"<span lang="ur">دوجی وڈی لڑائی</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

دوجی وڈی لڑائی انسانی تریخ دی سب توں بڑی لڑائی سی اے [[دنیا]] دے کئی تھانواں چ لڑی گئی تے اے 6 وریاں تک ٹردی رہی۔ اس جنگ وچ سب توں زیادہ انسان مارے گۓ۔ دوجی جنگ عظیم 1 [[ستمبر]] 1939 چ شروع ہوئی جدوں [[جرمنی]] نے [[پولینڈ]] تے حملہ کیتا تے [[جرمنی]] دے خلاف کئی دوجے دیساں نے لڑائی دا اعلان کیتا۔ اے [[دیس]] براطنوی[[برطانوی سلطنت]] تے کج یورپی [[دیس]] سن۔ اس حملے توں پہلاں کئی دوجے دیس پہلاں توں ای لڑ رۓرئے سی جیناں چ [[جپان]] تے [[چین]] ہے گے نیں۔ اس جنگ چ کئی دوجے [[دیس]] وی کج مسئلیاں دی وجہ توں کد پۓ جیناں چ پرل ہاربر تے [[جپان]] دا حملہ، جرمنی دا [[روس]] تے حملہ، تے [[برطانیہ]] تے ہالیڈ[[ہالینڈ]] دیاں کلونیاں اتے [[جپان]] دا حملہ شامل نیں۔

1945 چ جنگ مک گئی تے اتحادی فوجاں دی جت ہوئی۔ اس لڑائی دی وجہ توں [[امریکہ]] تے [[روس]] دنیاں دیاں سپر پاوراں بنیاں تے ایناں دے درمیان [[سرد جنگ]] شروع ہوگئی تے اوہ 46 سال تک ٹردی رئی۔ اس جنگ نال [[افریقہ]] دی کلونیاں آزاد ہوکر دیس بن گیاں تے سجا یورپ [[یورپ]] چ شامل ہوگیا۔

[[جرمنی]] نوں [[پہلی وڈی لڑائی]] دی ہار بڑی مینگی پئی تے اس دی وجہ توں [[جرمنی]] نے [[ورسائی دی ٹریٹی]] اتے دسخط کیتے۔ اس معاہدے پاروں [[جرمنی]] نوں اپنا 13٪ علاقہ چھڈنا پیا، اودی فوج دی گنتی صرف اک لکھ کردتی گئ۔ اودی سمندری فوج دی گنتی صرف 15000 بندا کر دتی گئی تے اوہدے تے اسلحہ بنان، خریدن تے ویچن تے وی روک لا دتی گئی۔ [[روس]] دی لوک لڑائی دی وجہ توں اوہ [[سویت یونین]] بن گئی جیدا آگو جوزف [[سٹالن]] سی۔ [[اٹلی]] چ مسولینی[[میسولینی]] نے سرکار بنائی تے 1920 وچ [[چین]] چ کیومنٹانگ پارٹی نے چین نوں جوڑیا تے کج ویلے مگروں اوہ کمیونسٹاں نال لڑ پئی۔ [[جپان]] بہت تکڑا ہو گیا تے اوہنے [[ایشیا]] اتے مل مارنا اپنا حق سمجیا تے اس گل تے چلدیاں اونے [[چین]] اتے 1931 چ بہانہ بنا کے ہلہ بول دتا۔

