"<span lang="ur">برطانیا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

برطانیہ اک قنونی بادشائی اے جیدے وج اک لوکراجی پربندھ ہے<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html CIA, ''The World Factbook'']. Retrieved 17 July 2013</ref><ref>[http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/HowtheMonarchyworks/Whatisconstitutionalmonarchy.aspx The British Monarchy, ''What is constitutional monarchy?'']. Retrieved 17 July 2013</ref> تے [[لندن]] ایہدا راجگڑھ اے<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html|title=The World Factbook|date=1 February 2014|work=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=23 February 2014}}</ref>۔ ملکہ [[الزبتھ II]] ایتھے 6 جنوری 1952 توں راج کر رئی اے۔ برطانیہ اک اکٹھ اے جہڑا [[انگلینڈ]] ، [[سکاٹ لینڈ]] ، [[ویلز]] تے [[اتلا آئرلینڈ|اتلےآئرلینڈ]] نال مل کے بنیا اے<ref name="page823">{{cite web |url= http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/http://www.number10.gov.uk/Page823 |title=Countries within a country |publisher=Prime Minister's Office |date=10 January 2003}}</ref>۔ انتویں تن دیساں نے اپنے پربندھ بناۓ نیں تے ایہناں دے راجگڑھ [[ایڈنبرا]]، [[کارڈف]] تے [[بیلفاسٹ]] نیں۔[[آئل آف مین]]، [[گرنزی]]، [[جرسی]] تاج دیس نیں تے ایہ برطانیہ دا انگ نہیں۔برطانیہ دیاں 14 سمندر پار تھانواں وی ہے نیں<ref>{{cite web |url= http://www.fco.gov.uk/en/about-us/what-we-do/overseas-territories |title= Working with Overseas Territories |publisher= [[Foreign and Commonwealth Office]] |accessdate=3 May 2011}}</ref> تے ایہ مکی پئی [[سلطنت برطانیہ]] دا انگ سن جیہڑی کہ 19ویں صدی دے انت تے 20ویں صدی دے مڈھ تے [[وڈیاں سلطنتاں|دنیا دی سب توں وڈی سلطنت]] سی جیہنے [[دنیا]] دے اک چوتھائی تھاں نوں گھیریا ہویا سی۔ برطانیہ دا اسر بولی، رہتل تے قنون وچ ہجے وی اپنیاں پہلیاں مل ماریاں دیساں وج ویھکیا جاسکدا اے۔

برطانیہ جی 8 دا سنگی اے تے اگے ودھواں دیس اے ۔ اسدی ایکانومی دنیا دی 6ویں تے [[یورپ]] دی دوجی وڈی ایکانومی اے ۔ جس دا اندازہ 2.2 کھرب امریکی [[ڈالر]] اے ۔ برطانیہ لوک گنتی نال [[یورپی یونین]] دا تیجا وڈا دیس اے تے اسدی آبادی 6 کروڑ توں ودھ لوک وسدے نیں۔ برطانیہ دنیا دے سب توں وڈے فوجی جٹ {[[نیٹو]]} تے [[یونائیٹڈ نیشنز]] دا موڈی دیس اے تے [[بچاؤ پریہا]] دا پکا سنگی اے ۔ برطانیہ دنیا دیاں وڈیاں ایٹمی طاقتاں چوں اک اے۔ ایہ فوج اتے خرچے دے ناپ نال دنیا دا چوتھا وڈا دیس اے۔ ایہ پہلاں کمتھاں دیس سی۔ 1814 توں لے کے 1914 دی صدی برطانوی صدی اکھواندی اے جدوں ایہ دنیا دا سب توں تکڑا دیس سی تے ہن وی ایہدا اسر ہے۔ ایہدا سائینسی، بپاری، رہتلی، سیاسی تے فوجی اثر ساری دنیا تے رہیا اے تے ہجے وی ہے۔ ایہہ [[یورپی یونین]] دا وی سنگی اے۔

