'''تاریک [[مادہ]]''' (Dark matter) اصل چ ہن تک دے شواہد دے مطابق [[کائنات]] چ موجود اوہ مادہ اے جہڑا نظر نئیں آندا تے اسدی تاریکی چ لکے ہون دے پہلو پاروں اسنوں تاریک مادہ آکھئیا جاندا اے ۔ جدوں اسیں کسے شے نوں ویکھدے آں تے اسدی وجہ ایہہ ہندی اے کہ ساڈی [[اکھ]] اس شے دی سطح توں منعکس ہو (یاں اس چوں نکل ) کے آون آلی روشنی ساڈی [[اکھ]] چ داخل ہندی اے تے ساڈے اعصاب چ [[بصارتنظر]] دا احساس بیدار کردی اے ۔ ہن جے کوئی مادے دی قسم ایہوجہی اے جہڑی نا تے [[روشنی]] نوں خارج کردی اے نا ای استوں کسے قسم دی روشنی منعکس ہو کے پلٹ سکدی اے تے فیر ایہوجہی مادے نوں نا تے ساڈی اکھ دیکھ سکدی اے تے نا ای کوئی ہور [[آلہ]]انسٹرومنٹ براہ راست اس مادے دا مشاہدہ کر سکے گا ۔ یعنی دوجے لفظاں چ ایداں آکھئیا جا سکدا اے کہ اوہ [[مادہ]] تاریک ہوئے گا تے ناقابل مشاہدہ ۔
