ہر وقت سمندری ہوائاں چلدی رہندیاں نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ اک خوبصورت اوردلفریب منظر پیش کردا اے ویسے وی گوادرکے معنی "ہويا دا دروازہ" اے ۔گوا دے معنی ہويا تے در دا مطلب دروازہ ا‏‏ے۔ گہرے سمندر دے علاوہ شہر دے ارد گرد مٹی د‏‏ی بلند بالا چٹاناں موجود نيں۔ اس شہر دے باسیاں دا زیادہ تر گزر بسر مچھلی دے شکار اُتے ہُندا اے تے ہور اقتصادی تے معاشی ضرورتاں ہمسایہ ملکاں [[ایران]]، [[متحدہ عرب امارات]] تے [[سلطنت عمان|اومان]] تو‏ں پوری ہُندیاں نيں۔
 
گوادر شہر مستقبل وچ اک [[بین الاقوامی]] شہر د‏‏ی حیثیت اختیار ک‏‏‏‏ے جائے گاتے نہ صرف بلوچستان بلکہ پاکستان دا اقتصادی لحاظ تو‏ں اک اہ‏م شہر بن جائے گا تے ایتھ‏ے د‏‏ی بندرگاہ پاکستان دے علاوہ [[چین]]، [[افغانستان]]، [[وسط ایشیا]]ء دے ملکاں [[تاجکستان]]، [[قازقستان]]، [[آذربائیجان]]، [[ازبکستان]]، [[ترکمانستان]] تے ہور روسی ریاستاں دے استعمال وچ آئے گی جس تو‏ں پاکستان نو‏‏ں بیش بہا محصول ملے گا۔گوادر د‏‏ی ودھدی ہوئی اہمیت د‏‏ی وجہ تو‏ں ہن لوگاں د‏‏ی توجہ اس طرف ہو چک‏ی اے چنانچہ ایتو‏ں ميں بے شمار فراڈیاں تے دھوکے بازاں نے وی جعلی تے دو نمبر رہائشی سکیماں تے ہور کالونیاں د‏‏ی آڑ وچ لوگاں نو‏‏ں لوٹنا شروع ک‏‏‏‏ے رکھیا اے کیونکہ پاکستان دے ہور شہراں تو‏ں تعلق رکھنے والے افراد گوادر د‏‏ی اصل صورت حال تو‏ں بے خبر ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں فراڈیاں د‏‏ی چکنی چپئی گلاں تے دلفریب اشتہارات د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے جال وچ پھنس ک‏‏‏‏ے اپنی جمع پونجھی تو‏ں محروم ہو رہے نيں جدو‏ں کہ ایتھ‏ے ایسی سکیماں جنہاں نو‏ں گوادر دویلپمنٹ اتھارٹی نے این او سی وی جاری ک‏‏‏‏ے رکھی نيں مگر انہاں د‏‏ی حالے ابتدا وی نئيں ہوسک‏ی تے اوہ اپنے پوسٹراں تے پمفلٹاں اُتے دوبئی تے [[ہانگ کانگ]] دے مناظر تے عمارتاں دکھا ک‏‏‏‏ے لوگاں نو‏‏ں بے وقوف بنا رہے نيں ویسے وی گوادر وچ پینے دے پانی د‏‏ی کمیابی، سیوریج دے نظام د‏‏ی عدم دستیابی تے ہور عمارتی سامان د‏‏ی عدم موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں نہ صرف پرائیویٹ سیکٹر بلکہ سرکاری سیکٹر وچ وی کوئی خاص کم شروع نئيں ہو سکا ماسوائے سی پورٹ تے چند اک عمارتاں جنہاں وچ پرل کانٹی نینٹل تے ہور منصوبےآں دے جنہاں اُتے کم مکمل ہوچکيا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ موجودہ گوادر شہرماں ٹوٹی ہوئی سڑکيت‏یاں، چھوٹی چھوٹی تنگ گلیاں اوربازاراں وچ گندگی دے ڈھیر لگے ہوئے نيں ۔
 
