"<span lang="ur">بلھے شاہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

<big>'''بلھے شاہ'''( 1680 -1758) اک مشہور صوفی سنت اتے [[پنجابی]] دے وڈے [[شاعر]] سن۔ پنجابی صوفی شاعری دے چار میناراں - [[بابا فرید]]، [[شاہ حسین]]، [[سلطان باہو]] اتے بلھے شاہ- وچّ گنیا جاندا ااے۔<ref>{{cite web | url=http://punjabitribuneonline.com/2011/11/٪E0٪A8٪B5٪E0٪A8٪B2٪E0٪A9٪80٪E0٪A8٪93-٪E0٪A8٪95٪E0٪A8٪B2٪E0٪A8٪BE٪E0٪A8٪AE-٪E0٪A8٪AC٪E0٪A9٪81٪E0٪A9٪B1٪E0٪A8٪B2٪E0٪A9٪8D٪E0٪A8٪B9٪E0٪A9٪87-٪E0٪A8٪B6٪E0٪A8٪BE٪E0٪A8٪B9-٪E0٪A8٪A6٪E0٪A9٪80-٪E0٪A8٪AC/| title=ولیؤ کلام بلہے شاہ دی بلوانتا | publisher=پنجابی ٹربیون}}</ref> اوہناں دا اصلی نام "عبداللہ شاہ" سی ۔ اوہناں دیاں لکھیاں کافیاں اج وی [[پنجاب|دونہاں پنجاباں]] ([[چڑھدا پنجاب|چڑھدے]] تے [[لہندا پنجاب|لہندے پنجاب]] وچّ بڑے شوق نال گائیاں تے سنیاں جاندیاں نیں۔</big>

==<big>جم تے ناں</big>==

<big>بلھے شاہ دا جم [[ضلع لہور| لاہور ضلعے]] دے اک پنڈ پنڈوکی وکھے 1680 . وچّ سید سخی محمد درویش دے گھر ہویا۔ بلھے شاہ دا اصل نام عبداللہ سی اتے پچھو اسنوں سائیں بلھے شاہ، بابا بلھے شاہ جاں صرف بلھا کہہ کے سدیا جاندا اے (‘نافع-ال سالکین’ مطابق اس دا اصل نام ‘عبداللہ شاہ’ سی) اپنے اصل نام ولّ بلھے نے اپنے کلام وچّ وی کئی اشارے دتے نیں ۔ چالیسوی گنڈھ دے انت اپر ایہہ ایوں کہندا اے:-</big>

<big>ستارویں صدی دے اس مہان شاعردا جنم اج دے [[پاکستان]] دے [[پاکستانی پنجاب|پنجاب]] دے ،ضلع لاہور دے مشہورنگر [[قصور]] دے پانڈوکے ناں دے پنڈ وچّ ہویا۔ اک روایت ایہہ وی ہے کہ اس دا جنم [[ریاست بہاولپور]] دے مشہور پنڈ [[اچ|اچّ گیلانیاں]] وچّ ہویا۔ اوہ اجے چھ مہینے دا ہی سی کہ اس دے ماں-پیؤاچّ گیلانیاں توں پہلاں ملکوال تے پھر اتھے کجھ دن ٹھہر کے پانڈوکے ضلع لاہور آ گئے۔ اوہ سید پروار نال تعلق رکھدا سی۔</big>

<big>[[مولٰی بخش کشتہ]] دے کتھن مطابق بلھے شاہ دے والد سخی محمد درویش اچّ شریف گیلانیاں جیلانی([[بہاول پور]]) دے رہن والے سن۔ اک روایت مطابق بلھے شاہ دی پیدائش اچّ گیلانیاں(جیلانیاں) وچّ ہوئی۔”</big>

==<big>مکتبہ فکر</big>==

<big>حضرت بابا '''ُبلھے شاہ''' [[پنجابی]] دے اک مشہورشاعرسن. اوہناں دا تعلق '''قادریہ''' مکتبہ فکر تے '''شطاریہ'''  مکتبہ فکر نال سی. '''شاہ عنایت''' بلھے شاہ دے مرشد سن۔ بلھے شاہ نوں اپنے ٹبر وچوں اپنی بھین نال بڑا پیار سی۔</big>

