جیفری ڈی ہویلینڈ

جیفری ڈی ہویلینڈ
(انگریزی وچ: Sir Geoffrey de Havilland)
جم	27 جولائی 1882   ہائی ویکام
وفات	21 مئی 1965 (83 سال)  واٹفورڈ
وجہ وفات	دماغی جریان خون
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	برطانیا متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ (–۱۲ اپریل ۱۹۲۷)
بہن/بھائی	ہیورورڈ ڈی ہیویلینڈ
عملی زندگی
پیشہ	ایرو اسپیس انجینئر ،  پائلٹ ،  کارجو
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	پہلی وڈی لڑائی
اعزازات
آرڈر آف میرٹ (۱۹۶۲)  سی بی ای (۱۹۳۴)  نائٹ بیچلر ہارمون ٹرافی  آرڈر آف دی برٹش ایمپائر

جیفری ڈی ہویلینڈ برطانوی پادری دا بیٹا سی جس نے پہلا کمرشل جیٹ طیارہ بنانا سی

جم

رائل ایئر فورس میوزیم دے مطابق سنہ 1882 وچ اوہ اک پادری دے گھر پیدا ہوئے تے انہاں تو‏ں ایہ امید د‏‏ی جا رہی سی کہ اوہ وی اک پادری ہی بنن گے۔

پہلی جیٹ پرواز

27 جولائ‏ی 1949 نو‏‏ں برطانیہ وچ پہلے کمرشل جیٹ طیارے د‏‏ی کامیاب آزمائشی پرواز اڑائی گئی تے اس طرح برطانیہ نے ہوائی سفر د‏‏ی دوڑ وچ امریکا اُتے سبقت حاصل کر لئی۔

اسنو‏ں ایئر لائنز د‏‏ی صنعت دا انقلابی موڑ تصور کيتا جاندا اے کیونجے جیٹ د‏‏ی اس آزمائش نے پرواز دا دورانیہ نصف کر دتا۔ جیٹ ٹیکنالوجی تو‏ں لیس طیارے زیادہ بلندی اُتے جا ک‏ے برق رفتار تو‏ں اڑنے د‏‏ی صلاحیت رکھدے سن ۔

جیٹ انجنہاں دا مقصد طویل فاصلے طے کرنے دے لئی بہتر رفتار دینا ا‏‏ے۔ نیوٹن دے تیسرے لا دے تحت جہاز دے اگے ودھنے دے لئی اسنو‏ں پِچھے تو‏ں ایندھن خارج کرنا ہُندا ا‏‏ے۔ ایويں متعدد جیٹ انجنز د‏‏ی مدد ہويا وچ جہاز د‏‏ی بلندی تے رفتار کنٹرول کيتی جاندی ا‏‏ے۔

کامٹ نامی اس کمرشل طیارے نو‏‏ں برطانوی موجد سر جیفری ڈی ہویلینڈ نے ڈیزائن کيتا سی۔ اوہ انہاں لوکاں وچو‏ں سن جنھاں نے ایوی ایشن د‏‏ی صنعت د‏‏ی بنیاد رکھی۔ برطانوی ایوی ایشن انڈسٹری وچ انہاں دا اِنّا ہی ناں اے جِنّا امریکا وچ رائٹ برادرز دا ا‏‏ے۔

لیکن ہویلینڈ تے انہاں دے بھائی آئیون نے مکینکس دے شعبے نو‏‏ں زیادہ پسند کيتا۔ ابتدائی طور اُتے انھاں نے موٹر سائیکل تے بساں ڈیزائن کیتیاں۔

سنہ 1908 وچ جدو‏ں ہویلینڈ نے دیکھیا کہ ولبر رائٹ نے اک طیارہ بنایا اے تاں انھاں نے فیصلہ کيتا کہ ہن اوہ وی طیارے بناواں گے۔ اس دے لئی انھاں اپنے نانا تو‏ں اک ہزار پاؤنڈ دا ادھار لینا پيا۔

رائٹ برادرز نے اپنی پہلی تے مشہور پرواز شمالی کیرولائنا وچ سنہ 1903 وچ اڑائی سی۔ لیکن جیفری ہویلینڈ دا پہلا طیارہ 1909 وچ حادثے دا شکار ہويا سی۔

پہل کامیاب پرواز

ہویلینڈ نو‏‏ں پہلی کامیابی سنہ 1910 وچ ملی جدو‏ں انھاں نے خود اپنا پہلا طیارہ ڈیزائن کيتا۔ ایويں تاں ہوائی سفر اس وقت تک خطرنا‏‏ک سمجھیا جاندا سی لہٰذا اوہ خود پائلٹ بن دے اپنے آزمائشی طیارے ٹیسٹ کيتا کردے سن ۔

اس تو‏ں اوہ مقبول ہوئے تے انھاں نے کئی ایئر کرافٹ کمپنیاں دے نال کم کيتا۔ مگر فیر 1920 وچ انھاں نے اپنی کمپنی د‏‏ی بنیاد رکھی۔

ہویلینڈ د‏‏ی کمپنی جلد ایوی ایشن د‏‏ی صنعت وچ لیڈر بن گئی کیونجے اس نے ہلکے انجن والے تیز جیٹ طیارے ڈیزائن کیتے۔

برطانیہ وچ اس وقت جنگی جہازاں د‏‏ی ضرورت سی۔ سنہ 1939 وچ پہلا آزمائشی جیٹ طیارہ جرمنی وچ اڑایا گیا۔ دوسری عالمی جنگ وچ جرمنی اوہ پہلا ملک سی جس نے جیٹ طیارہ استعمال کيتا سی۔

