جلائر قبیلے ایل خانیاں دی ای اک ٹہنی سی تے ایہہ نسلا [[منگول|منگول]] سن ۔ جدوں [[ایل خانی سلطنت]] دا [[سلطان]] [[ابو سعید|ابو سعید]] مریا تے مقامی سرداراں دے ہتھ مرکز چ حکومت آ گئی ، اوہ جسنوں چاہندے تخت تے بیٹھا دیندے تے جس نوں چاہندے تخت توں لاہ دیندے ۔ اینہاں چوں جلائر سردار [[شیخ حسن بزرگ|شیخ حسن بزرگ]] نے بہت زیادہ اثر تے رسوخ بنا لئیا تے اوہ [[ایل خانی|ایل خانی]] حکمراناں نوں کٹھ پتلیاں وانگوں نچاندا سی ۔ جدوں آخری ایل خانی [[راجہ]] مر گئیا تے حسن بزرگ (1339ء-1356ء) نے [[عراق|عراق]] تے قبضہ کر لئیا تے [[بغداد|بغداد]] نوں [[راجگھر]] بنا کے اپنی حکومت بنا لئی ۔
حسن بزرگ دے بعد اسدا پتر [[اویس خان]] (1356ء-1374ء) تخت تے بیٹھا ۔ اس نے ترکماناں کولوں جنہاں نے [[آذربائیجان|آذربائیجان]] تے چڑھدے [[اناطولیہ]] تے مل ماریئا ہوئیا سی ، [[تبریز]] تے [[آذربائیجان]] کھو لئے تے [[موصل|موصل]] تے [[دیاربکر]] تے وی مل مار لئی ۔
اویس خان دے جانشین حسین (1374ء-1382ء) دی سیاہ میشی([[قرہ قویونلو]]) ترکماناں تے [[آل مظفر]] نال لڑائیاں رہیاں ۔ ترکماناں نال تے اسدی صلح ہوگئی ، پر [[آل مظفر|آل مظفر]] دے حکمران [[شاہ شجاع|شاہ شجاع]] نے اسنوں [[آذربائیجان]] تے [[عراق|عراق]] دے وڈے حصے توں کجھ چر لئی بے دخل کر دتا ۔
حسین دے بعد اس دی حکومت اسدے دو پتراں چ اینج ونڈی گئی کہ [[عراق]] تے [[آذربائیجان]] [[سلطان احمد|سلطان احمد]] (1382ء-1410ء) نوں تے [[کردستان|کردستان]] بایزید نوں ملیئا ۔ سلطان احمد نوں سکون نال حکومت کرن دا موقع نئیں ملیئا ۔ [[امیر تیمور|امیر تیمور]] دے مل مارن دا سلسلہ [[آذربائیجان]] تیکر پہنچ چکیا سی تے اسنے 1393ء چ [[بغداد|بغداد]] تے [[عراق]] تے وی مل مار لئی ، سلطان احمد نس کے [[مصر]] چلا گئیا ۔ اس دے بعد ایہہ ہون لگا کہ جدوں تیمور [[بغداد]] توں چلا جاندا تے سلطان احمد مصری حکومت دی مدد نال بغداد دی حکومت واپس لئے لیندا تے تے جدوں تیمور ایدھر دا رخ کردا تے فیر نس کے [[مصر|مصر]] چلا جاندا ۔ آخر چ اوہ [[بغداد]] تے مل مارن چ کامیاب ہوگئیا سی پر [[آذربائیجان]] تے مل مارن دی کوشش چ [[قرہ قویونلو|قرہ قویونلو]] حکمران [[قرہ یوسف|قرہ یوسف]] دے ہتھوں شکست کھا کے ماریئا گئیا ۔ اسدے بعد اسدا بھتریجا شاہ ولد بغداد دے تخت تے بیٹھا پر اگلے ای سال قرہ قویونلو ترکماناں نے بغداد تے مل مار کے جلائر ٹبر دا خاتمہ کردتا ۔ جلائر دی ٹہنی اس دے بعد وی 829ھ تک [[بصرہ|بصرہ]] ، [[واسط|واسط]] تے [[شستر|شستر]] دے علاقے تے حکومت کردی رہی ، پر اوہ [[تیموری سلطنت|تیموری سلطنت]] دی باجگزار سی ، بلآخر اس حکومت دا وی [[قرہ قویونلو]] نے خاتمہ کر دتا ۔
جلائر دا دور تعمیر تے ترقی دے کماں دے لحاظ نال کوئی اہمیت نئیں رکھدا ۔ فارسی دے مشہور قصیدہ گو شاعر [[ساوجی|ساوجی]] (مریا 1378ء) تے [[عرب|عرب]] مورخ [[ابن عرب شاہ|ابن عرب شاہ]] (1388ء-1450ء) دا جلائر دربار نال تعلق سی ۔ [[ابن عرب شاہ]] دا "تاریخ عجائب المقدور " اس دور دی تریخ خاص کر [[امیر تیمور]] دے حالات دا بہت قیمتی ماخذ اے ۔ ایہہ کتاب [[عربی|عربی]] چ اے تے اس چ تیمور دیاں برائیاں کیتیاں گئیاں نیں ۔ [[امیر تیمور]] [[بغداد]] فتح کرن دے بعد ابن عرب شاہ نوں [[سمرقند|سمرقند]] لے گئیا سی ۔ [[احمد جلائر|احمد جلائر]] نے [[فارسی|فارسی]] شاعر [[حافظ شیرازی|حافظ شیرازی]] دی سرپرستی وی کیتی ۔
