"<span lang="ur">سپین</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

|مقامی_نام = '''سپین'''<br /> Reino de España<br />Regne d’Espanya<br />Espainiako Erresuma<br />مملکتِ ہسپانیہ<br />سپین

|دار_الحکومت = [[میڈردمیڈرڈ]]

|عظیم_شہر = [[میڈردمیڈرڈ]]

|دفتری_زبانیں = [[ہسپانوی]]، کتالان،[[کیٹلونی]]، [[باسک]] تے گالیسین[[گلیکیائی]]

|ایچ_ڈی_آئی_زمرہ = بلنداچا

|سکہ_ = [[یورو]]

|منطقۂ_وقت = مرکزیوشکارلا یورپی وقتویلہ (CET اور CEST)

'''سپین''' لیندے دکھنی [[یورپ]] چ [[ایبیریا]] جزیریورگا وچ [[یورپی یونین]] دا سنگی اک ازاد دیس اے جتھے قنونی بادشائی راج اے۔ ایدے چڑھدے تے دکھنی پاسے [[بحیرہ روم]] تے ایدر ایدا تھوڑا جیا بارڈر [[برطانیہ]] دے تھاں [[جبرالٹر]] نال رلدا اے جیدے تے سیپن دا وی کلیم ہے، اتر تے چڑھدے اتر ول [[فرانس]] [[انڈورہ]] تے [[خلیج بسکے]] اے، لیندے ول [[پرتگال]] تے بحراوقیانوس[[بحر اوقیانوس]] اے جیدے نال ایہدا 1214 [[کلومیٹر]] لماں بارڈر ملدا اے۔ 505,992 مربع کلومیٹر (195,365 مربع میل) تھاں نال ایہ یورپ دا پنجواں تے [[یورپی یونین]] دا دوجا سب توں وڈا دیس اے۔

سپین وچ انسان پچلھے 35،000 وریاں توں رہ ریا اے۔ 200 م پ وج ایتھے رومی آۓ تے ایہدا ناں [[ہسپانوی|ہسپانیہ]] پیا۔ وشکارلے ویلیاں وچ ایتھے [[جرمن]] قبیلے آۓآئے تے اٹھویں صدی وچ [[بنو امیہ]] [[عرب]] آۓ مسلمان ایس نوں [[اندلس]] کیندے سن تے [[قرطبہ]] اوہناں دا [[راجگڑھ]] سی۔ مسلماناں دے 14ویں 15یں صدی چ جان توں مگروں بوت وڈی طاقت بن گیا تے اینے بوت دور تک سلطنت بنائی جیدے نشان اج وی 40 کروڑ [[ہسپانوی]] بولن والیاں دے طور تے ہے گے نیں۔ 18ویں تے 19ویں صدی وچ سپین ماڑا پے گیا۔ ایدی حکومت اک قنونی بادشاہت دے تھلے پارلیمنٹ نال بنی اے۔ سپین دا دنیا چ 9واں سب توں بوتا جی ڈی پی اے تے ایدے لوکاں دا جیون ناپ دنیا چ 16واں اے۔ سپین [[اقوام متحدہ،متحدہ]]، [[یورپی یونین،یونین]]، نیٹو،[[نیٹو]]، دا سنگی اے۔

سپین ناں کنج پیا ایہدے بارے کوئی پکی گل نہیں۔ خورے ایہ [[یونانی]] شبد ہسپیریا توں ای بنیا اے جیہڑا یونانیاں [[اٹلی]] بارے کیا جیدا مطلب سی لیندا تھاں تے ہسپانیہ وی لیندے پاسے ہون باہجوں ایہ ای اخواندا ہووے۔ عرباں ایس نوں [[اندلس]] آکھیا۔ [[اندلس]] وندالیشیا توں وگڑیا یعنی وندالاں دا دیس۔ وندال اک قبیلا سی جیدے کولوں عرباں سپین کھویا۔

سپین یورپ دے لیندے دکھن ول [[ایبیریا]] دے لامت تھاں (85٪) تے پھیلیا ہویا اے۔ 47,000 مربع کلومیٹر(18,000 مربع میل) نال ایہ [[فرانس]] نالوں نکا امریکی صوبے [[کیلیفورنیا]] نالوں وڈھا اے۔

