"<span lang="ur">دیپالپور دا لہجہ</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

 

آساں----------------------------------------------------میں آواں گا

آسائیں-------------------------------------------------اسیں آواں گا

آسن----------------------------------------------------اوہ آون گے

آسی----------------------------------------------------اوہ اوے گا

آسو----------------------------------------------------آوو گے (سوالیہ)

تھلے کجھ کن دتے گئے ہین جیہناں دیاں وکھو وکھ زمانیاں وچ وٹیندیاں شکلاں نوں ویکھ کے سمجھن وچ ودھیری سوکھیائی ہوسی۔

حالت----------------------------------------وٹیندی شکل

کن-------------------------------------------کھیڈن

فعل------------------------------------------کھیڈنا

حال------------------------------------------کھیڈدا پیا

ماضی-----------------------------------------کھیڈیا، کھیڈیا سی، کھیڈیا ہا، کھیڈیا ہاسی، کھیڈے سن، کھیڈے آہے، وغیرہ

مستقبل---------------------------------------کھیڈسی، کھیڈساں، کھیڈسن، کھیڈ سائیں، کھیڈسیں؟، کھیڈیں دا؟

فاعل-----------------------------------------کھیڈ کاری، کھیڈ کار

مفعولی حالت----------------------------------کھیڈیجیا، کھڈیجی

کن مرن

فعل مرنا

حال مردا پیا

ماضی مریا، مریاہا، مریاسی، مریا آہیا، مریا ہاسی، مرے سن

مستقبل مرسی، مرسیں، مرساں، مرسائیں، مرسن، مریں دا

فاعل مرن والا، مارن والا

مفعولی حالت مریا ہویا، مردہ، مویا ہویا، مریجنا، مریندڑ

لفظاں دیاں بدلیاں ہویاں شکلاں Gramatically form تے معنے بدل دیندیاں نیں جویں:

اُٹھیا آپدی مدد آپ اُٹھ کھلا

اُٹھایا کسے نے مرضی نال اُٹھایا

اُٹھوایا کسے تیجے بندے دے ہتھوں اُٹھایا گیا(Indiredt)

اُٹھیجیا مجبوری دی حالت وچ اُٹھایا گیا (مفعولی حالت)

ورتوں:

ایسے طرح ہی مریا، ماریا، مروایا تے مریجیا وغیرہ۔

لیکھے تے گنتی دا ڈھنگ

دو ویہیاں چالھی روپئے

تِن ویہیاں سٹھ روپئے

چار ویہیاں اسی روپئے

ہک ڈھنگ ہور وی پرچلت ہے اوس وِچ ہر دیہے توں پچھوں آون والی نکی رقم نوں پہلاں گنیاں جاندا ہے جیوں:

دونہہ اتے پنجاہ 52 روپئے

پنجاں اتے چالھی 45 روپئے

جے ایہہ دیہے توں اُتلی رقم ادھ دیہے یعنی پانجے توں ودھ ہووے تاں ایس نوں اگوں آون والے دیہے توں پہلاں گنیا جاندا ہے جیویں:

دو گھٹ پنجاہ 48 روپئے

چونہہ گھٹ پنجاہ 46 روپئے

ہک گھٹ سو 99 روپئے

مفعولی فقرے (Passive voice)

اجیہے فقریاں وچ فاعل آپدی مفعولی حالت وِچ ورتیا جاندا ہے۔ جیویں کھڑیج، سنیج، منیج، منگیج وغیرہ۔ ایہہ ورتوں دریا دی کچھ دیاں وستیاں وچ چوکھیری ہے۔ ایہندی ورتوں تھلویں جملیاں وچ ویکھو:

ناواں دے اخیر تے دا، دی، دے دی ورتوں پیڑھی لئی کیتی جاندی ہے۔ جیویں:

بیرم، حکیم دا بیرم، حکیم دا پُتر

نورا، احمے دا نورا، احمے دا پُتر

رسالو، سالواہن دا رسالو، سالواہن دا پُتر

ایسے طرح کئی تھاواں تے نِرا اینا آکھنا ہی سیئے ہوندا ہے کہ:

حکیم دِیا حکیم دے پُتر دے بُلاون لئی

رحمے دِیا رحمے دے پُتر نوں بلاون لئی

رحمے دا رحمے دی پُتر ول سینت

ایسے طرح کے، کی، کا دی ورتوں مالکی نوں جتاون لئی ہوندی ہے ایس توں پورا قبیلہ یاں ٹبر گویڑ کیتا جاندا ہے۔

تیجے کے وٹواں دی ہک گوت منے سینت

مجاہد کا اوہ بندہ جیہڑا مجاہد قبیلے نال سانگا رکھدا ہے

یاں اوہ علاقہ جیہڑا مجاہد قبیلے دی مالکی ہووے

مجاہد کی ہک اجیہا علاقہ جیہڑا مجاہد کے قبیلے دی مالکی ہووے

دیپال پور تحصیل دے کئی پِنڈاں دے اخیر تے کا، کی، کے کی ورتوں ہوندی ہے۔ اوس توں مراد اوہناں پِنڈاں دی مالکی ہے۔

تھلے کجھ اجیہے اکھر دتے گئے نیں جیہڑے دونہہ یاں تناں تناں اکھراں دی تھاویں اکو ورتے جاندے ہن:

جِسلے جیس ویلے

کِسلے؟ کیس ویلے؟

کِلھے؟ کیہڑے ویلے؟

جلھے جیس ویلے

(شرطیہ جملہ: جلھے توں لہور آویں مینوں دسیں)

اوسلے اوس ویلے