[[ہٹلر]] جینے 1923 چ جرمن سرکار اتے مل مارن دی کوشش کیتی سی 1933 چ جرمن چانسلر بن گیا۔ اونے [[لوک راج]] ختم کیتی تے [[ورسائی دی ٹریٹی]] نوں بدلن لئی فوج کٹھی کرن دا مڈ رکھیا۔ اس گل تے [[فرانس]]، [[برطانیہ]] تے [[اٹلی]] پریشان ہوگۓ۔ [[فرانس]] نے اٹلی نال یاری لان لئي [[اٹلی]] نوں [[ایتھوپیا]] چ کھلا محول دے دتا۔ 1935 چ جدوں جرمن صوبہ [[سارلینڈ]] واپس [[جرمنی]] نوں ملیا تے [[ہٹلر]] نے [[ورسائی دی ٹریٹی]] نوں توڑدیاں ہوئیاں فوجی پرتی کرن لگ گیا تے اسلحہ وڈے ناپ تے کھٹا کرنا شروع کر دتا۔ [[جرمنی]] نوں روکن لئی [[اٹلی]]، [[فرانس]] تے [[برطانیہ]] رل گے تے [[سوویت یونین]] نے [[فرانس]] نال یاری لان دی کوشش کیتی پر لیگ آف نیشن دی مرضی ناں ہون دی وجہ توں اے یاری پکی نہ ہو سکی۔ [[جون]] 1935 چ [[برطانیہ]] نے [[جرمنی]] نال سمندری معاہدہ کیتا اس معاہدے چ اے لکھیا سی کہ جرمن بحریہ برطانوی بحریہ دا 35٪ ہوۓ گی پر اس معاہدے نال [[جرمنی]] نوں کوئی فرق نہ پیا۔ [[امریکہ]] نے ایہ نقشہ ویکھدیاں ہویاں [[اگست]] 1935 چ نیوٹرل ہون دا سدا دتا۔ [[جرمنی]] تے [[اٹلی]] نے [[روس]] دے خلاف [[سپین]] دی لوک لڑائی دی ہتھونڈائی کیتی تے اس جنگ نوں نوےنویں ہتھیاراں دے تجربے آستے ورتیا۔

[[اکتوبر]] 1936 چ [[جرمنی]] تے [[اٹلی]] نے ایکسس طاقتاں دے ناں نال معاہدہ شورع کیتا اک مہینے بعد جپان نے [[جرمنی]] نال کمیونسٹاں دے خلاف معاہدہ کیتا جیدے اتے [[اٹلی]] نے اگلے ورے دسخط کر دتے۔ 1937 چ کیومنٹانگ پارٹی تے کمیونسٹاں نے [[جپان]] نال کھٹیاں لڑن واسطے آپس دی لڑائی بند کر دتی۔

23 [[اگست]] 1939 نوں [[روس]] تے [[جرمنی]] [[ماسکو]] وچ [[پولینڈ]] نوں آپس وچ ونڈ دے نیں۔ اک [[ستمبر]] 1939 نوں جرمنی پولینڈ اتے ہلہ بول دیندا اے۔ اس دی وجہ توں برطانیہ تے فرانس 3 ستمبر نوں جرمنی دے خلاف لڑائی دا سدا دیندے نیں۔ 17 ستمبر نوں روس پولینڈ دے اپنے ادھے حصے تے مل ماردا اے۔ 30 نومبر نوں روس [[فنلینڈ]] تے ہلہ بولدا اے ۔

9 اپریل 1940 نوں [[جرمنی]] ڈینمارک[[ڈنمارک]] تے مل مار کے [[ناروے]] تے چڑھائی کر دیندا اے۔ جرمنی دے ڈینمارک تے ناروے اتے حملے دی وجہ [[سویڈن]] توں لویا سی جیڑا کہ جرمنی آندا سی پر [[برطانیہ]] اوہنون روک لینا چاندا سی۔ اس توں بعد جرمنی [[فرانس]] اتے حملہ کر کے اودے تے مل مار لیندا اے۔ 10 مئی نوں [[جرمنی]] بیلجیم،[[بیلجیم]]، [[نیدرلینڈز]] تے [[لکسمبرگ]] اتے چڑھائی کردا اے۔ اک دو ہفتیاں چ [[نیدرلینڈز]] تے بیلجیم ہار جاندے نیں۔ جرمن [[وہرماخت]] [[میجینو بچاؤ کند]] جیہڑی [[فرانس]] نے اپنے بچاؤ لئی بنائی سی اوھدے اتے توں ول کھا کے [[ارڈین]] دے اوکھے تھاں وچوں دی ہوندی ہوئی فرانس تے چڑھائی کردی اے۔ [[برطانیہ]] دی فوج نوں چھیتی نال اپنا سمان چھڈ کے [[ڈنکرک]] توں سمندری جہازاں تے [[برطانیہ]] نسنا پیا۔ 10 جون نوں [[اٹلی]] [[فرانس]] تے [[برطانیہ]] دے برخلاف لڑائی دا ہوکا دیندا اے۔ 22 جون 1940 نوں [[فرانس]] ہتھیار سٹ دیندا اے۔ [[جپان]] دے [[چین]] اتے مل مارن آستے حملے دی وجہ توں [[امریکہ]] اودے اتے کئی شیواں دی پبندی لا دیندا اے۔ [[اٹلی]] [[یونان]] اتے چڑھائی کردا اے تے کج دناں بعد اوہ مار کھا کے واپس البانیہ[[البانیا]] ٹر پیندا اے۔ فرانس دے مکن مگروں [[جرمن]] [[لفتوفا]] [[برطانیہ]] نال ہوائی لڑائی کردی جیدے تے اوہنوں جت نئیں ہوندی تے ایس کرکے برطانیہ تے چڑھائی کرن دی سوچ چھڈنی پیندی اے۔ جرمن سمندری فوج تے یو کشتیاں برطانیہ دے سمندری جہازاں دا ول شکار کردے نیںی۔