سپین دنیا دا 51واں تے یورپ دا دوجا سب توں وڈا دیس اے۔ [[پیرینیز]] دے پعاڑ اترچردے چ [[فرانس]] نالوں وکھریاں کردے نیں۔ ایہ رومی سمندر توں [[خلیج بسکے|بسکے دی خلیج]] تک 435 کلومیٹر لما پھیلیا اے تے سپین نوں فرانس توں وکھ کردا اے۔ دکھن وچ [[جبرالٹر]] اے تے [[مراکش]] سپین توں 13 کلومیٹر دور اے۔ [[پرتگال]] سپین دے لیندے دکھن ول اے تے ایہدا بارڈر 1214 کلومیٹر رلدا اے۔ سپین دا اک نکا جیا تھان سپین دے بارڈر توں تھوڑا دور فرانس دے اندر اے۔ اتر وچ ایہدا بارڈر نکے پہاڑی دیس [[انڈورہ]] نال وی رلدا اے۔ سپین دے کج جزیرے [[بحیرہ روم]] چ وی نیں تے کج جزیرے [[بحر اوقیانوس|ایٹلانٹک سمندر]] چ وی نیں۔ سپین دیاں کئی تھاواں اتے تھلے ہوندے علاقے تے پعاڑی علاقے نیں۔ ایناں پعاڑاں توں کئی دریا وی بیندے نیں۔ سیوطہ تے ملیلہ ایس دے اتلے [[افریقہ]] وچ سمندری کنڈے تے تھاں نیں۔

سپین چ 12 لکھ ورے پہلاں اٹاپورکا دی تھاں تے [[بن مانس]] دے رہن دے نشان لبے نیں۔ ماڈرن انسان 32000 سال پہلاں [[ایبیریا]] وچ [[فرانس]] ولوں آیا۔ اوس تریخ توں وی پہلے ویلے دے نشاں اوہدیاں بنیاں ہویاں مورتاں اتلے سپین دے [[کینٹیبریا]] صوبے وچ التامیرا دی غار وچ لبیاں نیں جنہاں نوں 15000 م پ ورے پہلے [[کرو-میگنن]] نے بنایا سی۔۔ اوہ لوک [[فرانس]] توں ہوندے ہوۓ سپین پہنچے۔ آخری برف دور دے بعد سپین اوناں تین تھاواں چوں اک اے جتھوں لوکاں نے [[یورپ]] دوبارہ اباد کیتا۔

آئیبیریائی تے [[سیلٹ]] ایبریا دے سب توں پرانے واسی نیں۔ لیندے پیرینیز ول باسک سن۔ 1100 م پ وچ دکھن ول تارتیسوس ناں دا نگر سی جیدا کاروبار یونانیاں تے فونیقیاں نال سی۔ کارتھیج والیاں دا [[ایبیریا]] نال جڑدے [[بحیرہ روم]] ول زور سی پر رومیاں نے اوہناں نوں پیونک لڑائیں مگرون ایتھے مل ماریا۔

[[رومی سلطنت|رومیاں]] نے [[بحیرہ روم]] دے کنڈیاں تے کارتھیج دیاں نگریاں دوجی پیونک لڑائی مگروں 210 توں 205 م پ وچ مل ماریا پر [[ایبیریا]] تے مل مارن لئی اوہناں نوں 2 صدیاں لگ گیا بشک ایتھے اوہناں 6 صدیاں تکر راج کیتا۔ رومی راج وچ ایتھے رومی بولی رومی فنون تے رومی سڑکاں وی اپڑیاں۔ سیلٹک تے ہور ایبیریائی رہتلاں تے ہولی ہولی رومی رنک چڑھدا گیا۔ سپین رومی بزار دی منڈی بن گیا۔ سپین توں سونا، ان، زیتون دا تیل تے شراب باہر جاندی سی۔ وائی بیجی وچ وادے لئی کئی ویونتاں دا مڈھ رکھیا گیا جیہڑے ہلے وی ورتے جارۓ نیں۔شہنشاہ ہیڈرین، ٹریجن تے تھیوڈیوسیس تے فلسفی سینیکا ایتھے جمے۔

[[سعائی|عیسائیت]] پہلی صدی وچ سپین اپڑی۔ سپین دیاں ہندیاں بولیاں مذہب تے فنوناں دا مڈ اوس ویلے توں اے۔ 5ویں صدی وچ لیندی [[رومی سلطنت]] ماڑی پے گئی۔ ایتھے کئی لوک آۓ جناں وچ وندال وی سن اوہناں توں ایس دیس دا ناں وندا لیشیا یا اندلس پیا۔

== [[عرب]] ویلہ ==

711 چ ایتھے [[بنو امیہ]] دے خلیفہ [[ولید بن عبدالملک]] دے ویلے اودے جرنیل [[طارق بن زیاد]] نے ہلہ بولیا تے سپین تے [[پرتگال]] تے عرباں نے مل مار لیا۔ عرباں نے سارے سپین تے مل مار لیا پر ایدے اتر چ پعاڑی تھاں چھڈ دتے جتھوں فیر عرباں نال لڑائی ٹری جیہڑی اگلیاں اٹھ صدیاں تک چلدی رئی۔ عرباں نیں ایتھوں دیان واسیاں کئی حق دتے پر اوناں ٹیکس وی دینے پیندے سن۔ اٹھویں صدی تک سپین دی چوکھی ساری لوک گنتی مسلمان ہوچکی سی۔ بربر تے عرب مسلماناں وشکار کھچاؤ وی چلدا ریا۔ مسلمان گواڈالکویر ایبرو ویلینسیا تے غرناطہ دے پعاڑی تھاواں تے وس چکے سن۔