== <big>جم پل</big> ==

<big>بلھے شاہ ہوریں[[  1680]]وچ اُچ شریف وچ سید سخی محمد درویش دے گھر پیدا ہوئے تے اوہناں  دا ناں عبداللہ شاہ رکھیا گیا. اوہناں دے پیو اُچ شریف چھڈ کے ملک وال[[ ضلع ساہیوال]] وچ کجھ سال رہے تے پھیر پنڈ پانڈو [[ضلع لاہور]] دی مسیت دی امامت کر لئی تے نیانیاں نوں پڑھاون لگ پئے۔ نکی عمر وچ باقی پینڈو منڈیاں وانگ ڈنگر چار دے رہے ۔ پنڈ وچ امام کمی ہندا ہے تے ظاہر ہے جو بلھے شاہ نے ایان پن وچ کمی منڈے دے طور تے لوکائی دیاں دکھاں نوں بہت کولوں ویکھیا ہووے گا۔</big>

<big>بلھے شاہ نے اپنے مرشد وچّ بہت یعقین رکھدا سی۔ اپنے کلیان دی دارو اسے نوں مندا سی۔ اوہ اپنی شعری رچنا وچّ تھاں-تھاں عنایت دا ذکر کردا اے:-</big>

<big>ہن بلھے شاہ مست فقیر بن چکا سی۔ اسنوں دنیاں جاں دنیاں دے لوکاں، ساکاں سنبندھیاں جاں اپنے بھائیچارے دے طعنے-میہنیاں دی وی کوئی چنتا نہیں سی۔ بلھا اک سید گھرانے نال سنبندھ رکھدا سی اسنے ارائیں جات دے درویش نوں اپنا گورو دھار لیا سی، جس کارن اس دے ساک انگاں وچّ چرچہ چھڑ پئی اتے جد بلھا اپنے پنڈ ماپیاں نوں ملن گیا تاں اس دیاں چاچیا ں تائیاں تے بھیناں- بھراجائیاں اس دے ادالے آ جڑیاں تے برا بھلا کہن لگیاں کہ اسنے کلّ نوں سید ہو کے لیکاں لائیاں نیں۔

<nowiki></poem></nowiki>

<nowiki></poem></nowiki>

پر بلھا اپنی منزل تے پجّ چکا سی۔ اسنوں ہن نہ شہرت دی پرواہ سی تے نہ ہی ناموشی دا فکر۔ اسنوں ہن سید ہون دا وی کوئی مان نہیں سی، اسنوں تاں ارائیں دا مرید ہون دا وڈا فخر سی۔</big>

===<big>مرشد دا وچھوڑا</big>===

<big>بلھے شاہ دے مرشد شاہ عنایت نے ناراض ہو کے بلھے نوں اپنے ڈیرے توں کڈھ دتا سی۔ ایہہ وچھوڑا بھاویں بہت لمیرا نہیں سی، پر بلھا اجیہا وچھوڑا سہار نہ سکیا، بلھا اس وچھوڑے دی کٹھالی وچّ سڑکے کندن بن گیا۔</big>

<big>ہن بلھے شاہ نوں وچھوڑے بھریاں کافیاں کہنیاں شروع کیتیاں-</big>

===<big>مرشد دا ملاپ</big>===

<big>بلھے نے زنانے کپڑے پائے ہوئے سن، پیری گھنگھرو بدھے ہوئے سن اوہ کلیجہ دھوہ لین والی لے وچّ کافی گا رہا سی-</big>

== <big>بلھے شاہ نال جڑی کرامت</big> ==

<big>ایس زمانے وچ اوہناں دے نال اک کرامت وی جڑی ہوئی ہے جیہدے مطابق اوہ ڈنگر چاردیاں سوں گئے تے اوہناں دا مال جیون خان دی پیلی وچ وڑ گیا۔جیوں خان الاہمہ دین آیا تے اوہنے ویکھیا جو ستے ہوئے بلھے شاہ اتے سپ چھاں کیتی پہرہ دے رہیا اے ۔ جد اوہ لوکاں نوں لے کے سپ مارن آیا تے سپ ٹبھ گیا ہویا سی۔ جد بلھے شاہ دے پیو نے کہیا جو توں جیون خان دی فصل اجاڑ دتی ہے تے بلھے شاہ آکھیا نہیں فصل تے پہلاں نالوں وی ودھ ہے۔ سب نے جا کے ویکھیا تے اوہ حیران ہوئے جو سچی مچی فصل پہلاں نالوں وی ودھیرے چنگی سی۔</big> 

