جدوں پہلی تے دوجی سماجی پدھر نے اوہناں دی کل ناں منی تے اوہناں نے اپنی وکھری ملنی فومی اسمبلی دے ناں توں 10 جون 1789 نوں بادشاہ دے روکن تے وی اک ٹینس ویہڑے وچ کیتی۔ 20 جون 178 نوں اوہ سوں کھاندے نیں جے اوہ فرانس لئی اک نویں قنون دے بنن تک اپنے کم وج لکے رین گے۔ جولائی 1789 نوں قومی اسمبلی بندی اے۔ بادشاہ تے امیر پدھر نیکر توں نراض سن تے اوہنوں اوہ کم توں لآ دیندے نے۔ کئی پیرسی ایہ سوچدے نیں جے بادشاہ قومی اسمبلی نوں وی مکادیویگا۔ پیرس وچ افراتفری تے لٹمار ہون لگ جاندی اے۔
11 جولائی 1789 نوں بادشاہ نے فنانس منسٹر نوں نیکر نوں وزارت توں لا دتا۔ پیرس دے لوکاں ایس گل نوں پسند ناں کیتا۔ پیرس دے لبرل لوکاں نے بدیسی فوجاں دے آن نوں وی اپنے لئی خطرہ سمجیا۔ باستیل دا جیل خانہ بادشائی تے ظلم دا نشان سی۔ اے نالے اسلےاسلحے دا گدامگودام وی سی۔ فرنچ گارڈ پیرس دے لوکاں نال رل جاندے نیں۔ باستیل چ اوس ویلے 7 بندی سن۔ 14 جولائی دی سویر نے پیرس دے لوک باستیل تے ہلہ بول دندے نیں۔ بندیاں نوں ازاد کرالیاجاندا اے تے جیلر نوں مار دتا جاندا اے۔ پیرس ورگے کم پورے دیس چ ہوۓ لوکاں نے اپنے جقاںحقاں لئی ہتھیار چک لۓ۔ باستیل دا ٹعایا جانا انقلبانقلاب فرانس دا سب توں وڈا واقعہ سی۔ نیکر نوں واپس فنانس دا وزیر لادتا جاندا اے تے بیلی جیہڑا قومی اسمبلی دا پردھان وی سی اوہ پیرس دا میئر بن جاندا اے۔ بادشاہ نال ای پیرس آندا اے تے انقلاب دے رنگ لال چٹا تے نیلا اپنا لیندا اے۔ ▼
==فومی اسمبلی==
فومی اسمبلی نویاں تبدیلیاں لیاندی اے۔ 4 اگست نوں جگیرداری دا انت ہوندا اے امیر پدھر دے عام لوکاں توں ود حق مکدے نیں تے پادری جیہڑے اچیچے ٹیکس لیندے سن اوہناں تے روک لادتی جاندی اے۔ 26 اگست نوں قومی اسمبلی انسان تے عام شہریاں دے حقاں دا سدا دیندی اے جینوں مارکوئیس لیفائیٹ نے لکھیا سی۔ فومی اسمبلی اپنے کم تے اپنے آپ بارے سوجدی اے جے ایہ کیویں چلے گی۔ کج لوک ایس اپر اک سینیٹ وی بنان چاندے نیں پر ایہ گل نئیں منی جاندی۔ بادشاہ ایہ اختیار تے دتا گیا جے اوہ کسے قنون نوں بنن توں دیر کر سکدا اے پر اوہنوں روک نئیں سکدا۔
[[File:Declaration_of_Human_Rights.jpg|thumb|250px|left|شہری تے انسانی حقوق دا اعلامیہ]]
تریخ داناں دے خیال دے مطابق لوکاں دا ایہہ خیال سی کہ لوئی 16ویں دے عہد چ فرانس نوں اوہ رعب تے دبدبہ حاصل ہوئے گا جہڑا رشلو یا لوئی چوتھے دے عہداں چ فرانس نوں حاصل سی ۔ پر اوہناں دی ایہہ توقع مایوسی چ بدل گئی ۔ لوئی تے اسدی حکومت نے سرکاری خزانے دا دیوالیہ پن دور کرن توں قاصر سی ، بلکہ جنگ آزادی [[امریکہ]] نے [[فرانس]] دی مالی حالت ہور وی بھیڑی کردتی سی۔
اس لئی 1787ء چ ذمہ دار حکومت دے حق چ تحریک چل پئی ۔ بادشاہ لوئی سولہویں نے 5 [[مئی]] 1787ء نوں اسٹیٹس جرنل ([[قومی اسمبلی]] ) دا اجلاس بلائیا تاکہ نویاں ٹیکساں نال سرکاری خزانہ بھریا جا سکے پر [[پارلیمان]] دے ارکان نے فوری تے اشد ضروری مالی مشکلات نوں حل کرن دی بجائے بحث و مباحثے شروع کردتے ۔ 24 [[جون]] 1787ء چ پارلیمان نے اپنے آپ نوں [[مجلس دستور ساز]] قرار دے کے ملکی [[دستور]] ([[آئین]]) دی تخلیق دا کم اس نے اپنے ہتھاں چ لے لئیا ۔ اس دے بعد ایہہ لوک 2 سال تک یعنی 7جون 1789ء تک اوہناں بحثاں چ ای پھسے رہے جس دا موجودہ تے آن والے حالات نال کوئی وی واسطہ نئیں سی ۔ایسے دوران 14 [[جولائی]] 1789ء نوں اوہ واقعہ پیش آئیا جس چ [[پیرس|پیرس]] دے لوکاں نے [[باستیل|باستیل]] جیل خانے نوں ڈھا دتا ۔