اموی خلافت دا راجگڑھ [[قرطبہ]] لیندے [[یورپ]] دا وڈا سوہنا تے خوشحال شہر سی۔ پڑھائی لکھائی رہتل دے سمبندے جیہڑے لیندے ایشیاء توں ایتھے لیاۓ گۓ اوہآکے ودے۔ سائینس فلاسفی آرکیٹیکچر تے رہتل ایتھے پونگرے تے وڈے ہوۓ۔ وائی بیجی چ وادے ہوۓ نویاں فصلاں تے نویں رکھ لگاۓ گۓ۔

11ویں صدی چ [[بنو امیہ]] دے راج توں وکھرے ہون مگروں سپین نکے نکے راجاں چ جناں نوں طاغفہطائفہ آکھیا جاندا اے ج ونڈیا گیا تے اے اتر چ وسدیاں سغائیسعائی دیساں لئی اونان تے ہولی ہولی مل مارن اسان ہودا گیا۔ اتلے [[افریقہ]] توں [[دولت مرابطین|مرابطین]] تے [[دملت حدین|موحدین]] سپین آے پر اوہ مسلم سپین نوں ناں بچا سکے۔ 1492 نوں مسلماناں دا اخیرلا راج [[غرناطہ]] تے وی سغایاںسعایاں نے مل مار لیا۔ 1492 نوں ای کولمبس نوں اپنے سمندری سفراں لئی جعاز تے پسے سپین دے باد شاہ کولوں لبدے نیں۔ امریکہ دی لب نے اوتھے مل مارن نال سپین جگ دی اک وڈی طاقت بن گیا۔

[[اراغون]] تے [[کیستلا تے لیون|قسطیلیہ]] دے اک جٹ ہون نال سپین اک ہوگیا تے سپین دے شائی ویلے دی نیو پئی۔ 16ویں تے 17ویں صدی چ سپین [[یورپ]] دی اگے ودویں طاقت سی۔ سپین دیاں [[نیدرلینڈز]] [[برطانیہ]] [[فرانس]] تے [[سلطنت عثمانیہ]] نال وی لڑائیاں ہویاں۔ [[ہسپانوی سلطنت]] چ [[امریکہ]] دے وڈے انگ بحرالکاہل[[بحر الکاہل]] دے تھاں اتلے افریقہ دے جزیرے نیدرلینڈو[[نیدرلینڈز]] [[فرانس]] [[جرمنی]] [[اٹلی]] دے کئی پاسے ہیگے سن۔ ایدے بارے آکھیا جاسکدا اے جے اے پہلی سلطنت سی جیدے تے [[سورج]] نیں ڈبدا۔

1793 چ سپین نے [[فرانس]] نال لڑائی چھیڑی جیدے چ سپین نوں ہار ہو‎ی۔ سپین فرانس دے اک تھلے لگا سنگی بن کے رہ گیا۔ 1814 چ فرانس دی ہار باجوں سپین چ اودا زور ٹٹ گیا۔ پر سپین دے اندر اوہ چگڑے ٹرے جناں نے سپین نوں ہلا کے رکھ دتا تے اودے کولوں کیلیورنیا توں لے کے پیٹاگونیا تک دے تھاں کھنج گۓ۔ 19ویں صدی دے انت وچ کیوبا تے فلپائن وکھ ہوۓ۔

1936 وچ سپین وچ گھر دی لڑائی شروع ہوئی۔ ایسدا آگو جنرل فرانکو سی تے اوہ 3 ورے مگروں [[نازی جرمنی]] تے فاششسٹ [[اٹلی]] دی ہتھ ونڈائی نال جتدا اے۔ ایس لڑائی وچ 5لکھ لوک مارے گۓ تے 5 لکھ لوک دیس چھڈ گۓ۔ دوج؛ وڈی لڑائی وچ فرانسسکو فرانکو تھلے سپین اک نیوٹرل دیس سی۔ فلانجے پارٹی ای کلی پارٹی سی۔ دوجی وڈی لڑائی مگروں دنیا توں وکھرا ریا پر [[سوویت یونین]] نال مقابلے وچ ایہدا مل ودھیا۔ پہلے تے سپین [[یونائیثڈ نیشنز]] تون وی وکھ ریا۔ 1960 دے دھاکے دے انت وچ سپین کم کاج وچ اگے ودھیا۔