<big>ایہہ کرامت ہوئی یاں نہیں پر اک پتہ ضرور لگدا ہے جو بلھے شاہ کسے نہ کسے وجہ توں سر کڈھواں منڈا سی۔ جے ایہہ نہ ہندا تے اوہ عام پینڈو منڈیاں وانگوں اوتھے ہی کسی نکے موٹے کم وچ لگ جاندا یاں کسے ہور پنڈ دی مسیت دا امام ہوجاندا تے پیو وانگوں مسیت دی سیپی کر لیندا۔</big>

== <big>مراد بیگم والا قصہ</big> ==

<big>مراد بیگم والا قصہ وی کوئی پکا پیڈھا نہیں دسدا۔ ایہہ ہے جو بلھے شاہ ہوراں دے مرن توں چار سال پہلاں اک پٹھانی مراد بیگم ([[میر منوں]] دی سوانی) 1753-1754 وچ[[ لہور]] دی صوبیدارنی بنی سی۔ ایہہ وی سچ دسدا ہے جو[[ قصور]] دے[[ پٹھان]] حاکم بڑے سوڑے دماغ دے سن تے لہور نال ویہردے وی رہندے سن۔ قصور دا حاکم حسن خان خویشگی جنگ وچ جنگی ہاتھی تے چڑھ کے وی اپنا مولوی شہباز خان نال بٹھاوندا سی ۔</big> 

<big>حسن خان خویشگی شاہ عنایت ہوراں نوں وی قصوروں کڈھ کے لاہور ول دھک چکیا سی۔ تاریخ توں ایہہ وی پتہ لگدا ہے جو بلھے شاہ ہوراں تے روک لاون لئی مولوی محی الدین قصوری نے قوالی دے خلاف فتوی دتا سی تے بلھے شاہ ہوراں نوں تنگ کیتا جاندا سی۔مولوی قصوری صاحب نے پچھتا کے فتوی واپس لے لیا سی پر بلھے شاہ دے خلاف قصور دے حاکم کوئی نہ کوئی چال چلدے رہندے سن۔</big> 

<big>ایس لئی ایہہ ہو سکدا ہے جو قصور دے حاکماں نے بلھے شاہ ہوراں نوں قصوروں مولویاں دے کہن تے کڈھ دتا ہووے تے لاہور دی صوبیدار نی مرادی بیگم نے اوہناں نوں لہور وچ یاں اپنے محل وچ رہن دتا ہووے۔ مرادی بیگم دی قصور دے پٹھاناں نال وی لڑائی سی تے لہور دے دوجے حاکم وی اوہنوں کڈھن دے جتن کردے رہندے سن ۔ ظاہر گل اے جو اوہ دھڑلے دی زنانی سی جیس کر کے اوہنوں اوس ویلے صوبیدار بنایا گیا۔اوس ویلے دے سوڑے دماغاں دے مولوی اوہدے خلاف وی تے فتوی دیندے رہندے ہوون گے ۔ ایس لئی اوہ آپ وی پھسی ہوئی ہووے گی تے بلھے شاہ ہوراں ورگے سوجھواناں دی قدر کردی ہوے گی یاں لوکاں دا دل جتن لئی وی بلھے شاہ جیہے لوک پیاریاں نوں نیڑے رکھن دے جتن کردی ہووے گی ۔ ایس لئی جے بلھے شاہ ہوریں کسے مرادی بیگم دے ڈیرے تے سر لکاون گئے ہوون گے تے اوہ لہور دی صوبیدارنی ہو سکدی اے۔مرادی بیگم نوں اک سال وچ ہی عہدے توں لاہ دتا گیا سی ۔</big> 

