جادو ٹوݨا

جادو-ٹونا (جاں جادوگری) موٹے طور اتے جادوئی مہارتاں اتے کابلیئتاں دی ورتوں جاں اوہناں وچ بھروسہ رکھن نوں آکھدے ہن۔ جو کہ اکلیاں، خاص سماجی ڈھانیاں جاں گوڑھ اتے بھیت-بھریا علم رکھن والے انساناں ولوں کیتا جا سکدا اے۔ جادو-ٹونا اک گنجھل دار خیال اے جو سبھیاچار، رہتل جاں سماج مطابق بدلدی رہندی اے۔ جس کر کے ایہدی کوئی اک-ٹکّ تشریح دینی اوکھی گل اے اتے اس اصطلاح دی ورتوں اڈو-اڈّ سبھیاچاراں وچ خبرداری اتے سیانپ نال کرنی چاہیدی اے۔ جادو-ٹونا کئی وار دھرمی، دیوی جاں ڈاکٹری رول ادا کردا اے اتے عامَ طور اتے اوہناں سماجاں جاں ڈھانیاں وچ موجود ہندا اے جہناں دے تہذیبی ڈھانچے وچ دنیا دا جادوئی خیال شامل ہووے۔ بھاویں جادو-ٹونے دا واسطہ منتر، جادو، وہم-بھرمم، کالے علم، پریت تعلیم، قدرت-پوجات، آتمواد ورگیاں کئی وار رلدیاں-ملدیاں دھارناواں نال ہو سکدا اے پر ایہنوں سماج سائنسداناں اتے انسان سائنسداناں ولوں باقیاں توں اڈرا ویکھیا جاندا اے۔

ہینس بالڈن ولوں بنائیاں ڈیناں۔ وڈکٹّ، 1508

نیچر تے جادو-ٹونا

جادو ٹونے دی سرجنا نیچر دے خلاف وچ ہوئی،ایہہ انمانیا گیا کہ اس دنیا نوں کوئی انظارہ طاقت چلا رہی اے۔ اس نوں وسّ وچ کرن لئی انسان نے جادو-ٹونے دا سہارا لینا شروع کر دتا۔ اس طرحاں جادو-ٹونا نیچر توں رہتل ول دی سفر وچ اہم حصہ پاؤندا اے۔

جادو-ٹونے دا شروع نیچر نوں اپنے وش وچ کرن دی اچھا نال ہویا| شروعاتی دور وچ نیچر ہی منوکھ نوں جؤندے رہن لئی کھاد سامان اتپن کرواؤندی سی اتے نیچر ہی کئی وار اسدی جان دی دشمن بن جاندی سی۔ اس لئی انسان اس نوں وسّ وچ کرن لئی یتن کرن لگیا، انسان نوں جہڑی وسط توں ودھ ڈر لگدا سی۔ اس نے اسدی پوجا کرنی سرو کر دتی۔ اوہ نوں خوش کر کے اپنی منئچھت چیز جاں وسط حاصل کر سکدا سی اجیہا منیا جان لگیا۔

نیچر :-

منتر اصول دا بنیاد ایہہ منیا جاندا اے کہ نیچر دے ہریک وستو دی اپنی اک دھنی ہندی اے l وستو اتے دھنی وچکار اک رہساتمک تعلق ہندا اے l جدوں اسیں اس پرکرتک نام نوں دہراؤندے ہاں تاں وستو متاثر ہندی اے l

ٹونا نیچر دے سنمکھ آدم انسان دی دربلتا دا پرگٹائ اے، پر اس دی پریرک بھاونا نیچر خلاف جدوجہد دی انسانی درڑتا اے۔

