"<span lang="ur">بندہ سنگھ بیراگی</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

| known_for = [[مغلیہ سلطنت]] دے خلاف بغاوت، <br/>[[زمینداری نظام]] دا خاتمہ، [[وزیر خان (سرہند)]] دا قتل تے پنجاب وچ خالصہ حکومتحنوں مت دا قیام۔<ref>{{cite book|last=Sagoo|first=Harbans|title=Banda Singh Bahadur and Sikh Sovereignty|year=2001|publisher=Deep & Deep Publications|url=https://archive.org/stream/BandaSinghBahadurAndSikhSovereignty/BandaSinghBahadurAndSikhSovereignty_djvu.txt}}</ref>

'''بندہ سنگھ بہادر''' (27 اکتوبر 1670 –9 جون 1716) سکھاں دی فوج دا سپہ سالار سی۔ اس دے بچپن دا ناں '''لچھمن دیوَ''' سی پراُتے اوہ '''لچھمن داس''' اتے '''مادھو داس''' دے ناواں نال وی جانیا جاندا سی<ref name=eos>{{cite web |url=http://www.learnpunjabi.org/eos/BANDA%20SINGH%20BAHADUR%20%281670-1716%29.html |last=Ganda Singh |title=Banda Singh Bahadur |website=Encyclopaedia of Sikhism |publisher=Punjabi University Patiala |accessdate=27 January 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/51460/Banda-Singh-Bahadur |title=Banda Singh Bahadur |publisher=Encyclopedia Britannica |accessdate=15 May 2013}}</ref>। اسنے پندراں سال دی عمر وچّ بیراگی بنن لئی گھر چھڈّ دتا تاں اسنوں '''مادھو داس''' دے ناں نال جانیا جان لگیا۔ اسنے [[گوداوریگودتے ی دریا]] دے کنارے اپنا آشرم بنایا۔ اتھے ہی اس دی ملاقات ستمبر 1708ء وچّ [[گرو گوبند سنگھ ]] نال ہوئی اتے اوہ اوہناں دا شاگرد بن گیا۔ گورو جی نے ہی اسنوں بندہ سنگھ بہادر دا ناں دتا اتے [[پنجاب]] وچّ مغلاں خلاف سکھاں دی اگوائی کرن لئی بھیجیا۔

3 ستمبر 1708ء کونوں ناندیڑ میںوچ سکھوں کےسکھاں دے دسویں گرو گوبند سنگھ اس آشرم میںوچ آئے اورتے بندہ سنگھ کونوں سکھ مت قبول کرنے کیدی دعوت دیدتی جسےجسنوں اس نے قبول کیا۔کیتا ۔ سکھ مت میںوچ داخل ہونے کےدے بعد گرو گوبند سنگھ نے اس کادا نام بندہ سنگھ بہادر رکھا۔ پنجاب میںوچ سکھوں پرسکھاں اُتے تشدد اورتے گرو گوبند سنگھ کےدے سات اورست تے نو برس کےدے بچوں کےدے قتل نے بندہ سنگھ کونوں بہت متاثر کیادی اورا تے [[گرو گوبند سنگھ]] دے کے حکم سےنال وہ [[پنجاب]] آیا اورتے سکھوں کےدے تعاون سےنال مغل حکامحکا م دے کے خلاف اٹھ کھڑا ہوا۔ مئی 1710ء میںوچ اس نے سرہند فتح کیادی ا تے اور [[دریائے ستلج]] کےدے جنوب میںوچ سکھوں کیدی خالصہ حکومت کیدی بنیاد رکھی۔ اس نے خالصہ کےدے نام سےنال حکومت بھیوی کیکیتی تے اور گرو گوبند سنگھ کےدے نام کےدے سکے رائج کیے۔کیتے۔