== <big>بلھے شاہ دا ویلہ</big> ==

<big>بلھے شاہ دے ویلے[[ پنجاب ]] وچ اتھل پتھل توں بنا کجھ ہے نہیں سی۔ ایہو جیہے ویلے جدوں چالونظام دیاں چولاں ہل گیا ں ہو ن ، ہیٹھلی اُتے ہو رہی ہووے ، بلھے شاہ ورگے سچے وچاراں دے بندے نوں زندگی دے مڈھلیاں مسئلیاں دا حل سوکھا لبھ سکدا ہی نہیں۔پنجابی دا سب توں وڈھا ادب سولہویں تے ستارھویں صدی وچ سرجیا ہی ایس لئی گیا جو اوہ اتھل پتھل دا ویلا سی۔ زندگی دا ہر پکھ نویں تفسیر منگدا سی تے بلھے شاہ تے وارث شاہ نے ایہو کرن دا جتن کیتا۔ اوہناں دی شاعری نوں چھڑے تصوف دے سچیاں وچ میچن والے اوہناں دے وچاراں دا تت مانن توں عاجز نیں۔</big>

<big>بلھے شاہ دے کلام وچ اونہاں دے ویلے دے سیاسی حلات وی اپنا رنگ وکھاندے نیں۔ [[اورنگزیب]] دے مرن مگروں[[مغل راج| مغلاں دے راج ]] تے بدیڑا ویلہ آندا وے۔ [[دلی]] سرکار ماڑی ہون مگروں ہر پاسے لڑائیاں تے چگڑے ہندے پئے نیں۔ گل اخیر کے پنجاب چ بے تفاقی پے گئی تے فساد شروع ھو گئے۔

ایس ساری گل دی خبر اوس ویلے دے جرنیل فوجی[[ نادر شاہ ]] وں وی ھو گئی۔ تے اوہدے منہ چ پانی آگیا۔ آخر کار نادر شاہ نے 1739ءچ دلّی اُتے حملہ کردِتاتے بڑا خون خرابا کیتا۔ ھجے لوکی ایس گل نوں نہ بھلے سی کہ 1761ءچ نادر شاہ دے جانشیں[[ احمد شاہ ابدالی ]] نیں پنجاب اُتے حملہ کر دِتا تے پہلے توں ودھ ظلم ثے خون خرابہ کیتا۔ احمد شاہ ابدالی دے ظلم نیں دلّی نوں اُجاڑ کے رکھ دتا۔ سارا نظام تباہ ھو گیا تے خانہ جنگی دی صورت حال پیدا ھو گئی۔</big>

<big>یس موقعے تے بلھے شاہ آکھدے نیں:</big>

'''<big>"در کھلا حشر عذاب دا برا حال ھویا پنجاب دا"</big>'''

==<big>شاعری دا مڈھ</big>==

<big>کسی سیانے دا قول اے کہ شاعر جمدیاں ای شاعر ہندا اے تے بنان نال نئ بندا اے۔ انج ای بلھے شاہ وچ شاعری دا وصف اوہناں دے جمن ویلے توں ھیگا سی۔</big>

<big>اوہناں دی حیاتی بارے لکھن والے ایہہ نہیں دسدے جو اوہناں شاعری کدوں لکھنی شروع کیتی پر اوہناں دی شاعری دا رنگ دسدا ہے جو ایہہ اوہناں شریعت دے راہ نوں ردن توں مگروں شروع کیتی ۔ ایہدے اشارے تھاں تھاں تے ملدے ہن <nowiki>''علموں بس کریں او یار'' ''اک نقطے وچ گل مکدی ہے''</nowiki> تے ہور کئی کافیاں ایس پکھ تے اوہناں کہیاں۔سگوں لگدا ہے جو اوہناں دی شاعری سچے ڈھلے (organized) مذہب دی نفی دے عمل وچوں جمی۔</big>