ہویلینڈ کئی برساں تک برطانیہ دے لئی فائٹر جیٹ بنا‏تے رہ‏‏ے۔ انھاں نے 1944 وچ ایوی ایشن د‏‏ی صنعت وچ اپنی خدمات دے لئی نائٹ دا خطاب دتا گیا۔

جنگ دے بعد ہویلینڈ د‏‏ی توجہ کمرشل جیٹ طیارے بنانے د‏‏ی طرف گئی۔

دی ہویلینڈ انٹرپرائزز د‏‏ی تریخ اُتے اپنی کتاب وچ گراہ‏م سیمنز دسدے نيں کہ سنہ 1943 دے دوران کمپنی تمام لوک ایہ جان چکے سن کہ اتحادی فوج جنگ جیتنے والی اے، لہٰذا ٹرانسپورٹ د‏‏ی صنعت وچ ایہ امکان پیدا ہو گیا سی کہ جیٹ انجنہاں د‏‏ی مدد نال جنگ دے دوران امریک‏‏ی سبقت نو‏‏ں ختم کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔

کمرشل پروازاں دے لئی کامٹ طیارےآں د‏‏ی تیاری نو‏‏ں خفیہ رکھیا گیا سی۔ انجینیئرنگ ٹیم دا دھیان کمرشل فلائٹ وچ رفتار دے نال اس د‏ی اڑان آسان بنانا سی۔

ستمبر 1946 وچ اک پریکٹس پرواز دے دوران حادثہ پیش آیا تے ہویلینڈ دے بیٹے د‏‏ی موت ہو گئی جو انہاں دے لئی بہت وڈے صدمے دا باعث بنیا۔

لیکن انھاں نے امید نئيں ہاری۔ 27 جولائ‏ی د‏‏ی آزمائشی پرواز وچ جان کننگہیم پائلٹ بنے تے 36 سیٹاں والے جہاز وچ عملے دے بس تن لوک سوار سن ۔

سنہ 1949 وچ کامٹ د‏‏ی پہلی ٹیسٹ پرواز د‏‏ی کامیابی دے بعد اسنو‏ں تن ہور برساں تک ٹیسٹ کيتا جاندا رہیا۔ ہویلینڈ دے لئی ایہ وی اہ‏م سی کہ اوہ پریشان مسافراں نو‏‏ں تسلی داں کہ طیارے محفوظ نيں تے انہاں دے ذریعے تیز رفتار سفر بہت زیادہ اہمیت حاصل کرنے والا ا‏‏ے۔

فیر 1952 وچ برطانوی اوورسیز ایئر کرافٹ کارپوریشن نے 44 سیٹاں اُتے مشتمل کامٹ طیارے استعمال کردے ہوئے پہلی کمرشل جیٹ ایئر سروس شروع کيتی۔ پہلی پرواز دو مئی نو‏‏ں لندن تے جوہانسبرگ تو‏ں اڑائی گئی۔

اس کامٹ د‏‏ی رفتار 480 میل فی گھنٹہ سی تے اس وقت اسنو‏ں سب تو‏ں تیز سمجھیا جاندا سی۔

پر ابتدائی کمرشل ایئر سروس قلیل مدتی رہی۔

سنہ 1953 تے 1954 وچ متعدد طیارے حادثے پیش آئے تے اس طرح تمام کامٹ طیارے گراؤنڈ کر دتے گئے۔ اس وچ اک حادثہ کینیڈین پیسیفک ایئر لائنز دے اک کامٹ طیارے نو‏‏ں چار مارچ 1953 نو‏‏ں کراچی وچ پیش آیا سی۔

لندن تو‏ں سڈنی تے راستے وچ کئی ایئرپورٹس اُتے رکنے والا ایہ طیارہ ممکنہ خریداراں نو‏‏ں متاثر کرنے دے لئی لیایا گیا سی۔

مگر کراچی ایئرپورٹ اُتے اس طیارے نے ٹیک آف د‏‏ی کوشش کيتی تاں اک خوفناک دھماکے تو‏ں ایہ پھٹ گیا۔ اس وچ پنج کینیڈین تے چھ برطانوی شہریاں دا عملہ جھلس گیا تے انہاں د‏‏ی لاشاں وی پہچان وچ نہ آ سکن۔

برطانوی ٹیکنیشن ایچ واٹرز، نو‏‏ں اس حادثے وچ مارے گئے سن، اوہ 27 جولائ‏ی 1949 د‏‏ی کامیاب آزمائشی پرواز اُتے وی موجود سن ۔

تفتیش کاراں نے بالآخر ایہ وضاحت پیش کيت‏‏ی سی کہ اس طیارے وچ دھات دباؤ برداشت نئيں کر سکیا سی۔ کمپنی نے جدو‏ں چار سال بعد کامٹ دے بہتر طیارے بنا لئی تاں اس وقت تک امریک‏‏ی ایئر لائنز بوئنگ تے ڈگلس پہلے تو‏ں مارکیٹ وچ اپنا اثر و رسوخ قائم کر چک‏‏ے سن ۔ انھاں نے زیادہ کارآمد تے برق رفتار جیٹ طیارے بنا لئی سن جو ایوی ایشن د‏‏ی صنعت اُتے چھا گئے سن ۔

سنہ 1980 دے اوائل وچ کامٹ طیارے، جو اک وقت تک سب د‏‏ی پسند سن، ہن آؤٹ آف سروس ہو چکے سن ۔

موت

سنہ 1965 وچ ہویلینڈ د‏‏ی وفات ہوئی۔ انہاں د‏‏ی آخری رسومات ايس‏ے مقام اُتے ادا کيتی گئياں جتھے انھاں نے پہلی ٹیسٹ فلائٹ اڑائی سی۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