بندہ سنگھ نے اپنی ریاست کےدے ایک بڑے حصے پراُتے دوبارہ قبضہ کر لیا اورتے اسے شمال مشرق اورتے پہاڑی علاقوں [[لاہور]] اورتے [[امرتسر]] تک وسعت دی۔دتی۔ سنہ 1715ء کےدے ابتدا میںوچ مغل شہنشاہ [[فرخ سیر]] کیدی شاہی فوج نے عبد الصمد خان کیدی قیادت میںوچ [[گورداسپور]] ضلع کےدے دھاریوال علاقے کےدے قریب واقع گروداس ننگل قلعہ میںوچ بندہ سنگھ کونوں کئی مہینوںمہینیاں تک محصور رکھا۔رکھیا۔ سامان رسد اورتے اشیائے خور و نوش ختم ہو جانے کےدے بعد اس نے 7 دسمبر کونوں ہتھیار ڈال دئے۔دتے۔ فروری 1716ء کونوں 794 سکھوںسکھاں کےدے ساتھ وہنال اوہ [[دہلی]] لایا گیا جہاںجتھے 5 مارچ سےتوں 13 مارچ تک ایکاک دن میںوچ 100 سکھوںسکھاں نوں کو پھانسی دیدتی گئی۔ 16 جون کونوں شہنشاہ فرخ سیر کےدے حکم سےنال بندہ سنگھ کونوں موت کےدے گھاٹ اتار دیادتا گیا۔

مغلوںمغلاں دے کے ہاتھوںہتھوں گرفتار ہونے سےتوں قبل بندہ سنگھ نے انتہائی قدیم [[زمینداری نظام]] کادا خاتمہ کر کے کسانوں کوکساناں نوں بڑے بڑے جاگیرداروںجاگیرداراں تے اور زمینداروں کیدی غلامی سےتوں آزاد کر دیادتا تھا۔سی۔ اپنی ریاست میںوچ مسلمانوں کومسلماناں نوں مکمل مذہبی آزادی عطا کیکیتی تھی۔ سی۔ اس کیدی فوج میںوچ پانچپنچ ہزار مسلمان بھیوی تھے۔سن۔ بندہ سنگھ نے پوری ریاست میںوچ یہ ایہ اعلان کر دیادتا تھاسی کہ مسلمانوںمسلماناں کونوں کسی بھیکسے وی قسم کادا نقصان نہیں پہنچایا جائے گا نیزتے سکھ فوج میںوچ موجود مسلمان اپنی عبادتوںعبادتاں دی کی بجاآوری میںوچ مکمل آزاد ہونگے۔

{{Quote box|width=246px|bgcolor=#ACE1AF|align=left|quote=“محمد امین خان اس نوں پچھیا کہ تینوں کس کر کے اس جنگ واسطے مجبور ہونا پیا تاں بندہ سنگھ نے جواب دتا: جد (ربّ توں) بے مکھتا تے پاپ حدوں ودھ جاندے ہن تاں سچا ربّ ایہناں پاپاں دا پھلّ بھگتان واسطے میرے ورگا بندہ مقرر کر دیندا ہے تاں جو اس جماعت دے کماں دی سزا دین دا کارندا رن بنے۔ جدوں اوہ دنیا نوں اجاڑنا چاہندا ہے تاں اوہ دیس نوں ظالماں دے پنجے وچ دے دیندا ہے۔”|salign=right|source=—'''[[خافی خان]]، [[منتخب الباب]]، صفحہ 765-67'''}}

{{Quote box|width=246px|bgcolor=#ACE1AF|align=left|quote=“بکشید! ما از کشتن کےدے می ترسیم؟ و اگر می ترسیدیم؛ چرا با شما ایا قدر جنگہا می کردیم! و ما مہز ب-سببّ گرسنگی و فکدانِ آزوکاآزودا ب-دستِ شما افتادیم! و الاّ حقیقت بہادری-ماادری زیادا از آنچہ دید عاید، معلوم شما می شد! (مارو نشنگ! اسیں کوئی مرنوں ڈردے آں؟ جے ڈردے ہندے تاں تہاڈے نال اینی گھور جنگ کیوں کردے؟ اسیں تاں بھکھ تے خوراک دی تھڑ کارن تہاڈے قابو آ گئے ہاں۔ نہیں تاں ساڈی بہادری دی حقیقت جو تسی ویکھی ہے، ایدوں ودھ تہانوں معلوم ہو جاندی۔”|salign=right|source=—'''[[محمد حارثی عبرت نامہ]]'''}}