تشریح:-

1. ڈاکٹر ونجارا بیدی مطابق "جادو-ٹونا پرکرتک دشٹمان اتے پرانی جگت دے وہار اتے پراسرار تکنیک نال وسیکار حاصل کرن دی کلا اے۔ نیچر نوں قدرتی جاں ظاہر تور طریقے نال سنشکرتی وچ بدلنا تاں سائنس اے،پر نیچر نوں پراسرار ڈھنگ نال رہتل وچ بدلن دی کریا جادو ٹونا اے۔ "
2. ڈاکٹر کھیڑا مطابق "پنجابی لوک پہلاں توں قدرت دی پوجا کردے سن۔ دھرتی سورز،تارے،دریا،درخت،پسو،گرہن آدی ساریاں وستاں پوجیاں جادیاں ہن۔ ایہہ پوجن یوگ وستاں منوکھی من دی روایت دا حصہ بنکے لوکاں دے یعقین وچ بدل گئیاں ہن،لوکاں نے سامان پرکریاواں نوں رل گڈھ کر کے اک اکہرے فلسفہ دی سرزنا دا عمل سرو کیتا۔"

دھرم تے جادو ٹونے:-

دھرم دی اتپتی بے شک جادو-ٹونے، پکھنڈ، وہم-بھرمم دے خلاف وچ ہوئی پر دھرم دے نرمان وچ وی جادو ٹونے دی ہوند ویکھی جا سکدی اے۔ جادو-ٹونے دھرم دا ہی اک انگ ہن۔ جادو دا تجربہ کسے مسئلہ نوں حل کرن لئی کیتا جاندا اے جاں کسے دشمن توں چھٹکارا حاصل کرن لئی کیتا جاندا اے۔ دھرم اتے جادو ٹونے دوہاں وچ یعقین دا ہونا بہت ضروری اے۔ جادو اتے دھرم انسانی من نوں یعقین دا ہونا بہت ضروری اے۔ جادو اتے دھرم انسانی من نوں یعقین داؤن وچ یوگدان حاصل کردے ہن۔ جادو اتے دھرم دوواں دی ایہہ خیال اے کہ قدرت دے نیم بدلے جا سکدے ہن۔ جدوں کوئی انسان اپنے اشٹ نوں خوش کر کے کوئی وسط حاصل کردا اے تاں ایہہ مذہبی بھاونا ہندی اے۔

جدوں انسان کسے مقررہ ریت، کرم-کانڈ نال جاں کسے دیوی طاقت دے تعاون نال کوئی وسط حاصل کردا اے تاں ایہہ جادو ٹونا اے۔

پنجابی سبھیاچار وچ وی جادو ٹونے نوں اہم تھاں حاصل اے۔ ایہہ جادو-ٹونے، پیڑی-در-پیڑی، لوک گروہ توں سویکرتی حاصل کردے ہوئے اک جاری دھارا وانگ ساڈے سبھیاچار وچ چل رہے ہن۔ شبھ پھل لئی وی ٹونے دی ورتوں کیتی جاندی اے۔ جویں منتراں دے جاپ نال الوکک طاقتاں نوں وس کر لینا۔

جادو ٹونا

دھرم توں بعد دوجا پڑائ جادو ٹونے دا آؤندا اے l جدوں مذہبی سنسکاراں راہیں انسان نوں اپنے منو -اچھت پھل دی حصول نہ ہوئی تاں اسنے جادو - ٹونے دا سہارا لینا شروع کر دتا l منتراں اتے انشٹھانا ولوں نیمت قدرتی نیم پربندھ وچ دخل اندازی کرکے واقعے نوں من -اچھت رخ دین دی کلا نوں جادو کیہا جاندا اے l

دھرم اتے جادو اس پکھوں وی متعلق ہن کہ سنتاں، پیراں، فقیراں تے مہاں پرکھاں دا پرکرتک طاقت اتے وس ہندا اے۔ ایہناں ولوں کیتے گئے علاجاں نوں کرامات کیہا گیا ہندا اے۔ ہر مشہور سنت، بھگت، پیر، فقیر، جوگی، گرو دے نال ایہو جہے قصے جڑے ہندے ہن۔ اتھوں تک کہ سکھ گرو سہباناں جناں نے اجہیاں خفیہ طاقتاں نوں نندیا سی۔ اوہناں نال متعلق ساکھیاں وچ وی کراماتاں دا ذکر ہندا اے۔ جادو ٹونے نوں دو حصےآں وچ ونڈیا جاندا اے کالا جادو اتے چٹا جادو۔