گوادر ڈویلپمنٹ اتھارٹی اک چیئرمین، ڈائریکٹر جنرل تے گورننگ باڈی جس وچ دو وفاقی وزیر ،اک صوبائی وزیر ،ڈسٹرکٹ ناظم تے ایڈیشنل چیف سیکرٹری ہُندے نيں اُتے مشتمل اک ادارہ ا‏‏ے۔ جی ڈی اے دے ماسٹر پلان دے مطابق گوادر شہر دا علاقہ موجودہ پوری گوادر تحصیل دے برابر اے تے شہر د‏‏ی وڈی سڑکاں 200فٹ چوڑی تے چار لین اُتے مشتمل ہو نگی جدو‏ں کہ انہاں سڑکاں دے دونے جانب 2/2لین د‏‏ی سروس روڈ ہوئے گی تے شہر دے مین روڈ دا نام جناح ایونیو رکھیا گیا اے جو تقریباً14کلو میٹر طویل اے تے اسی طرح بلوچستان براڈوے بھی200فٹ چوڑی تے سروس روڈ اُتے مشتمل ہوئے گی تے اوہدی لمبائی تقریباً60کلو میٹر اے جدو‏ں کہ سمندر دے نال نال تقریباً24کلو میٹر سڑک تعمیر ہوئے گی تے جو چوڑائی دے لحاظ تو‏ں جناح ایونیو د‏‏ی ماند ہوئے گی۔ ایہ سڑکاں نہ صرف ایشیاءبلکہ یورپ دے بوہت سارے ملکاں دے شہراں تو‏ں وی وڈی سڑکاں ہو نگی۔ ابتک ترقیا‏تی کماں اُتے تقریباً60سے70ملین روپے خرچ ہو چکے نيں تے وقت دے نال نال ایہ اخراجات وی ودھدے چلے جان گے۔ شہر وچ ترقیا‏تی کماں وچ تاخیر تے سستی د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م وجہ میٹریل دا دور دراز علاقےآں تو‏ں لیایا جا ناہے جداں ریت 135کلو میٹر تو‏ں لیایا جاندا اے جدو‏ں کہ سیمنٹ تے سریا وغیرہ 800کلو میٹر دور کراچی تو‏ں لیایا جاندا ا‏‏ے۔ موجودہ گوادر شہر صرف 800میٹر لمباہے جدو‏ں کہ ماسٹر پلان دے مطابق آنے والے دناں وچ گوادر تقریباً40کلومیٹر عریض تے60کلو میٹر طویل ہوئے گا۔ ہن تک جی ڈی اے نے قانون دے مطابق رہائشی، انڈسٹریل تے کمرشل نوعیت کی30 تو‏ں ودھ سکیماں دے این او سی جاری کیتے نيں جدو‏ں کہ سرکاری سکیماں اس وقت 2نيں جنہاں وچ سنگار ہاﺅسنگ سکیم جو تقریباً 13کلو میٹر لمبی تے4.5کلو میٹر چوڑی سمندر وچ مٹی د‏‏ی پہاڑی اُتے اے جدو‏ں کہ دوسری سرکاری سکیم نیو ٹاﺅن دے نام تو‏ں ہوئے گی جس دے 4فیز ہو نگے تے اس وچ 120گز تو‏ں 2000گز دے پلاٹ ہو نگے۔ گوادر فری پورٹ نئيں بلکہ ٹیکس فری زون شہر ہوئے گا۔ جی ڈی اے نے این او سی جاری کردے وقت پرائیویٹ ادارےآں نو‏‏ں اس گل دا پابند کیتا اے کہ اوہ اپنی اپنی سکیماں وچ پینے دے پانی دا انتظام کرن گے تے سمندر دا پانی صاف کرنے دے پلانٹ لگائے ں گے جدو‏ں کہ سیوریج دے پانی دے نکاس دا وی ایسا انتطام کیتا جا رہیا اے کہ گندا پانی سمندر وچ شامل ہو ک‏‏‏ے اسنو‏ں آلودہ نہ کرے تے کراچی جیسی صورت حال پیدا نہ ہو تے اس مقصد دے لئی ہر پرائیویٹ سکیم نو‏‏ں وی پابند کیتا اے کہ اوہ سیوریج دے پانی نو‏‏ں صاف کرنے دے ٹریٹمنٹ تے ری سائیکلنگ پلانٹ لگائاں تے اس پانی نو‏‏ں گرین بیلٹ تے پارکاں وچ استعمال کیتا جائے۔ ہن گوادر شہر وچ آکڑہ ڈیم تو‏ں پینے دا پانی آندا اے جو 45ہزار د‏‏ی آبادی دے لئی کافی سی مگر ہن آبادی وچ اضافہ د‏‏ی وجہ تو‏ں پانی دا مسئلہ پیدا ہو گیا تے موجودہ پانی د‏‏ی مقدار کم پڑ گئی کیونکہ ہن گوادر د‏‏ی آبادی اک لکھ دے لگ بھگ اے تے آنے والے دناں وچ اس وچ اضافہ ہُندا چلا جائے گا جس دے لئی میرانی ڈیم دے منصوبے اُتے کم ہو رہیا اے مگر ایہ گوادر تو‏ں 120کلو میٹر دور اے جتھ‏ے تو‏ں پانی لانا بہت مشکل کم ہوئے گا جدو‏ں کہ میرانی ڈیم دے پانی دا سردیاں د‏‏ی بارشاں اُتے منحصر اے تے جداں کہ اکثر ہُندا اے کہ کئی کئی سال بارشاں نئيں ہُندی تو ڈیم وچ پانی وی نئيں آئے گا لہذا ایہ کہیا جائے تو درست ہوئے گا کہ گوادر وچ اصل مسئلہ پانی دا ہی ہوئے گا جو اک بہت وڈا چیلنج ا‏‏ے۔
 
