"<span lang="ur">غلام رسول عالمپوری</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

▲پنجابی کویتا دے اتہاس وچ غلام رسول ناں دے تنّ کوی ہو گزرے ہن، جنہاں وچوں 2 انیویں صدی دے سن۔ اسے لئی ایہناں دے کئی تتھک ویروے اک-دوجے وچ کھلت-ملط ہو گئے ہن۔ سبھ توں پہلاں غلام رسول اٹھارھویں (1721-1783 ای:) دا ہے، جو کوٹ بھوانی داس ضلع گجرانوالے دا وسنیک سی۔ اس دے پتا دا ناں رحیم بخش سی۔ غلام رسول دا پہلا ناں عبداللہ سی۔ اس نے مکے دا حج وی کیتا اتے مدینے وی گیا۔ حج توں واپس آ کے کئی تھائیں گھمن-پھرنن اپرنت قلعہ میہاں سنگھ آ کے وس گیا۔ اسے لئی کئی ساہت اتہاساں وچ اس نوں قلعہ میہاں سنگھ دا وسنیک وی لکھیا گیا ہے۔

▲دوجا غلام رسول امرتسر دا رہن والا سی، جس دا کارجکال 1842-1903 ای: دا ہے۔ طبیعت فقیراں والی سی۔ پہلاں گرہستھی سی، مگروں سبھ کجھ چھڈ-چھڈائ کے درویش ہو گیا۔ اس دا اک قصہ مالی بلبل بہت مشہور ہویا اتے اس دے کئی سنسکرن چھپے۔ اس کوی دے بارانماہ اتے شیہرپھی لکھے ہون دی سوچنا وی ہے۔

▲چرچادھین تیجا غلام رسول جاں مولوی غلام رسول آلمپری، پنڈ عالمپور کوٹلہ، تحصیل دسوہا، ضلع ہشیارپور سی، جس نوں پنڈ دی مناسبت نال مولوی غلام رسول آلمپری وی کہہ لیا گیا ہے۔ ایہہ جات دا گجر اتے ماں-پیو دا اکلوتا پتر سی۔ پتا دا ناں مراد بخش اتے ماتا دا ناں رحمت بیبی سی۔ اس دا بچپن دا ناں نتھو سی۔ جویں کہ گجراں دا دھندا ہے، کجھ سماں ڈنگر چارے پر علم دی تانگھ پہلاں عالمپور وکھے مولوی حامد اتے پھر نیڑے دے پنڈ غازیاں جاں گلجیاں دے مولوی عثمان کول لے گئی، جنہاں کولوں غلام رسول نے عربی-فارسی پڑھی۔ کجھ چر عالمپور کوٹلہ دے نیڑلے پنڈ میرپر وچ سکول ماسٹری وی کیتی پر 1883 ای: وچ نوکری توں استعفٰی دے کے عالمپور کوٹلہ ہی رہن لگّ پیا۔ اس نے دو ویاہ کروائے، جنہاں 'چوں دو لڑکیاں پیدا ہوئیاں۔ 45 سال دی عمر وچ اس دا دہانت ہویا اتے عالمپور وکھے ہی دفنایا گیا۔ اتھے ہی اس دا مزار ہے، جتھے دیش ونڈ توں پہلاں 15, 16 اتے 17 ہاڑھ نوں عرص منایا جاندا سی۔ غلام رسول دے ونشج اج وی پاکستان وچ وسدے ہن۔ اس دا کل کارجکال 1849-7 مارچ 1892 ای: تکّ دا منیا جاندا ہے۔

▲مولوی غلام رسول دا سبھاء شرعی مومناں ورگا سی۔ دھارمک پچھوکڑ نے کویتا دی جاگ لا دتی اتے 15-16 ورھیاں دی عمر توں کاوَ رچنا کرنی شروع کر دتی۔ غلام رسول ناں دے اپر اج جہڑیاں رچناواں ملدیاں ہن، اوہ ہن مصلیٰ-اے-توحید چٹھی غلام رسول، چٹھی ہیرے شاہ، شیہرپھیاں، شیہرپھی حلیہ شریف، شیہرپھی سسی پنوں، شیہرپھی چوپٹناما، پندھ نامہ، گجرناما، قصہ روپن، اہسنل کسس (یوسف زلیکھا دا قصہ) اتے داستان امیر حمزہ (تنّ بھاگ) آدی۔ ایہناں ساریاں وچوں اخیرلیاں دوویں رچناواں بہت مشہور ہوئیاں اتے ایہناں دے کرترتو بارے وی کوئی شنکا نہیں کہ ایہہ مولوی غلام رسول آلمپری دیاں ہی ہن۔ کجھ کھوجکاراں نے ایہناں دوواں قصیاں نوں مہانکاوِ دا درجہ وی دتا ہے۔

▲اسنل کسس وچ یوسف جلیکھاں دے عشقَ دی کہانی ہے۔ ایہہ عبرانی اصلے دا قصہ ہے، جس دا ذکر توریت وچ وی آیا ہے اتے قرآن شریف وچ وی۔ قرآن شریف وچلی کتھا دا کیندری نقطہ سداچار اتے نیتکتا ہے۔