یونائیثڈ کنگڈم اک دیس اے اپنے آپ تے چلنوالا دیس پے اینج ای [[انگلینڈ]]،انگلینڈ، [[سکاٹلینڈ]] تے [[ویلز]] وی دیس منے جاندے نیں پر ازاد نہیں۔ برطانوی وزیراعظم دی ویب سائٹ وچ ایہناں نون دیس دے اندر دیس منیا اے۔

ایہناں لوکاں نے ایتھے 7 بادشائیاں بنائیاں۔ 6ویں صدی وچ ایہناں لوکاں نوں [[آئرلینڈ]] توں سائی پادریاں آکے سائی بنانا شروع کیتا۔ 597 وچ آکسٹیش کینٹربری دا پہلا بشپ سی۔ 8ویں صدی وج برطانیہ تے وائکنگ نے ہلہ بولیا۔ 793 وچ لنڈسفارنے دی ساغی حانقاہ تے اوہناں دے ہلہ بولن بارے اینگلو سیکس کرانیکل وچ لکھیا اے۔ ڈین ہلے جاری رۓ تے اوہناں چوکھی تھاں تے مل مار لیا۔ ویسیکس انت تک کھڑا ریا تے اوہدے بادشاہ ایلفریڈ نے 878 وچ ایڈنگٹن دی تھاں تے ڈیناں نوں ہرایا۔ اگلے کئی سالاں وچ اوہناں پچھے دھک دتا گیا۔ 10ویں صدی دے انت تے [[انگلینڈ]] تے [[سکینڈینیویا]] ولوں نویں ہلے بولے گۓ۔ ایتھلریڈ کولوں اوہدی شاہی ڈیناں نے کھوہ لئی۔ 1042 وچ ایڈورڈ کول راج پرانا [[انگریزی]] راج واپس آیا۔ ایڈورڈ دا پر کوئی نیانا نہیں سی۔ اوہدے 1066 وچ مرن تے اوہدے راج تے مل مارن تے لڑائی پے گئی۔ ہیرلڈ نواں بادشاہ بندا اے۔ اوہنوں ایڈورڈ نے بادشاہ بنایا سی تے وائٹان نے وی اوہدی منظوری دیدتی سی۔نارمنڈی دے ولیم نے راج گدی تے اپنا حق جتایا جد کے [[ڈنمارک]]کےڈینمارک دے سوائن نے وی انگریزی راج گدی تے بیٹھن دا ہوکا دتا۔

ستمبر 1066 نوں [[ناروے]] دا ہیرلڈ تیجا اتری [[انگلینڈ]] وچ 15000 فوجاں 300 وڈیاں کشتیاں نال اتردا اے۔ [[انگریز]] ہیرلڈ [[ناروے]] دے ہیرلڈ نوں لڑئی وچ قتل کردندا اے۔ 28 ستمبر 1066 نوں نارمنڈی دا ولیم نارمناں دی فوج نال انگلینڈ تے چڑھائی کردندا اے۔ ہیرلڈ دی تھکی فوج یارکشائر تو چلدی دکھن وال آندی اے۔ اوہ جتی سی پر تھکی ہوئی سی۔ [[ہیسٹنگز دی لڑائی]] وچ انگریزی فوج نوں ہار ہوندی اے۔ ہیرلڈ لڑائی وچ ماریا جاندا اے۔ ولیم نوں ہن انگلینڈ وچ روکن والک کوئی نہیں سی۔ کرسمس دیہاڑے 1066 نوں ولیم انگلینڈ دے راج گدی اتے بیٹھدا اے۔ اگلے 5 وریاں وچ اوہنوں انگلینڈ دیاں وکھریاں تھانواں توں بغاوت نال نبڑنا پیا۔ اوہ پر جت گیا تے اوہنے اک لمے چر تک چلن والی سرکار دی نیو رکھی۔