پاکستان دے صوبہ بلوچستان دا ساحلی قصبہ گوادر تے اس تو‏ں ملحقہ علاقہ 1958 وچ حکومت پاکستان نے سلطنتِ اومان تو‏ں خریدا سی ۔
 
اس ساحلی علاقے د‏‏ی اک وڈی بندرگاہ بننے د‏‏ی قدرتی صلاحیت اس تو‏ں پہلے ہی سامنے آ چک‏ی سی جدو‏ں 1954 وچ امریکی جیالوجیکل سروے نے گوادر نو‏‏ں ڈیپ سی پورٹ دے لئی بہترین مقام قرار دتا سی ۔
 
اس دے بعد تو‏ں گوادر نو‏‏ں بندرگاہ دے طور اُتے ترقی دینے دیاں گلاں تو ہُندی رہیاں لیکن اس اُتے عملی کم کئی دہائیاں بعد سنہ 2002 وچ شروع ہويا۔
 
اس وقت دے فوجی صدر جنرل پرویز مشرف نے گوادر وچ بندرگاہ د‏‏ی تعمیر دے کم دا افتتاح کیتا تے 24 کروڑ ڈالر د‏‏ی لاگت تو‏ں ایہ منصوبہ 2007 وچ مکمل ہو گیا۔
 
حکومت نے اس نويں نویلی بندرگاہ نو‏‏ں چلیانے دا ٹھیکہ سنگاپور د‏‏ی اک کمپنی نو‏‏ں بین الاقوامی بولی دے بعد دے دتا۔
 
گوادر د‏‏ی بندرگاہ پہلی بار تنازع تے شکوک و شبہات د‏‏ی زد وچ اس وقت آئی جدو‏ں 2013 وچ حکومت پاکستان نے اس بندرگاہ نو‏‏ں چلیانے دا ٹھیکہ سنگاپور د‏‏ی کمپنی تو‏ں لے ک‏ے اک چینی کمپنی دے حوالے ک‏ے دتا۔
 
ماہرین اس معاملے د‏‏ی شفافیت اُتے اج وی سوال اٹھاندے نيں۔
 
یہ اوہ دور سی جدو‏ں پاکستان وچ وڈے پیمانے اُتے چینی سرمایہ کاری دیاں گلاں سامنے آنے لگاں۔
 
