"<span lang="ur">ترُݨا دل</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
"'''ترُنا دل''' نواب کپور سنگھ ولوں سکھاں دی فوجی طاقت نوں مضبوط روپ دین لئی سن 1734ء وچ دو م..." نال صفہ بنایا گیا۔ |
No edit summary |
||
لیک ۱ –
'''ترُنا دل''' [[نواب کپور سنگھ]] ولوں سکھاں دی فوجی طاقت نوں مضبوط روپ دین لئی سن 1734ء وچ دو مکھ دلاں وچ ونڈ دتا گیا، جویں [[بڈھا دل]] اتے ترُݨا دل۔ پہلے دل وچ 40 ورھیاں توں اپر عمر والے سنگھ شامل سن جد کہ ترُݨا دل وچ 40 توں ہیٹھلی عمر دے جنگجو رکھے گئے سن۔ ایہناں دا کم ویریاں نال لوہا لینا ، پنتھ نوں چڑھدی کلا وچ رکھنا اتے اپنی ہوند لئی جدوجہد کرنا سی۔<ref>لکھاری : ڈاکٹر۔ رتن سنگھ جگی، سروت : سکھ پنتھ وشوکوش، گر رتن پبلیشرز، پٹیالہ</ref>
[[ترنا دل]] دے اگوں پنج جتھے بنائے گئے، جویں :-
*جتھا شہیداں دا، جس وچ دیپ سنگھ، نتھا سنگھ، گربخش سنگھ آدی مکھی سن۔
*جتھا امرتسریاں دا، جس وچ کرم سنگھ ، دھرم سنگھ آدی سردار سن۔
*جتھا ڈلیوالیاں دا، جس وچ دسوندھا سنگھ ، پھتے سنگھ، کرم سنگھ، گردیال سنگھ آدی جتھیدار سن۔
*جتھا بابے کاہن سنگھ دا (گرو انشی جتھا)، جس وچ میری سنگھ ، ہری سنگھ ، باگھ سنگھ، آدی مکھی سن۔
* جتھا مزہبیاں دا، جس وچ بیر سنگھ، جیون سنگھ، مدن سنگھ، امر سنگھ آدی مکھی سن۔
ایہناں جتھیاں دا کم ویریاں نال لوہا لینا ، پنتھ نوں چڑھدی کلا وچ رکھنا آدی سی۔ ہر اک جتھے وچ 13 سو توں لے کے دو ہزار ہتھیاربند سنگھ ہندے سن۔
سن 1735ء وچ [[لاہور]] دے صوبےدار [[زکریا خان]] نے سکھاں نال تعلقات توڑ لئے اتے ایہناں اتے پھر ظلم کرنا شروع کر دتا۔ وقت دی نزاکت نوں ویکھدیاں ایہناں دوہاں دلاں دے سوربیر جنگلاں ، پہاڑاں جاں ریگستاناں ول کھلر گئے۔ ترنا دل دے جتھے ادھکتر کہلور، ہنڈور اتے سرمور ناں دیاں پہاڑیاں وچ ٹھدل سن۔ سن 1739ء وچ جدوں [[نادرشاہ]] [[دلی]] اتے [[پنجاب]] نوں لٹ-پٹ کے اتے اتھوں دیاں سینکڑے ہندو لڑکیاں نوں نال لے کے اپنے دیس پرط رہا سی، تاں [[ترنا دل]] دے سورمیاں نے اکھنور تک اس دا پچھا کیتا اتے لڑکیاں نوں چھڑوا کے ماپیاں پاس پہنچایا۔ اس نال ہر پاسے ایہناں دا جس پسر گیا۔ سن 1746ء وچ دوہاں دلاں نے [[چھوٹا گھلوگھارا|چھوٹے گھلوگھارے]] وچ ستّ-اٹھ ہزار سکھ فوجیاں دی قربانی دتی۔
