جٹاں دی تریخ
جٹاں دی تریخ بوہت پرانی اے ۔
سندھ چ جٹاں دی حکومت
سودھوچچنامہ تے تاریخ سندھ موجب سندھ دا پہلا بادشاہ دوا جی سی۔ ایہہ رائے جٹ سی۔ رائے جٹّ سندھ وچ ایران توں آئے سن۔ رائے خاندان نے سندھ اتے 137 سال راج کیتا سی۔ اس خاندان دی اک بیواہ رانی نال ہیر پھیر تے گھٹیا سازش کرکے چچّ براہمناں نے جٹاں توں راج کھوہ لیا سی۔ چچّ براہمن جٹاں نال بہت ہی گھٹیا ورتاؤ کردے سن۔ جٹاں نوں دشمن سمجھ کے اوہناں تے بہت پابندیاں لا دتیاں سن۔ بہتے جٹّ ہندو دھرم چھڈّ کے بدھ مت دے پیروکار بن گئے سن۔ جٹّ براہمنواد دے خلاف سن۔ چچّ براہمناں نے 650 عیسوی وچ جٹاں توں دھوکھے نال نوجوان رانی توں اپنا بڈھا شوہر مروا کے راج حاصل کیتا سی۔ براہمن راجے دا بھیتی تے وزیر سی۔ جٹّ وی براہمناں توں بدلہ لینا چاہندے سن۔
محمد بن قاسم دے سندھ اتے چ مھدد
سودھوجد عربی حملہ وار محمد بن قاسم نے 712 عیسوی وچ سندھ تے حملہ کیتا تاں جٹاں دے کئی مشہور تے وڈے قبیلیاں نے محمد بن قاسم نال باعزت سمجھوتہ کیتا۔ قاسم نے جٹاں نوں پگڑیاں تے تلواراں بھینٹ کرکے اوہناں دا بہت ہی مان ستکار کیتا۔ جٹاں دی مدد نال ہی قاسم جت گیا۔ نمک حرامی چچّ براہمناں دا انت بہت ہی برا ہویا سی۔ قاسم نے سندھ فتح کرکے جٹاں تے وی ززیاں لا دتا۔ قاسم دی مذہبی پالیسی کارن جٹّ اسدے وی خلاف ہو گئے۔ آپسی فٹ کارن جٹّ قبیلے بہت ہی کمزور ہو گئے۔ اس ویلے ملتان وی سندھ راج وچ شامل سی۔ عرباں دے حملیاں مگروں محمود نے بھارت اُتے 16 حملے کیتے۔ اخیرلا حملہ 1026 عیسوی وچ صرف جٹاں اتے ہی سی۔ راجے بھوج پرمار نے گوالیئر دے علاقے وچ محمود غزنوی نوں ہراکے واپس بھجا دتا سی۔ اس دی لٹّ دا کجھ مال وی کھوہ لیا سی۔ پرمار راجپوت وی ہندے ہن اتے جٹّ وی ہندے ہن۔ ایہہ مالوے دے مہان سوربیر جنگجو سن۔ 1192 عیسوی وچ جدوں رائے پتھورا چوہان محمد غوری ہتھوں ہار گیا تاں بھارت وچوں راجپوتاں دا بول بالا وی ختم ہو گیا۔ اس ویلے جٹاں نے ہانسی دے کھیتر وچ خونی بغاوت کر دتی۔ اس ویلے کتبدین ایبک نے جٹاں نوں ہراکے ہانسی تے اپنا قبضہ کر لیا۔ جٹاں دا بہت مالی تے جانی نقصان ہویا۔ نومبر 1398 وچ تیمور کرنال توں ٹوہانا تک دے جنگلاں والے علاقے وچوں گزریا۔ اس علاقے دے جٹّ کھاڑکو تے دھاڑوی سن۔ جٹاں نوں دباؤن لئی تیمور دیاں فوجاں نے دو ہزار جٹّ قتل کر دتا۔ اس ظالم تے لٹیرے تیمور نے جٹاں نوں سبق سکھاؤن لئی ایہناں دا بہت ہی جانی تے مالی نقصان کیتا۔ 1530 عیسوی وچ سلطان محمد بن تغلق نے سنام تے سمانے دے کھیتر وچ منڈہار، بھٹی تے منہاس وغیرہ جٹاں دا بہت نقصان کیتا کیونکہ فصلاں نہ ہون کارن جٹّ سورمے مالیا دین توں باغی ہو گئے سن۔
جٹ راجے
سودھو10. اورنگزیب دی کٹڑ پالیسی توں تنگ آ کے کجھ جٹّ مسلمان بن گئے سن۔ کجھ جٹّ سندھ دے علاقے توں اٹھکے بھرتپر دے علاقے وچ آ کے وس گئے سن۔ بھرتپر دا راجا چودھری سورج ملّ بہت طاقتور تے بااثر سی۔ بھرتپر تے دھولپر دیاں ہندو ریاستاں جٹاں دیاں ہی سن۔ پنجاب وچ وی رنجیت سنگھ تے اعلیٰ سنگھ وغیرہ مہان جٹّ راجے ہوئے ہن۔
پنجاب چ جٹ
سودھو11ویں صدی دے شروع وچ جٹّ پنجاب دے کافی حصے وچ پھیل چکے سن۔ پنجاب وچ بہتے جٹّ پچھم ولوں آ کے آباد ہوئے ہن، کجھ جٹّ مشرق ولوں وی آئے سن۔ رگویدک، مہابھارت تے پراناں دے ویلے وی کافی جٹّ پنجاب وچ آباد سن۔
11. کے۔ آر۔ قانوںگو دے مطابق رگوید قالین ویلے وچ یدو سپت سندھو پردیش وچ رہندے سن۔ جٹاں دے کئی گوت یدوبنسی ہن۔ سکندر دے حملے ویلے 326 مشرق عیسوی وچ پنجاب وچ سینکڑے جٹّ قبیلے اک ہزار سال توں آزاد رہِ راے سن۔ جٹّ سوربیراں نے اپنے دیش دی رکھیا لئی ہمیشہ ہی اگے ودھ کے بدیشی حملہ آوراں دا پورا مقابلہ کیتا سی۔ ساڈے اتہاسکاراں نے جٹاں دی بہادری ول دھیان نہیں دتا اتے جٹاں دیاں قربانیاں دا ملّ وی نہیں پایا۔
جٹاں دی تریخ
سودھوسر ابٹسن جس نے 1881 عیسوی وچ پنجاب دی مردمشماری کیتی سی اوہ جنرل کننگھم دے وچار نال سہمت اے کہ جٹّ انڈو؟ستھیئن نسل وچوں سن۔ ستھیئن اک پرانا مدھ ایشیائی دیس سی جتھے ہن دکھنی یورپ اتے پرانا ایشیائی سوویت روس بنیا ہویا اے۔ ایتھے ستھیئن اتھوا ساکہ قوم دا راجا سی۔ جیٹی جاتی وی ساکہ قوم دا اک فرقہ سی جہڑا مدھ ایشیا وچ سائر دریا دے دہانے تے ارال ساگر دے مغربی تٹّ لاگلے علاقے وچ آباد سی۔ عیسیٰ توں اٹھ سو سال پہلاں کم، ورک، دہیا، منڈ، میڈز، مان، بینس، وینوال وغیرہ کئی جٹّ قبیلے اس کھیتر وچ قابض سن۔ کجھ جٹّ ویدک دور وچ بھارت وچ وی پہنچ چکے سن۔ بدیشی اتہاسکاراں مطابق رگوید دی رچنا 1000 1500 ق م دے لگبھگ ہوئی اے۔ کئی اتہاسکار رگویداں دا سماں 2000 سال ق م دے لگبھگ دسدے ہن۔
