|
|-
|}
[[ھمالیہ]] اک پہاڑی[[پربت سلسلہدھارا]] اے جیہڑا [[چین]]، [[نیپال]]، [[ھندستان]]، [[بھوٹان]] تے [[پاکستان]] وچ اے۔ ایدے نال جڑے ہوۓ ہور پہاڑیپربت سلسلیاںدھاریاں [[ھندوکش]]، [[قراقرم]] تے ہور نکے سلسلے جیہڑے [[پامیر]] توں نکلدے نیں اوہناں نوں وی نال رلایا جاۓ تے اک وڈا پہاڑی پربندھ بندا اے۔ دنیا دے وڈے دریا ہمالیہ وچوں نکلدے نیں جنہاں دے پانی دی راہ وچ 18 دیساں وچ 3 ارب دے نیڑے لوک وسدے نیں جیہڑے دنیا دی لوک گنتی دا ادھ بندے نیں۔ ہمالیہ نے دکھنی ایشیاء دی رہتل تے گوڑا رنگ چاڑھیا اے تے کئی پہاڑ ہندو مت، بدھ مت تے سکھ مت لئی اچیچے نیں۔ اس پہاڑی سلسلے وچ [[دنیا]] دے سب توں اچی چوٹی [[ماؤنٹ ایورسٹ]] وی ہے۔
جدوں [[انڈین پلیٹ]] اج توں 7 [[کروڑ]] ورے پہلے [[کریٹیشیس]] ویلے وچ [[بحر ہند]] ولوں آکے [[یوریشین پلیٹ]] نال ٹکرائی سی تے ایس ٹاکرے نال دوناں پلیٹاں دے وشکار والی تھاں اپر چکی گئی تے اینج ہمالیہ دا پہاڑیپربت سلسلہدھارا بنیا۔ جتھے ہمالیہ اے اوتھے پہلے سمندر سی تستے سمندری پدھر چکی جان باجوں پہاڑاں اتے سمندری جنوراں دے ٹانچے دسدے نیں تے [[ماؤنٹ ایورسٹ]] دی چوٹی [[لائم پتھر]] دی بنی ہوئی اے۔
== جغرافیہ ==
ہمالیہ [[دنیا]] دا سب توں اچا پہاڑیپربت سلسلہدھارا اے۔ ایتھے دنیا دیاں 8 ہزار میٹر توں اچیاں 14 چوٹیاں ساریاں ایتھے نیں۔ ایس پہاڑے سلسلے دے وڈے ہون دا ایس گل توں وی پتہ لگدا اے جے [[انڈیز]] دے پہاڑی سلسلے وچ [[اکنکاگوا]] دی چوٹی جیہڑی 6,962 [[میٹر]] (22,841 فٹ)[[ایشیاء]] توں باہر سب توں وڈی چوٹی اے جد کے 7,200 میٹر (23,622 فٹ) توں اچیاں 100 چوٹیاں ہمالیہ وچ نیں۔ ہمالیہ دیاں 14 چوٹیاں 8,000 میٹر (26,000 فٹ) توں ود نیں۔
* [[ماؤنٹ ایورسٹ|ایورسٹ]], 8,848 میٹر (29,029 فٹ) (نیپال چین بارڈر تے)
* [[کے ٹو]]
* [[کنگچنجنگا]]
ہمالیہ دا پہاڑیپربت سلسلہدھارا لیندے توں چڑھدے ول دریاۓ سندھ دی وادی توں دریاۓ برھمپترا دی وادی اک کمان وانگون پھیلیا ہویا اے۔ ایہ 2,400 کلومیٹر (1,500 میل) لماں اے تے ایدی چوڑائی لیندے کشمیر سنکیانگ ول 400 کلومیٹر (250 میل) تے چڑھدے تبت اروناچل پردیش ول 150 کلومیٹر (93 میل) اے۔ ہمالیہ تن کٹھیاں پہاڑی سلسلیاں نال رل کے بندا اے۔ سب توں اتر والا سلسلہ سب توں اچا اے۔
ہمالیہ وچ بوٹے پنچھی جانور تے ہور جیون محول، مینہ، اچائی تے مٹی نال وکھرے دسدے نیں۔ محول پہاڑ دے مڈھ تے ٹراپیکل تے پہاڑ دیاں گاشاں تے برقنی اے جتھے ہر ویلے برف جمی ریندی اے۔ ایتھے بڑے اوکھے حالات وچ جناں وچ گاش اچائی تے پالا نیں ایہناں وچ بوٹے تے جنور جیندے نیں۔ ہمالیہ وچ نویکلے بوٹے تے جنور نیں تے بنسانی رہتل اوہنے دے جیون لئی مسلہ بن چکی اے۔ کج بوٹے ویلے توں پہلے پھل دے رۓ نیں۔ بلوط دی تھاں چیڑ آرۓ نیں۔
=== جیالوجی ===
[[File:Himalaya-formation.gif|thumb|left|left|100px|ہمالیہ دا بننا]]
ہمالیہ ایس زمین دے سب توں نویں پہاڑیپربت سلسلیاںدھاریاں وچوں آں تے ایہ زیادہ تر اتے نوں ہویاں [[بیٹھی پڑی]] تے [[پلٹی پڑی]] نال بنیا اے۔ [[پلیٹ ٹیکٹونکس]] بارے نویں سوچ، کھوج تے کاہڈاں ای ہ دسدیاں نیں جے ہمالیہ یوریشین پلیٹ تے انڈو آسٹریلین پلیٹ دے آپسی ٹاکرے تے فیر زمین دے اپر اٹھن نال بنیا اے۔ ایہ دو براعظمی پلیٹاں دے ٹاکرے نال 7 کرور ورے پہلے کریٹیشیس ویلے وچ بنن لگیا۔ انڈین پلیٹ دکھنی بحر ہند ولوں 6000 کلومیٹر دا پینڈا 15 سینٹی میٹر دی دوڑ نال کرکے 7 کروڑ ورے پہلے ٹکرائی تے 5 کروڑ ورے پہلے ایہنے [[ٹیتھیز سمندر]] جیہڑا ایہناں دوہناں پلیٹاں دے وشکار آیا بندا کردتا۔ ایہ سمندر سک گیا تے ایہ کھیوڑہ دی تھاں لون دا پہاڑ بن گیا۔ [[بیٹھی پڑی]] پتلی ہون باجوں تھلے بیٹھن دے بجاۓ اتے نوں اٹھی تے اینج پہاڑیپربت سلسلےدھارے بندے گۓ۔ ایہ انڈین پلیٹ ہجے وی [[سطح مرتفع تبت|اچا نیواں تبت]] دے تھلے وڈی جارئی اے تے ایہنوں اتے کر رئی اے۔ [[اراکان پہاڑ]] تے [[اینڈامین تے نیکوبار]] جزیرے وی ایس ٹکران دے نال بنے۔
ایہ انڈین پلیٹ ہلے وی 67 ملی میٹر/اک سال دے ناپ نال ٹردی پئی اے تے اگے اک کروڑ وریاں وچ ایہ ایشیاء وچ 1,500 کلومیٹر جائیگی۔ ایہ ٹاکرا ہمالیہ نوں اچا وی کرریا اے انڈین پلیٹ دے ایشیائی پلیٹ نال ٹاکرے نال ایتھے زلزلے وی آندے نیں۔
| 