کالا جادو:-

کالا جادو اوہ ہندا اے جدوں کوئی انسان اپنے نجی فائدے لئی کسے ہور دا جادوئی تکنیک راہیں نقصان کر دیوے جاں کروا دیوے۔

اس وچ جس انسان اپر جادو کیتا جاندا اے اس دے سریر دا کوئی انگ جویں وال، نہوں جاں کپڑے دی کوئی ٹاکی لے لئی جاندی اے۔ اس وچ پہلا وئکتیٹھیک ہو جاندا اے تے دوسرا جس اپر ٹونا کیتا گیا ہووے اس انسان دا نقصان ہو جاندا اے۔

چٹا جادو:-

چٹے جادو دی ورتوں گروہ دی بھلائی لئی کیتی جاندی اے۔ اس وچ پورا پنڈ کسے پیر، فقیر نوں بلوا کے یگّ کرواؤندا اے جاں کوئی ہور ریت۔ جویں بے موسمی بارش نوں رکواؤن جاں کھلواؤن لئی۔ کسے بیماری توں پنڈ نوں بچاؤن لئی پنڈ نوں ٹھاکیا جاں بنیا جاندا اے۔ ایہہ جادو ٹونا کسے دا نقصان نہیں کردا۔

ہور ونگیاں:-

اس توں علاوہ جادو ٹونے دیاں ہور وی ونگیاں ہن جویں:

1.نہاؤنا

جس عورت نوں بچہ نہ ہندا ہووے اسنوں کسے سیانے دے نردیش ہیٹھاں پھل دار رکھ ہیٹھاں نہایا جاندا اے l عورت گھڑے نال رات نوں خاص کر مسیا نوں ایہہ اشنان کردی اے l اپنے سارے کپڑے اتار کہ درخت ہیٹھ سٹّ دندی اے، اتے نویں کپڑے پا کے گھر آؤندی اے l یعقین کیتا جاندا اے کے اس طرحاں کرن نال رکھ سکّ جاندا اے اتے عورت دی ککھّ ہری ہو جاندی اے l

2. ہتھولا :-

کسے بیماری نوں دور کرن لئی سیانا ہتھولا کردا اے l چمٹا، داتر جاں مور دے کھنبھ مریض دے سر توں چھہا کے دھرتی تے مارے جاندے ہن l نال -نال منہ وچ کوئی منتر اچاریا جاندا اے l ایہہ منتر سدھ کیتے چھوٹے ٹوٹے ہندے ہن l ایہناں دی ونگی بیماری دے نال بدلدی اے l جدوں کسے دے پھوڑے نلکدے ہون تاں سواہ دیاں چٹکیاں بھر کہ پھوڑے تے سٹیاں جاندیاں ہن l اس نوں پھوڑے جھاڑنا کہندے ہن ۔

3. تویج اتے آلہ :-

بیماری نوں دور کرن لئی دھاگے جاں تعویز دی ورتوں کیتی جاندی اے l تویج وچ جنتر مڑھیا ہندا اے l گیاراں شبھ انک اے l ایہہ آلہ کسے ڈاکنی دی نظر کارن لگی بیماری نوں دور کردا اے l ایہہ آلہ تویج وچ مڑھا کے بیمار دے گل وچ پایا جاندا اے l اجیہا کرن نال بیمار دا روگ چلیا جاندا اے l ہور وی بہت سارے تویج ہن l جویں کے دشمن دا نعش کرن لئی، عورت وش کرن لئی پیارے نوں ملن لئی تعویز پرچلت ہن l ایہہ سارے شبھ انک رکھدے ہن جہڑا کسے ورتارے نوں وئکت کر رہا ہندا اے l دشمن دا نعش کرن لئی شبھ انک 76 اے l اشبھّ اتے بیماری دا پرتیک انک 13 اے l