مڈھلے علاقے
سودھو12. پرانے ویلے وچ جٹّ کیسپیئن سمندر دے کھیتراں توں لے کے ملتان تک آؤندے جاندے رہندے سن۔ سر دریا اتے آمو دریا دے وچکارلے کھیتراں وچ جٹاں نوں ماسہ گیٹ وی کیہا جاندا سی۔ ماسہ گیٹ دا مطلب مہان جٹّ ہن۔ جٹّ، جاٹ، جوت، جٹیہ، گوٹ، گوتھ، گیٹے، جیٹی، جیٹے، جٹی، جٹ، جٹو وغیرہ اکو ہی جاتی اے۔ وکھ وکھ دیساں وچ اچارن وکھ وکھ اے۔ یونانی شبد جیٹے سنسکرت دے شبد جرتا نال ملدا جلدا اے۔ ہن ایہہ شبد ہولی ہولی تتبھو روپ وچ بدلکے جٹّ جاں جاٹ بن گیا اے۔ وچکار ایشیا توں کئی جٹّ ایران تے بلخ دے کھیتر وچ آئے۔ پھیر ایہناں ہی کھیتراں تے کجھ سماں راج کرکے آخر بھارت وچ پہنچ گئے۔ مہان ودوان تے کھوجی سر ابٹسن دے وچار ہن کہ بھاویں جٹّ بھارت وچ ہولی ہولی آئے، اوہ اس نسل وچوں ہن جس وچوں راجپوت ہن۔ ایہہ نتیجہ اس نے دوواں قوماں دی اکو جہی جسمانی تے چہریاں دی بنتر توں کڈھیا اے۔ جٹاں تے راجپوتاں دے بہتے گوت سانجھے ہن۔ پرمار جٹّ وی ہن اتے راجپوت وی ہن۔ جگدیو پرمار نوں کجھ اتہاسکار جٹّ لکھدے ہن اتے کجھ راجپوت دسدے ہن۔ سندھ اتے راجپوت؟آنے دے مدھ وچ پنواراں دا راج امرکوٹ کھیتر اتے وی سی۔ اس کھیتر وچ ہمایوں دے ویلے تک پنواراں دا راج رہا سی۔ راجے جگدیو پنوار نے دھارا نگری مالوا کھیتر اتے وی کجھ سماں راج کیتا سی۔
راجپوت دی اصل
سودھو13. اک جاٹ اتہاسکار رام سروپ جون نے اپنی کتاب 'جاٹ اتہاس' انگریزی دے پنہ 135 اتے لکھیا اے، انگریز لکھاریاں نے راجپوتاں نوں بدیشی حملہ وار لکھیا اے جہڑے بھارت وچ آ کے وس گئے سن، ایہہ بھارت دیش دے لوک نہیں ہن۔ مگر راجپوتاں دے گوتاں توں صاف ہی پتہ لگدا اے کہ ایہہ لوک اصل کشتری آریہ ہن۔ جہڑے بھارت دے وغیرہ نواسی ہن۔ ایہہ راجپوت کہاؤن توں پہلاں جٹّ اتے گجر سن۔ جٹاں اتے راجپوتاں دے کئی گوت مدھ ایشیا اتے یورپ دے لوکاں نال وی رلدے ہن۔ اس کارن بدیشی اتہاسکاراں نوں ایہناں بارے بھلیکھا لگ جاندا اے۔ مہان یونانی اتہاسکار تھسیڈڈس نے اعلان کیتا سی کہ ایشیا اتھوا یورپ وچ کوئی ایسی جاتی نہیں سی جہڑی ستھیئن جٹاں دا کھڑ کے مقابلہ کر سکے۔ اک وار سکندر اعظم نے وی 328-27 بی۔ سی۔ سوگدیانا تے حملہ کیتا سی۔ ایہہ ستھیئن دیس دا اک صوبہ سی۔ جس اتے جٹاں دا راج سی۔ سکندر جیون وچ پہلی وار جٹاں توں اس لڑائی وچ ہاریا سی۔ اک وار جٹاں نے یونان تے حملہ کرکے ایتھنز وی جت لیا سی۔ جٹّ مہان سوربیر جودھے سن۔ دسویں صدی وچ سپین وچ اخیرلا جٹّ بادشاہ الوارو سی۔ ایہہ پرانے گیٹی جاتی وچوں سی۔ کرنل جیمج مطابق جٹّ سورمیاں نے ادھے ایشیا اتے یورپ نوں جڑوں ہلا دتا سی۔ پرانے ویلے وچ جٹاں توں ساری دنیا کمبدی سی۔ جٹّ اپنی فٹ کارن ہی ہارے سن۔ جٹّ تلوار چلان تے حل چلان وچ ماہر ہندے سن۔ زوزپھ ڈیوٹ کننگھم نے وی لکھیا اے، اتری تے مغربی ہند وچ جٹّ محنتی اتے ہلواہک منے جاندے ہن جہڑے لوڑ پین اتے ہتھیار وی سنبھال سکدے ہن اتے ہل وی واہ سکدے ہن۔ جٹّ ہندوستان دی سبھ توں ودھیا پینڈو وسوں کہی جا سکدی اے۔
14. بدیشی اتہاسکاراں مطابق جٹاں دا پرانے تے مڈھلا گھر ستھیئن دیس سی۔ ایہہ مدھ ایشیاں وچ اے۔ ستھیئن دیش ڈینیوب دریا توں لے کے دکھنی روس دے پار تک کیسپیئن ساگر دے مشرق ول آمو دریا تے سر دریا دے گھاٹی تک، پامیر پہاڑیاں تے تارس ندی دی گھاٹی تک وڈا کھیتر وچ پھیلیا ہویا سی۔ ستھیئن کھیتر دے جٹّ آریہ بنس وچوں ہن۔ بھارت دے راجپوت وی آریہ بنس وچوں ہن۔ ایہناں وچ ہون بہت ہی گھٹ ہن۔ راجپوت اکھواؤن توں پہلاں ایہہ جٹّ اتے گجر سن۔ جٹاں، گجراں، اہیراں، سینیاں، کمبواں، کھتریاں، راجپوتاں اتے دلتاں دے کئی گوت سانجھے ہن۔ جٹّ کئی ذاتیاں دا رلیا ملیا بھائی چارا اے۔
جٹاں دا راجپوتاں وچ رلاء