ادھر ادھر کھنڈن نال ایہناں دے مکھ جتھیاں دے کئی چھوٹے چھوٹے جتھے بندے گئے۔ [[احمد شاہ درانی]] دے سن 1748ء وچ ہوئے پہلے حملے ویلے ایہناں جتھیاں دی گنتی 65 تک پہنچ گئی۔ 29 مارچ 1748ء نوں وساکھی والے دن سارے جتھے [[امرتسر]] اکٹھے ہوئے اتے [[سربت خالصہ|سربتّ خالصے]] دے گرمتے نال اک سمچی وڈی جتھیبندی دا قیام کیتا گئیا جس دا ناں ‘[[دل خالصہ]]’ رکھیا گیا۔ اس دی سرداری س۔ [[جسا سنگھ آہلووالیا]] نوں سونپی گئی۔ اس دل دے قیام نال چھوٹے چھوٹے سارے جتھے 11 ٹولیاں وچ ونڈ دتے گئے۔ ایہناں ٹولیاں نوں [[مسلاں]] کیہا جان لگیا۔ ایہناں مسلاں وچوں چھ دا تعلق [[بڈھا دل]] نال سی۔ ایہناں دے ناں اس پرکار ہن—
* [[جسا سنگھ اہلوالیہ|س۔ جسا سنگھ]] ماتحت [[آہلووالیا مثل]] ،
* [[نواب کپور سنگھ]] ماتحت [[سنگھپوریا مثل]] ([[فاضلپوریا مثل]]) ،
* س۔ کروڑا سنگھ ماتحت [[کروڑسنگھیا مسل|کروڑسنگھیا مثل]] (کروڑیا مثل) ،
* س۔ دسوندھا سنگھ ماتحت [[نشانوالیہ مثل|نشانوالیا مثل]]،
* [[بابا دیپ سنگھ]] ماتحت [[شہیداں مثل|شہیداں والی مثل]] اتے
* س۔ گلاب سنگھ ماتحت [[ڈلیوالیا مثل]]۔
باقی دیاں پنج مسلاں دا تعلق [[ترنا دل]] نال سی اتے اوہناں دے ناں اس پرکار ہن—
* س۔ [[چڑھت سنگھ]] ماتحت [[سکرچکیا مثل]] ،
*س۔ ہری سنگھ ماتحت [[بھنگی مثل|بھنگیاں دی مثل]] ،
* س۔ جےَ سنگھ ماتحت کنھیا مثل ،
* س۔ ہیرا سنگھ ماتحت نکیئیاں دی مثل ، اتے
*س۔ [[جسا سنگھ رامگڑھیا]] ماتحت [[رامگڑھیا مثل|رامگڑھیاں دی مثل]]۔
5 فروری 1762ء نوں [[احمد شاہ درانی]] نال لڑدے ہویاں دوہاں دلاں دے ملویں لگبھگ 20 ہزار فوجی [[وڈا گھلوگھارا|وڈے گھلوگھارے]] وچ مارے گئے۔ پر دو سالاں دے اندر اندر ایہناں نے جنوری 1764ء وچ سرہند نوں جت لیا۔ سرہند صوبے نوں جتن توں بعد ہر اک مثل نے اپنے اپنے علاقے جت کے ریاستاں قایم کرنیاں شروع کر دتیاں، پر ایہناں وچوں ترنا دل والیاں مسلاں وچوں بوہتیاں دی نگاہ شمالی دواباں ول رہی اتے ایہہ ادھر نوں پسردے گئے۔ اپنیاں اپنیاں ریاستاں قایم کر لین نال مسلداراں دی آپسی خاربازی اتے ویر ودھن لگ گیا۔ فلسروپ ایہناں دی آپس وچ اکثر لڑائی ہندی رہندی۔ آزاد طور تے [[مسلاں]] دی قیام نال بڈھا دل اتے ترنا دل دی نانواں دی اہمیت گھٹدی گئی اتے ایہناں دی ورتوں بیکار لگن لگی۔<ref>لکھاری : ڈاکٹر۔ رتن سنگھ جگی، سروت : سکھ پنتھ وشوکوش، گر رتن پبلیشرز، پٹیالہ</ref>
==ہورویکھو==
Line ۱۲ ⟶ ۴۰:
[[Category:سکھ]]
[[Category:سکھ مثلاں]]
[[Category:پنجاب]]
[[Category:پنجاب دی تریخ]]
[[گٹھ:سکھ اتہاس]]
[[Category:سکھ]]
| |||