جمشید

جمشید
نگاره جمشید در شاہنامہ تہماسبی
اطلاعات کلی
ناں	جمشید
منصب	پادشاه
لقب	جم
آئین	زرتشتیت
ملیت	ایران
خاندان	پیشدادی
پیش رو	تہمورث
جانشین	ضحاک
راج دور	اٹھ سو سال
خانواده
نام دادا	ہوشنگ
نام پیؤ	تہمورث
بیوی	پری‌چہر، دھی پادشاه کورنگ
فرزند	ارنواز، شہرنواز

جمشیدخاندان پیش دادیان ایران دا مشہور افسانوی بادشاہ جو حضرت عیسٰی علیہ السلام توں 800 سال پہلے ہویا ۔

ناں

جمشید دو قدیم الفاظ دا مرکب اے۔ جم تے شید۔ جم سنسکرت دا ’’یم ‘‘ اے یعنی پاتال دا مالک تے ’’شید‘‘ دے معنی روشن نیں۔ مشہور آریائی بادشاہ اے۔
جمشید دا اوستا وچ ناں یہنہ آیا اے تے اس دے باپ دا ناں دیوہونت۔ اوستا وچ یمنہ دے معنی جڑواں تے ہمزاد دے نیں۔ ایہ ناں رگ وید وچ وی آیا اے۔ برہمنی کتاباں وچ یم تے اس دی بہن ہمنی بمنزلہ آدم و حوا دے نیں۔ شید اوستا وچ اس دے ناں دا جز نئی‏‏ں اے، لیکن دوسرے خطعات وچ خشت اس دے ناں دا جزو اے۔ مسلمان مورخاں نے جمشید دی تفصیل لکھی اے۔ ابوالفدا لکھتا اے جم بمعنی چاند شید بمعنی شعاواں، یعنی شعاع قمر۔ ابن اثیر، ابن مسکویہ تے صاحب مجمل اس بادشاہ دی نیدی دے متعرف نیں، مجمل اے کہ اوہ اپنی نیدی تے اچھائی دی وجہ توں جمشید کہلاندا سی۔ دوسری جگہ لکھیا اے کہ جم شید بمعنی سورج دے اے۔ شاید خشت اوتائی لفظ مرور زماننہ توں شید بن گیا ہو۔ شمالی ہند دے بوہت سارے مسلم قبائل جمشید نوں اپنا مورث اعلیٰ قرار دینے لگے نیں۔

جام جمشید

اس دے کول اک پیالہ سی جسنوں جام جم وی کہندے نیں جس نوں گردش دینے نال اسنوں دنیا دے سارے حالات دا علم ہو جاندا سی۔ ایہ عجائبات عالم وچ شمار ہُندا اے۔

تخت جمشید

جمشید نے ایران دے قدیم دارالسلطنت ’’پرسی پولس‘‘ تخت جمشید دی تعمیر دیتی۔

ایجادت منسوب

جمشید شمسی دیلنڈر، نوروز، شراب، اسلحہ جات، ریشمی کپڑا غرض سارے علوم تے فنون دا موجد خیال کیتا جاندا اے۔ آخر وچ اس نے خدائی دا دعوی کیتا۔ تد زرتشتی عقائد دے مطابق آسمانی طاقتاں نے ضحاک نوں اس دی سرزنش اُتے مامور دیتا۔ ضحاک نے جمشید نوں شکست دتی۔ تے اُسنوں آرے نال چیر کے ہلاک کر دتا۔

اس نے دنیا نوں آباد دیتا تے بوہت ساریاں اصلاحات دیتیاں تے قاعدے مرتب دیتے۔ اس نے قاعدے، تنظیم، پیشے، علوم، و تجارت نوں فروغ دتا، ہور بوہت ساریاں ایجادات دیتیاں۔ ایتھے تک شیطان نے اسنوں گمراہ کر دتا۔ اس نے خدائی دا دعویٰ دیتا تے اپنی پوجا دا حکم دتا، لوکاں نے اس دے خلاف بغاوت کردتی۔ ایتھے تک کہ شام دے بادشاہ ضحاک تازی نے حملہ کرکے اسنوں شکست دتی۔ انگوری شراب دی ایجاد اس توں منسوب دیتی جاندی اے۔

ایرانی علم اساطیر وچ جمشید

ایرانی علم الاساطیر ماہرین دے مطابق دنیا دا پہلا بادشاہ جمشید یا جم اے جس نے اک ہزار سال تک حکومت دیتی - اس بادشاہ دے زمانے وچ عوام نوں ہر طرح دیاں نعمتاں میسر ہویا کردیاں سن - بڑھاپے تے ناتوانی دی لوکاں نوں کوئی فکر نہیں ہویا کردی سی دیونکہ بارشاں کثرت توں ہونے دی وجہ توں اناج دی فراوانی سی تے ہر طرح توں لوک غذائی اجناس وچ خود کفیل سن - سب توں اہم بات یہ سی کہ بادشاہ جمشید اپنی عوام دے لئی ایسی حکمت لے کے آیا جو معاشرے وچ سچا‏ئی تے دانائی دا باعث بنی -