سودھو15. اٹھویں نوویں صدی وچ پرانک دھرمی براہمناں نے صرف راجپوتاں نوں ہی خالص کھتری منیا سی۔ راجپوت دور وچ صرف راجپوتاں دا ہی بول بالا سی۔ اس ویلے جو دل ایہناں دے ساتھی اتے معاون بنے، اوہ وی سبھ راجپوت اکھواؤن لگے جویں سنیارے، گڈریئے، ونجارے اتے اؤر وغیرہ اس ویلے ہی کئی جٹّ قبیلے وی راجپوتاں دے سنگھ وچ شامل ہوکے راجپوت اکھواؤن لگ پئے سن۔ راجپوت پرانک ہندو دھرم نوں منن والے تے براہمناں دے پجاری سن۔ پاننی عیسیٰ توں 500 سال پہلاں ہویا اے۔ اس دے ویلے وی سندھ تے پنجاب وچ کئی جٹّ قبیلے وسدے سن۔ جٹّ پشو پالک وی سن۔ گٔو تے گھوڑا رکھدے سن۔ اک ہتھ وچ تلوار ہندی سی، دوجے ہتھ وچ حل دی مٹھی ہندی سی کیونکہ جٹّ کھاڑکو کرسان قبیلے ہندے سن۔ بدیشی حملہ آوراں ایرانیاں، یونانیاں، بختاریاں، پارتھیاں، ساکا، کشان تے ہوناں وغیرہ نال وی کجھ جٹّ قبیلے آئے اتے بھارت وچ سدا لئی وس گئے۔ کجھ جٹّ قبیلے مدھ ایشیا وچ ہی ٹکے راے۔ کجھ یورپ تے مغربی ایشیا ول دور تک چلے گئے۔ مغربی ایشیا، یورپ تے مدھ ایشیا وچ ہن وی بھارتی جٹاں نال رلدے؟ملدے گوت ہن جویں مان، ڈھلوں تے گل وغیرہ۔ جرمن وچ مان، بھلر تے ہیراں نال رلدے ملدے گوتاں دے لوک ہن وی وسدے ہن۔ جرمنی وی آریہ نسل وچوں ہن۔ تھامس مان یورپ دا مشہور لکھاری سی۔ ڈاکٹر پی۔ گلز مہان اتہاسکار ہن۔ بی۔ ایسّ۔ داہیا اپنی کھوج بھرپور کتاب 'جاٹس' وچ لکھدا اے کہ راجپوتاں دے بہتے اہم قبیلے مدھ ایشیا توں کافی پچھوں آئے ہن۔ جدوں کہ جٹّ قبیلے بھارت وچ ویدک دور وچ وی سن۔ جٹّ وی راجپوتاں وانگ چندربنسی تے سورج بنسی ہن۔ جٹاں دے کجھ گوت شوبنسی ہن۔ کجھ کشپ تے ناگ بنسی ہن۔ جٹّ قومانتری جاتی اے۔ سائر دریا توں لے کے جمنا، راوی، سندھ تک جٹّ سبھاء تے سبھیاچار رلدا ملدا اے۔
یورپ چ جٹ دے رشتے دار
سودھو1853 عیسوی وچ پوٹ نے پہلی وار ایہہ اصول کیتا سی کہ یورپ دے روماں جپسی بھارتی جٹاں دی ہی اک شاخاں اے۔ جپسی فرقے نوں جوٹ جاں جاٹ وی آکھیا گیا اے۔ ایہناں دی بولی وی پنجابی اتے ہندی نال رلدی ملدی اے۔ ایہہ مسلماناں (محمود غزنوی) دے حملیاں ویلے پنجاب اتے ہریانے وچوں گئے ہن۔ کجھ اتہاسکاراں مطابق روماں جپسی راجستھان دے جاٹ ہن۔ کدے یورپ دے ڈینمارک علاقے نوں جٹّ لینڈ کیہا جاندا سی۔ جٹّ سورمیاں نے دو ہزار سال مشرق عیسوی بھاری حملہ کرکے سکینڈینیویا وی جت لیا سی۔ اس ویلے جٹاں دا یورپ وچ وی بول بالا سی۔ پنجاب وچ بہتے جٹّ بھٹی، پرمار، چوہان اتے طور وغیرہ وڈے قبیلیاں وچوں ہن۔
16. بھارت وچ 800 توں 1200 عیسوی وچکار کئی ذاتیاں تے اپ-جاتیاں دا اساری ہویا سی۔ کئی ذاتیاں تے اپ ذاتیاں دا اساری نویں پیشے اپناؤن نال ہویا۔ جویں نائی، ترکھان، چھیمبے، جھیور تے سنیار وغیرہ۔ چھیمبے ٹانک کشتری، جھیور کشیپ راجپوت تے سورنکار میڈ راجپوت ہندے ہن۔ ترکھاناں، نائیاں تے چھیمبیاں دے بہت گوت جٹاں نال رلدے ہن۔ دلت ذاتیاں دے وی کافی گوت جٹاں نال رلدے ہن۔ بھارت وچ جٹّ پنجاب، ہریانہ، راجستھان، اتر پردیش دے مدھ پردیش وغیرہ وچ دور دور تک آباد ہن۔
1901ء دی لوک گنتی
سودھو1901 عیسوی دی جنآبادی مطابق ہندوستان وچ جٹاں دی کل گنتی نوں کروڑ دے لگبھگ سی جنہاں وچوں 1/3 مسلمان، 1/5 سکھ اتے 1/2 ہندو سن۔ ہریانے وچ پرانے جاٹ اتہاس نال متعلق پندراں دے لگبھگ کھوج بھرپور نویاں کتاباں لکھیاں گئیاں ہن پر پنجاب وچ جٹّ اتہاس، نکاس تے جٹّ گوتاں بارے پنجابیاں وچ اجے تک کوئی کھوج بھرپور بہترین کتاب نہیں لکھی گئی اے۔
17. جٹّ ہندو، مسلم، سکھ تے بشنوئی وغیرہ کئی دھرماں وچ ونڈے گئے ہن۔ پر خون تے سبھیاچار سانجھا اے۔ جٹّ زبان دا رکھا تے دلّ دا صاف ہندا اے۔ جٹّ اک نڈر جودھا، دیش بھگت فوجی، ہمتی، محنتی، کھلھدلی، آزاد خیال، کھاڑکو تے بدلہ خور ہندا اے۔ سچا دوست تے پکا دشمن ہندا اے۔ جٹّ سبھیاچار دا پنجاب دے پنجابی سبھیاچار تے وی بہترین اثر پیا اے۔ جٹاں دیاں وکھ وکھ اپ ذاتیاں وکھ وکھ قبیلیاں وچوں ہن پر پچھوکڑ تے سبھیاچار سانجھا اے۔ مینوں آس اے کہ میری ایہہ کھوج کتاب پنجاب دے تریخی ساہت وچ اک نگھر وادھا کریگی۔ اس وچ ودھ توں ودھ نویں تے ٹھیک جانکاری دتی گئی اے۔ پنجاب دے جٹاں دا اتہاس بھارت دے اتہاس وچ اک خاص تھاں رکھدا اے۔ جٹّ کئی ذاتیاں دا رلیا ملیا بہت وڈا بھائی چارا اے۔ بہتے جٹاں دا سر لمبا، رنگ صاف، اکھاں کالیاں، نکّ درمیانہ تے چہرے تے وال بہت ہندے ہن۔ ایہہ اک وکھری ہی جاتی اے۔ ۔
جج
سودھوجٹ دا اِتہاس1 ہِ◌شار ِ◌سنگھ دل◌یہ