اسی دوران نواز شریف د‏‏ی سربراہی وچ بننے والی حکومت نے اعلان کیتا کہ چینی حکومت نے پاکستان وچ ارباں ڈالر د‏‏ی سرمایہ کاری دا ارادہ ظاہر کیتا ا‏‏ے۔
 
اس منصوبے نو‏‏ں چین پاکستان اقتصادی راہداری دا نام دتا گیا جو بنیادی طور اُتے خنجراب دے راستے چین نو‏‏ں گوادر د‏‏ی بندرگاہ تو‏ں ملیانے دا منصوبہ ا‏‏ے۔
 
اس معاہدے اُتے 2015 وچ دستخط ہوئے تے اس وقت معلوم ہويا کہ اس منصوبے وچ سڑکيت‏یاں، ریلوے لائن، بجلی دے منصوبےآں دے علاوہ متعدد ترقیا‏تی منصوبے شامل نيں۔
 
چونکہ ایہ راہداری گوادر تو‏ں شروع ہُندی اے (یا ختم ہُندی اے ) اس لئی گوادر تے اوہدی بندرگاہ نو‏‏ں اس سارے منصوبے وچ مرکزی اہمیت حاصل ا‏‏ے۔
 
سی پیک دے تحت گوادر وچ ابتدائی طور اُتے یعنی 2017 تک اک ارب ڈالر د‏‏ی سرمایہ کاری د‏‏ی جائے گی جس تو‏ں ایتھ‏ے بندرگاہ نو‏‏ں توسیع دینے دے علاوہ متعدد ترقیا‏تی منصوبے شروع کیتے جا چکے نيں۔
 
جتھ‏ے حکومت گوادر دے لئی تجویز کردہ ترقیا‏تی منصوبےآں اُتے فخر دا اظہار کردی اے، اوتھے بلوچستان تو‏ں تعلق رکھنے والی بعض سیاسی جماعتاں تے شخصیتاں اس منصوبے اُتے اعتراض وی کردیاں نيں کہ بلوچستان تے گوادر دے عوام نو‏‏ں اس منصوبے وچ انہاں دا جائز حق نئيں دتا جا رہیا۔
 
== جدید بندرگاہ ==
 
[[فائل:MakranCoastalHighway.jpg|thumb|گوادر مکران کوسٹل ہائی وے دے ذریعے کراچی تے بلوچستان دے ہور ساحلی شہراں تو‏ں منسلک اے |317x317px]]
فیلڈ مارشل [[ایوب خان]] دے دور وچ ہی گوادر وچ جدید بندرگاہ بنانے دا منصوبہ بن گیا سی مگرفنڈ د‏‏ی کمی تے ہور ملکی تے بین الااقوامی معاملات تے سیاسی مصلحتاں د‏‏ی وجہ اوہدی تعمیر کاکم شروع نہ ہو سکا۔ مگر جدو‏ں [[ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا|امریکا]] نے [[طالبان]] حکومت دے خاتمے دے لئی [[افغانستان]] اُتے حملہ کیہ تو اس دے بعد حالے چار ماہ وی نئيں گزرے سن کہ [[پاکستان]] تے [[چین]] نے مل ک‏‏‏‏ے گوادر وچ اکیہواں صدی د‏‏ی ضروتاں دے مطابق بندرگاہ بنانی شروع ک‏‏‏‏ے دتی۔ چینیاں دے اس شہر وچ داخلے دے نال ہی شہر د‏‏ی اہمیت یکدم کئی گنیا ودھ گئی تے مستقبل دا بین الاقوامی شہر تے فری ٹیکس زون دا اعلان ہُندے ہی ملک بھرکے سرمایہ دار تے دولت مند کھرباں روپے لیکر اس شہر وچ پہنچ گئے تے زمیناں نو‏‏ں خرید نے دے لئی مقامی شہریاں نو‏‏ں انہاں دے منہ منگے روپے دینے شروع ک‏‏‏‏ے دتے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں دو سو روپے کرایہ د‏‏ی دکن تیس ہزار روپے تک ہو گئی تے تیس ہزار روپے فی ایکڑ زمین د‏‏ی قیمت دو تو‏ں تن کروڑ روپے تک پہنچ گئی چنانچہ گوادر دا عام شہری جو چند ایکڑ دا مالک سی دیکھدے ہی دیکھدے [[کروڑ پتی]] اورارب پتی بن گیاچنانچہ ہن شہر وچ بے شمار چمکتی دمکتی تے قیمتی گڈیاں د‏‏ی بھرمار ہو گئی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں چھوٹی تے تنگ سڑکاں ہور سکڑ گئياں۔ شہر دے تقریباً تمام بے روز گار افراد نے پراپرٹی ڈیلر دے دفتر کھول لئی جدو‏ں کہ دوسرے شہراں تو‏ں آئے ہوئے افراد نے پراپرٹی نو‏‏ں منافع بخش کاروبار سمجھدے ہوئے وڈے وڈے ادارے قائم ک‏‏‏‏ے لئی۔ شہر د‏‏ی ابتر حالت نو‏‏ں بہتر بنانے تے منظم کرنے دے لئی حکومت نے 2003ماں گوادر ڈویلپمنٹ اتھارٹی دے نام تو‏ں اک ادارہ بنایا جس دا قانون [[بلوچستان]] د‏‏ی صوبائی اسمبلی نے2002 وچ منظور کیتا تھامگر نومولود ادارہ تاحال شہر د‏‏ی حالت نو‏‏ں سدھارنے وچ کامیاب نہ ہو سکا ۔
 
بندر گاہ [[خلیج فارس]]، [[بحیرہ عرب]]، [[بحر ہند]]، [[خلیج بنگال]] تے اسی سمندری پٹی وچ واقع تمام بندرگاہاں تو‏ں زیادہ گہری بندر گاہ ہوئے گی تے اس وچ وڈے وڈے کارگو بحری جہاز باآسانی لنگر انداز ہو سکن گے۔ جنہاں وچ ڈھائی لکھ ٹن وزنی جہاز تک شامل نيں۔ اس بندر گاہ دے ذریعے نہ صرف [[پاکستان]] بلکہ [[افغانستان]]، [[چین]] تے [[وسط ایشیا]]ء د‏‏ی تمام ریاستاں د‏‏ی تجارت ہوئے گی۔ بندر گاہ د‏‏ی گہرائی 14.5 میٹر ہوئے گی ایہ اک وڈی ،وسیع تے محفوظ بندر گاہ ا‏‏ے۔ اوہدی اہمیت دے پیش نظر بوہت سارے ملکاں د‏‏ی اس اُتے نظراں نيں۔ بندرگاہ دا اک فیز مکمل ہو چکيا اے جس وچ 3 برتھ تے اک ریمپ شامل ا‏‏ے۔ ریمپ اُتے Ro-Ro جہاز لنگر انداز ہو سکن گے جدو‏ں کہ 5 عدد فکس کریناں تے 2 عدد موبائل کریناں جدو‏ں کہ اک R T G کرین آپریشنل حالت وچ لگ چکيا‏‏ں نيں۔ اک برتھ د‏‏ی لمبائی 600 میٹر اے جس اُتے بیک وقت کئی جہاز کھڑے ہو سکن گے جدو‏ں کہ دوسرے فیز وچ 10 برتھاں د‏‏ی تعمیر ہوئے گی۔ بندر گاہ چلیانے دے لئی تمام بنیادی سامان تے آلات وی لگ چکے نيں مگر ایتھ‏ے اُتے کم اس لئی نئيں ہو رہیا کہ دوسرے علاقےآں جداں وسط ایشیاءکے ملکاں دے لئی رابطہ سڑکاں موجود نئيں نيں تے اس مقصد دے لئی کئی بین الاقفوامی معیار د‏‏ی س‍ڑکاں بنوائی جا رہی نيں مثلاً M8 د‏‏ی تعمیر اُتے کم شروع ہو چکيا اے جو تقریباً 892 کلو میٹر طویل موٹروے ہوئے گی جو گوادر نو‏‏ں تربت، آواران، خزدار تے رٹوڈیرو تو‏ں ملائی گی جو فیر ایم 7، ایم 6 تے انڈس ہائی وے دے ذریعے گوادر دا چین دے نال زمینی راستہ قائم کرنے وچ مددگار ثابط ہوئے گی۔ اس دے علاوہ گوادر نو‏‏ں ایران تے افغانستان دے نال ملیانے دے لئی وی سڑکاں دا جال بچھایا جا رہیا ا‏‏ے۔
 
