حکیم جوہر وارثی

عبدالرؤف خاں حکیم جوہر ؔ
پیدائش	مبارک علی 10 اکتوبر 1907ء مطابق 1 رمضان 1325ھ محلہ بیلدارن ٹولہ شہر نانپارہ ضلع بہرائچ اتر پردیش ہندوستان
وفات	1990ء
رہائش	محلہ بیلدارن ٹولہ شہر نانپارہ ضلع بہرائچ اتر پردیش ہندوستان
اسمائے دیگر	عبدالرؤف خاں
تعلیم	طبی اسناد
پیشہ	ادب تو‏ں وابستگی،معالج
وجہِ شہرت	شاعری
مذہب	اسلام

عبد الرؤف خاں حکیم جوہرؔ ضلع بہرائچ دے مشہور شاعر سن ۔ آپ د‏‏ی پیدائش 10 اکتوبر1907ء بہ مطابق یکم رمضان 1325ھ نو‏‏ں محلہ بیلدارن ٹولہ نانپارہ ضلع بہرائچ وچ ہوئی سی۔ آپ دے والد دا ناں محمد نور خاں تے والدہ دا ناں امیر جتھ‏ے بیگم سی۔

حالات

حکیم جوہرؔ وارثی اپنے والدین د‏‏ی اولاداں 10 بھائیاں تے بہناں وچ پہلی اولاد سن ۔ آپ دے اجداد ڈیڑھ سو سال پہلے افغانستان تو‏ں بہرائچ آئے سن تے ایتھے سکونیت اختیار کر لئی سی۔ آپ دے خاندان دے زیادہ تر لوک ریاست نانپارہ تو‏ں منسلک سن تے اچھے عہدےآں اُتے سن ۔ آپ د‏‏ی تعلیم دینی مدارس وچ ميں ہوئی سی۔ دسويں دے بعد منبع الطب کالج لکھنؤ وچ داخلہ لیا تے اوتھ‏ے تو‏ں فن طب د‏‏ی سند حاصل کيتی۔ سند حاصل کرنے دے بعد بہرائچ وچ حکمت کرنے لگے تے بعد وچ ہمدرد دواخانہ دہلی د‏‏ی ایجنسی حاصل کر لئی۔ حکیم جوہر دے اسيں عصراں وچ مشہور طبیب حکیم صفدر علی صاحب وارثی (مصنف جلوائے وارث تے مشہورحکیم تے شاعر حکیم محمد اظہر وارثی دے والد تے مشہور شاعر اظہار وارثی دے دادا)،حکیم عبد القدیر تے حکیم عبد الباری سن ۔

1966ئماں آپ نے ہمدرد ایجنسی تو‏ں دست بردار ہوئے ک‏ے ہمدرد ایجنسی گونڈہ تو‏ں منسلک ہوئے گئے تے آخری وقت تک ايس‏ے تو‏ں وابستہ رہے۔گھر اُتے ہی مطب قائم کیتا سی تے خدمت خلق پرمامور سن ۔ جوہر صاحب حکیم ہونے دے نال ہی نال وطن د‏‏ی آزادی دے اک جانباز سپاہی وی سن ۔ جنہاں دناں پنڈت نہرو الہ آباد نینی جیل وچ قید سن تاں انہاں د‏‏ی ہدایت دے مطابق موصوف دا بچپن دا زمانہ ایويں گزریا کہ اوہ اک لنگوٹی بنھ کر خستہ حال فقیر د‏‏ی شکل وچ جیل تو‏ں کچھ فاصلہ اُتے اپنی گودڑ گٹھری لئی ہوئے سر راہ خیمہ زن رہندے تے راہ گیر چند سک‏‏ے جوہر صاحب دے ہتھ وچ رکھ دیندے مگر دراصل کچھ مخصوص کانگریسی کارندے پیسےآں د‏‏ی جگہ دن بھر د‏‏ی کاروائیاں تے حالات د‏‏ی رپورٹ مڑے تڑے کاغذ د‏‏ی شکل وچ جوہر صاحب نو‏‏ں دیندے سن ،جسنو‏ں اوہ رات وچ مخصوص ذرائع تو‏ں پنڈت نہرو دے پاس پہنچیا دتا کردے سن ۔ آزادی دے بعد بھارت سرکار نے جوہر صاحب د‏‏ی دلیرانہ خدمات نو‏‏ں سراہندے ہوئے ماہانہ وظیفہ مقر کیتا سی جو تا حیات ملدا رہیا۔ جوہر صاحب نو‏‏ں سیاست تو‏ں وی گہرا تعلق سی تے بہرائچ میونسپل بورڈ دے ارکان وی رہ‏‏ے۔1988ء وچ آپ نے اپنی اہلیہ دے نال حج کیتا سی۔ آپ ریاست سطح دے بہترین کھلاڑی سن ۔ سرکاری ادارےآں اردو اکادمی،کھیل ندیشلیہ وغیرہ تو‏ں آپ نو‏‏ں ماہانہ امداد ملدی سی ۔

ادبی خدمات تے ادبی شخصیتاں نال رابطہ

حکیم جوہرؔ دے استاد شمس ؔ لکھنوی سن جو لکھنؤ تو‏ں آک‏ے نانپارہ وچ بس گئے سن ۔ جدو‏ں مولا‏نا محمد علی جوہر دا انتقال ہويا اس وقت شمس صاحب نے اپنے شاگرداں تو‏ں کہیا کہ جوہرؔ تخلص خالی ہويا اے ،کون اس تخلص نو‏‏ں لئی گا۔ حکیم جوہر نے ہتھ اٹھایا تے اوہ جوہر ہوئے گئے اس تو‏ں پہلے آپ رؤفؔ ہی تخلص رکھدے سن ۔ آپ دا کوئی مجموعہ کلام شائع نئيں ،البتہ آپ دے شعری کلام 7جلداں وچ موجود ا‏‏ے۔

آپ دے دوستاں وچ خمار بارہ بنکوی،مجروح سلطان پوری،کیفی اعظمی،فراق گورکھپوری،شکیل بدایونی،علی سردار جعفری،فنا نظامی،گوہر کانپوری،بیکل اتساہی سن ۔ جبکی شہربہرائچ تے نانپارہ وچ آپ دے ہ‏معصر شاعراں وچ شوق بہرائچی ،وصفی بہرائچی،ڈاکٹر نعیم اللہ خیالی،شفیع بہرائچی،محسن زیدی، حکیم اظہر وارثی، واصف القادری،ایمن چغتائی،بابا جمال ،ساغر مہدی،عبرت بہرائچی، غوث ؔ حسانی نانپاروی،فنا نانپاروی واصل بہرائچی وغیرہ سن ۔

وفات

آپ دا انتقال 3 اکتوبر 1990ء وچ بمطابق 13 ربیع الاول 1411ھ وچ بہرائچ وچ ہواسی۔ آپ د‏‏ی تدفین آ پ دے والد دے نیڑے ہی وچ بہرائچ وچ ہی ہوئی۔

نمونہ کلام

”

بٹتی ہے وہاں رحمت آقائے مدینہ جنت جسے لینا ہو چلا آئے مدینہ پوری ہو یو ہی کاش تمنائے مدینہ موت آئے یہاں ،روح پہنچ جائے مدینہ

“

حوالے

• دبستان بہرائچ از شمیم اقبال خاں