9. چچناما تےتاریکھےِ◌سندھ انوسار ِ◌سندھ دا پہلا بادشاہ ِ◌دوا جی15 سی۔ ایہہ رائے جٹ سی۔ رائے جٹ ِ◌سندھ ِ◌وچ ایران ت آئے سن۔ رائے خاندان16 ن ِ◌سندھ تے 137 سال راج کیتا سی۔ اس خاندان دی اِک ِ◌ودھوا رانی نال ہیر پھیر تےگھٹیا سازش کرکےچچ ب◌اہمن ن جٹ ت راج کھوہ ِ◌لا سی۔ چچ ب◌اہمن جٹ نال بہت ہی گھٹیا ورتاؤ کردےسن۔ جٹ نو ں دشمن سمجھ کےان تےبہت پابندیاںلا ِ◌دتیاں سن۔ بہتےجٹ ِ◌ہندو دھرم چھڈ کےبودھی بن گئے سن۔ جٹ ب◌اہمنواد دے ِ◌ورُ دھ سن۔ چچ ب◌اہمن ن 650 عیسوی ِ◌وچ جٹ ت دھوکھےنال ن و جوان رانی ت اپنا بُ ڈھا پتی مروا کےراج پ◌اپت کیتا سی۔ ب◌اہمن راجےدا بھیتی تےوزیر سی۔ جٹ وی ب◌اہمن ت بدلہ لینا چاہُندےسن۔ جد عربی حملہ وار محمد ِ◌بن قاسم ن 712 عیسوی ِ◌وچ ِ◌سندھ تےحملہ کیتا ت جٹ دےکئی پِ◌سدھ تےوڈےکبیلاںن محمد ِ◌بن قاسم نال بائِجت سمجھوتہ کیتا۔ قاسم ن جٹ نو◌و◌ں پگڑیاںتےتلوار بھٹ کرکےان دا بہت ہی مان ستکار کیتا۔ جٹ دی سہائتا نال ہی قاسم ِ◌جت ِ◌گا۔ نمک حرامی چچ ب◌اہمن 17 دا ا◌نت بہت ہی برا ہویا سی۔ قاسم ن ِ◌سندھ پھتہ کرکےجٹ تےوی ززیاںلا ِ◌دتا۔ قاسم دی دھارمک نیتی کارن جٹ اسدےوی ِ◌ورُ دھ ہوگئے۔ آپسی پھُ ٹ کارن جٹ قبیلےبہت ہی کمزور ہوگئے۔ اس سمع ملتان وی ِ◌سندھ راج ِ◌وچ شامل سی۔ عرب دےہملاںمگر مہمود ن بھارت'تے 16 حملےکیتے۔ اخیرلا حملہ؟1026 عیسوی ِ◌وچ کیول جٹ تےہی سی۔ راجےبھوج پرمار ن گوالیئر دےعلاقےِ◌وچ مہمود غزنوی نو ں ہراکےواپس بھجا ِ◌دتا سی۔ اس دی لُ ٹ دا کجھ مال وی کھوہ ِ◌لا سی۔ پرمار راجپوت وی ہُ ندےہن اتےجٹ وی ہُ ندےہن۔ ایہہ مالوےدےمہان سوربیر یودھےسن۔ 1192 عیسوی ِ◌وچ جد رائے ِ◌پتھو را چوہان محمد غوری ہتھ ہار ِ◌گا ت بھارت ِ◌وچ راجپوت دا بول بالا وی ختم ہوِ◌گا۔ اس سمع جٹ ن ہسی دےکھیتر18 ِ◌وچ خونی بغاوت کر ِ◌دتی۔ اس سمع قطبدین ایبک ن جٹ نو ں ہراکےہسی تےاپنا قبضہ کر ِ◌لا۔ جٹ دا بہت مالی تےجانی نقصان ہویا۔ نومبر1398 ِ◌وچ تیمور کرنال ت ٹوہانا تک دےجنگل والے علاقےِ◌وچ گزرآ۔ اس علاقےدےجٹ کھاڑکوتےدھاڑوی سن۔ جٹ نو ں دباؤن لئی تیمور دیاںفوج ن دوہزار جٹ19 قتل کر ِ◌دتا۔ اس زالم تےلٹیرےتیمور ن جٹ نو ں سبق ِ◌سکھاؤن لئی ان دا بہت ہی جانی تےمالی نقصان کیتا۔ 1530 عیسوی ِ◌وچ سلطان محمد ِ◌بن تگلک ن سنام تےسامان دےکھیتر ِ◌وچ منڈہار ، بھٹی تےِ◌منہاس آد جٹ دا بہت نقصان کیتا ِ◌کِ◌ک فصل نہ ہون کارن جٹ سورمےمالیا دین ت باغی ہوگئے سن۔
10. اورنگزیب دی کٹڑ نیتی ت ت◌نگ آ کےکجھ جٹ مسلمان بن گئے سن۔ کجھ جٹ ِ◌سندھ دےعلاقےت اٹھکےبھرتپر دےعلاقے ِ◌وچ آ کےوس گئے سن۔ بھرتپر دا راجا چودھری سورج مل بہت طاقتور تےپبھاوشالی سی۔ بھرتپر تےدھولپر دیاںِ◌ہندو ِ◌رآست جٹ دیاںہی سن۔ پنجاب ِ◌وچ وی رنجیت ِ◌سنگھ تےاعلیٰ ِ◌سنگھ آد مہان جٹ راجےہوئے ہن۔ 11و صدی دےآرنبھ ِ◌وچ جٹ پنجاب دےکافی ِ◌ہسے ِ◌وچ پھیل چُکےسن۔ پنجاب ِ◌وچ بہتےجٹ پچھم ول آ کےآباد ہوئے ہن ، کجھ جٹ پورب ول وی آئے سن۔ ِ◌رگویدک ، مہابھارت تےپران دےسمع وی کافی جٹ پنجاب ِ◌وچ آباد سن۔
11. کے. آر . کانو ننگ◌و دےانوسار ِ◌رگوے د قالین سمع ِ◌وچ یدو20 سپت ِ◌سندھو پدیش ِ◌وچ رہندےسن۔ جٹ دےکئی گوت یدوبنسی ہن۔ ِ◌سکندر دےحملےسمع 326 پورب عیسوی ِ◌وچ پنجاب ِ◌وچ سکڑےجٹ قبیلےاِک ہزار سال ت آزاد رہ رہےسن۔ جٹ سوربیر ن اپنےدیش دی رِ◌کھا لئی ہمیشہ ہی اگےودھ کےبدیشی حملہ آور دا پورا مقابلہ کیتا سی۔ ساڈےاِتہاسکار ن جٹ دی سوربیرتا ول ِ◌دھآن نہ ِ◌دتا اتےجٹ دیاںقربانیاںدا مُ ل وی نہ پایا۔ سر اِبٹسن ِ◌جس ن 1881 عیسوی ِ◌وچ پنجاب دی جنسنِ◌کھا کیتی سی اوہ جنرل کن◌نگھم دےِ◌وچار نال سہمت ہےِ◌ک جٹ انڈو؟ِ◌ستھیئن نسل ِ◌وچ سن۔ ِ◌ستھیئن اِک پرانا مدھ ایشیائی دیش سی ِ◌جتھے ہن دکھنی یورپ اتےپرانا ایشیائی سوویت روس بنا ہویا ہے۔ ایتھے ِ◌ستھیئن اتھوا ساکہ ک وم دا راجا سی۔ جیٹی جاتی وی ساکہ ک وم دا اِک ِ◌پھرکا سی ِ◌جہڑا مدھ ایشیا ِ◌وچ سائر درآ دے دہان تےارال ساگر دےپچھمی تٹ لاگلےعلاقےِ◌وچ آباد سی۔ عیسیٰ ت اٹھ سوسال پہل ک◌مّ ، ِ◌ورق ، دہیا ، م◌نڈ ، میڈز ، مان ، بس ، وینوال آد کئی جٹ قبیلےاس کھیتر ِ◌وچ قابض سن۔ کجھ جٹ ویِ◌دک کال ِ◌وچ بھارت ِ◌وچ وی پہُنچ چُکے سن۔ بدیشی اِتہاسکار انوسار ِ◌رگوے د دی رچنا؟1000?1500پورب عیسوی دےلگبھگ ہوئی ہے۔ کئی اِتہاسکار ِ◌رگوے د دا سمع 2000 سال پورب عیسوی دےلگبھگ دسدےہن۔