* نارمن جت نے انگریزی تریخ نوں گوڑھے رنگ چاڑھے۔ ولیم نے ڈومزڈے بک لکھوائی جیدے وچ [[انگلینڈ]] دی جیداد، زمین تے بپار دا حال سی۔ ایہ پوتھی دسدی اے جے نارمن جت دے 20 وریاں مگروں ای انگلینڈ دی زمیندار انگریزاں دی تھاں نارمن ہوگۓ سن تے اوہ سرکار تے گرجے وچ ساریاں اچیاں تھانواں تے مل مارچکے سن۔

ولیم تے اوہدے درباری انگلینڈ تے [[نارمنڈی]] وچ دربار لگاندے. نارمن [[انگریزی]] بولی بولی جارئی سی تے ایہنے اگلے ویلیاں وچ [[انگریزي]] بول تے گوڑھے نقش چھڈے۔

جان نوں اپنے راج ویلے وچ ٹیکساں، ہاریاں لڑائیاں تے پوپ نال رپھڑاں اپنے دیس وج پیڑا بنا دتا تے لوک اوہدے توں تنگ پے گۓ۔ اوہدے جگیرداراں وچ جیہڑے بؤتے تکڑے سن رل کے اوہدے توں جان چھڑان لئی بغاوت تے اتر آۓ۔ جان ایہناں تے ایہناں دے سکاٹ تے فرنچ سنگیاں نال رنی میڈ دی تھاں تے جیہڑی [[لندن]] توں باہر اک تھاں تے ملیا۔ جان دے ویریاں نے 15 جون 1215 نوں بادشاہ توں [[میگنا کارٹا]] تے لکھوایا جے اوہ قنون توں ودھ نئیں تے اوہدے تے روکاں لادتیاں۔ بادشاہ نے ایہ کم جگیرداراں دے انگوٹھے تھلے کرنا پیا سی تے اوہنے پوپ کولوں آسرا منگیا جے اوہ ایس نوں غلط آکھے۔ پوپ نے اوہنوں آکھیا جے جدوں لوک ھنڈے پے جان تے اوہ میگنا کارٹا توں منکر جاوے۔ جان پر جدوں ایہ کم کیتا تے ایس تے ای پہلی بیرن لڑائی دا مڈھ پے گیا۔ باغیاں نے [[فرانس]] دے بادشاہ نوں اپنے نال رلا لیا تے اوہنوں [[انگلینڈ]] دا بادشاہ بنان دا لارا لایا۔ فرانس دے لوئی نے جدوں چوکھے سارے انکریز جگیردار اپنے ول ویکھے تے اوہ وی انگلینڈ ٹر آیا تے اوہنوں مئی 1216 وچ بادشاہ بنا لیا گیا۔ پر جان نے وی دل نہ ہاریا تے پورے دیس وچ پھر کے لوک اپنے ول کیتے تے لڑدا ریا۔

جان مگروں اوہدا پتر ہنری تیجا راج گدی سمبھالدا اے جدوں اوہ ہجے 9 ورے دا ای سی (1216–1272). اوہدا لامت ویلہ اپنے جگیراداران نال لردیاں ای لنگھیا تے اپنے شاہی حقاں لئی اوہ اکے اکے ریا تے 1264 وچ اوہنے پارلیمنٹ بلالئی۔ اوہ [[یورپ]] وج کج نہ کرسکیا جے اوہ کھواۓ گے تھان واپس نہ لے سکیا۔ اوہدا ویلہ لڑائیاں وج ای کھنج گیا۔