[[File:Women's_March_on_Versailles.jpg|thumb|250px|left|عورتاں دا مارچ 5 [[اکتوبر]] 1789ء]]
▲11 جولائی 1789 نوں بادشاہ نے فنانس منسٹر نوں نیکر نوں وزارت توں لا دتا۔ پیرس دے لوکاں ایس گل نوں پسند ناں کیتا۔ پیرس دے لبرل لوکاں نے بدیسی فوجاں دے آن نوں وی اپنے لئی خطرہ سمجیا۔ باستیل دا جیل خانہ بادشائی تے ظلم دا نشان سی۔ اے نالے اسلے دا گدام وی سی۔ فرنچ گارڈ پیرس دے لوکاں نال رل جاندے نیں۔ باستیل چ اوس ویلے 7 بندی سن۔ 14 جولائی دی سویر نے پیرس دے لوک باستیل تے ہلہ بول دندے نیں۔ بندیاں نوں ازاد کرالیاجاندا اے۔ پیرس ورگے کم پورے دیس چ ہوۓ لوکاں نے اپنے جقاں لئی ہتھیار چک لۓ۔ باستیل دا ٹعایا جانا انقلب فرانس دا سب توں وڈا واقعہ سی۔
باستیل جیل دے ڈھائے جان والے واقعہ توں [[پیرس]] دا بااثر طبقہ ڈر گئیا تے [[بادشاہ]] دی اجازت توں بغیر ای اپنی حکومت قائم کر لئی ۔ اینہاں دی حکومت دے قیام دی خبر جدوں دیہی نوں لگی تے ایہہ وی معلوم ہوگئیا یہ [[باستیل]] دا [[جیل خانہ]] ڈھا دتا گئیا اے ۔ اس نال اینہاں دے دلاں چوں [[قنون]] دا ماڑا موٹا احترام وی مک گئیا تے اوہناں نے 4 [[اگست]] 1789ء چ بغاوت کردتی تے اس دی وجہ توں سیاسی لیڈراں نے مزکرعاں نوں اوہ مراعات دین دا وی اعلان کردتا جہڑیاں اوہ پہلے دین توں انکاری سن ۔ ایسے عرصے ج اسبملی تے دستور سازی دی شکل چ جہڑا طوفان پیدا کیتا گئیا سی ، اس دے نتیجے چ سیاسی انقلاب دے نال نال اقتصادی ، سماجی تے مذہبی انقلاب وی آگئیا ۔ بادشاہ دیاں مشیراں ، بھائیاں تے [[ملکہ]] نے [[بادشاہ]] نوں ملک توں فرار ہون دی ترغیب دتی ۔ فرار ہندے ہوئے بادشاہ تے ملکہ نوں پھڑ کے [[پیرس]] واپس لیاندا گئیا ، ایہہ واقعہ 20توں 25 جون 1791ء چ پیش آئیا ۔ بادشاہ دی گرفتاری نال ملک دے طول و عرض چ سنسنی پھیل گئی تے حکومت وقت دا بچیا کھچیا اقتدار وی مک گئیا ۔ [[ستمبر]] 1791ء تک بادشاہ نظر بند رہیا ، اس دے بعد نویں دستور دا نفاذ ہوگئیا تے بادشاہ نوں اسدے منصب تے بحال کردتا گئیا ۔
[[File:Duplessi-Bertaux_-_Arrivee_de_Louis_Seize_a_Paris.png|thumb|300px|left|شاہی ٹبر دی [[پیرس]] واپسی 25 [[جون]] 1791ء]]
بادشاہ دے درباریاں تے مشیراں نوں بادشاہ دی جان دی فکر ہوئی تے اوہناں نے دوجےآں ملکاں نال ساز باز کرلئی پر کجھ کر نا سکے ۔ 20 جون تے 10 اگست 1792ء لوکاں نے [[شاہی محل]] تے حملہ کیتا تے بادشاہ تے ملکہ دی گرفتاری دا مطالبہ کیتا ۔ [[بادشاہ]] تے [[ملکہ]] نوں فیر قید کرلئیا گیا ۔ 21 [[جنوری]] 1793ء چ شاہ [[فرانس]] نوں [[سزائے موت]] دے دتی گئی ۔ 16 [[اکتوبر]] 1793ء ملکہ فرانس نوں وی عوامی عدالتی کاروائی دے بعد موت دی سزا دے دتی گئی ۔10 [[نومبر]] 1793ء نوں " خدائی عبادت" دے خلاف قنون پاس ہوئیا ۔ اس سارے عرصے دے دوران [[فرانس]] چ کسے دی وی جان محفوظ نئیں رہی ، 1793ء تے 1794ء دے درمیان ہزاراں لوکاں نوں موت دے گھاٹ اتار دتا گئیا ۔ 8 جون 1795ء [[ولی عہد]] [[فرانس]] نوں وی قتل کردتا گئیا ۔ آخر مئی 1804ء چ [[نیپولین]] بونا پارٹ برسراقتدار آئیا ۔ جہڑا کہ خود نوں " سمت دا تعنی" کہندا سی تے [[فرانس|فرانس]] دی تریخ دا اک نواں چیپٹر ٹریا ۔
