"<span lang="ur">ہرمندر صاحب</span>[[ گٹھ:مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے ]]" دیاں دہرائیاں وچ وکھراپا
Content deleted Content added
چھوٹا کم r2.7.3) (Robot: Modifying kn:ಸ್ವರ್ಣಮಂದಿರ |
No edit summary |
||
لیک ۲۵ –
شری ہرمندر صاحب، جسنوں دربار صاحب دے ناں نال وی جانیا جاندا ہے، بھارت دے پنجاب صوبے دے شہر شری امرتسر وچ ہے۔ شری ہرمندر صاحب دا سکھ دھرم وچ اوہ ہی استھان ہے جو کہ سولومن دے مندر، یروسلم دا یہودی دھرم وچ ہے، جا پوتر مکہ دا مذہب-اے-اسلام وچ ہے، بھاوَ ایہہ سکھا لئی اوہناں دا سبھ توں پوتر دھارمک استھان ہے۔
عبادت دی اک سرب-سانجھی تھاں دا سپنا تیسرے گورو شری گورو امر داس جی نے ویکھیا سی۔ 15 ویں صدی دے آخری ورھیاں وچ "امرت سروور" اتے "شری امرتسر" دا نرمان چوتھے گورو شری گورو رام داس جی نگرانی ہیٹھ شروع ہو گیا۔ پنجویں گورو شری گورو ارجن دیوَ جی نگرانی ہیٹھ ہرمندر صاحب دا نیہہ پتھر رکھیا گیا۔ سنّ 1604 وچ پنجویں گورو شری گورو ارجن دیوَ جی دی نگرانی ہیٹھ ہی گرودوارے دی عمارت بن کے تیار ہو گئی۔ آدی گرنتھ نوں شری گورو ارجن دیوَ جی نے ہی دربار صاحب وکھے ستھاپت کیتا سی اتے بابا بڈھا جی پہلے ہیڈّ گرنتھی سن۔
دو سالاں بعد سنّ 1606 وچ "اکال تخت" دا نیہہ پتھر رکھیا شری گورو ہرگوبند سنگھ جی دوارا رکھیا گیا۔ اس توں علاوہ 1757، 1762 اتے 1764 ورھیا دے افغان حملیاں دوران دربار صاحب دی عمارت نوں نشٹ کر دتا گیا سی۔ بابا دیپ سنگھ جی دی شہدی وی 1657 دے افغان حملے دوران ہی دربار صاحب دی راکھی کردیا ہوئی سی۔
دربار صاحب دا موجودہ روپ 1764 وچ جسا سنگھ آہلووالیا دوارا نیہہ پتھر رکھن توں بعد ہوند وچ آیا ہے۔ "سورن مندر" جویں کہ اسنوں ہندی وچ جانیا جاندا ہے سونے دی اس پرط کارن ہے جو کہ مہاراجہ رنجیت سنگھ نے دربار صاحب تے 1830 دے دہاکے دوران چڑھائی سی۔
دور-اے-جدید دی گلّ کریئے تاں 1984 وی. دربار صاحب دے اتہاس وچّ اک اجیہا دن ہے جسنوں بھلیا نہی جا سکدا۔ بھارتی فوج دے فوجی ٹینک بھنڈراوالا، جو کہ حکومت دے مطابق اک آنتکوادی سی پر بہت سارے سکھاں لئی اک شہید توں گھٹّ نہی ہے، لئی اس پوتر ستھان وچ داخل ہوئیے سن۔
جے اسیں واستوشلپ دی گلّ کریئے تاں اس اتے عرب، بھارتی اتے یورپی پربھاو صاف جھلکدے ہن۔ دربار صاحب دے چاراں دشاواں نوں منہ کردے چار دوار اس گلّ دا پرتیک ہن کہ ایہہ ہر دھرم، نسل، فرقے دے ویکتی لئی ہے۔ گورو کا لنگر وچ ہر ملک، دھرم، جاتی دے لگبھگ 40، 000 لوکاں ہر روز لنگر چھکدے ہن۔
'''Bold text'''= اتہاس =
امرتسر شہر دی نیہہ 1577 وچ گورو رام داس جی نے پوتر سروور نوں ٹکّ لا کے رکھی۔کجھ حوالیاں مطابق ایہہ زمین نیڑے دے تنگ پنڈ دے واسیاں پاسوں خریدی گئی سی جدکہ کجھ ہورناں مطابق گورو امرداس دے سمیں مغل سمراٹ اکبر بادشاہ نے ایہہ زمین بیبی بھانی نں اوہناں دی گورو رام داس نال شادی سمیں تہپھے وجوں دتی سی۔جو اس سروور آلے دوآلے نگر وسیا اس دا شروع وچ ناں رامداسپر،چکّ رام داس یا چکّ گورو پیا۔گورو ارجن، جنہاں نے سروور مکمل کروایا، سنتوکھسر تے رامسر دے تال کھدوائے اتے سروور دے وچکار ہرمندر صاحب بنوایا، دے سمیں ایہہ شہر ترقی کردا گیا۔گورو ہرگوبند صاحب نے ہرمندر دے ساہمنے اکال تخت بنوایا اتے کولسر تے ببیکسر دے تال کھدوائے اتے شہر دی پچھمی حدود وچ لوح گڑھ دا قلعہ اسروایا ۔ 1635 وچ جدوں گورو ہرگوبند صاحب کیرتپور صاحب پرستھان کر گئے تاں تقریباً 65 سال شہر دا پربندھ پرتھی چند دے وارثاں ہیٹھ رہا۔ 1699 وچ گورو گوبند سنگھ جی نے خالصہ ساجن اپرنت بھائی منی سنگھ جی نں امرتسر شہر دے پربندھ لئی بھیجیا۔