1975 وچ فرانکو مریا تے یوان کارلوس اودھی تھاں سپین دا بادشاہ بنیا۔ 1981 وچ کج فوجی افسراں نے راج تے مل مارن دی کوشش کیتی پر بادشاہ اگے ہار گۓ۔ 30 مئی 1982 نوں سپین اک ریفرنڈم مگروں [[نیٹو]] وج رلیا۔ 1986 وچ سپین یورپی کمیونٹی وچ آیا۔ 1 جنوری 2002 نوں سپین دے سکے دے سکے پسیٹا دی تھاں [[یورو]] نوں سپین دی کرنسی منیا گیا جیہڑا [[یورپ]] دے 16 ہور دیساں وچ وی چل ریا سی۔ 2008/9 وچ دیس نون بپار تے کم کاج وچ مندا ویھکنا پیا۔ 11 مارچ 2004 نوں سپین دے راجگڑھ میڈرڈ وچ بمب پھٹے جیدے وچ 191 بندے مارے گۓ تے ایہ پتہ چلیا جے ایہ حملے القائدھ نے کراۓ سن۔

سپین کئی بولیاں بولن والا دیس اے تے سپین دا قنون سپین وچ ساری بولیاں دے بچاؤ دا زمیوار اے۔ [[ہسپانوی]] دیس دی سرکاری بولی اے تے ہر ہسپانوی لئی ایہنوں سکھنا حق تے فرض اے۔ سیپن دا قنون سپین وچ بولیاں جانوالیاں دوجیاں بولیاں نوں وی مندا اے تے اوہناں نکیاں بولیاں نوں اوہناں دے بولن والے تھانواں وچ بولن ورتن دی ازادی اے تے ایس کم وچ سرکار وی ہتھ ونڈاندی اے۔

سپین دا کوئی سرکاری مزہب نئیں پر کیتھولک چرچ دی رہتل تے گوڑھی چھاپ اے۔ سارے سکولاں وچ پڑھاکواں نوں یا تے کیتھولک چرچ یا فیر چنگا ورتن دی کلاس چننی پیندی اے۔ اپریل 2012 دی اک کھوج وچ 71% [[ہسپانوی]] لوکاں نے اپنے آپ نوں کیتھولک منیا۔ 24% نے اپنے آپ نوں کسے مزہب وچ ناں گنیا۔ 9.4% اپنے آپ نوں ان متی کیندے نیں۔

1492 نوں ایتھوں سارے یہودیاں نوں دیس نکالا دتا گیا 19ویں صدی وچ اوہناں نوں فیر آن دتا گیا تے ایس ویلے 62,000 دے نیڑے یہودی وسدے نیں۔ 1609 تک سارے [[مسلمان]] یا سائی ہوگۓ یا فیر اوہ دیس چھڈ گۓ۔ 19ویں تے 20ویں صدی وچ اوہناں نوں دیس وچ آن دتا گیا تے ایس ویلے سپین وچ 17 لکھ دے نیڑے مسلمان نیں۔ چوکھے اتلے افریقہ توں نیں۔ [[پنجاب]] [[پاکستان]] توں وی ہزاراں سپین وچ نیں۔

پھرنٹرن والیاں لئی سپین اک اچیچیا دیس اے۔ 2007 وچ [[فرانس]] مگروں سپین پھرن ٹرن لئی انوالیاں دا دوجا وڈا دیس دیس سی۔ سپین دا موسم، ایہدیاں تریخی تے رہتلی یادگاراں باہردے لوکاں لئی کھچ رکھدیاں نیں۔ سپین دا اتلے یورپ نالوں گرم موسم اتلے یورپ دے ٹھنڈے تھانواں توں لوک سپین دے سمندری کنڈیاں تے آندے نیں۔

سپین دے جغرافیائی تے تریخی پسار باہجوں ایس دا آرکیٹیکچر وی ونسونا اے۔ سپین دے سارے وڈے شہراں دا مڈھ رومیاں نے رکھی رکھیا تے عرباں نے اپنا آرکیٹیکچر مسیتاں تے رہن دیاں تھانواں وچ چھڈیا۔ بنو امیہ دا راجگڑھ قرطبہ ایس وکھالے وچ اک ادھارن سی اوہناں دی بنی مسیت جیہڑی ہن اک گرجا اے ہجے وی کھڑی اے۔ [[غرناطہ]] دا [[الحمرا]] تے [[اشبیلیہ]] دا گیرالڈا [[عرب]] ویلے دیاں اچیچیاں نشانیاں نیں۔

فٹ بال رومن ویلے توں کھیڈیا جاریا اے۔ ریال [[میڈرڈ]] تے [[بارسیلونا]] دنیا دیاں دو تکڑیاں ٹیماں نیں۔ سپین دی فٹ بال ٹیم 1964، 2008 تے 2012 وچ یورپی چمپیئن تے 2010 وچ فیفا ورلد چمپئین بنی۔