12. پ◌اچین سمع ِ◌وچ جٹ کیسپیئن ساگر دےکھیتر ت ل◌ے کےملتان تک آدےجدےرہندےسن۔ سائر درآ اتےآمو درآ دےِ◌وچکارلے کھیتر ِ◌وچ جٹ نو ں ماسہ گیٹ وی ِ◌کہا جدا سی۔ ماسہ گیٹ دا ارتھ مہان جٹ ہن۔ جٹ ، جاٹ ، جوت ، جٹیہ ، گوٹ ، گوتھ ، گیٹے، جیٹی ، جیٹے، جٹی ، جٹ ، جٹوآد اکوہی جاتی ہے۔ وکھ ؟وکھ دیش ِ◌وچ اچارن وکھ ؟وکھ ہے۔ یونانی شبد جیٹےسنسکت دےشبد جرتا نال ِ◌ملدا جلدا ہے۔ ہن ایہہ شبد ہولی ؟ہولی تتبھو روپ ِ◌وچ بدلکےجٹ ج جاٹ بن ِ◌گا ہے۔ مدھ ایشیا ت کئی جٹ ایران تےبلکھ دےکھیتر ِ◌وچ آئے۔ پھیر ان ہی کھیتر تےکجھ سمع راج کرکےآخر بھارت ِ◌وچ پہُنچ گئے۔ مہان ِ◌ودوان تےکھوجی سر اِبٹسن دےِ◌وچار ہن ِ◌ک بھاوَ جٹ بھارت ِ◌وچ ہولی ؟ہولی آئے ، اوہ اس نسل ِ◌وچ ہن ِ◌جس ِ◌وچ راجپوت ہن۔ ایہہ نتیجہ اس ن دوو ک وم دی اکوِ◌جہی سریرک تےِ◌چہرآں دی بنتر ت کِ◌ڈھا ہے۔ جٹ تے راجپوت دےبہتےگوت سجھےہن۔ پرمار جٹ وی ہن اتےراجپوت وی ہن۔ جگدیو پرمار21 نو ں کجھ اِتہاسکار جٹ ِ◌لکھدے ہن اتےکجھ راجپوت دسدےہن۔ ِ◌سندھ اتےراجپوت ؟آن دےمدھ ِ◌وچ پنوار دا راج امرکوٹ کھیتر تےوی سی۔ اس کھیتر ِ◌وچ ہمایو ںدےسمع تک پنوار دا راج ِ◌رہا سی۔ راجےجگدیو پنوار ن دھارا نگری22 مالوا کھیتر تےوی کجھ سمع راج کیتا سی۔
13. اِک جاٹ اِتہاسکار رام سروپ جون ن اپنی ِ◌کتاب 'جاٹ اِتہاس ' انگریزی دےپنہ؟135تےِ◌لکھا ہے، انگریز لیکھک ن راجپوت نو ں بدیشی حملہ وار ِ◌لکھا ہےِ◌جہڑے بھارت ِ◌وچ آ کےوس گئے سن ، ایہہ بھارت دیش دےل◌وک نہ ہن۔ پ نتو راجپوت دےگوت ت صاف ہی پتہ لگدا ہےِ◌ک ایہہ ل◌وک اصل کشتری آریہ ہن۔ ِ◌جہڑے بھارت دےآد ِ◌نواسی ہن۔ ایہہ راجپوت کہاؤن ت پہل جٹ اتےگوجر سن۔
جٹ اتےراجپوت دےکئی گوت مدھ ایشیا اتےیورپ دےلوک نال وی رلدےہن۔ اس کارن بدیشی اِتہاسکار نو ں ان بارے بھلیکھا ل گ جدا ہے۔ مہان یونانی اِتہاسکار تھسیڈڈس23 ن اعلان کیتا سی ِ◌ک ایشیا اتھوا یورپ ِ◌وچ کوئی ایسی جاتی نہ سی ِ◌جہڑی ِ◌ستھیئن جٹ دا کھڑ کےمقابلہ کر سکے۔ اِک وار ِ◌سکندر مہان ن وی328?27 بی . سی . سوگڈآنا تے حملہ کیتا سی۔ ایہہ ِ◌ستھیئن دیش دا اِک پت سی۔ ِ◌جس تےجٹ دا راج سی۔ ِ◌سکندر جیون ِ◌وچ پہلی وار جٹ ت اس لڑائی ِ◌وچ ہارآ سی۔
اِک وار جٹ ن یونان تےحملہ کرکےایتھن وی ِ◌جت ِ◌لا سی۔ جٹ مہان سوربیر جودھےسن۔
دسو صدی ِ◌وچ سپین ِ◌وچ اخیرلا جٹ سمراٹ الواروسی۔ ایہہ پ◌اچین گیٹی جاتی ِ◌وچ سی۔ کرنل جیمج انوسار جٹ سورماںن ادھےایشیا اتےیورپ نو ں جڑ ِ◌ہلا ِ◌دتا سی۔ پ◌اچین سمع ِ◌وچ جٹ ت ساری دنیاںکمبدی سی۔ جٹ اپنی پھُ ٹ کارن ہی ہارےسن۔ جٹ تلوار چلان تےہل چلان ِ◌وچ ماہر ہُ ندےسن۔ زوزپھ ڈیِ◌وٹ کن◌نگھم 24 ن وی ِ◌لکھا ہے، تری تے پچھمی ِ◌ہند ِ◌وچ جٹ ِ◌مہنتی اتےہلواہک منّ جدےہن ِ◌جہڑے ل◌وڑ پین تےہتھار وی سنبھال سکدےہن اتےہل وی واہ سکدےہن۔ جٹ ِ◌ہندستان دی سبھ ت ودھیا پڈووس کہی جا سکدی ہے۔
14. بدیشی اِتہاسکار انوسار جٹ دا پ◌اچین تےمُڈھلا گھر ِ◌ستھیئن دیش سی۔ ایہہ مدھ ایشیاںِ◌وچ ہے۔ ِ◌ستھیئن دیش ڈنیوب ندی ت ل◌ے کےدکھنی روس دےپار تک کیسپیئن ساگر دےپورب ول آمودرآ تےِ◌سر درآ دےگھاٹی تک ، پامیر پہاڑیاںتےتارس ندی دی گھاٹی تک ِ◌وشال کھیتر ِ◌وچ پھیِ◌لا ہویا سی۔ ِ◌ستھیئن کھیتر دےجٹ آریہ ب◌نس ِ◌وچ ہن۔ بھارت دےراجپوت وی آریہ ب◌نس ِ◌وچ ہن۔ ان ِ◌وچ ہون بہت ہی گھٹ ہن۔ راجپوت اکھواؤن ت پہل ایہہ جٹ اتےگوجر سن۔ جٹ , گوجر , اہیر , سینیاں، کمبواں، کھطریاں، راجپوت اتےدلت دےکئی گوت سجھےہن۔ جٹ کئی ذاتیاںدا رلا ِ◌ملا بھائی چارا ہے۔
15. اٹھو ن و و صدی ِ◌وچ پرانک دھرمی ب◌اہمن ن کیول راجپوت نو ں ہی شُ دھ کھتری منِ◌نا سی۔ راجپوت کال ِ◌وچ کیول راجپوت دا ہی بول بالا سی۔ اس سمع جودل ان دےساتھی اتےسہائک بنے، اوہ وی سبھ راجپوت اکھواؤن لگےِ◌جو سِ◌نارے ، گڈریئے ، ونجارےاتےاؤر آد اس سمع ہی کئی جٹ قبیلےوی راجپوت دےس◌نگھ ِ◌وچ شامل ہوکےراجپوت اکھواؤن لگ پئے سن۔ راجپوت پرانک ِ◌ہندو دھرم نو ں منن والےتےب◌اہمن دےپجاری سن۔ پاننی عیسیٰ ت 500 سال پہل ہویا ہے۔ اس دے سمع وی ِ◌سندھ تےپنجاب ِ◌وچ کئی جٹ قبیلےوسدےسن۔ جٹ پشوپالک وی سن۔ گٔو تےگھوڑا رکھدےسن۔ اِک ہتھ ِ◌وچ تلوار ہُ ندی سی ، دوجےہتھ ِ◌وچ ہل دی مُ ٹھی ہُ ندی سی ِ◌کِ◌ک جٹ کھاڑکوِ◌کسان قبیلےہُندےسن۔ بدیشی حملہ آور ایرانیاں، یونانیاں، بختاریاں، پارتھیاں، شک ، کشان تےہون آد نال وی کجھ جٹ قبیلےآئے اتےبھارت ِ◌وچ سدا لئی وس گئے۔ کجھ ج قبیلےمدھ ایشیا ِ◌وچ ہی ِ◌ٹکے رہے۔ کجھ یورپ تےپچھمی ایشیا ول دور تک چل◌ے گئے۔ پچھمی ایشیا ، یورپ تےمدھ ایشیا ِ◌وچ ہن وی بھارتی جٹ نال رلدے؟ِ◌ملدے گوت ہن ِ◌جو ?مان ، ِ◌ڈھل تےِ◌گل آد۔ جرمن ِ◌وچ مان ، بھُلر تےہیر نال رلدے؟ِ◌ملدے گوت دےل◌وک ہن وی وسدےہن۔ جرمنی وی آریہ نسل ِ◌وچ ہن۔ تھامس ؟مان یورپ دا پِ◌سدھ لیکھک سی۔ ڈاکٹر پی . ِ◌گلج مہان اِتہاسکار ہن۔ بی . ایسّ . داہیا اپنی کھوج بھرپور پستک'جاٹس ' ِ◌وچ ِ◌لکھدا ہےِ◌ک راجپوت دےبہتےمہتوپورن قبیلےمدھ ایشیا ت کافی ِ◌پچھ آئے ہن۔ جد ِ◌ک جٹ قبیلےبھارت ِ◌وچ ویِ◌دک کال ِ◌وچ وی سن۔ جٹ وی راجپوت وگ چندربنسی تےسورج بنسی ہن۔ جٹ دےکجھ گوت ِ◌سوبنسی ہن۔ کجھ کشپ تےناگ بنسی ہن۔ ج ل.تری جاتی ہے۔ سائر درآ ت ل◌ے کےجمنا ، راوی ، ِ◌سندھ تک جٹ سبھاء تےسبھاچار رلدا ؟ِ◌ملدا ہے۔ 1853 عیسوی ِ◌وچ پوٹ25 ن پہلی وار ایہہ ِ◌سدھت کیتا سی ِ◌ک یورپ دےروم ِ◌جپسی بھارتی جٹ دی ہی اِک شاکھا ہے۔ ِ◌جپسی ِ◌فرقے نو ں جوٹ ج جاٹ وی آکھا ِ◌گا ہے۔ ان دی بھاشا وی پنجابی اتےِ◌ہندی نال رلدی ؟ِ◌ملدی ہے۔ ایہہ مسلمان (مہمود غزنوی ) دےہملاںسمع پنجاب اتےہرآنےِ◌وچ گئے ہن۔ کجھ اِتہاسکار انوسار روم ِ◌جپسی راجستھان دےجاٹ ہن۔ کدےیورپ دےڈینمارک علاقےنو ں جٹ ل ڈ26 ِ◌کہا جدا سی۔ جٹ سورماںن دوہزار سال پورب عیسوی بھاری حملہ کرکے سکڈینویا وی ِ◌جت ِ◌لا سی۔ اس سمع جٹ دا یورپ ِ◌وچ وی بول بالا سی۔ پنجاب ِ◌وچ بہتےجٹ بھٹی ، پرمار ، چوہان اتے طور آد وڈےکبیلاںِ◌وچ ہن۔
16. بھارت ِ◌وچ800 ت 1200 عیسوی ِ◌وچکار انک ذاتیاںتےاپ ؟ذاتیاںدا ِ◌نرمان ہویا سی۔ کئی ذاتیاںتےاپ ذاتیاںدا ِ◌نرمان نوَ پیشےاپناؤن نال ہویا۔ ِ◌جو نائی ، تکھان ، چھبے، ِ◌جھؤر تےسِ◌نار آد۔ چھبےٹک کشتری ، ِ◌جھؤر کشیپ راجپوت تےسورنکار میڈ راجپوت ہُ ندےہن۔ تکھان , نائیاںتےچھِ◌باں دےبہت گوت جٹ نال رلدےہن ۔ دلت ذاتیاںدےوی کافی گوت جٹ نال رلدےہن۔ بھارت ِ◌وچ جٹ پنجاب ، ہرآنا ، راجستھان ، تر پدیش دےمدھ پدیش آد ِ◌وچ دور ؟دور تک آباد ہن۔ 1901 عیسوی دی جنسنِ◌کھا انوسار ِ◌ہندستان ِ◌وچ جٹ دی کو ل ِ◌گنتی ن و کروڑ دےلگبھگ سی ِ◌جن ِ◌وچ1/3 مسلمان، 1/5 ِ◌سکھ اتے 1/2 ِ◌ہندو سن۔ ہرآنےِ◌وچ پ◌اچین جاٹ اِتہاس نال سمبنِ◌دھت پندر دےلگبھگ کھوج بھرپور نویاںپستک ِ◌لکھیاں گئیاںہن پر پنجاب ِ◌وچ جٹ اِتہاس ، ِ◌نکاس 27 تےجٹ گوت بارےپنجابیاںِ◌وچ اجےتک کوئی کھوج بھرپور ِ◌بہترین پستک نہ ِ◌لکھی گئی ہے۔ 17. جٹ ِ◌ہندو ، مسلم ، ِ◌سکھ تےِ◌بشنای آد کئی دھرم ِ◌وچ ونڈےگئے ہن۔ پر خون تےسبھاچار سجھا ہے۔ جٹ زبان دا رکھا تےِ◌دل دا صاف ہُ ندا ہے۔ جٹ اِک ِ◌نڈر جودھا ، دیش بھگت سیِ◌نک ، ِ◌ہمتی ، ِ◌مہنتی ، کھُلِ◌دلی ، آزاد ِ◌کھال ، کھاڑکوتےبدلہ خور ہُ ندا ہے۔ سچا دوست تےپکا دشمن ہُ ندا ہے۔ جٹ سبھاچار دا پنجاب دےپنجابی سبھاچار تےوی ِ◌بہترین پبھاوَ ِ◌پا ہے۔ جٹ دیاںوکھ ؟وکھ اپ ذاتیاںوکھ ؟وکھ کبیلاںِ◌وچ ہن پر ِ◌پچھوکڑ تےسبھاچار سجھا ہے۔ مینو ں آس ہےِ◌ک میری ایہہ کھوج پستک پنجاب دےاِتہاسک ساہت ِ◌وچ اِک ِ◌نگھر وادھا کریگی۔ اس ِ◌وچ ودھ ت ودھ نوَ تےٹھیک جانکاری ِ◌دتی گئی ہے۔ پنجاب دےجٹ دا اِتہاس بھارت دےاِتہاس ِ◌وچ اِک ِ◌وشے ش تھ رکھدا ہے۔ جٹ کئی ذاتیاںدا رلا ؟ِ◌ملا بہت وڈاکٹر بھائی چارا ہے۔ بہتےجٹ دا ِ◌سر لمبا ، ر◌نگ صاف ، اکھ کالیاں، ن ک درمانا تےِ◌چہرے تےوال بہت ہُ ندےہن۔ ایہہ اِک وکھری ہی جاتی ہے۔
جٹ دا اِتہاس2
دل دی ب◌نس وی کافی ودھی ہے۔ دل دےچار پُ تر رتنپال ، لکھنپال ، ِ◌بنپال تےسہسپال سن۔ رتنپال دی ب◌نس ابلو، دان ِ◌سنگھ والا ، کوٹلی ، ِ◌کلھ ی ، مہماسرجا تےکونڈل آد ِ◌پنڈ ِ◌وچ وسدی ہے۔ لکھنپال دی ب◌نس نو ںِ◌دؤن کےِ◌کہا جدا ہے۔ سہسپال دی سنتان ناگیدی سر 'تےِ◌پھڈے آد ِ◌وچ آباد ہے۔ ِ◌بنپال دی سنتان متا ، دودا ، ک ونی ، بھاگسر تےبٹھ◌نڈے جھُٹی پتی ِ◌وچ آباد ہے۔ ِ◌بنپال دی ب◌نس ِ◌وچ سنگھر بہت پِ◌سدھ ہویا۔ اسدےبھلن سمیت14 پُتر سن۔ سنگھر بابر دےسمع 1526 عیسوی ِ◌وچ ہویا۔ بابر دی بہت سہائتا کیتی۔ سنگھر دی موت وی اس لڑائی'چ ہوئی۔ اکبر براڑ دا بہت اہسانمند سی۔ اسن بھلن نو ں اپنےعلاقےدا چودھری بنا ِ◌دتا۔
اِک واری بھلن تےمنصور علاقےدی چودھر دےکارن اکبر دےدربار ِ◌وچ حاضر ہوئے جد منصور نو ں اکبر ول ِ◌سرو پا ِ◌ملا ت منصور ِ◌سر تےچیرا بنن لگا ت بھلن ن اپنےِ◌سروپے دی اڈیک کرن ت پہل ہی منصور دا ادھا چیرا پاڑ
کےاپنےِ◌سر تےبنّ ِ◌لا۔ اس تےاکبر بادشاہ بہت ہِ◌سا اتےدوہ دی چودھر دےِ◌پنڈ برابر و◌نڈ ِ◌دتے ۔ اس موقعے درباری ِ◌مراسی ن آکھا، بھلن چیرا پاڑآں، اکبر دےدربار پ◌نج گراہ علاقےدی چودھر بھلن پاس سی۔ اس دی موت 1643 عیسوی ِ◌وچ ہوئی۔