[[اٹلی]] دیاں فوجاں [[افریقہ]] چ کافی مار کھاندیاں نیں تے [[ہٹلر]] اٹلی دی مدد لئی فوج پیجدا اے۔ اسی ویلے چرچل وی یونان اتے زور رکھن واسطے اودی مدد لئی ہور فوج پیج چھڈدا اے۔ لبیا توں اٹلی تے [[جرمنی]] دیاں فوجاں رل کے اتحادیاں اتے حملہ کردیاں نے تے اک مہینے چ اتحادی [[مصر]] تک پچھے ہو جاندے نیں۔ [[جرمنی]] [[اپریل]] چ یونان،[[یونان]]، بلکان[[بلقان]] تے [[یوگوسلاویہ]] اتے چڑھائی کردا اے۔ اس وجہ توں اتحادی اوتھوں نکل جاندے نیں۔

22 جون 1941 نوں [[جرمنی]] تے اوہدے سنگی دیس [[سوویت یونین]] تے [[اوپریشن باربروسا]] دے ناں نال چڑھائی کردے نیں۔ گرمیاں وچ ای یوکرین تے بالٹک دیساں تے مل مارلیندے نیں تے نالے سوویت یونین نوں ڈاہڈا پھٹڑ وی کردے نیں۔ جولائی وچ [[برطانیہ]] تے سوویت یونیں اک جٹ بندے نیں۔ دو مہینیاں وچ جرمن فوج تیزی نال اگے وددی اے پر پالے وچ [[ماسکو]] توں تھوڑے پینڈے تے اوہنوں روک لیا جاندا اے۔ بلتسکریگ دا زور ٹٹ جاندا اے تے سوویت فوج نوں مکایا ناں جا سکیا۔ چڑھدے ولوں نویں سوویت فوجی آن پاروں [[جرمن]] فوج نوں پچھے ول تکیا جاندا اے۔

نومبر 1941 وچ اتحادی [[اٹلی]] دیاں فوجاں نوں اتلے افریہ[[افریقہ]] وچ پچھے کردندے نیں۔ جرمن مہرماخت رومیل نوں اوتھے پیجدی اے تے رومیل برطانوی فوج نوں العالمین [[مصر]] تک لیجاندا اے۔

7 دسمبر 1941 نوں جپان [[امریکہ]] دے [[بحرالکاہل]] وچ جزیرہ ہوائی تے بمب سٹدا اے۔

جپانی فوجاں چڑھدے [[دکھنی ایشیاء]] دے دیساں تے وی چڑھائی کردیاں نیں تے اپریل 1942 تک ملایا [[انڈونیشیا]] [[سنگاپور]] تے [[برما]] اوہدیاں فوجاں کول سن۔ مئی 1942 وچ فلپائن وی اوہدے اگے ہتھیا سٹ دیندا اے۔ جون 1942 وچ جپانی سمندری فوج نوں [[امریکہ]] ہتھوں مڈوے دی لڑائی وچ ہار ہوندی اے تے ایس مگروں اوہدیاں فوجاں دے جتن دا سلسلہ وی رک جاندا اے۔

جون 1942 وچ [[جرمن]] فوج دکھنی [[روس]] وچ [[قفقاز]] دے تیل دے کھوواں ول اگے وددی اے پر [[سٹالن گراڈ دی لڑائی]] وچ ایہ فوج کیرے وچ آجاندی اے بندی بنا ؤی جاندی اے۔ [[اگست]] 1942 وچ اتلے [[افریقہ]] وچ جرمن فوج الآلمین دی لڑائی وچ ایس تھاں تے رک جاندے تے اتحادی ایہونوں پچھے تکن لگ جاندے نیں۔