1315-1317 وج اتلے یورپ وج اک وڈا قحط آیا جیدے وج لکھاں لوک مارے گۓ تے جیہڑی خوشحالی 11ویں تے 12ویں صدی وچ یورپ نے ویکھی سی اوہ ساری مٹ گئی۔ ایس قحط نے انگلینڈے دے 10٪ یا 500,000 لوک ماردتے۔ ایڈورڈ دوجے نوں اوہدی ملکہ چھڈ کے فرانس جاندی اے تے اپنے عاشق نال انگلیںڈے تے ہلہ بولدی اے تے اپنے جنے نوں راج تو لاہ دیندی اے۔ 1327 نوں اوہدا پتر ایڈورڈ تیجا راج تے مل ماردا اے تے اوہدا راج 1327–1377 چوکھا لما سی جیہدے وچ انگلینڈ اک وڈی یورپی طاقت بنیا۔ اوہدے راج وچ پارلیمنٹ دی طاقت ودھی۔ [[سکاٹلینڈ]] نوں ہران پر اوہنون تھلے لاۓ بنا ای اوہنے [[فرانس]] تے اپنے راج دا دعوا کیتا۔ ایس گل تے انگلینڈ تے فرانس دے وشکار لڑائی چھڑ گئی جیہڑی [[سو سالہ لڑائی]] اخوائی۔ ایہدے وچ یورپ دے ہور دیس وی رلے۔ انگلینڈ نے سرسی تے پوائٹرز دیاں تھانواں تے فرانس نون ہرایا تے 1360 دی بریتانی ٹریٹی وچ انگلینڈ نوں فرانس وج کئی تھاں مل گۓ۔

دکھنی برطانیہ 43 وچ [[رومی سلطنت]] دا اک صوبہ بندا اے۔ اگلے 400 ورے تک ایہ رومی سلطنت دا انگ ریا۔ 450 توں 455 دے وشکار برطانیہ تے تن [[جرمن]] قبیلیاں اینگل سیکسن تے جیوٹ نے ہلہ بولیا تے ایتھے آکے رہن لگ گۓ۔

برطانیہ دی بادشاہت [[انگلینڈ]] [[سکاٹلینڈ]] تے [[آئرلینڈ]] دیاں بادشايیاں نوں رلا کے بنی۔ 17ویں تے 19ویں صدی دے وشکارلے ویلے چ سیاسی کماں نے ایناں اک جٹ چ پرو دتا۔ انگلینڈ سکاٹلینڈ تے آئرلینڈ دا اوس ویلے اک جٹ بنیا جدوں سکاٹلینڈ دے بادشاہ جیمز چوتھے نوں انگلینڈ تے آئرلینڈ اپنے ماپیاں توں لبے تے اونے اپنا دربار ایڈنبرا توں لندن لے آندا۔ 1707 چ انگلینڈ تے [[سکاٹلینڈ]] دیاں بادشاہیاں دا سیاسی جٹ بن گیا۔ 1800 چ ایناں نال [[آئرلینڈ]] دی بادشاہی وی رلگئی۔ 1921، 1922 چ [[آئرلینڈ]] دا اک پاسہ ایس جٹ توں وکھرا ہوگیا تے فیر ہن والا نواں ناں برطانیہ دا رکھیا گیا۔ پہلی صدی دے برطانوی جٹ نے پارلیمانی پربندھ نوں دنیا چ اگے ودایا تے نالے سائینس ساہت تے آرٹ چ وڈے کم کیتے۔ صنعتی انقلاب ایتھوں ٹریا تے اینے سارے جک نون بدل دتا۔

برطانیہ دا کل تھاں 243,610 مربع کلومیٹر اے۔ اے اتلے [[بحر اوقیانوس]]بحراوقیانوس تے [[اتلا سمندر]] دے وشکار وسدا اے تے ایدا لیندا دکھنی کنڈا اتلے فرانس توں 35 کلومیٹر دور اے۔ ایدے 10٪ تھاں تے جنگل، 46٪ گاواں پعیڈاں ل‏ی، تے 25٪ وائی بیجی لئی اے۔ ایدا 360 کلومیٹر بارڈر [[آئرلینڈ]] نال جڑدا اے۔ ایدے کںڈے 17820 کلومیٹر لمے نیں۔ چینل سرنگ رائیں ایہ یورپ نال ملیا اے۔ [[چینل سرنگ]] 50 کلومیٹر لمبائی نال دنیا دی سب توں لمی سرنگ اے۔ [[بن نیوس]] برطانیہ دا سب توں اچا پعاڑ اے۔