اس دے دور حکومت وچ آبادی وچ اس قدر اضافہ دیکھنے وچ آیا کہ رہائش دے لیئے جگہ کم پڑنے لگی تے ایداں اسنوں مجبوری دے تحت تن بار رہائشی علاقیاں نوں وسیع کرنا پیا ( احتمالا زمین توں مراد اس دی حکومت دا علاقہ وی ہو سکدا اے ) - یہ سلسلہ اس وقت تھم گیا جدو‏‏ں خدا نے جمشید نوں ایہ خبر دتی کہ سردی تمام زندہ موجودات نوں ختم کر دے گی - اس لئی اسنوں چاہیئے کہ زمین دے اندر اک غار نما گڑھا کھودے تے خوبصورت ترین مرداں تے عورتاں ، بہترین خوراک ، جڑی بوٹیاں ، جانوراں تے مقدس اگ نوں اپنے ہمراہ اس غار وچ لے جائے - خدا نے جمشید نوں وعدہ دتا کہ اس جگہ (جنّت ) وچ زیادہ سبزہ ، اچھی آب و ہوا اے جو زمین توں کدرے بہتر اے تے جتھے کسے وی طرح دا دینہ تے لالچ نہیں اے تے اوہ جگہ ہر طرح دی اھریمنی صفات توں خالی اے -

جمشید اوہ پہلا شخص اے کہ جس نوں افسانوی داستاناں وچ شاہ ( خشائیتہ ) دے ناں توں ذکر ہویا اے -

اوہ ایرانی ثقافت وچ موجود افسانوی داستاناں دا ایک قوی ترین بادشاہ اے کہ جس نے معاشرے وچ طبقانی نظام متعارف کروایا تے لوگاں نوں مختلف طرح دے پیشیاں مثلا خیاطی ، معماری ، حکمت، کشتیرانی وغیرہ وغیرہ توں روشناس کرایا - جمشید نوں علاقے دیاں تمام قوماں دے درمیان ایک اعلی مقام حاصل رہیا اے - مثال دے طور اُتے بوہت ساریاں عرب تاریخی کتاباں وچ بادشاہ جمشید دی نیکیاں تے راست بازی دا ذکر ہویا اے - تخت جمشید توں اس دی نسبت وی اس دی بزرگی دی یاد دلاندی اے -

جشن نوروز دے دناں وچ اس دی تاج پوشی دی تقریب ہوئی اس لیئے یہ جشن اسنوں ہمیشہ یاد رہندا تے اس نے نوروز نوں دو حصےآں عام تے خاص وچ تقسیم کر دتا -

جمشید دے دوسرے اقدامات وچ اس دا انسان دے لئی جاودانی دا تقاضا سی کہ جسنوں اھورا مزدا نے قبول دتا - اوہ زمین اُتے بہشت بنانے دی کوشش وچ وی مصروف سی - جہان نوں آباد کرنے دے بعد جمشید بادشاہ وچ غرور تے تکبر آ گیا تے اس نے خود نوں خدا دا درجہ دے دتا تے ایداں اوہ خدا دے قہر دی زد وچ آیا تے اس دے دشمناں نے اس دے ملک نوں فتح کر لیا -

اس دی جگہ ایک عرب بادشاہ ضحاک نے لے لی جو بےحد ظالم سی - اس ظالم بادشاہ نے سال ہا سال ایتھے حکومت کیتی تے بعد وچ جمشید بادشاہ دی آئندہ نسل وچوں ایک شخص نے دوبارہ قدرت حاصل کرکے ضحاک نوں قید کر لیا - اس نے جمشید دے دور دی یاد تازہ کیتی تے اپنی سلطنت نوں وسعت دتی -

بادشاہ جمشید دے اہم اقدامات

1- معاشرے وچ چار طبقانی نظام نوں متعارف دیا جنہاں وچ مذھبی پیشوا ، سپاہی ، کاشتکار ، صنعت کار شامل سن - انہاں دا شاہنامے وچ بالترتیب ایداں ذکر کیتا گیا اے آتورنیان، تیشتاریان، پَسو ییِ، اُهتوَخوشی -

2- جواھرات نوں دریافت کیتا ،عطر بنائے ، جنگی سازوسامان دی تیاری- اس دے علاوہ جولاہے ، درزی ، معمار ، ڈاکٹری تے کشترانی جیسے پیشیاں نوں معاشرے وچ متعارف کروایا -

3- نوروز وچ اس دی تاج پوشی دے جشن دا انعقاد تے ایک اجتماعی معاشرے دے قیام دی وجہ توں اوہ لوکاں وچ بےحد مقبول ہو گیا -

ہور ویکھو

• تخت جمشید

حوالے