4. ٹونا:-

بیماری نوں دور کرن لئی تکنیک ٹونے دی وی اپنائی جاندی اے l کسے ٹٹے ٹھیکرے وچ سواہ دے ستّ لڈو بنا کے وچ سولاں گڈّ دتیاں جاندیاں ہن l اسے ٹھیکرے وچ ستّ مرچاں ستناجا، اک لوہے دی کل، چھوٹا جیہا کالا کپڑے، بیمار دے سر توں ستّ واری چھوا کہ، چرستے وچ رکھ دتا جاندا اے l اس طرحاں کرن نال کیہا جاندا اے کہ بیمار دی بیماری دور ہو جاوے گی l اس ٹونے وچ مٹھے دی ورتوں نہیں کیتی جاندی l 5. اتارا :- اتارا چرستے وچ کیتا جاندا اے l ایہہ چومکھا دیوا بال کہ کسے ٹوبھے جاں دریا دے کنارے رکھ دتا جاندا اے l اتھے مریض دے کپڑے، ستناجا آدی وی سٹّ دتا جاندا اے l اجیہا کرن نال یعقین کیتا جاندا کہ بیمار دی بیماری نورت ہو جاوے گی l

            کتک دے مہینے کواریاں کڑیاں اشنان کرکے چھپڑ وچ تلا تاردیاں ہن۔ اس نال بیماری دا نعش اتے بھرپور فصل دا قیاس کیتا جاندا اے۔

6.جھاڑا:-

جھاڑا بھوت جاں پریت دا چھایا دور کرن لئی کیتا جاندا اے l جے کوئی عورت جنیپے دے ویلے دوران مر جاوے تاں اوہ چڑیل بندی اے l جیکر کوئی مرد بناں اولاد مر جاوے تاں اوہ پریت بندا اے l جے کوئی بندہ اچھا لے کہ مرو تاں پریت بن جاندا اے l جھاڑا بھوت پریت دا چھایا دور کرن لئی کیتا جاندا اے l چھایا پریت دا ہووے تاں اک بوتل شراب، اک کالا ککڑ، ستّ لڈو، اک آنڈا، ستناجا اتے بستر آدی چرستے وچ نہاؤن مگروں اتھے رکھ دتا جاندا اے l اسنوں پریت دا جھاڑا کہندے ہن۔

              جیکر چھایا چڑیل دا ہووے، تاں عورت نوں چرستے وچ نہایا جاندا اے۔ کپڑے اتھے رکھ دتے جاندے ہن لا اتھے اک ٹھیکرے وچ کوئی پھل، لڈو، نویں ڈوری کنگھی، شیشہ سرمیدان آدی رکھ دتا جاندا اے۔ اس توں چڑیل خوش ہو کے مریض دا کھہڑا چھڈّ دندی اے۔ زیادہتر جھاڑے مسیا دی رات نوں کیتے جاندے ہن۔

7.ٹھاکا:-

ٹھاکا اوہ ہندا اے جہڑا ٹونا پنڈ توں آفت ٹالن لئی کیتا جاندا اے l جدوں پنڈ وچ ڈنگراں نوں ' منہ کھر 'دی بیماری پے جاندی اے تاں لوک ٹھاکا کردے ہن l اسنوں ٹونا وی کہندے ہن l اس دن پنڈ وچ اگّ نہیں بالی جاندی النگھنا کرن نال ٹھاکا ٹٹ جاندا اے l سارے پنڈ دے پشو پنڈ دے دروازے راہیں لنگھائے جاندے ہن l اتھے پشو اتے منترے ہوئے ددھیا پانی دا چھٹا لایا جاندا اے l پھر پشو اک تعویز ہیٹھاں دی لنگھائے جاندے ہن l شام نوں دھوپ کیتی جاندی اے دھوپ والے نے بولنا نہیں ہندا l شام نوں اک کٹا سندھور نال رنگ کہ پنڈ دے دوآلے گھمایا جاندا اے l کٹے اگے اک جلدھارا تے لکیر کھچی جاندی اے l اجیہا کرن نال ایہہ سمجھیا جاندا اے کہ پنڈ ٹھاکیا گیا l یعقین کیتا جاندا اے کے پھر پنڈ وچ بیماری نہیں داخل ہو سکدی l ٹھاکے والے دن ہنومان دی مورتی دروازے وچ گڈّ کے اپر تیل چویا جاندا اے، یعقین کیتا جاندا اے کے دروازے راہیں ہنومان آفت نوں داخل نہیں ہون دیویگا l