<big>ا وہناں ویلیاں وچ بلھے دی پدھر دے عالماں دا پنجابی وچ شاعری لکھنا تے ایس نالوں وی اوکھا سی جناں اج '''پنجاب (پاکستانی)''' وچ ہے۔ جد کھٹی وٹی[[ انگریزی]] [[ اردو ]] وچ[[ ہندی]] ہے تے پنجابی وچ کون لکھے؟ ایسے لئے عالماں فاضلاں چوں ڈھائی ٹوٹکو چھڈ کے کوئی پنجابی نہیں لکھدا۔ بلھے شاہ دے ویلے ایہہ ہور وی اوکھا ہووے گا کیوں جے اودوں تے ہر سرکار دربار دی زبان [[فارسی]] سی تے عاماں لوکاں دی زبان دے حق وچ کوئی وچار دھارا وی نہیں سی۔ ایس لئی پنجابی وچ لکھن دا متا پکاونا ظاہر کردا ہے جو اوہ لوکائی نال جڑت لوڑدے سن۔</big> 

<big>ایہہ کہیا جا سکدا ہے جو بلھے شاہ ہوراں دا پنجابی وچ لکھنا نویں وچار دھارا نوں مننا سی۔ سچے ڈھلے مذہب دے کسی آگو نے پنجابی وچ وچار نہیں سرجے جیویں صوفیاں نے کیتا۔ اک دوجے پکھ توں ویکھئے تے اوس ویلے پنجابی لکھنا سوکھا وی وی سی کیوں جو عام پنجابی خلقت پنجابی ہی پڑھدی سی۔ پر پھیر وی بلھے شاہ ورگے وڈھے عالماں دا پنجابی لکھنا چالو ویہار دے سوجھواناں توں وکھ ہوکے لوکاں نال جڑنا سی۔</big>

===<big>بلھے شاہ دے ہم ویلہ</big>===

<big>بلھے شاہ دے ہم ویلہ شاعر[[سلطان باہو]]، [[وارث شاہ]]، [[شاہ شرف]]، [[حامد شاہ]]، اتے [[علی حیدر ملتانی]] وغیرہ سن۔</big>

==<big>رچناواں</big>==

<big>بلے شاہ نے 156 کافیاں، 1 باراماہ، 40 گنڈھاں، 1 اٹھوارا، 3 [[سی حرفی|سی حرفیاں]] تے 49 دوہڑے وغیرہ لکھے ہن۔ سبھ توں ودھ پرسدھی اس دیاں کافیاں نوں ملی اے۔ آپ دی بولی ودھیرے ٹھیٹھ، سادہ اتے لوک پدھر دے نیڑے دی اے۔ بلھے دی رچنا لیئبندھّ اتے راگبندھ اے۔ اسنے رچنا وچّ الکاراں، محاوریاں، لوک-اکھاناں تے چھند-تالاں نال سنگار دے پیش کیتا اے۔ سار روپ وچّ کیہا جا سکدا اے کہ سائیں بلھے شاہ صوفی شاعری دا سخر سی۔ جسنے اچّ پائے دی شاعری اتے اتی ڈونگھے گمبھیر اتے ربی پیار دے گیت گا کے عامَ لوکاں نوں تھئیا-تھئیا کر کے نچا چھڈیا۔</big>

===<big>کافیاں</big>===

==<big>رچنا</big>==

<big>بلھے شاہ نے اپنی بہت ساری رچنا کافیاں دے روپ وچّ کیتی اے۔ بلھے شاہ دیاں کلّ ملا کے 156 کافیاں ہن۔ پر اتھے اک گلّ صاف کرنی بندی ہے وکھ-وکھ مجموعےآں وچّ ایہناں دی گنتی وکھ-وکھ لبھدی اے۔ کیونکہ بلھے شاہ دی پرسدھی کارن ایہناں رچناواں وچّ لوکاں ولوں رلا کر دتا اے۔

بلھے شاہ دیاں رچناواں اس طرحاں ہن-</big>

*<big>٭ کافیاں 156</big>

*<big>٭ اٹھوارا 1</big>

*<big>٭ بارامانہ 1</big>

*<big>٭ [[سی حرفی|سی-حرفیاں ]] 3</big>

*<big>٭ دوہڑے 49</big>

*<big>٭ گنڈھا 40</big>

===<big>کافی</big>===

<big>بلھے توں پہلاں کافی دا پریوگ پنجاب توں باہر وی ہو رہا سی۔ کافی دا مطلب ہے کہ راگنی اے۔ اس متعلق” تیجا سنگھ کافی بارے لکھدے ہن، کئی لوک کافی نوں راگنی کہندے ہن، ایہہ گلّ کافی حد تکّ سچی اے