بیدووالی: ِ◌سدھو آںبراڑ دا موڈھی ِ◌پنڈ سی۔ چھیو گوروہرگوِ◌بند ساہب ایکےسمیت پروار1688 ِ◌بکرمی ِ◌وچ موہن پاس آئے سن۔ بٹھ◌نڈا گجٹ دےانوسار بیدووالی علاقےدی چودھر پہلےپہل مغل ن براڑ ب◌نس دےاِک بیرم نو ں دےِ◌دتی سی۔ بیرم دی موت1560 عیسوی ِ◌وچ ہوئی۔ ِ◌فر اس علاقےدی چودھر اس دےپُتر مہراج نو ں ِ◌مل گئی۔ مہراج دےپوتےموہن ن بھٹی مسلمان ت ت◌نگ آ کےبیدووالی ِ◌پنڈ1618 عیسوی ِ◌وچ کجھ سمع لئی چھڈ ِ◌دتا اتےاوہ بٹھ◌نڈے دےعلاقےِ◌وچ آ ِ◌گا۔ سرکار وی اس تےناراض سی۔ مان ، بھُلر تےہیئر وی اپنےآپ نو ںپنجاب دی دھرتی دےمالک سمجھدےسن۔ ِ◌سدھو آںنو ں اجاڑ ِ◌دندے سن۔ نتا ِ◌سنگھ دندیوال چوہان دےانوسار موہن اتےاس دا پُ تر روپچند1632 عیسوی ِ◌وچ بیدووالی ہی بھٹی ؟مسلمان نال لڑدےمارےگئے سن۔ موہن دا پُ تر کالا وی چھیو گوروہرگوِ◌بند ساہب دا پکا سیوک سی۔ شاہ جہان دی فوج ن گوروساہب تے 1635 عیسوی ِ◌وچ مراجھ دےنڑےلہرےہلا بول ِ◌دتا۔ کالےن اس لڑائی ِ◌وچ گوروساہب دی اپنےسارے بھائیچارےسمیت ڈٹ کےپوری سہائتا کیتی۔ گوروساہب دی ِ◌جت ہوئی۔ گوروساہب ن خوش ہوکےکالےبراڑ نو ں ِ◌کہا ِ◌ک ِ◌جتنا علاقہ چاہُندا ہ, ہنےہی ول ل◌ے تےموہڑی گڈ ل◌ے۔ بھُ لر ن گڈی موہڑی پُ ٹ کےکھوہ ِ◌وچ سو ٹ ِ◌دتی۔ کالےن 22 علاقہ شام تک ول ِ◌لا۔ اس ن شام نو ں گوروساہب پاس آکےموہڑی کھوہ ِ◌وچ سٹن دی ِ◌شکائت کیتی ت گوروہرگوِ◌بند جی ن ِ◌کہا ، بھائی کالے، تیری جڑ پتال ِ◌وچ لگ گئی ہے۔ اس تر کالےن مراجھ ِ◌پنڈ وسایا۔ گوروہررائے ساہب جد مالوےِ◌وچ آئے ت کالا اپنےبھتیجاںپھول تےصندل نو ں ل◌ے کےگورودی سیوا ِ◌وچ حاضر ہویا ت گوروساہب ن ِ◌کہا ِ◌ک پھول تےصندل دےگھوڑےگنگا جمنا پانی پینگے۔ پھول دی سنتان جمنا ت ستلج تک راج کریگی۔ پھول ن وڈاکٹر ہوکےپھول نگر وسایا تےآل◌ے دوال◌ے دے علاقےِ◌جتے ۔ چودھری پھول دےپُتر ِ◌ت ل◌وک ِ◌سنگھ تےرام ِ◌سنگھ ہوئے۔ ان ن نواب عیسیٰ کھ ت اپنےباپ دی موت دا بدلہ ِ◌لا۔ ان ن دسو گوروساہب ت انِ◌متپان کیتا۔ ان دوو سردار دی اولاد دیاںِ◌رآست پٹالا ، نابھہ تےجد(سنگررو ) ہوئیاں۔ ان ِ◌تنّ نو ںپھول و◌نش ِ◌رآست ِ◌کہا جدا سی۔ پھولکیاںِ◌رآست ِ◌وچ بابا اعلیٰ ِ◌سنگھ ن اپنےراج نو ں بہت ودھایا۔ اوہ پکےِ◌سکھ تےچ کوٹی دےنیتیوان سن۔ مہاراجہ اعلیٰ ِ◌سنگھ دی1765 عیسوی ِ◌وچ موت ہوئی۔ اوہ مہان سوربیر سی۔
فریدکوٹ ِ◌رآست دا وڈیرا بھلن وی گوروہرگوِ◌بند ساہب دا پکا ِ◌سکھ سی۔ اس ن وی مہراج دی لڑائی ِ◌وچ گوروساہب دی سہائتا کیتی سی۔ اوہ1643 عیسوی ِ◌وچ بے اولاد مر ِ◌گا۔ اس دی موت ت مگر کپورا چودھری بنا۔ کپورا براڑ چودھری بھلن دےبھرا لالےدا پُ تر سی۔ کپورےن 1661 عیسوی ِ◌وچ کوٹکپورا نگر وسایا۔ کپورا وی83 ِ◌پنڈ دا چودھری سی۔ اوہ وی ِ◌سکھی نو◌و◌ں ِ◌پار کردا سی۔ پر مغل نال وی ِ◌وگاڑنا نہ چاہُندا سی۔
1705 عیسوی ِ◌وچ مکتسر دی ج◌نگ ِ◌وچ کپورےن گوروگوِ◌بند ِ◌سنگھ دی لکو ہی سہائتا کیتی۔ عیسیٰ خان م◌نج ن دھوکھےنال 1708 عیسوی ِ◌وچ کپورےنو ںقتل کر ِ◌دتا۔ کپورےدےِ◌تنّ پُ تر سکھیا ، سیم تےمکھیا سن۔ ان ن عیسیٰ خان نو ں مار کےسارا علاقہ ِ◌جت ِ◌لا۔ اس لڑائی ِ◌وچ سیم وی1710 عیسوی'چ مارآ ِ◌گا۔ اس تر 1720 عیسوی ِ◌وچ کپورےدا وڈاکٹر پُ تر مکھیا ِ◌فر گدی تےبیٹھا۔ 1808 عیسوی ِ◌وچ مہاراجہ رنجیت ِ◌سنگھ ن فریدکوٹ دی ِ◌رآست دےسارےعلاقےتےمکتسر تک قبضہ کر ِ◌لا سی۔ انگریز دےکہن تےایہہ علاقہ رنجیت ِ◌سنگھ نو ں چھڈنا ِ◌پا۔ اس کارن ہی انگریز تےِ◌سکھ دی لڑائی ِ◌وچ اس ِ◌رآست دےراجےپہاڑا ِ◌سنگھ ن انگریز دی سہائتا کیتی۔ 1705 عیسوی ِ◌وچ مکتسر دی ج◌نگ ِ◌وچ جتھیدار دان ِ◌سنگھ براڑ ن 1500 براڑ نو ں نال ل◌ے کےمغل فوج دےپیر اکھیڑ ِ◌دتے سی۔ دسو گوروگوِ◌بند ِ◌سنگھ جی براڑ بھائیچارےتےبہت خوش سن۔ گوروگوِ◌بند ِ◌سنگھ دےسمع مالوےِ◌وچ براڑ دا دبدبا سی۔ اورنگزیب وی ِ◌سدھو براڑ ت ڈردا مالوےول مو نہ نہ کردا سی۔ گوروگوِ◌بند ِ◌سنگھ جی ن دین کگڑ ت جوظفرنامہ ِ◌لکھا سی اس ِ◌وچ وی براڑ دا ِ◌وشے ش ورنن کیتا ِ◌گا ہے۔ گوروساہب ن اورنگزیب نو ں ِ◌لکھا سی ِ◌ک براڑ دی ساری ک وم میرے حکم ِ◌وچ ہی ہے۔ اصل ِ◌وچ جد گوروہرگوِ◌بند ِ◌سنگھ س◌نن1688 ِ◌بکرمی ِ◌وچ مالوےِ◌وچ آئے ت براڑ دےچودھری بھلن ن ِ◌سکھی دھارن کر لئی۔ اس کارن براڑ گروآںدےشردھالوتےسیوک بن گئے۔ بھائی بہلووی گوروارجن دیوَ دا پکا ِ◌سکھ سی۔ ِ◌سدھو براڑ بہت وڈاکٹر بھائی چارا سی۔ کتھل ِ◌رآست دےموڈھی بھائی بھگتودی سنتان ِ◌وچ بھائی دیسوِ◌سنگھ سی۔ ایہہલ سٹیٹ بہت دور تک پھیلی ہوئی سی۔ 1857 دےغدر کارن انگریز ن 1858 عیسوی ِ◌وچ اس سٹیٹ نو ںضبط کر ِ◌لا سی۔ مکتسر تہسیل دا بیدووالی ، جھُنبے، کوٹا ؟بھائی ، چنو ں ، پھکرسر ، تھیڑی آد دا علاقہ وی اس ِ◌وچ شامل سی۔ بھائیکےِ◌سدھو آںدےپِ◌سدھ ِ◌پنڈ پھپھڑے، چک بھائیکا ، بھچو، سیلبہاہ ، ِ◌دآلپُ را ، بمبیہا ، بھائی ، تھیہڑی ، بھائیکا کیرا تےکوٹ بھائی آد کافی ِ◌پنڈ سن۔ گھراج دی اولاد'چ اٹھ جلال بجھے۔ جلال دےبانی بابےجلال دی ب◌نس دےِ◌پنڈ آکلیاں، گروسر ، بھوڑیپرا ، کوئر ِ◌سنگھ والا ، حاکم والا ، ہمیرگڑ تےرامووالا ہن۔ ِ◌سدھو آںدےجگرا تہسیل ِ◌وچ وی ِ◌تنّ ِ◌سدھو ت علاوہ ہور کئی ِ◌پنڈ ہن۔ موگےتےباگھےپرانےدےکھیتر ِ◌وچ وی ِ◌سدھو آںدے کافی ِ◌پنڈ ہن۔ ماجھےِ◌وچ وی ِ◌سدھو آںدا کوئی ؟کوئی ِ◌پنڈ ہے۔ ِ◌کسے سمع مالوےِ◌وچ براڑ دیاںبیدووالی ، بٹھ◌نڈے تےپ◌نج گراہ چودھر سن۔ ِ◌سدھو آںدیاںمُکھ مو نہیا ؟براڑ ، ہریکے، بھائیکے، پیرکوٹیئے ، روسے، جید تےمانوکےہن۔ ِ◌سدھو براڑ ِ◌سدھے اتےبڑبول◌ے ہُ ندےہن۔ لڑاکےوی ہُ ندےہن۔ سارےاِتہاسکار اس گل نو ں ٹھیک مندےہن ِ◌ک ِ◌سدھو بھٹیاںِ◌وچ ہی ہن۔ بھٹی سپت ِ◌سندھو کھیتر ِ◌وچ ہی راجستھان ِ◌وچ گئے سی۔ کجھ بھٹی پنجاب ِ◌وچ وی آباد رہےسن۔ سارےِ◌سدھو براڑ نہ ہُ ندے۔ براڑ کیول اوہ ہی ہُ ندے ہن جوبراڑ دی ب◌نس ِ◌وچ ہن۔ بہتےنقلی براڑ ہن۔ پنجاب ِ◌وچ سارےبراڑ ِ◌سکھ ہن۔ ِ◌سدھو ِ◌ہندو جاٹ وی ہُ ندےہن اتےجٹ ِ◌سکھ وی ہن۔ ِ◌سدھو دلت تےِ◌پچھڑیاں ذاتیاںِ◌وچ وی ہن۔ براڑ دیاںاپنیاںمونہیاں؟مہراجکے، جلالکے، ڈلیکے، ِ◌دؤن کے، پھول کے، ابول کے، سنگھ کےتےسیمےوی اصلی براڑ ہن۔ اجکل پنجاب ِ◌وچ سبھ ت ودھ ِ◌سدھو براڑ جٹ ہی ہن۔ ہن ِ◌سدھو براڑ ؟بہِ◌گنتی ِ◌وچ ہون کارن مسلمان وگ اپنےگوت ِ◌وچ وی ِ◌رشتیداریاںکرن لگ پئے ہن۔ 1881دی مردمشماری ِ◌وچ ِ◌سدھو آںدی ِ◌گنتی155332 سی۔ براڑ دی ِ◌گنتی53344 سی۔ دوو دی کو ل ِ◌گنتی 2 لکھ8 ہزار بندی ہے۔ 1981 تک ان دی ِ◌گنتی دس گن ضرور ودھ گئی ہے۔ پنجاب ِ◌وچ1991 ِ◌وچ ِ◌سدھو براڑ دی کو ل ِ◌گنتی لگبھگ30 لکھ تک سی۔ سارےجٹ نال ِ◌سدھو براڑ دی ِ◌گنتی سبھ ت ودھ ہے۔ ہن ایہہ ساری دنیاںِ◌وچ ہی پھیل گئے ہن۔ ایہہ اِک شکتی شالی بھائی چارا ہے۔ ِ◌گانی بلونت ِ◌سنگھ ن وی کافی ِ◌مہنت تےکھوج کرکے ِ◌سدھو براڑ اِتہاس پستک ِ◌لکھی ہے۔ انگریزی دیاں کئی ِ◌کتاب ِ◌وچ وی ِ◌سدھو براڑ بارےکافی جانکاری ِ◌دتی گئی ہے۔ براڑ ب◌نس ِ◌وچ سنگھر ، کپورا ، ڈلا ، دان ِ◌سنگھ ، سیما مہاراجہ اعلیٰ ِ◌سنگھ مہان جودھےسن۔ ِ◌سدھو آںِ◌وچ بھائی پھتہ ِ◌سنگھ تےشام ِ◌سنگھ اٹاری والےمہبلی ہوئے ہن۔ ِ◌سدھو آںاتےبراڑ دیاںمالوےِ◌وچ پٹالا ، نابھہ ، جد ، کتھل ، فریدکوٹ ، پ◌نج ِ◌رآست سن۔ ِ◌سدھو ؟براڑ جنگجوسن۔ مالوےِ◌وچ ِ◌سدھو ؟براڑ دا بول بالا سی۔ ماجھےتےدوآبےدےجٹ ِ◌سکھ نو◌و◌ں جد مسلمان حاکم ت◌نگ کردےسن ت بہتےِ◌سکھ مالوےدےلکھی جنگل ِ◌وچ آ رہندےسن۔ ِ◌سدھو براڑ ہن سارےپنجاب ِ◌وچ ہی پھیل◌ے ہوئے ہن۔ ایہہ جٹ دا سبھ ت تکڑا تےپبھاوشالی بھائی چارا ہے۔ ِ◌سکھ سنگھرس ِ◌وچ وی جٹ دی قربانی مہان ہے۔ س ی گورو گوِ◌بند ِ◌سنگھ جی نو ں ِ◌سدھو براڑ جٹ تےبہت مان سی۔ ِ◌سدھو آں، براڑ دی پنجاب نو ںمہان دین ہے۔ ِ◌سال : ایہہ پرمار راجپوت ِ◌وچ ہن۔ اس گل دا ایہہ آپ ہی دعوہ کردےہن۔ رائے ِ◌سال ج ِ◌سؤ ِ◌جتھ اس قبیلےدا نام ِ◌پا ہے، رامپر دےرائے شنکر دا پُ تر سی۔ رامپر ِ◌وچ لڑائیاںجھگڑآںدےکارن ِ◌سال بھائی چارا اﷲدین ِ◌کھلجی دےراج سمع پنجاب ول آیا سی۔ س◌نن1258 عیسوی دےلگبھگ پاکپٹن دےبابا فرید سکرگنج دےاپدیش ت پبھاوت ہوکےمسلمان بن ِ◌گا سی۔ اوہ ساہیوال ِ◌وچ رہن ل گ ِ◌پا سی اتےاس ن اتھ دےمکھی دی پُ تری نال ِ◌واہ کر ِ◌لا سی۔ ِ◌سال سارےمالوےتےماجھےِ◌وچ گھُمدےگھُمدےہی آخر پاکپٹن پہُنچ کےہی ِ◌ٹکے سن۔ جد ِ◌سال ن اس کھیتر دے مکھی بھائی خان میکن جٹ ساہیوال دی پُ تری نال شادی کر لئی ت اس دی طاقت ِ◌وچ وی وادھا ہویا۔ اس ن ِ◌سالکو ٹ ِ◌وچ اپنا ِ◌کلھ ◌ا بنا ِ◌لا۔ جٹ بھائیچارےِ◌وچ رل ِ◌گا۔ جد ِ◌سال دی ِ◌گنتی کافی ودھ گئی ت ان جھ◌نگ مگھانےدی نہ رکھی۔ پہل اوہ جھُگیاںِ◌وچ رہندےسن۔ کجھ سمع مگر ان ن کمالیئے دےعلاقےتےوی قبضہ کر ِ◌لا اس تر ِ◌سال راوی دےکنِ◌ڈھاں تےآباد ہوگئے اتےہولی ہولی اوہ دور تک پھیل گئے۔ ہن ِ◌سال دومُکھ شاکھا پھتانا اتےترہانا ِ◌وچ ونڈےگئے۔ جھ◌نگ سیٹلمٹ ِ◌رپورٹ ِ◌وچ ِ◌سال بارےپوری جانکاری ِ◌دتی گئی ہے۔ بیشک ِ◌سال بھائیچارےدےبہتےل◌وک مسلمان بن گئے سن پر شروعشروعِ◌وچ ِ◌ہندو رسم ِ◌رواز وی کردےسن۔ تاریخ جھ◌نگ ِ◌سال ِ◌وچ ِ◌لکھا ہےِ◌ک ِ◌سال پہل چناب ؟ِ◌جہلم دے کھیتر ِ◌وچ آباد ہوئے۔ اس دا پہلا مکھیا ملخان سی۔ اس ن 1477 عیسوی ِ◌وچ جھ◌نگ دےعلاقےِ◌وچ حکومت کیتی۔ بادشاہ اکبر دےسمع سولو صدی ِ◌وچ اس خاندان ِ◌وچ ہیر ہوئی ہے۔ جودھیدوگوت رجھےنو ں ِ◌پار کردی سی۔ جھ◌نگ ت ادھےمیل