روشنی پڑنے اُتے فوٹو الیکٹرون دا اخراج فوراً ہُندا اے۔
جے روشنی نوں صرف اک موج یا لہر مان لیا جائے تو اثر ضیائ برق (photoelectric effect) دی سائنسی وضاحت نئيں دیدتی جا سکدتی۔سکدی۔<br />
[[البرٹ آئنسٹائن|آئین سٹائین]] نوں معلوم سی کہ جدوں [[روشنی]] کسی ایسے [[الیکٹرواسکوپ]] اُتے پڑتی اے جس اُتے منفی (negative) چارج ہو تے اس اُتے اک [[دھات|دھاندیدھاتی]] پلیٹ رکھی ہوئی ہو تو الیکٹرواسکوپ ڈسچارج ہو جاندا اے (یعنی اوہدی دونے پتیاں جو چارج کرنے اُتے جدا ہو گئياں سن، اوہ دوبارہ مل جاندی نيں)۔ الیکٹرواسکوپ اُتے جے [[زنک]] دا ٹکڑا رکھیا ہو تو اوہ روشنی پڑنے اُتے تیزی توں ڈسچارج ہُندا اے، لیکن جے [[ایلومینیئم]] یا [[تانبا|تانبے]] دا ٹکڑا رکھیا جائے تو اوہ آہستہ آہستہ ڈسچارج ہُندا اے۔ جے الیکٹرواسکوپ تے روشنی دے ماخذ دے درمیان اک [[شیشہ|شیشے]] دی چادر رکھ دتی جائے (جو [[الٹراوائیلیٹ]] شعاعاں نوں روک لیندی اے ) تو الیکٹرواسکوپ ڈسچارج نئيں ہُندا۔ اسی طرح مثبت (positive) طور اُتے برقایا ہويا الیکٹرواسکوپ وی روشنی پڑنے اُتے ڈسچارج نئيں ہُندا۔ اس توں پتہ چلدا سی کہ روشنی پڑنے اُتے زنک دے ٹکڑے توں کچھ [[برقیہ|الیکٹرون]] خارج ہو کے ہويا وچ چلے جاندے نيں۔<br />
[[البرٹ آئنسٹائن|آئن اسٹائن]] نے1905 وچ [[روشنی]] نوں ذرات ([[نوریہفوٹون|photonنوریہ (فوٹون)]]) قرار دیندے ہوئے اس عمل دی کامیاب سائنسی وضاحت کيتی تے1921 وچ [[فزکس]] دا [[نوبل انعام]] حاصل کیتا۔ روشنی دی ذراتی نوعیت دا سب توں پہلے تذکرہ [[میکس پلانک]] نے 1900ء وچ کیتا سی ۔
