روگاں وچّ کجھ روگ ایسے نیں جیہڑے بیمار آدمیاں توں اک ولوں دوجے آدمیاں نوں ہو جاندے ہن ۔ روک دا جراسیماں نال اک بندے توں دوجے نوں ہون نوں انفیکشن کہندے ہن ۔
روگوں وچّ کجھ روگ تاں اجیہے ہن جو بیمار آدمیاں توں اک ولوں دوجے آدمیاں نوں ہو جاندے ہن ۔ اس پرکریا نوں سنکرمن(انفکشن) ( Infection ) کہندے ہن ۔ اکو جہے بول-چال دی [[بولی]] وچّ اجیہے روگوں نوں چھتہا روگ جاں چھوتچھات دے روگ کہندے ہن ۔ روگگرست جاں روگواہک پشُ جاں منکھ سنکرمن دے کارک ہندے ہن ۔ انفیکشن روگ اتے اس روگ دے ستھاپت ہون دی کریا سماج دی نظر ولوں وشیش مہتو کیتی ہے ، کیونکہ وشیش اپچار اتے اناگت باگھاپرتیشیگھ دیاں سہولتاں دے انہوند وچّ ایہناں توں وباء ( epidemic ) پھیل سکدی ہے ، جو کدے - کدے پھیلکے سارودیشک ( pandemic ) روپ وی دھارن کر سکدی ہے ۔
==اتہاس(تریخ)==
19ویاں صدی وچّ [[لوئی پاسچر]] نے ایس بارے دسیا۔
19ویاں صدی وچّ پاشچاتء وگیانی [لوئی پاسچر] نے اپنے پریوگاں دوارا ایہہ پرمانت کیتا کہ [[بیکٹیریا]] ( bacteria ) دوارا وڈیاں ویادھیاں پیدا ہو سکدیاں ہن ۔ کاک ناں دے وگیانی(سائنسدان) نے بیکٹیریا پڑھائی دی کتپی پریوگشالیئے پدوتییوں اتے وی پرکاش پایا ۔ اسدے بعد اس پرکاش ولوں پریرنا لے کے کئی دوجے سائنسداناں سنہارک روگوں دے جنک اسجیوانواندی کھوج وچّ لگّ گئے اتے 19ویاں صدی دے انتم پڑائ وچّ وگیانیاں نے روگجنکجیوانواندی کھوج جیہا پویوتپادک ، [ [ تپیدک روگ ] ] تپ دق ، ڈپتھیریا، [[ٹائيفائیڈ]] ، ہیضہ ( cholera ) ، ٹیٹنس ( tetanus ) ، [[طاعون]] اتے ( dysentery ) وغیرہ انفیکشن بیماریاں دے وجہاں پتہ لگاکے ایہناں دے گندھرم ، سنکرمن اتے نیدانک پدھتییوں اتے وی پرکاش پایا ۔
ہن اس دشا وچّ بہت زیادہ سفلتا پراپت کیتی گئی ہے اتے اس پرکار دے سارے روگوں دیجیوانواندا نشچت روپ ولوں پتہ لگا لیا گیا ہے ۔ پرنامت : ایہناں دے سنکرمن دی روکتھام دی اتے چکتسا وچّ وی سمرتھّ سفلتا ملن لگی ہے ۔ ایہہ روگجنک جیوانُ اتیئنت سوخم ہندے ہن اتے کیول [ [ خودبین ] ] دوارا ہی ویکھے جا سکدے ہن ۔ اسلئی ایہناں نوں جیوانُ کہندے ہن ۔ سوکشماکار دے ہی کارن ایہناں دی لمائی [ [ مائکران | مائکرون ] ] وچّ بتلائی جاندی ہے ۔ ایہہ جیو ورگ دے اک کوشکاوالے اتیسوکشم جیو ہندے ہن ۔
==جان پہچان==
روگجنک ، سنکرمن وچّ کسے نہیں کسے جیوانُ دا عامطور : ہتھ ہندا ہے ۔ ایہہ جیوانُ ہوا ، پانی ، بھومی اتے پرانیاں دے سریر وچّ کتے گھٹّ ، کتے زیادہ اتے سماں وشیش اتے وشیش جلوایو کھیتر وچّ نیونادھک گنتی وچّ پائے جاندے ہن ۔ عامطور : اک وشیش پرکار دی وکار اتے لچھن پیدا کرنوالے سنکرمن وچّ اک وشیش پرکار دا جیوانُ اتردائی ہندا ہے ، پر کدے - کدے اک ولوں زیادہ پرکار دیجیوانواندا سنکرمن اکٹھے وی ہندا ہے ، جنوں ملیا ہویا سنکرمن کہندے ہن ، اتے کدے اک ہی پرکار دی وکار انیک بھنّ پرکار دے جیوانسنکرمن ولوں وی ہندی ہے ۔
سنکرامی ویکتی ولوں ہور تندرست ویکتی دے سریر وچّ سنکرمن بھنّ - بھنّ پرکار ولوں ہندا ہے ۔ پھرنگ ( syphilis ) ، سوجاک ( gonorrhoea ) اتے وسرپ ( erysipelas ) اتے مسورکا آدی روگوں دا سنکرمن مویا ، سنگراند جاں واہک منکھ جاں پشُ دے پرتکھ سنسرگ ولوں ہندا ہے ۔ کجھ سنکرمن ، جویں جلستراس آدی ، کتے ، سیار اتے چوہے دے کٹن ولوں ہندے ہن ۔ شوسنتنتر دے کجھ روگوں دا سنکرمن کھنگھن ، چھینکنے جاں زور ولوں بولدے سماں چھوٹے چھوٹیبندواندے باہر نکلن ولوں نیڑے وچّ بیٹھنیوالوں نوں ہو جاندا ہے ۔ اسنوں بندوک سنکرمن ہونا ( Droplet infection ) کہندے ہن ۔ سنگراند ، روگی جاں واہک ویکتی دے دوست بستر ، پاتر ، کھادء ، پانی ، ہتھ ، ینتر ، شستر ، ہوا اتے منہ سبندھی وستاں دے سیون ولوں اپرتئکش سنکرمن ہندا ہے ۔ پاچن تنتر دے سنکرامک روگوں نوں پھیلان وچّ گھریلو مکھی اک پرمکھ جنترک واہک ( machanical carrier ) ہے ۔ کجھ روگ جویں ملیریا ، کالاجار ، شلیپد ، پلیگ آدی دا سنکرمنکیٹانواندے واہک مچھر ، پسو ، بھنگے ، جاں اتے کلنی دے دنش ولوں ہندا ہے ۔
سنکرمن دے کجھ سماں بعد روگوں دے لچھن پیدا ہندے ہن ۔ اس کال نوں ادبھون کال ( Incubation period ) کہندے ہن ۔ وکھرا روگ - جنک -جیوانواندے ادبھون کال بھنّ بھنّ ہندے ہن ۔
سپرتی سارا روگجنک سنکرمنوں دے وشیش ندان اتے چکتسا اپلبدھ ہن اتے اگے اس دشا وچّ تیورتاپوروک کارج ہو رہا ہے ۔