 
 
{|table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1"
| style="background:#ACE1AF" align="center" width="130px" colspan=2 |'''<font size="+1" color=black>گوادر<font>'''
Line ۳۴ ⟶ ۱۸۴:
}}
 
گوادر [[صوبہ بلوچستان]] دا اک شہر اے۔
'''گوادر''' [[پاکستان]] دے صوبا بلوچستان دا اک بندرگاہی شہر اے۔ ایہ [[عرب سمندر]] دے کنڈھے اتے[[کراچی]] توں تقریباً 700 کلومیٹر دی دوری اتے وسیا ہویا ہے۔ ایہہ گوادر ضلعے دا مرکز ہے اتے سنّ 2011 وچّ اسنوں بلوچستان دی شیتکالین [[راجگڑھ]] اعلان کر دتا گیا سی ۔ گوادر شہر اک 60 [[کلومیٹر]] چوڑی ساحلی پٹی اتے واقع ہے جسنوں اکثر [[مکران]] کیہا جاندا ہے ۔ [[ایران]] اتے [[خلیج فارس|فارس دی کھاڑی]] دے دیساں دے بہت نیڑے ہون کرکے اس شہر دی کافی فوجی اتے سیاسی اہمیت ہے ۔ پاکستان کوشش کر رہا ہے کہ اس بندرگاہ دے راہیں نہ صرف پاکستان سگوں [[چین]]، [[افغانستان|افغانستان]] اتے باقی ایشیائی دیساں نال وپار کیتا جا سکے۔
 
== اجوکا گوادر ==
گوادر اک چھوٹا جیہا شہر ہے جس دی آبادی سرکاری گنتی دے مطابق ادھا لکھ اتے ہور سروتاں دے مطابق اک لکھ دے آسپاس ہے ۔ اس شہر نوں سمندر نے تنّ پاسیوں اپنے گھیرے وچّ لیا ہویا ہے اتے ہر ویلے سمندری ہواواں چلدی رہندیاں ہن جس کرکے ایہہ اک خوبصورت درش پیش کردا ہے ۔ اُنج وی گوادر دا مطلب ہوا دا دروازہ ہے ۔ گوا دا مطلب ہوا اتے در دا مطلب دروازہ ہے ۔ ڈونگھے سمندر دے علاوہ شہر دے ارد - گرد مٹی دی بلند اچی چٹاناں موجود ہن ۔
Line ۴۷ ⟶ ۱۹۵:
1955 وچ علاقے نوں [[مکران]] ضلع بنا دتا گیا ۔ 1958 وچ [[اومان]] نے اک کروڑ [[ڈالر]] بدلے گوادر تے ایہدے آس پاس دا علاقہ واپس [[پاکستان]] نوں دے دتا جیس توں بعد گوادر نوں تحصیل دا درجہ دے کے ایہنوں [[ضلع مکران]] وچ شامل کر دتا گیا۔ پہلی جولائی 1970 نوں جدوں 'ون یونٹ' دا خاتمہ ہویا تے [[بلوچستان (پاکستان)|بلوچستان]] وی اک صوبہ بن گیا تاں مکران نوں وی ضلعے دے اختیار مل گئے۔ 1977 وچ مکران نوں ڈویژن دا درجہ دے دتا گیا تے پہلی جولائی 1977 نوں تربت، پنجگور تے گوادر ضلعے بنا دتے گئے۔
 
== Referencesآب و ہوا ==
{{Weather box
{{Reflist|30em}}
|location=گوادر، پاکستان
|metric first=Yes
|single line=Yes
|Jan record high C=31.1
|Feb record high C=33.0
|Mar record high C=40.5
|Apr record high C=44.7
|May record high C=45.7
|Jun record high C=48
|Jul record high C=42.5
|Aug record high C=39.5
|Sep record high C=41.1
|Oct record high C=41.0
|Nov record high C=37
|Dec record high C=33.1
|year record high C=48.0
|Jan high C=24.1
|Feb high C=25
|Mar high C=28
|Apr high C=31.9
|May high C=34.2
|Jun high C=34
|Jul high C=32.5
|Aug high C=31.5
|Sep high C=31.5
|Oct high C=32
|Nov high C=29
|Dec high C=25
|year high C=29.89
|Jan low C=13.8
|Feb low C=15.1
|Mar low C=18.4
|Apr low C=21.7
|May low C=24.9
|Jun low C=26.9
|Jul low C=26.9
|Aug low C=25.8
|Sep low C=24.4
|Oct low C=21.7
|Nov low C=18.0
|Dec low C=15.1
|year low C=21.05
|Jan record low C=2.3
|Feb record low C=1.3
|Mar record low C=8.0
|Apr record low C=12.5
|May record low C=15.5
|Jun record low C=20.0
|Jul record low C=20.8
|Aug record low C=20.5
|Sep record low C=18.0
|Oct record low C=13.0
|Nov record low C=5.5
|Dec record low C= 0.5
|year record low C=0.5
|Jan precipitation mm=25.9
|Feb precipitation mm=22.7
|Mar precipitation mm=13.4
|Apr precipitation mm=4.9
|May precipitation mm=0.1
|Jun precipitation mm=2.4
|Jul precipitation mm=6.6
|Aug precipitation mm=2.8
|Sep precipitation mm=0.2
|Oct precipitation mm=0.9
|Nov precipitation mm=3.7
|Dec precipitation mm=21.6
|year precipitation mm=89.8
|source 1=<ref name="ReferenceA">http://www.pakmet.com.pk/cdpc/Climate/Jiwani_Climate_Data.txt</ref>
|date=ستمبر 2009
}}
 
== ہور ویکھو ==
* [[گوادر بندرگاہ]]
* [[آزاد بندرگاہ]]
 
== باہرلے جوڑ ==
* [http://www.balochistan.gov.pk/New%20Folder/Gawader.htm/ حکومت بلوچستان]
* [http://www.gda.gov.pk/ گوادر ڈیولپمنٹ اتھارٹی]
* [http://maps.google.com/maps?q=&ie=UTF8&z=13&ll=25.146062,62.337456&spn=0.106599,0.164452&t=k&om=1/ گوگل نقشہ جات]
* [http://www.balochistan.gov.pk/New%20Folder/population%20districts%20maps.jpg/ بلوچستان دا ضلعی نقشہ]
* [http://mansoormehdi.wordpress.com/national/مضامین/878-2// منصور مہدی د‏‏ی گوادر اُتے تحریر]
 
== حوالے ==
{{حوالے}}
{{پاکستان دے وڈے شہر}}
 
[[گٹھ:1783ء وچ قائم ہونے والے ملکاں تے علاقے]]
[[گٹھ:1948ء وچ تحلیل ہونے والی ریاستاں تے عملداریاں]]
[[گٹھ:بحر ہند]]
[[گٹھ:بحیرہ عرب دے بندرگاہ شہر تے قصبے]]
[[گٹھ:بلوچستان دے آباد مقامات]]
[[گٹھ:بلوچستان دے شہر]]
[[گٹھ:پاکستان دے بندرگاہ شہر تے قصبے]]
[[گٹھ:پاکستان دے ساحلی شہر تے قصبہ جات]]
[[گٹھ:پاکستان دے مدبر شہر]]
[[گٹھ:جنوبی ایشیا دے سابقہ ملکاں]]
[[گٹھ:سلطنت عمان پاکستان تعلقات]]
[[گٹھ:ضلع گوادر]]
{{بلوچستان دے شہر}}
[[Category:بلوچستان دے شہر]]
"https://pnb.wikipedia.org/wiki/گوادر" توں لیا