جنگ سبیطلہ 647ء
| ||||
|---|---|---|---|---|
| سلسلہ المغرب کی اسلامی فتح |
||||
 | ||||
| عمومی معلومات | ||||
|
| ||||
| متحارب گروہ | ||||
| بازنطینی روم | خلافت راشدہ | |||
| قائد | ||||
| کوتوال گریگوری | عبداللہ بن سعد بن ابی السرح ؓ عبداللہ ابن زبیر ؓ | |||
| قوت | ||||
| 100,000 | 40,000 | |||
| نقصانات | ||||
| بھاری | درمیانی | |||
ترمیم  | ||||
"جنگ سبیطلہ" یا "جنگ سفیطلہ" 647ء وچ لڑی گئی اک اہم جنگ اے جس دے نتیجے وچ خلافت راشدہ نے بازنطینی سلطنت دے شمال افریقہ دے طرابلس، فزان تے برقہ قلمرو یعنی موجودہ لیبیا دے علاقے نوں فتح کر ليا سی-
پس منظر سودھو
گریگوری شریف زادہ نامی شخص آل ھرکل نال تعلق رکھدا سی چنانچہ کنستانس دوم دا رشتہ دار سی، جس دی مدد توں اوہ بازنطینی سلطنت دے شمالی افریقہ دا صوبہ دار و امیر مقرر ہوا- مگر کوتوال گریگوری نے 647ء وچ بازنطینی سلطنت توں مذہبی اختلافات دی بنا اُتے بغاوت دی تے اپنی خود مختاری دا اعلان کیا-تفریق دراصل راسخ الاعتقاد کلیسیا، مونوثیلیہ تے مونوفیزیہ دے اک الحاد نظریہ واحد قوت اُتے سی- امازیغ قوم دی اک وڈی تعداد وی اس دے نال شریک ہوئی-
اس نے مرکزی تیونس وچ سبیطلہ شہر نوں اپنا دار الحکومت بنایا تاکہ مؤثر طور اُتے بازنطینی جوابی کارروائی دا سامنا کر سکے، پر، اس وقت، عرب پورے مشرق وسطی وچ سب توں طاقتور قوم دی حیثیت توں ابھر رہے سن - نتیجے وچ فلسطین، شام و مصر توں پناہ گزین قرطاجنہ وچ جمع ہوئے رہے سن خاص کر ملكانیہ مسیحی- ایہ مذہبی کشیدگی دا باعث وی بنے لیکن سب توں اہم گل ایہ ثابت ہوئی کہ عرباں دی پیش رفت نوں روکنا ضروری اے ورنہ اوہ بازنطینی شمالی افریقہ دے علاقے تک پہنچ جان گے-
جنگ سودھو
خلیفہ حضرت عثمان ابن عفان () نوں جدوں شمالی افریقہ دے بدلدے سیاسی حالات توں آگاہ کیتا گیا تاں فیصلہ ہويا کہ حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () مدینہ توں 20،000 دے نیڑے فوجی دستہ لے کے مصر دی جانب روانہ ہاں تے اوتھے توں شمالی افریقہ نوں فتح کرنے دی کوشش کيتی جائے- اس فوج وچ بطور افسر حضرت عبداللہ ابن زبیر () وی شامل سن - مصر پہنچدے ہی ہور 20،000 افراد نوں لے کے کِسے وی مزاحمت دے بغیر برقہ نوں پانے وچ کامیاب ہوئے- طرابلس اُتے 647ء وچ حملہ کیتا تے دوبارہ بغیر کِسے مناسب مزاحمت دے اس علاقے نوں وی فتح کر لیا-
کوتوال گریگوری نوں معلوم سی کہ مسلماناں دا اگلا ہدف سبیطلہ اے - اس نے شہر دے دفاع دی تیاریاں شروع کيتیاں تے شاید اک اندازے دے مطابق 100،000 امازیغ اس دی فوج وچ شامل ہوئے-
جنگ توں متعلق کئی گلاں غیر واضح ہیں- جنگ توں پہلے فوجی جھڑپاں ہوئیاں جنہاں وچ مسلمان گھات لگاندے تے رومی و افریقی فوج انہاں دا تلاش یا پِچھا کردے تے موقع اُتے عربی انہاں اُتے حملہ آور ہوتے- ایہ سلسلہ مہینےآں تک جاری رہیا جس توں کوتوال گریگوری دی فوج نوں وڈا نقصان اٹھانا پڑا- اس طریقہ وار دی تجویز اک قبطی مسیحی نے حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () نوں بطور مشیر دتی سی- لیکن مسلمان وی اس فَرسُودگی دی جنگ توں تنگ آچکے سن، جنہاں وچ حضرت عبداللہ ابن زبیر () وی سن - انہاں نے تجویز دتی کہ مسلمان اک فیصلہ کن لڑائی سبیطلہ وچ ہی کرن چونکہ ہن نہ صرف کوتوال گریگوری دی فوج کمزور ہوئے چکیندی سی بلکہ اس دی فوج نوں قیام مقام اُتے اک انضباطی جنگ لڑنا نئيں آندا کیونجے اس دی فوج بیشتر اکثر امازیغ قبائلیاں اُتے مشتمل سی جو اس انداز لڑائی توں غافل سن -
حضرت عبداللہ بن سعد بن ابی السرح () اس مشورے اُتے عمل کردے ہوئے سبیطلہ آ پہنچے- کوتوال گریگوری اپنی رومی و افریقی فوج سمیت اپنی دار الحکومت دے دفاع دے لئی آ پہنچا- حضرت عبداللہ ابن زبیر () نے حالات نوں مدنظر رکھدے ہوئے مشورہ دتا کہ کچھ اعلیٰ معیار فوجیاں نوں گھوڑےآں تے چھاونی دی حفاظت کرنے دے لئی پِچھے بھیجیا جائے تاکہ بھاگنے دا راستہ کھلا رہے تے دن دے دوران طویل لڑائی دے ذریعے کوتوال گریگوری دی فوج نوں تھکا کر دوپہر یا شام دے وقت اک اُتے زور حملہ کیتا جائے- ایہ حکمت عملی کامیاب رہی-
شروع وچ عربی لڑائی جِنّی دیر تک جاری رکھ سکدے سن، رکھدے رہے، بعد وچ دوپہر دے اس وقت جدوں اک نیزہ دا سایہ دو نیزےآں دے برابر ہويا، مسلماناں نے تازہ سپاہیاں دی مدد توں تھکے تے پِچھے ہٹتے رومی و افریقی فوج اُتے تمام سمتاں توں حملہ آور ہوئے- انہاں حالات وچ امازیغ بھجے تے کوتوال گریگوری دی فوج بکھر گئی- صرف کوتوال گریگوری، اعلیٰ افسران تے امازیغ شرفا و جاگیردار اپنے حفاظتی سپاہیاں دے نال ڈٹے رہے، لیکن اس حملے وچ ایہ سب مارے گئے تے جیت مسلماناں دی ہوئی- کہندے نيں کہ حضرت عبداللہ ابن زبیر () نے خود کوتوال گریگوری نوں میدان جنگ وچ ماریا سی-