[[گرداس ننگل]] وچ دسمبر 1715 وچ گفتار کیتےدی تے بندہ سنگھ اتے اس دے ساتھی اتے مگروں گفتارگرفتار کیتےدی تے سکھ قیدی 27 فروری، 1716 دے دن دلی دے باہروار پنڈ اگرآباد کول پجے۔ 29 فروری، 1716 نوں ایہناں قیدیاں دا [[دلی]] وچ جلوس کڈھیا گیا۔ جلوس دے سبھّ توں اگے اک بینڈ-واجا جا رہا سی۔ ایہہ جلوس دلی نیڑلے پنڈ اگراباد توں شروع ہو کے،دے ، 10 کلومیٹر دور، [[لال قلعہ]] تک لجایا گیا۔ اس بینڈ دے پچھے دو ہزار سکھاں دے سر، جنہاں 'چ توڑی بھر کےدے بانساں 'تے لٹکایالٹدا یا ہویا سی، جا رہے سن۔ ایہناں دے سراں دے وال کھلے رکھے ہوئے سن تاں جو لوک پچھان سکن کہ ایہہ سکھاں دے ہی سر ہن۔ ایہناں دی گنتی ودھاؤن واسطے کجھ عورتاں دے سر وڈھّ کےدے وی شامل کر دتے گئے سن، جو لمے والاں کارندا رن سکھ ہی جاپدیاں سن۔ اس مگروں اک ہاتھی سی، جس 'تے رکھے ہوئے پنجرے وچ بندہ سنگھ سی۔ بندہ سنگھ دا مذاق اڈاؤن واسطے اس نوں اک لاڑے وانگ سنہری زری والی لال پگّ، انار دے فلاںپھلاں دے رنگ دا شاہی چوغا پایا ہویا سی۔ اس دے سر 'تے اک لکڑی دا کھوکھا تنّ-چارن کلو مٹی نال بھر کےدے رکھیا ہویا سی، جس دے بھار نال اوہ گردن جھکائی ٹیڈھا بیٹھا سی۔ بندہ سنگھ بھاویں پنجرے وچ بند سی، پراُتے پھر وی اس پچھے ننگی تلوار ہتھ وچ پھڑ کےدے اک سپاہی کھڑا کیتادی تا ہویا سی کیونکہ مغل ڈردے سی کہ کِتے بندہ جادو نال اڈّ ہی نہ جاوے۔ بندہ سنگھ والے ہاتھی دے پچھے 740 قیدی سن۔ ایہناں دے مونہاں 'تے کالکھدا لکھ ملی ہوئی سی۔ اوہناں دا اک-اک ہتھ گردن دے پچھے کر کےدے شکنجے وچ کسّ کےدے بنھا ہویا سی۔ اوہناں دے سراں 'تے کاغذاںدا غذاں دیاں کھوکھا-ٹوپیاں رکھیاں ہوئیاں سن تے اوہناں دے جسماں 'تے بھیڈاں دی کھلّ لوھیٹی ہوئی سی۔ اوہناں دا ایہہ روپ اوہناں دا مذاق اڈاؤن اتے اوہناں دی بے عزتی کرن واسطے بنایا گیا سی۔ اوہناں نوں دو-دو کر کے کاٹھیاں توں سکھنے اوٹھاں 'تے لدیا ہویا سی۔ اس جلوس پچھے [[محمد امین خان]]، اس دا پتر [[قمر الدین خان]] اتے [[زکریا خان]] پتر [[عبدالصمد خان]] جو مگروں [[لاہور]] دا صوبیدار بنیا، جیتوآں وانگ آکڑ-آکڑ کےدے چل رہے سن۔

ایہہ جلوس [[لاہوری گیٹ]] دے رستیوں دلی شہر وچ داخل ہویا۔ اس جلوس نوں ویکھن واسطے [[دلی]] دی ساریسارے لوک سڑکاں 'تے آئیآئے ہوئیہوئے سی۔ شہر وچ کوئی وی شخص ایسا نہیں سی رہا، جس نے ایہہ نظارہ نہ ویکھیا ہووے۔ لکھاں لوکاں دیاں بھیڑاں کارن اینی گھٹن سی کہ اس موقعے 'تے ساہ لینا وی مشکل ہویا پیا سی۔ لوک سکھاں نوں مذاق 'چ اوہناں ول ویکھ کےدے کوجھیاں سینتاں کر رہے سن۔ جدوں بندہ سنگھ نوں بادشاہ [[فرخ سیر]] کول پیش کیتا گیا سی تاں بادشاہ نے بندہ سنگھ نوں پچھیا، ''توں اپنے واسطے کیہو جہی موت چنین گا؟ اس 'تے بندہ سنگھ نے اک دم کیہا، جہو جہی بادشاہ اپنی موت چاہویں گا۔''۔

[[گٹھ:وکیپیڈیاودی پیڈیا ایشیائی مہینہ 2016]]