انگلینڈ دیس دے ادھ تون ودھ تھاں 130,395 مربع کلومیٹر (50,350 مربع میل) تے پھیلیا ہویا اے۔ ایہدا چوکھا سارا تھاں نیواں اے تے پہاڑی تھاں اتلے لیندے ول نیں۔ [[لیک ڈسٹرکٹ]], پینائینز, [[ایکسمور]], [[ڈارٹمور]] تے پیک ڈسٹرکٹ دے پہاڑ انگلینڈ دیاں پھرن ترن دیاں سوہنیاں تے اچیاں تھانواں نیں۔ [[دریائے تھیمز]] [[انگلینڈ]] دا وڈا دریا تے سکیفل پائیک (978 میٹر(3,209 فٹ)) ایہدی سب توں اچی چوٹی اے۔

[[ویلز]] برطانیہ دے کل تھاں دا دسویں حصے توں وی گھٹ اے ایہ 20,779 مربع کلومیٹر یا 8,020 مربع میل تھاں تے اے تے ایہدا اتلا تے وشکارلہ تھاں پہاڑی اے جد کے دکھنی ول کج پدھرا اے۔ کارڈف سوانسی تے نیوپورٹ وڈے شہر نیں۔ سنوڈن 3,000 میٹر نال سب تون اجا پہاڑ اے۔ [[ویلز]] دا سمندری کنڈا 1,200 لما اے تے انگلسی سب توں وڈا جزیرہ اے۔

[[اتلا آئرلینڈ]] 14,160 مربع کلومیٹر (5,470 مربع میل) تے پھیلیا اے تے چوکھا سارا تھاں پہاڑی اے۔ لوف نیگھ 388 مربع کلومیٹر نال برطانیہ دی سب توں وڈی جھیل اے۔ سلیو ڈونرڈ 2,795 میٹر نال سب توں مورن پہاڑاں وچ اتلے آئرلینڈ دی سب توں اچی چوٹی اے۔

برطانیہ اک گرم گلی تھان اے جتھے سارا سال مین ورسدا اے تے گرمی ناپ کدے وی −11 °C توں تھلے تے 35 °C توں اپر نہیں جاندا۔ ہواواں دکھن چڑھدے توں چلدیاں نیں اوقیانوس وڈے سمندر ولوں گلف سٹریم دی گرمی نال۔ انگلینڈ دا چڑھدا دکھن سب توں گرم تے [[یورپ]] نال رلدا اے۔

برطانیہ سلامتی کونسل دا پکا سنگی اے۔ ایہ [[نیٹو]]،نیٹو، [[یورپی یونین]] کونسل آف یورپ برطانوی کامن ویلتھ دا سنگی اے۔ [[امریکہ]] نال ایہدے اچیچے ساک نیں تے فرانس نال گوڑے ساک نیں جنہاں وچ ایٹمی ہتھیاراں بارے جانکاری اک دوجے نوں دسنا وی ہیگا اے۔ برطانیہ آئر لوکراج دے وی نیڑے اے۔ ایس دے نال برطانیہ دے ساری دنیا وچ بپاری تے دوجے ساک نیں۔

برطانوی فوج نوں ملکہ دی یا شاہی فوج وی کیا جاندا اے۔ ایہ شاہی سمندری فوج، شاہی فوج تے شاہی ہوائی فوج نال رل کے بندی اے۔ آکو ملکہ برطانیہ اے جیہنوں ایہ فوج وفادیاری دی قسم کھاندی اے۔ برطانیہ اپنی فوج تے چوتھا سب توں زیادھ خرچہ کرنوالا دیس اے۔ ایہدیاں فوجاں دا کم برطانیہ تے ایہدیاں بدیسی تھاںواں دی راکھی تے دنیا تے امن رکھن چ آسرا دینا اے۔ برطانوی سمندری فوج دنیا دیاں تن وڈیاں سمندری فوجاں وچوں اک اے دوجیاں دو امیکہ تے [[فرانس]] نیں۔ برطانوی فوجاں [[بیلیز]]،بیلیز، [[برونائی]]،برونائی، [[جرمنی]]،جرمنی، [[جبرالٹر]]،جبرالٹر، [[قطر]] تے [[فاکلینڈ جزیرے]] وچ وی ریندیاں نیں۔

