"<span lang="ur">سونا</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا

'''سونا''' اک پعاری، نرم، لشکدی تے [[پیلا|پیلی]] [[دعات|دھات]] اے۔ انسان اینوں ہزاراں وریاں توں [[پنجابی عورتاں دے گھنے|گینیاں]]، نمیش تے پیسے لئی ورت ریا اے۔ ایہ گھٹ لبدی اے تے ایدا ورتن دوجیاں گھٹ لبن والیں دھاتاں توں اسان اے۔ اے بوت مینگی [[دعات|دھات]] اے تے اینوں انسانی تریخ چ بوہت اہمیت ملی ہوئی اے۔

== کیمیائی خاصیتاں ==

سونا اک کیمیائی [[عنصر]] اے جیدا [[ایٹمی نمبر]] 79 اے۔ایدا نشان (Au) اے جیڑا کے [[لاطینی]] بول (aurum) توں نکلیا اے۔ اے [[بجلی]] تے [[گرمی]] دا چنگا کنڈکٹر اے تے اینوں [[زنگ]] نئیں لگدا۔ اینوں کسے دوجی دھات نال رلا کے پینڈا کیتا جاندا اے۔ اے اپنی خالص حالت چ نرم ہوندا اے۔ سونا اک ٹرانزیشن [[عنصر]] اے تے اے یارویں گروپ چ ہوندا اے۔ اے بوت کم کیمیائی طور تے ریایکٹ کردا اے تے اے [[نوبل گیس|نوبل گیساں]] دے مگروں سب توں کٹ ریایکٹوو اے۔

== تریخ ==

سونے نوں 7000 [[ورہ|وریاں]] توں ورتیا جاریا اے۔ [[بلقان]] چ 6000 [[ورہ|وریاں]] پرانیاں سونے دیاں شیواں لبیاں نیں۔ 4600 ورے پرانی اک [[مصر|مصری]] لکھت وچ اک [[فرعون]] نے ایہ لکھیا اے کے اودے ویلے چ ''مٹی توں ودھیک سونا ہیگا اے''۔ [[مصر]] توں اک قدیم نقشہ وی لبیا اے جیدے وچ اتلے [[سوڈان]] تے تھلویں مصر چ اک سونے دی کان وکھائی گئی اے۔ پرانے ویلے چ [[عرب]] وچ لال سمندر دے نال وی سونے دیاں کاناں ہیگیاں سن۔ سونے نوں مسیح توں 610 ورے پہلے [[ترکی]] چ پہلی واری کرنسی لئی ورتیا گیا۔ [[روم|رومیاں]] نے اج توں کوئی 2000 [[ورہ|وریاں]] پہلاں پانی دے زور توں سونے نوں زمین توں کڈنا شروع کیتا۔ ایسے زمانے چ [[سپین|ہسپانیا]] تے [[رومانیا]] چ وی پانی دے زور توں سونا کڈیا گیا۔ اتلے [[سپین]] چ لاس میڈیولاس ناں دی سونے دی کان چ 7 پانی دے راہ نیں جیناں دی مدد نال سونا کڈیا جاندا اے۔ [[رومانیہ]] دی کان روسیا مونٹانا اوس ویلے دی بوت وڈی کان سی تے جینوں اج تک ورتیا جاریا اے۔

یورپی لوک براعظم [[امریکہ]] چ سونے دی کھوج لئی آۓ جدوں اوناں نوں اس گل دا پتہ لگیا کے اوتھے دے لوکاں کول بہوت سونا اے- وشکارلہ امرکاہ، [[پیرو]]، [[ایکویڈار]] تے [[کولمبیا]] ایس کم لئی اچیچیاں تھانواں سن۔۔ اوتھے دے لوک جیناں نوں ایزٹک کیندے نیں سونے نوں دیوتائی شے سمجھدے سن جدوں کے [[شمالی امریکہ|اتلے امریکہ]] دے ریڈ انڈینز سونے نوں کسے کم دا نئیں سمجدے سن کیونجے اے اوناں نوں زندگی اسان کرن واسطے کسے کم دا نئیں سی تے اوہ اس توں زیادہ اوناں دھاتاں نوں اہم سمجدے سن جیہڑیاں اوناں نوں فیداے دیندیاں سن۔

== ورتن ==

سونے نوں پرانے ویلے توں کرنسی لئی وی ورتیا جاریا اے۔ اج کل کسے دیس کول ہیگے سونے توں اوس دیس دی کرنسی داے مل ناپیا جاندا اے۔ 20ویں [[صدی]] چ دیساں دی معیشت دی تیزی دے نال اگے ودی تے ایس وجہ توں سونا معیشت دا خاص حصہ نئیں ریا کیونجے ایدے نال دوجے دیساں دی کرنسی دا ورتنا ود گیا اے۔ اج کل سونے دے بدلے کرنسی دا اکو ریٹ دا کم مک گیا اے۔

سونے نوں وشکارلے ویلیاں چ صحت واسطے چنگا سمجیا جاندا سی کہ اینی تھوڑی تے سوہنی شے صحت واسطے چنگی ہی ہوسکدی اے۔ سونے دے کج نمک سوجن نوں روکدے نیں تے اینوں جوڑاں دے درد دے علاج چ ورتیا جاندا اے۔ سونے دے تابکار آئسوٹوپ تے نمک ای انسان دے جسم چ کسے کم دے ہوندے نیں، خالص سونا انسانی جسم دے نال کج نئیں کردا۔ [[ٹی بی]] تے جوڑاں دے سوجن نوں روکن واسطے سونے نوں جسم اندر لا دتا جاندا اے۔ اینوں دند بنان واسطے وی ورتیا جاندا اے۔ کئی لوک سونے دے دند وی بناندے نیں۔ سونے دی [[آئسوٹوپ]] سونا-198 [[کینسر]] دے علاج واسطے وی ورتی جاندی اے۔

== نشان ==