مئی 1943 وچ امریکی تے انگریزی فوجاں اتلے [[افریقہ]] توں جرمن [[اطالوی]] فوجاں دا صفایا کردندیاں نیں۔ جولائی وچ [[کرسک دی لڑائی]] وچ جرمن فوج نوں [[روس]] وج اک وڈی ہار سلنی پیندی اے۔ ایس لڑائی چ ہار مگروں جرمن فوج دا پجھے ہٹن دا مڈ پیا تے اے فیر اگے ناں ود سکی تے سسویتسویت فوج سی ہن جیہڑی اگے ود رئی سی۔ 9 جولائی 1943 نوں اتحادی فوجاں سسلی تے اتردیاں نیں تے ایسے مہینے مسولینی[[میسولینی]] نوں پھڑ لیا جاندا اے۔ اپلی نال صلح ہون دے مگروں اتجادی فوجاں اٹلی وچ آندیاں نیں۔ ایس تے جرمن فوج اٹلی آندی اے تے اتحادیاں دے اگے ودھن نوں روکدی اے۔ جرمن فوج مسولینی نوں وی چھڑواندی اے تے اوہنوں فیر سرکار دا آگو بناندی اے۔

1944 دے مڈھ وچ سوویت فوج لینن گراڈ دا لماں کیرا توڑدی اے۔ مئی وچ اوہ [[کریمیا]] واپس لیندی اے۔ 4 جون 1944 نوں [[روم]] تے اتحادی فوجاں مل ماردیاں نیں تے جرمن فوج نوں ہور پچھے ہونا پیندا اے۔

6 جون 1944 نوں اتحادی سمندر ولوں [[نارمنڈی]]، [[فرانس]] تے چڑھائی کردے نیں 25 اگست نوں [[پیرس]] توں جرمناں نوں نکلنا پیندا اے تے اتحادی اوہناں نوں [[رہائن]] ول تکدے نیں۔ 22 جون نوں وشکارلی جرمن فوج دا صفایا کردتا جاندا اے۔ [[رومانیہ]] تے [[بلغاریہ]] اتحادیاں ول ہوجاندے نیں۔ ستمبر 1944 وچ [[یوگوسلاویہ]] [[یونان]] البانیہ[[البانیا]] جرمن فوج دے ہتھوں نکل جاندے نیں۔ [[فنلینڈ]] [[سوویت یونین]] نال صلح کردا اے تے اتحادیاں نال رل جاندا اے۔ جون تے اکتوبر وچ امریکی سمندری فوجاں جپانی سمندری فوج نوں ڈاہڈی مار دینیاں نیں۔

16 دسمبر نوں چلی [[جرمن]] چڑھائی نوں جنوری 1945 وچ لڑائی دے لیندے لڑائی ویہڑے وج روک لیا جاندا اے۔ جنوری 1945 وچ سوویت پولینڈ تے چڑھائی کردے نیں۔ 4 فروری نوں امریکی برطانوی تے سوویت آگو یالٹا کانفرنس وچ ملدے نیں۔ فروری وچ سوویت فوج پومرینیا تے سائلیشیا تے مل ماردی اے۔ مارچ وچ رہائن پار کرن مکروں لیندی اتحادی فوجاں خاص [[جرمنی]] وج وڑدیاں نیں۔ اپریل دے انت وچ سوویت فوج [[برلن]] نوں کیرے وچ لیلیندی اے۔ 25 [[اپریل]] نوں دونویں فوجاں سوویت تے اتحادی الب دریا تے ملدیاں نیں۔ 30 اپریل نوں [[برلن دی لڑائی]] مگروں ریشتاگ تے سوویت فوج اپنے ہتھ وچ لیندی اے تے 30 اپریل نوں ای [[ہٹلر]] اپنے آپ نوں مکا دیندا اے۔ اوس توں دو دن پہلے [[میسولینی]] وی ماریا گیا سی۔[[کارل ڈونٹز]] [[ہٹلر]] دی تھاں لیندا اے۔ جرمن فوج 8 مئی نوں ہتھیار سٹ دیندی اے۔

لڑائی مگروں [[آسٹریا]] تے [[جرمنی]] سنگی دے پربندھ تھلے آندے نیں۔ آسٹریا نیوٹرل ہوجاندا اے تے اوہد اسے سیاسی جٹ نال جوڑ نہیں ریندا۔ جرمنی نوں [[سوویت یونین]] تے لیندیاں طاقتاں لیندے تے چڑھدے مل مارے تھانواں وچ پلٹ دیندیاں نیں۔ جرمنی تے چڑھیا نازی رنگ لان لئی کئی کم کیتے جاندے نیں۔ نازی مجرماں نوں عدالتاں وچوں سزا دتی جاندی اے۔ نازیاں نوں وڈے عہدیاں توں لا دتا جاندا اے۔

[[جرمنی]] کولوں لڑائی تون پہلاں 1937 ویلے دے تھاں دا چوتھا حصہ کھولیا جاندا اے۔ لیندے ول سائلیشیا، نیومارک، تے چوکھا سارا پومرینیا پولینڈ نوں دتا گیا۔ [[چڑھدا پرشیا]] [[پولینڈ]] تے [[سوویت یونین]] نے آپس وچ ونڈ لیا تے 90 لکھ جرمناں نوں ایہناں صوبیاں وچوں کڈ دتا جاندا اے۔ 30 لکھ [[سوڈیٹن لینڈ]] چیکوسلویکیہ توں کڈے گۓ۔ 1950 دے دھاکے وچ لیندے [[جرمنی]] وچ ہر پنجواں [[جرمن]] مہاجر سی۔ [[سوویت یونین]] نے کرزن لیک دے چڑھدے ول دے [[پولینڈ]] دے تھاں تے (اوتھوں 20 لکھ پول کڈے گۓ)، چڑھدا رومانیہ،[[رومانیہ]]، چڑھدے [[فنلیڈ]] دے کج انگ تے بالٹک دیساں تے مل مار لیا۔

امن نوں بنائی رکھن لئی سنگی جٹ نے یونائیثڈ نیشنز بنائی جیہڑی 24 اکتوبر 1945 نوں بنی۔ ساری دنیا دے انساناں لئی انسانی حقاں دا اک سدا 1948 وچ منیا گیا۔ لڑائی جتن والے 5 دیس: امریکہ،[[امریکہ]]، برطانیہ،[[برطانیہ]]، فرانس،[[فرانس]]، چین،[[چین]]، تے [[سوویت یونین]] یونائیثڈ نیشنز دی سیکیورٹی کونسل دے 5 پکے سنگی سن۔ [[تائیوان]] 1971 تک سیکیورٹی کونسل وچ [[چین]] دی تھاں بیٹھا ریا تے سوویت یونین دے ٹٹن مگروں [[روس]] اوہدی تھاں لیندا اے۔

لڑائی مگروں ہون والی ونڈ وچ دنیا [[نیٹو]] (جیدا آگو [[امریکہ]] سی) تے [[وارسا پیکٹ]] (جیدا آگو [[سوویت یونین]] سی) ورگے دو لڑاکے جٹاں وچ ونڈی گئی تے دوناں جثاں دے وشکار [[ٹھنڈی لڑائی]] چلی تے اسلحہ بنان دی اک دوڑ سی۔ دوناں جٹاں دی آپس وج تے لڑائی ناں ہوئی پر دور دیاں لڑائیاں جلدیاں ریاں۔

[[ایشیاء]] وچ [[سوویت یونین]] [[سکھالینسخالین]] تے [[کورائل جزیرے]] تے مل ماردا اے۔ [[امریکہ]] [[جپان]] تے تے [[بجراکاہل]] وچ ایدے جزیریاں تے مل ماردا اے۔ [[کوریا]] جیہڑا پہلے جپان کول سی اوہ [[امریکہ]] تے [[سوویت یونین]] دے وشکار ونڈیا جاندا اے۔ ایس تے کوریا دی لڑائی وی ہوئی۔ [[چین]] وچ کمیونسٹ جدے نیں تے [[فلسطین]] تے یہودی دیس [[اسرائیل]] بنایا گیا جیہڑا ہلے تک اک رپھڑ اے۔

[[جرمنی]] دے بارے ایہ سوچ سی جے ایہنوں اک وائی بیجی والا دیس بنا دتا جاوے تے ایس سوچ تے کم کرن نال [[یورپ]] دی لڑائی مگروں کم کاج تے بپار جیہڑا جرمنی نال جڑیا سی اوہدوڑ ناں بن سکی۔ فیر ایس سوج نوں پلٹنا پیا۔ مارشل پلان دے ناں تے یورپ دی [[امریکہ]] نے ہتھ ونڈائی کیتی تے یورپ اٹھ کھڑا ہویا تے [[جرمنی]] ٹھیک ہون وچ سب توں اگے سی۔ اینج ای [[اٹلی]] [[فرانس]] [[سوویت یونین]] تے [[جپان]] اٹھے۔