۔ [[گرو گرنتھ]] صاحب وچّ وی جتھے ‘آسا’،سوہی، تلنگ تے مارو راگاں وچّ شبداں دا ویروا آؤندا اے، اوتھے نال شبد ‘کافی’ لکھیا اے۔ صاف اے کہ ایہناں راگاں دی راگنی اے۔ ایہہ اپنے آپ سمپورن راگ نہیں۔</big>

===<big>سی-حرفی</big>===

<big>بہت پرانا کاوَ روپ ہے۔ یہودی اسنوں “ایلفابیٹ پوئم” کہندے سن۔ سی-حرفی فارسی زبان دے نال بھارت تے پنجاب وچّ آئی۔ اس دا بھارتی روپ باون اکھری اتے پنجابی روپ پینتی جاں ‘پٹی’ ہے۔ پریم سنگھ زرگر نے اپنے سنگریہہ وچّ بلھے شاہ دیاں تنّ سی-حرفیاں دتیاں ہن۔ تیجی ادھوری ہے۔ لاہورپاکستان وچّ ‘کلیئت-اے-بلھے شاہ’ وچّ وی ایہو سی-حرفی درج کیتیاں گئیا ہن۔

بلھے دی سی-حرفی اس طرحاں شروع ہندی ہے-</big>

===<big>اٹھوارا</big>===

<big>اٹھوارا جاں ستوارا وی پنجابی لوک ساہت دا پرانا کاوَ روپ ہے۔ ایہہ ہفتے دے ستاں دہاڑیاں نوں مکھ رکھ کے رچیاں جاندا ہے۔ بلھے شاہ دا اٹھوارا چھنچھروار نال شروع ہندا ہے اتے جمعہ تے مکدا ہے۔</big>

===<big>باراماہ</big>===

<big>باراماہ’ پنجابی دا پنجابی کاوَ روپ تے گورو نانک دیوَ جی توں پہلاں موجود سی۔ عامَ خیال ہے کہ

پرسدھ فارسی کوی مسعود سعد سلطان نے سبھ توں پہلاں باراماہ فارسی وچّ رچیا۔ بلھے دا باراماہ ‘اسو مہینے توں شروع ہندا ہے۔</big>

===<big>گنڈھاں</big>===

<big>ویاہ دے شگن وجوں گنڈھاں لکھیاں جاندیاں ہن۔ ایہناں وچّ کاج رچاؤن، صاحا سودھن تے وہوٹی دے آؤن تے وہوٹی دے شہہ نال سدھاؤن بارے سنکیت کیتے جاندے ہن۔

پہلی گنڈھ اس طرحاں شروع ہندی ہے-</big>

<big>دوہڑیا وچّ بلھے دے فٹکل وچار ہن اتے کئی اک سماجک-کریتیاں، راجسی گھٹناواں اتے مذہبی پاکھنڈاں ولّ سنکیت کتے ہن۔ جوے-</big>

== <big>وفات</big> ==

<big>بلھے شاہ ہوریں [[1758]] وچ گذر گئے تے آکھیا جاندا ہے جو شہر دے مولویاں نے اوہناں دا جنازہ پڑھاون توں انکار کر دتا۔</big>

<big>بلھے شاہ دی موت بارے لیکھکاں وچّ کافی اختلاف اے ۔ لاجونتی راماکرشنا نے بلھے دا سماں 1680 توں 1758 صحیح دتا اے۔ پر ڈاکٹر. موہن سنگھ نے انتقال دا سال 1752 دتا اے جو کہ ٹھیک نہیں۔

“اسے طرحاں سندر سنگھ نرولا نے وفات دا سال غلطی نال 1743 دتا ہے۔”</big>

<big>ہجری مطابق 1680 وچّ جنم اتے 1758 وچّ موت ہوئی ایہہ ٹھیک ہے کہ کیونکہ بلھے نے کلّ 78 سال عمر بھوگی۔ “پر اچیرے منکھی آدرشاں دا دھارنی ہون کر کے اج وی بلھےشاہ اتے اس دا کلام امر اے۔”