▲یوسف ستوادی پرش دا آدرشک روپ ہے۔ جیون دا لکش شاید ایہی سی پر صوفیاں وچ آن کے اس دا کیندر کجھ بدل گیا۔ صوفیاں لئی کھچّ یوسف دا درڑھ آچرن نہیں، سگوں عشقَ دی پربلتا ہے۔ سداچار اتے نیتکتا سنمانجنک ہن پر عشقَ وچ درڑہتا ایہناں نالوں وی وڈی ہے۔ عشقَ اوہ جذبہ ہے، جو سبھناں اپر حاوی ہے۔ صوفی قصہ کاراں دی قلم توں لکھے گئے قصیاں وچ اسے لئی کجھ تبدیلی آ گئی ہے، کیونکہ ایہہ منّ لیا گیا کہ آتمک وکاس دی راہ کرڑی سادھنا (زہد) ہی نہیں، عشقَ دا وی ہو سکدا ہے۔ ایہہ اس طرحاں دے کٹڑپنتھی اسلام اپر صوفیاں والی سہنشیلتا، ادارتا اتے وشال درشٹی دی فتح سی۔

▲مسلماناں وچ ایہہ قصہ اس لئی بہت حرمن پیارا ہویا، کیونکہ اوہناں دا وشواس ہے کہ ربّ تعالیٰ نے صورتِ یوسف وچ نازل ہوئی وحی دوارا حضرت محمد نوں بھوکھ وچ واپرن والیاں گھٹناواں دی سوچنا دے دتی سی۔ اوہ یوسف اتے حضرت محمد صاحب دے جیون وچ بہت ساریاں سمانتاواں وی ویکھدے ہن۔ اس لئی اوہ اس قصے دے پڑھن-لکھنن اتے سنن نوں بہت سواب (مہاتم جاں پھل) دا کم مندے ہن۔ مولوی غلام رسول آلمپری نے اپنے قصے نوں قرآن شریف وچ آئی صورتِ یوسف انوسار نبھاؤن دی کوشش کیتی ہے۔ سارا قصہ اسلامی سکھیاواں اتے حمد تے نعت توں بعد یوسف دی پیدائش، اس دے سپنا ویکھن، بھائیاں ولوں ایرکھا کارن کھوہ وچ سٹن اتے ستّ ورھے دی زلیکھاں نوں سپنے وچ ویکھ کے موہت ہون نال ہندا ہے۔ انج غلام رسول صوفیاں دے ازلی عشقَ والے سدھانت دی پیروئی کردا پرتیت ہندا ہے۔ پھر بھال شروع ہندی ہے اتے زلیکھاں دا مجازی عشقَ حقیقی وچ بدل جاندا ہے تے اوہ اپنے محبوب نوں حاصل کر لیندی ہے۔ انج قصے دی وشیشتا رمانس اتے دھرم دا مشرن ہے، اس لئی ایہہ مسلماناں لئی مذہبی عقیدت والا ہے۔

▲داستان امیر حمزہ، مولوی غلام رسول دی دوجی مہتوپورن رچنا ہے، جس وچ لوک بھاونا اتے دھارمک بھاونا دوواں دا مشرن ہے۔ لوک بھاونا اس کرکے کیونکہ قصے وچ بہتا بل امیر حمزہ دے جنگاں-یدھاں دا ہے۔ دھارمک بھاونا اس کرکے، کیونکہ اس قصے دا مکھ پاتر جاں نائک امیر حمزہ اسلام دھرم دے بانی حضرت محمد صاحب دے چاچا سن۔ سنّ 625 ای: وچ ہوئی اہد دی جنگ وچ اس نے قریش قبیلے دے آگوُ عثمان نوں قتل کر دتا سی، بھاویں امیر حمزہ آپ وی چھیتی ہی ماریا گیا۔ اس دے مارے جان 'تے حضرت محمد نے اس نوں خدا دا شیر کہہ کے وڈیائیا سی۔ مولوی غلام رسول آلمپری دی چرچادھین رچنا اینی مقبول ہوئی کہ سنّ 1962 ای: تکّ اس دے 20 سنسکرن چھپ چکے سن، کیونکہ اس لڑی وچ لکھے گئے قصیاں وچوں سبھ توں ودھ ہنگارا اسے نوں ملیا سی۔ پھردوسی، رومی اتے جامی آدی فارسی صوفی کویاں اتے حافظ برخوردار، مولوی عبدل حکیم بہاولپوری آدی پنجابی کویاں دے پربھاو ہیٹھ آلمپری نے اس وچ تصوف دیاں گلاں وی کیتیاں نے۔ داستان امیر حمزہ پنجابی وچ، وشیش کرکے، مگروں وی لکھی جاندی رہی پر غلام رسول آلمپری تکّ کوئی نہ پہنچ سکیا۔ اسے لئی محمد صدیق لکھدا ہے:

▲آلمپری غلام رسول،