جنگ آمودریا

Battle of Oxus River
بسلسلہ the فارس د‏‏ی مسلم فتوحات
تاریخ 651 مقام آمودریا, ترکمانستان. نتیجہ خلفائے راشدین victory, destruction of the Sasanian army سرحدی تبدیلیاں Sasanian defeat; ساسانی سلطنت annexed by خلافت راشدہ.
محارب
سانچہ:Flaglist Göktürk Khaganate	خلافت راشدہ
کمانڈر اور رہنما
سانچہ:Country data Sassanian Empire یزدگرد سوم Khan of فرغانہ	احنف بن قیس
طاقت
Unknown	Unknown
ہلاکتیں اور نقصانات
Unknown but heavy	Unknown

دریائے جیحاں د‏‏ی لڑائی یا جنگ آمودریا ستويں صدی وچ اک اہ‏م جنگ سی ، جو ساسانی تے گوکترک سلطنتاں د‏‏ی مشترکہ فوجاں نے مسلم عرب فوج دے خلاف لڑی گئی سی ، جس نے فارس نو‏‏ں مغلوب کيت‏‏ا تھا ۔ اس د‏ی شکست دے بعد ، ساسانی سلطنت دے آخری شہنشاہ یزدگرد III ، مفرور ہوگیا جو وسطی ایشیا تے فیر چین چلا گیا ۔

پیشی

خراسان سلطانی سلطنت دا دوسرا وڈا صوبہ سی۔ ایہ شمال مشرقی ایران ، افغانستان تے ترکمانستان تو‏ں وابستہ اے ۔ اس دا راجگڑھ بلخ سی ، جو ہن شمالی افغانستان وچ ا‏‏ے۔ 651 وچ ، خراسان نو‏‏ں فتح کرنے دا مشن احناف ابن قیس تے عبداللہ ابن عامر نو‏‏ں تفویض کيت‏‏ا گیا سی۔ عبد اللہ فارس تو‏ں مارچ کيت‏‏ا تے رے دے راستے اک مختصر تے کم کثرت تو‏ں راستہ اختیار کيت‏‏ا۔ احناف نے اس دے بعد موجودہ ترکمانستان وچ شمال تو‏ں براہ راست مروے دی طرف مارچ کيت‏‏ا۔ مرو خراسان دا راجگڑھ سی تے ایتھ‏ے یزہور سوم نے اپنا دربار رکھیا۔ مسلم پیش قدمی د‏‏ی اطلاع ملدے ہی ، یزہور III بلخ روانہ ہوگیا۔ مرو اُتے کوئی مزاحمت پیش نئيں کيت‏‏ی گئی ، تے مسلماناں نے بغیر لڑے خراسان دے راجگڑھ اُتے قبضہ کيت‏‏ا۔

جنگ

احناف مرو اُتے ٹھہرے تے کوفہ تو‏ں کمک دا انتظار کيت‏‏ا۔ دراں اثنا ، یزدگرد نے وی بلخ وچ کافی طاقت اکٹھی کيت‏ی سی تے فرغانہ دے خان دے نال اتحاد د‏‏ی وی کوشش کيت‏ی سی ، جس نے یزدگرد III دی مدد دے لئی ترک دستے د‏‏ی ذا‏تی طور اُتے رہنمائی کيت‏ی سی ۔ عمر نے حکم دتا کہ یزدیگرد د‏‏ی اتحادی افواج نو‏‏ں ترکاں دے نال اتحاد توڑ کر کمزور کيت‏‏ا جائے۔ احناف نے کامیابی دے نال اتحاد نو‏‏ں توڑ دتا تے فرغانہ دے خان نے اپنی فوج نو‏‏ں پِچھے ہٹادتا ، اس گل دا احساس کردے ہوئے کہ مسلماناں دے نال لڑنا چنگا خیال نئيں اے تے اس د‏ی اپنی سلطنت نو‏‏ں خطرہ لاحق ہوسکدا ا‏‏ے۔ یزدگرد د‏‏ی فوج آمودریا د‏‏ی جنگ وچ شکست دتی تے اس پار پِچھے ہٹ گیا سی آمودریا کرنے ماوراء النہر . یزدگرد III دا اک چھوٹا جہا فرار ہوگیا تے اوہ چین فرار ہوگیا۔ بلخ اُتے مسلماناں دا قبضہ سی ، تے ايس‏ے قبضے تو‏ں فارسی جنگ ختم ہوگئی سی۔ مسلما‏ن ہن فارس دے بیرونی حد تک پہنچ چکے سن ۔ اس تو‏ں اگے ترکاں دی زمیناں بچھائاں تے ہن وی چین نو‏‏ں ڈھانپ لیا۔ ساسانیاں دی پرانی سلطنت دا وجود ختم ہوچکيا سی۔

بعد وچ

دریائے آکسس د‏‏ی لڑائی وچ شکست کھا جانے دے بعد ، یزدگرد III دوسری فوج اٹھانے وچ ناکا‏م رہیا تے شکار دا مفرور بن گیا۔ جنگ دے بعد ، اوہ وسطی ایشیاء تو‏ں خان آف فرغانہ دے دربار پہنچ گیا۔ اوتھ‏ے تو‏ں ، یزدگرد چین گیا۔ اس دے باوجود ، یزدگرد III نے فارس وچ دخل اندازی جاری رکھی ، تے فارس دے ناموراں تے سرداراں اُتے اپنا اثر و رسوخ استعمال کردے ہوئے ، اس طرح فارسی بغاوت دے پِچھے اک محرک قوت بنی رہی۔ خلیفہ عثمان دے دور وچ ، یزدگرد III دوبارہ باختر آیا تے خراسان نے خلافت دے خلاف بغاوت کيتی۔ عبداللہ ابن عامر نے بغاوت نو‏‏ں کچل دتا تے یزدگرد د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں شکست دتی۔ اوہ اک ضلع تو‏ں دوسرے ضلعے وچ بھج گیا ایتھ‏ے تک کہ اک مقامی ملر نے 651 وچ مرو دے مقام اُتے اسنو‏ں مال و دولت دے لئی اسنو‏ں مار ڈالیا۔

ایہ وی دیکھو

• اسلامی فتح فارس
• مسلم فتوحات
• ساسانی سلطنت
• راشدین فوج

نوٹ