بلھے شاہ دا مزار اجوی قصور ریلوے سٹیشن دے نیڑے چڑھدے پاسے واقع اے۔</big>

==<big>بلھے شاہ دا سنیہا</big>==

==<big>بلھیا کی جاناں میں کون</big>==

<big>نہ میں مومن وچ مسیتاں، نہ میں وچ کفر دیاں ریتاں<br />

اول آحر آپ نوں جاناں، نہ کوئی دوجہ ہور پچھانہ</big>

<big>میتھوں ہور نہ کوئی سیانا، بلہا اوہ کھڑا اے کون؟</big>

==<big>حوالے</big>==

#<big>< جیت سنگھ سیتل، بلھے شاہ دی جیون تے رچنا، پنجابی یونیورسٹی،پٹیالہ،1970 پنہ3.></big>

#<big>< [[مولٰی بخش کشتہ]]: پنجابی شاعراں دا تذکرہ، [[لاہور]]، پنہ 102></big>

#<big>< مولٰی بخش کشتہ: پنجابی شاعراں دا تذکرہ، لاہور، پنہ 102></big>

#<big>< جیت سنگھ سیتل، بلھے شاہ دی جیون تے رچنا، [[پنجابی یونیورسٹی]]،[[پٹیالہ]]،1970 پنہ18 ></big>

#<big>< جیت سنگھ سیتل، بلھے شاہ دی جیون تے رچنا، پنجابی یونیورسٹی،پٹیالہ،1970 پنہ 20.></big>

#<big>< ڈاکٹر. پریتم سینی، کلام بلھے شاہ، پبلیکیشن بیورو پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ،2007، پنہ 8.></big>

#<big>< تیجا سنگھ: نویاں سوچاں، پنجابی وچّ کافی سیفلملوک،پنہ 656></big>

#<big>< پریم سں ڈاکٹر. پریتم سینی، کلام بلھے شاہ، پبلیکیشن بیورو پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ،2007، پنہ 152></big>

#<big>< جیت سنگھ سیتل، بلھے شاہ دی جیون تے رچنا، پنجابی یونیورسٹی،پٹیالہ،1970 پنہ 44></big>

#<big>< لاجونتی رامکرشنا: پنجابی صوفی پوئٹس، چیپٹر 4، پنہ 40-71></big>

#<big>< سندر سنگھ نرولا(سمپا): سائیں بلھے شاہ،[[ امرتسر]]، 1931، پنہ 12.></big>

#<big>< دھن ونت کور: بال وشوکوش، پبلیکیشن بیورو پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ،2009></big>

<big>تیجندر کور، رول نن- 932، ایمّ. اے-(پنجابی)، حصہ-پہلا</big>

== <big>بارلے جوڑ</big> ==

<big>[http://www.wichaar.com/news/140/ARTICLE/1793/2007-07-04.html پنجابی وچار ] پنجابی وچار</big>

<big>[http://apnaorg.com/research-papers/grewal-1 اپنا آرگ/] اپنا آرگ</big>

*[http://www.indo-pak.org/content/view/69/58/ <big>بلھے شاہ دی مختصر سوانح حیات</big>]

*[http://www.wichaar.com/news/239/ARTICLE/7115/2008-05-18.html <big>وچار دیب سائیت اتے بلھے شاہ دی سوانح حیات</big>]

*[http://www.sikhspectrum.com/082004/punjabi.htm <big>پنجابی زبان دا ادب (sikhspectrum.com)</big>]

=== <big>کلام دے بارے چ</big>===

*[http://onetruename.com/bullehshah.htm <big>بلھے شاہ دی شاعری</big>]

*[http://www.apnaorg.com/poetry/bullahn/ <big>بلھے شاہ دی شاعری تےحیاتی جانکاری(apna.org)</big>]

*[http://www.poetry-chaikhana.com/B/BullehShah/index.htm <big>بلھے شاہ: شاعری (انگریزی ترجمہ) تے سوانح حیات (poetry-chaikhana.com)</big>]