جادو چکتسا وچ منتر تعویز اتے جنتر دی تکنیک بہت لوکپری اے l تعویز جاں جنتر نوں قائم کرن ویلے منتر دی ورتوں کیتی جاندی اے l

          منتراں دے تعلق دے وچ ایہہ گل کہی جاندی اے کے انھاں نال سر درد توں لے کے سپّ دے کٹن تک دا علاج ہو سکدا اے۔ دوجے پاسے پدارتھک منتر عام کرم کانڈ توں لے کے مکتی دواؤن تک دی طاقت رکھدے ہن۔ گائتری منتر اک اجیہا ہی منتر اے جس دا جاپ کرن والا جم مرن توں مکت ہو جاندا اے۔ لوکدھارا سائنسدان اسنوں دو طبقےآں وچ رکھ کے دیکھدے ہن:-

1. پرمارتھ منتر:-

ویاہ شادی ہون آدی ویلے ورتے جان والے منتر پرمارتھک منتر ہندے ہن l وکھ وکھ متاں دے آگوُ اپنے پیروکاراں نوں جدوں 'شبد' جاپ دسدے ہن تاں اوہ وی پرمارتھک منتر ہندا اے l

2.لوک منتر:-

اس منتر دا تجربہ روزانہ جیون دیاں لوڑاں دی تکمیل توں لے کے بھوتاں پریتاں دا سایہ اتارن، کسے نوں وشّ کرن، کسے نوں ہانی پچاؤن لئی ہندا اے l منتر دا ایہہ روپ ہی جادو ٹونے دے کھیتر وچ شامل اے l

ڈاکٹر۔ سوہندر سنگھ بیدی نے جادو دے ہیٹھ لکھے روپ پروان کیتے ہن:-

1. بھلاواں جادو:-

ایہہ انکرن دی تکنیک تے بیسڈ اے l مینہہ پواؤن لئی مینہہ دا سوانگ بھرن، بانجھ عورت دے بچے کھڈاؤن دے سوانگ نال اس دے مقصد دی سدھی ہو جاندی اے l

2.لاگواں جادو:-

اس طرحاں دا ٹونا کسے مول نالوں ٹٹی وستو ولوں کیتا جاندا اے l یعقین کیتا جاندا اے کے مول نالوں نکھڑی وسط دا تعلق اپنے مول نال رہندا اے، نہوں، والاں دیاں لٹاں اتے کپڑے دے ٹکڑے اس مقصد لئی ورتے جاندے ہن l

3.اجذباتی جادو:-

کسے دے اثر نوں کھنڈت کرن لئی ورتیا جاندا اے l اس مقصد لئی جنتر جاں تویت دی ورتوں ہندی اے l

4. جذباتی جادو:-

جادو دی ایہہ ونگی کسے نوں وسّ وچ کرن لئی کیتی جاندی اے l اس دی تکمیل کسے دے سر وچ کجھ پا کے جاں کسے چیز وچ منتر نوں کھوا کے کیتی جاندی اے l

باربرے روزن دے مطابق "جادو انسانی ہونی نوں متاثر کرن دی کلا اے، جو نہ دھرم دے کھیتر وچ آؤندی اے تے نہ ہی وضاحت کیتے جان یوگ اے l"

جادو-ٹونا سامان:-

جادو ٹونے دے استعمال لئی جو وستواں استعمال کیتیاں جا سکدیاں ہن۔ اوہناں وچ ہیٹھاں لکھی سامان شامل اے:-

1. جادو دا سرمہ،
2. جادو دا ڈنڈا تے رسا،
3. جادو دا پتلا،
4. جادو دی کڑائی،
5. جادو دیاں کھڑاواں،
6. جادو دا دھاگہ آدی ہن۔

باہرلے جوڑ

• سانچہ:In Our Time
• Kabbalah On Witchcraft – A Jewish view (Audio) chabad.org
• