حسن علی آفندی
| حسن علی آفندی | |
|---|---|
| جم | 14 اگست 1830 |
| تاریخ وفات | 20 اگست 1895 (65 سال)
|
| اولاد | عطیہ فیضی |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | ماہر تعلیم |
ترمیم  | |
حسن علی آفندی سندھ دے اک معزز گھرانے وچ 14 اگست 1830ء وچ پیدا ہوئے۔ آپ دا تعلق اخوند خاندان توں سی اوران دے آبائو اجداد ترکی توں ہجرت کر کے حیدر آباد وچ آباد ہوئے سن ۔انہاں نے وکالت دی تعلیم حاصل کيتی۔
حسن علی آفندی دے فلاحی کارنامےآں دے اعتراف وچ برطانوی سرکار نے انہاں نوں ’’خان بہادر‘‘ دا خطاب دتا۔ آپ مسلم لیگ پارلیمانی بورڈ تے 1934ء توں 1938تک اوہ سندھ دی قانون ساز اسمبلی دے رکن وی رہے۔ انہاں دا انتقال 20اگست 1895ء وچ ہويا۔
جمل پل
سودھو"حسن علی آفندی" 1830ء وچ ہالا حیدر آباد سندھ دے اک معزز گھرانے وچ ميں پیدا ہوئے۔ والد دا ناں میاں محمد احسان آخوند سی۔ ایہ انھی دے کم سن ہی سن کہ والد وفات پاگئے۔ والد دی وفات دے بعد انہاں دی پرورش انہاں دے وڈے بھائی امید علی نے دی بچپن وچ قرآن مجید ختم کرنے دے بعد عربی تے فارسی دی تعلیم حاصل کيتی ۔ کچھ دناں بعد اوہ اک چھوٹے توں قصبے وچ ویہہ روپے ماہوار اُتے منشی دی حیثیت توں ملازم ہوگئے۔
ولازمت
سودھوملازم ہونے دے بعد انہاں نے انگریزی زبان سیکھنا شروع دی تے بہت جلد اس اُتے عبور حاصل کر کرلیا۔ کچھ دناں بعد انہاں نوں نوشہرو فروز دے ڈپٹی کلکٹر دے دفتر وچ کلرک دی جگہ مل گئی۔ فیر کراچی آئے تے ایتھے ضلع دی عدالت وچ سررشتہ دار تے مترجم مقرر ہوئے۔ عدالت نال تعلق دی وجہ توں بوہت سارے وکیل انہاں دے دوست بن گئے۔ انہاں دی صحبت وچ رہ کے انھاں نے نجی طور اُتے قانون دی تعلیم حاصل کيتی۔ انہاں دی ذہانت تے قبلیت نوں دیکھ کے انگریز جج نے قانون دے امتحان تے اس دی سند دے بغیر ہی انہاں نوں وکالت کرنے دی اجازت دے دی۔
وکالت
سودھوہن اوہ کراچی توں اپنے پرانے شہر حیدر آباد آئے تے وکالت شروع کيتی۔ اس زمانے وچ سندھ وچ زیادہ تر وکیل ہندو سن ۔ چنانچہ جداں ہی حسن علی آفندی نے وکالت شروع دی مسلمان اپنے مقدمے انہاں دے پاس لیانے لگے۔ چاں کہ محنتی تے ذہاں سن ۔اس لئی تھوڑے ہی دناں وچ انہاں دی شہریت چاراں طرف پھیل گئی۔
وکالت دے نال نال حسن علی آفندی ملک تے قوم دی بھلائی دے لئی وی کم کرنے سن ۔ انھاں تمام مسلماناں توں سچی ہمدردی تے محبت سی۔ "ترکی" تے "روس" دی "جنگ" دے زمانے وچ انھاں نے ترکاں دی مالی امداد دے لئی چندہ جمع کيتا۔ تے حد توں ودھ مالی مدد دی۔ ترکی دی حکومت نے انہاں دا شکریہ ادا کيتا تے "آفندی" دا ختاب تے تمغا دتا۔ " آفندی" ترکی زبان وچ "سردار" نوں کہندے نيں ۔
حسن علی آفندی دا سب توں وڈا کارنامہ "یونیورسٹی سندھ مدرستہ الاسلام" دا قائم کرنا اے۔ اس زمانے وچ سندھ دے مسلماناں دے لئی انگریزی تعلیم کامناسب انتظام نہ سی۔ اسکول تے کالج زیادہ تر ہندوواں دے سن ۔ حسن علی آفندی نے سندھ وچ مسلماناں نوں جدید تعلیم دی دولت توں مالامال کرنے دے لئی اک انجمن بنائی۔ انہاں دا خیال سی کہ جدوں تک مسلمان جدید انگریزی تعلیم حاصل نہ کرن گے ، نہ صرف اعلیٰ ملازمتاں دے دروازے انہاں اُتے بند رہن گے، بلکہ اوہ زندگی دے دوسرے میداناں وچ وی پِچھے رہ جاواں گے۔ انھاں نے وڈے نواباں، رئیساں تے زمینداراں نوں تعلیم دی اہمیت دا احساس دلایا۔ آخر 1885ء کراچی وچ "سندھ مدستہ الاسلام" قائم ہويا۔ اس مدرسہ دے نال دور درازسے آنے والے طلبہ دے لئی ہاسٹل وی قائم کيتا گیا۔ بابائے قوم قائد اعظم محمد علی جناح نے وی اس مدرسہ وچ تعلیم حاصل کيتی سی۔ سندھ دے پہلے مسلمان گورنر الحاج سر غلام حسن ہدایت اللہ وی ایتھے دے طالب علم رہے۔ بعد وچ ايسے انجمن نے سندھ مسلم کالج تے سندھ لاء کالج قائم کیتے۔ اج وی ہزاراں طلبہ انہاں ادارےآں وچ تعلیم حاصل کررہے نيں۔ حسن علی آفندی دی محنت تے انہاں دے اچھے کماں نوں دیکھ کے انگریز حکومت نے انہاں نوں "خان بہادر" دا ختاب دتا سی۔
سندھ مدرسۃ الاسلام دے قیام دے وقت 1885ء اس دے پہلے مینجمنٹ بورڈ دے صدر منتخب ہوئے سن ۔ انہاں دی وفات دے بعد انہاں دے سب توں وڈے بیٹے مسٹر علی محمد نے اپنے والد حسن علی آفندی دی جگہ سنبھالی۔ انہاں نے اس وقت محسوس کيتا کہ مدرسہ دے انتظامات درست نئيں چل رہے لہٰذا انہاں نے ادارے وچ تبدیلی لیانے دا فیصلہ کيتا۔
حسن علی آفندی برطانوی ہندستان دے اک نامور مسلم دانشور سن ۔ اوہ سندھ دے اک غریب گھرانے چ جمے تے خود اپنی محنت تعلیم حاصل کر کے اگے ودھدا گئیا ، ایتھے تک کہ وکالت دی تعلیم حاصل کر لئی ۔ اپنی تعلیم دوران اسنوں جنہاں مشکلات دا ساہمنا کرنا پئیا ، اسنوں وکھ کے حسن علی آفندی نوں سندھی مسلماناں لئی تعلیمی ادارہ بنان دا خیال آیا ۔ اپنی اس کوشش چ اوہ جسٹس امیر علی دی دعوت تے کلکتہ گئے تاکہ اوتھے دا تعلیمی نظام ویکھ سکے ۔ بالآخر 1885ء چ حسن علی آفندی نے کراچی چ سندھ مدرسۃ اسلام دی نیہہ رکھی ۔ اج حسن علی دے بنائے اس تعلیمی ادارے دے بطن چوں نکلے ایس ایو لا کالج سمیت کئی تعلیمی ادارے موجود نیں ۔ پاکستان دے بانی قائد اعظم محمد علی جناح نے سندھ مدرسۃ الاسلام توں ای ابتدائی تعلیم حاصل کیتی ۔ حسن علی آفندی دے فلاحی کارنامےآں دے اعتراف چ برطانوی سرکار نے اینہاں نوں خان بہادر دا خطاب دتا ۔ حسن علی آفندی آل اندیا مسلم لیگ نال وی ملحق رہے تے مسلم لیگ دے پارلیمانی بورڈ دے رکن وی رہے ۔ سن 1934ء توں 1938ء تک اوہ سندھ دی قنون ساز اسمبلی دے رکن وی رہے ۔ اینہاں نے قائد اعظم دے نال رل کے مسلم لیگ نوں مسلماناں چ متعارف کروان دا کم وی کیتا ۔ اس دے نال اینہاں نے مصر ، فلسطین ، شام ، عراق ، یمن ، سعودی عرب تے امریکہ دا دورہ وی کیتا ۔ تے اپنے اینہاں دورےآں چ ہندستان دی آزادی تے اسلام دے بارے چ دسئیا ۔ پاکستان داموجودہ صدر آصف علی زرداری اپنے نانکےآں ولوں اپنا تعلق حسن علی آفندی نال دسدا اے ۔
سندھ دے جنہاں مشہور بزرگاں نے ایتھے مسلماناں دی بھلائی تے تعلیم دے فروغ کےلئی کم کيتا، انہاں وچ حسن علی آفندی دا ناں ہمیشہ روشن رہے گا۔
موت
سودھوحسن علی آفندی 30آگسٹ 1895ء نوں اس دنیا توں رخصت ہوگئے۔ اج اوہ اسيں وچ نئيں نيں لیکن انہاں دی یاد اج وی ساڈے دلاں وچ باقی اے۔ انہاں دی بلند پایئہ خدمت کيتی وجہ توں لوک انہاں دا ناں عزت توں لیندے نيں۔