"<span lang="ur">کیمسٹری</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

'''کیمسٹری''' مادے دی [[سائنس]] جیدے وچ کمیائی مادیاں دے آپس وچ رلن، ایہناں وچ تبدیلاں تے مادے دی اندر دی بنتر نوں پڑھیا جاندا اے۔ کیمسٹری [[ایٹم]] تے ایٹم دے دوجے ایٹماں نال جڑن تے کیمیائی جوڑاں بارے دسدی اے۔

4000 ورے پرانے مصری کیمسٹری دے موڈی منے جاندے نیں۔ 1000 م پ ورے پہلے پرانیاں رہتلاں ایس ول جاندیاں تے ورت ریاں سن جنہاں نال دھاتاں نوں کچ دھات نالوں وکھرا کیتا جاندا سی، پانڈے بناۓ جاندے سن، بئیر تے [[شراب]] بنائیدی سی، مورتاں بنان تے شنگارن لئی [[رنگ]] بناۓ جاندے سن، دوائیاں تے خشبواں لئی کیمیائی چیزاں بوٹیاں چوں کڈیاں جاندیاں سن، پنیر بنیا جاندا سی، کپڑے سکائی دے سن، چمڑھ رنگی دا سی، شیشہ بنائیدا سی تے پتل بنان لئی دھاتاں آپس وچ رلایاں جاندیاں سن۔

[[رابرٹ بوائل]] (1627-1691) نوں نویں کیمسٹری دا موڈی کیا جاندا اے اوہنے [[بوائل دا قنون|بوائل دے قنون]] راہیں کیمسٹری وچ سائنسی انقلاب دی نیو رکھی۔ [[لیوائزر]] (1743-1794) دی مادے بارے سوچ تے [[جان ڈالٹن]] دا [[ڈالٹن ماڈل|ایٹمی ماڈل]] کیمسٹری نوں پنگھوڑے وچوں کڈ کے جوان کردیندے نیں۔ جوزف بلیک نے 1754 وچ کاربن ڈائی آکسائڈ نوں وکھریاں کیتا۔ 1774 وچ [[جوزف پریسٹلے]] تے [[کارل ولہلم شیل]] نے [[آکسیجن]] نوں بلیا۔ ناں '[[آکسیجن]]' [[لیوائزر]] نے 1777 وچ رکھیا۔ [[لیوائزر]] نے کیمیائی ترکڑی دے ورتن نوں عام کیتا، آکسیجن بارے دس کے فلوجسٹن سوچ نوں روکیا تے ناپ تول دا نواں پربندھ وی لیایا۔ اوہنے کیمسٹری سادہ بولی وچ لکھی تے ایہنوں فیر عام لوکاں نوں وی سمجھ آن لگ گئی۔ اوہدے ایہ کم کیمیائی انقلاب دا مڈھ سن۔ ایسے لئی اوہنوں کیمسٹری دا پیو کیا جاندا اے۔ جوزف پراؤسٹ نے ایہ گل دسی جے عنصر کمپاؤنڈ بنن ویلے سادہ تے اک گنتی نال رلدے نیں۔ [[فریڈرک ووہلر]] (1800 – 1882) نے 1828 وچ [[یوریا]] نوں لباٹری وچ بنا کے ایہ گل دسی جے کئی کیمیکل کمپاؤنڈ لباٹری وچ وی براۓ جاسکدے نیں۔ [[الساندرو وولٹا]] نے کیمیائی بیٹری بناکے الیکٹروکیمسٹری دا مڈھ رکھیا۔ 1800 وچ ولیم نکلسن تے یوہان رٹر پانی نوں ہائڈروجن تے آکسیجن وچ [[الیکٹرولائسس]] ول نال ونڈ دے نیں۔ [[مائیکل فراڈے]] کئی گیساں نوں پانی سار بنان وچ جت گیا۔ [[ہمفری ڈیوی]] نے 1807 وچ [[الیکٹرولائسس]] دے ول نال [[پوٹاشیم]]، [[سوڈیم]]، [[بیریم]] ،[[کیلشیم]] تے [[میگنیشیم]] لبے۔

جیوں جیون نویں عنصر لبدے گۓ تے اوہناں نوں اک پدھر وج رکھن دی لوڑ وی پئی 1869 تک 63 عنصر لبے جاچکے سن۔ [[دمتری مندلیف]] (1834–1907) نے ایہناں نوں اک [[پیریاڈک ٹیبل]] دی مورت وچ بنا کے دسیا جیہڑی ہجے وی چل رئی اے۔

کیمسٹری بارے پڑھت [[الیکٹران|مڈھلے زریاں]]، [[ایٹم|ایٹماں]] [[مالیکیول|مالیکیولاں]]، دھاتاں تے مادے نال بنیاں ہور شیواں نال ٹردی اے۔ ایہ شیواں کلیاں یا رلکے [[گیس]]، [[پانی سار]] یا پینڈی شے ہو سکدیاں نیں۔ کیمسٹری وچ ایہناں شیواں دے رلن یا کسے ہور شے وچ پلٹنا ایٹماں دا میل جول ہوندا اے، جیدے وچ ایہناں دے کیمیائی جوڑ اک نویں پدھر وچ آندے نیں۔ کمیسٹری دی لباٹری وچ ایہ ویکھیا جاندا اے۔

اک کیمیائی کم وچ اک مادہ اک توں بؤتے مادیاں وچ پلٹدا اے۔ کیمیائی جوڑاں (chemical bonds) دا ایہ پلٹنا ایٹماں دے [[الیکٹران|الیکٹراناں]] دا نویں پدھر وچ آنا ہوندا اے تے ایس کم دے ہون نوں کیمیائی ترکڑی (Chemical equation) وچ ایٹماں نوں نشان دے کے دسی دا اے۔ اک کیمیائی ترکڑی وچ سجے پاسے دے [[ایٹم]] کھبے پاسے ول دے ایٹماں جنے ہوندے نیں۔ اگر ایہ ترکڑی اکو جئی ناں ہووے تے ایہ نیوکلیائی کم ہوے گا جیدے وچ انرجی وی نکل سکد اے۔ ساریاں کیمیائی کماں وچ انرجی تے انٹروپی سوج وچ ریندے نیں۔ کیمائی مادیاں نوں اوہناں دے ٹانچے، حالت تے کیمیائی بنتر نال ٹولیاں وچ پایا جاندا اے۔

* [[ہنری دا قنون]]

<div class="NavHead" style="background-color:{{{color|#CCCCFF}}};">[[فزکس]]{{·}}[[کیمسٹری]]{{·}}[[باٹنی]]{{·}}[[زوالوجی]]{{·}}[[جیون پڑھت]]{{·}}[[مائکروبیالوجی]]{{·}}[[نینوٹیکنالوجی]]{{·}}[[فزیالوجی]]{{·}} [[میتھمیٹکس]]{{·}}'''</div>

[[Categoryگٹھ:سائنس]]

[[Categoryگٹھ:کیمسٹری]]