18ویں صدی وچ کئی اتار چڑاؤ شہر وچ ہوئے ۔ 1765 وچ مسلاں دی سرداری قایم ہون اپرنت کئی مثل سرداراں نے امرتسر دا پربندھ سمبھالیا ۔ وکھ وکھ سرداراں نے پوتر سروور دے آلے دوآلے اپنے بنگے قایم کیتے اتے باہروار کٹڑے یا ہلکے قایم کیتے جوکِ وپاریاں تے دستکاراں دی ترقی تے وادھے لئی سن ۔ اہم فیصلے لین لئی امرتسر وچ سربتّ خالصہ دیوان کیتے جاندے سن۔اس طرحاں ایہہ شہر خالصے دی راجدھانی دے روپ وچ ساہمنے آیا۔ 18ویں صدی دے انت تک امرتسر پنجاب دا اک اگھا وپارک کیندر بن چکا سی۔
رنجیت سنگھ، جوکِ 1801 تک مہاراجے دی پدوی پراپت کر چکیا سی نے 1805 وچ اتھے اپنا ادھیکار جمایا جدوں اس نے زمزما توپ تے بھنگی سرداراں دے قلعے اتے توشیخانے تے اپنا دبدبا بنا لیا۔1815 وچ رامگڑیا قلعہ ہتھیا لین اپرنت 1820 وچ آہلووالیا تے کنھیا مثل نوں ادھین کر لین بعد پورا امرتسر رنجیت سنگھ دے پربندھ ہیٹھ آ گیا۔ رنجیت سنگھ دے سمیں قلعہ گوبند گڑھ بنوایا گیا، رام باغ لوایا گیا اتے دربار صاحب دی عمارت اتے سونا جڑواؤن دا کم ہویا ۔ اس سبھ نال شہر دی ترقی وچ بے انت وادھا ہویا اتے ایہہ صنعتی تے وپارک ترقی وچ ہور اگے ودھیا۔
[[تصویر:'''=== سروور دے نرمان توں خالصہ ساجنا تکّ ===''']]
گورو جی نے اس دا نیہہ پتھر اک مسلمان فقیر سانئی مینا میر (1550-1635) پاسوں 28 دسمبر 1588 نوں رکھوایا سی۔ اس توں پہلاں امرتسر دے پوتر سروور دا کم سری گورو رام داس جی (1534-1581) شروع کروا چکے سن۔ کجھ ہوالیا اوہ زمین تنگ پنڈ دے وسنیکاں پاسوں خریدی گئی سی پر دسرے پاسے ہوراں دا کہنا ہے کہ اوہ زمین سمراٹ اکبر ولوں شری بیبی بھانی جی نوں اس وقت تحفے وجوں بھیٹ کیتی گئی سی زدّ اوہناں دا ویاہ شری گورو رام داس جی نال ہویا سی۔ سروور نوں پکا کرواؤن دا کم شری گورو ارجن صاحب جی نے کروایا سی تے اس سروور دے ٹھیک وچکار ہی شری ہرمندر صاحب دی عمارت اساری گئی جس دی کار سیوا سکھاں نے کیتی سی۔ شری ہرمندر صاحب دے اندر ،16 اگست 1604 وچ سری گورو گرنتھ صاحب جی دی ستھاپنا ہوئی سی۔ سری گورو گرنتھ صاحب جی دی سنپادنا گورو ارجن صاحب نے آپ کیتی سی۔ بھائی بڈھا جی نوں ہرمندر صاحب دے پہلا گرنتھی تھاپیا گیا۔ گورو ارجن صاحب نے روزانہ سارا دن اتے دیر رات تکّ گربانی دا پاٹھ اتے کیرتن کرن دی جو مریادا بنہی سی اوہ کہ اج وی اسے طرحاں ہی قایم ہے۔ زدّ 1635 وچ شری گورو ہرگوبند صاحب جی گورو کا چکّ ( سری امرتسر ) چھڈّ کے کیرتپور صاحب چلے گئے تاں اوہناں دناں دوران ہرمندر صاحب دا پربندھ پرتھی چند دے وارثاں کول چلا گیا۔ نوویں گورو شری گورو تیغ بہادر جی زدّ 1664 وچ دربار صاحب دے درشناں نوں آئے تاں نویں وارثاں نے اوہناں نوں اندر نہی جان دتا اتے دروازے بند کر لئے۔
=== خالصہ ساجنا توں لے کے رنجیت سنگھ دوران ===
�
| |||