[[File:HST-SM4.jpeg|thumb|250px|left|خلائی شٹل انلانٹساٹلانٹس توں نظر آندی ہبل دوربین]]
[[File:Hubble_telescope_2009.jpg|thumb|250px|left|خلا چ تیردی ہوئی ہبل دوربین]]
ہبل خلائی ٹیلیسکوپ اک خلائی [[ٹیلیسکوپ]] اے جیڑی زمین دے مدار وچ 1990 نوں ناسا نیں پیجی سی۔ ایہ اپنے وڈے 2۔4 میٹر دے شیشے نال الٹراوائلٹ، نظر آن آلے چانن تے انفراریڈ وچ دور تک ویکھدی اے۔ ہبل 1990ء [[خلائی شٹل]] [[ڈسکوری]] دے ذریعے [[گھبلا زمینی مدار|خلائی مدار]] وچ پہنچائی گئی خلائی [[دوربین]] اے ۔ ایس دا [[ناں]] [[امریکہ|امریکی]] [[خلاباز|خلانورد]]تارہ گرو [[ایڈوین ہبل]] دے [[ناں]] تے رکھیا گیا اے ۔ بھاویں ایہہ پہلی خلائی [[دوربین]] نہیںنئیں ،پر ہبل [[خلا]] وچ سب توں وڈی تے[[ٹیلیسکوپ]] سباے توں۔ہبل ہمہخلائی گیرٹیلیسکوپ دوربین اے ۔ہبلنوں خلا وچ [[ناسا]] تے [[یورپی خلائی ایجنسی]] دانیں درمیانرل باہمیمل اشتراککہ اےپیجیا سی۔ ۔ [[امریکہ]] دیاں دوجیاں وڈیاں [[رصدگاہ|رصدگاہاں]]گالاہاں ، [[کامپٹون گاما ریز رصدگاہ]] ، [[چانڈراچندرا ایکسخلائی ریز رصدگاہٹیلیسکوپ]] تے [[سپٹزر خلائی دوربینٹیلیسکوپ]] دے نال نال ہبل [[ٹیلیسکوپ|خلائی دوربینٹیلیسکوپ]] [[امریکہ]] دی وڈی رصدگاہ اے ۔گالا اے۔
خلائی دوربینٹیلیسکوپ دا خیال سب توں پہلاں 1923ء چپیشوچ کیتاسوچیا گئیاگیا لیکن ہبل 1970ء دی دہائی وچ بنائی گئی تے 1983ء وچ ایس نوں خلا وچ بھیجن دا منصوبہ سی ، پر ایہہ پروجیکٹ کجھ تیکنیکیتکنیکی وجوہمسئلیاں،بجٹ ،بجٹدے پرابلمکاٹے تے [[خلائی شٹل|چیلنجر خلائی شٹل]] حادثے دی وجہ توں لیٹ ہندا گیا ۔ آخرکار 1990ء وچ ایس نوں [[خلا]] وچ گھلیاپیجیا گیا ۔ فیر [[سائنسدان|سائنسداناں]] نوں پتہ لگا پئی ایس دا وڈا [[شیشہ]] ٹھیک طرح فٹ نہیں لگا تے [[دوربین]] دی کارکردگی بہت زیادہ متاثر ہو رہی اے ۔ 1993ء وچ سروس مشن دے دوران ایس دا ایہہ نقص دور کرکے ایس دی اصلی کارکردگی بحالٹور کردتیدتی گئی ۔ ہبل دی [[زمین]] دی [[فضا]] توں باہر پوزیشن ، پس منظر وچتیز [[روشنیچانن]] نا ہون دے برابر ہون دی وجہ توں ،ایس دی بہت واضع تصویراںفوٹواں لین وچ مدد کردی اے ۔ ہبل دےدی مشاہداتکھوج نال [[آسٹروفزکستارہ پڑھت]] وچ کئی اہم کامیابیاں ملیاں نیں مثلا [[کائنات]] دے وسیعوڈے ہون دی رفتار دادی ٹھیک ٹھیک تعینجانکاری کیتالبی گیاگئی ۔ ہبل اپنی قسمونڈ دی [[اک]]اکو ای [[دوربینٹیلیسکوپ]] اے جس دی مرمت وغیرہ خلانورداں[[خلاباز|خلابازاں]] نے خلا وچ کیتی ہن تک ایس دے 4 مرمتی مشن ہوئے نیں ، پہلامشنپہلا مشن [[دسمبر]] 1993ء وچ ہوئیا جس وچ ایس دے وڈے شیشے دے نقص نوں ٹھیک کیتا گيا ،مشن 2 ،3 اے تے 3 بی وچ ایس دے کئی ذیلینکے نظاماںپرزیاں دی مرمت کیتی گئی تے کئی مشاہداتیگالاہ کرن آلیاں شیواں نوں ننویںنویں تے چنگے ورژناں نال بدل دتا گیاں ۔ 2003ء وچ [[خلائی شٹل|کولمبیا خلائی شٹل]] حادثے دی وجہ توں 5واں مشن حفاظتیبچاؤ تدبیراںکماں دی وجہ توتوں ختممکا کردتادتا گیا ۔ [[اک]] آخری مرمتی مشن [[اکتوبر]] 2008ء وچ ہونا سی پر [[ستمبر]] وچ [[اک]] اہم پرزے دی خرابی دا پتہ لگن دی وجہ توں ایہہ مشن [[مئی]] 2009ء تک ملتویٹرکا ہوگیادتا گیا ،جس وچ اس حصے نوں وی بدل دتا جاوے گا ۔ اس مطلوبہ مرمت توں بعد گھٹو گھٹ [[دوربینٹیلیسکوپ]] 2014ء تک کم کردی رہےرئے گئی ۔ فیر ایس دی جانشینگدی [[جیمز ویب خلائی دوربینٹیلیسکوپ]] خلا وچ 2018 نوں پیجپہنچ دتیکے لے جائےلۓ گئی۔گی۔