برطانوی فوج نے برطانوی سلطنت نون بنان وج وڈا کم کیتا اے۔ برطانوی فوج ست سالہ لڑائی، نپولنی لڑائیاں، کریمیا دی لڑائی، [[پہلی وڈی لڑائی]] تے [[دوجی وڈی لڑائی]] وچ حصہ لیا۔ 1982 وچ فاک لینڈ دی لڑائی آخری لڑائی سی جیدے وچ اوہ کلا لڑیا سی۔

| [[برطانوی ہندستانی || 1,053,411 || 1.8%

| [[برطانوی پاکستانی || 977,285 || 1.6%

| [[آئری || 691,232 || 1.2%

| رلی[[British ملیMixed|Mixed نسلrace]] || 677,117 || 1.2%

| برطانوی[[British کالےAfrican-Caribbean کریبیئنcommunity|Black Caribbean]] || |565876 || 1.0%

| کالےافریقی[[Black برطانویBritish|Black African]] || 485,277 || 0.8%

|برطانوی بنگلہ[[British دیشیBangladeshi|Bangladeshi]] || 283,063 || 0.5%

| دوجے[[British ایشیائیAsian|Other برطانویAsian (non-Chinese)]] || 247,644 || 0.4%

|برطانوی چینی[[British Chinese|Chinese]] || 247,403 || 0.4%

| دوجے[[Other ethnic group (United Kingdom Census)|Other]] || 230,615 || 0.4%

اکتوبر 2009 توں [[ستمبر]] 2010 تک برطانوی ہوائیہواغی اڈیاں نوں 211.4 ملین لوکاں نے ورتیا۔ [[لندن ہیتھرو ہوائی اڈہ]] دنیا دا سب توں چوکھا ورتیا جانوالا اڈہ اے۔ 69 ملین لوکاں نیں 2011 وج ایس ہوائی اڈے نوںورتیا۔ ایہ برطانوی راجگڑھ لندن توں 15 میل(24 کلومیٹر) لیندے ول اے تے ایہ ای برطانوی ایئر ویز دا وی گڑھ اے۔

رگبی لیگ [[انگلینڈ]] دے کج تھانواں تے پسند کیتی جاندی اے۔ ایس کھیڈ دا مڈھ ہڈرزفیلڈ تون پیا تے اتلے انگلینڈ وچ ایہ کھیڈی جاندی اے۔ پہلے رگبی لیگ ورلڈ کپ وچ اک برطانوی ٹیم کھیڈ دی سی پر 2008 توں ایہ بدلیا جدوں انگلینڈ، سکاٹلینڈ تے آئرلینڈ وکھریاں ٹیماں نال کھیڈے۔ سپر لیگ برطانیہ تے یورپ وچ رگبی دی سب توں اتلی پدھر دے میچ نیں۔ رگبی لیگ وچ 11 ٹیماں اتلے انگلینڈ توں، اک لندن توں، اک ویلز توں تے اک فرانس توں نیں۔

برطانوی لکھتاں اوہ نیں جیہریان برطانیہ وچ تے اچیچا [[انگریزی]] وچ لکھیاں گیاں۔ 2005 وچ ایتھے 206,000 کتاباں چھپیاں تے 2006 وچ ایہ کتاباں چھاپن وال سب توں وڈا دیس سی۔ انگریز ڈرامہ لکھاری تے شاعر ولیم شیکسپیر نوں دنیا دا منیا پرمنیا ڈرامہ لکھاری منیا گیا اے۔ اوہدے ویلے دے کرسٹوفر مارلو تے بن جانسن نوں وی اتلی پدھر وچ گنیا جاندا اے۔ اجکل ہیرلڈ پنٹر دا ناں لیا جاندا اے۔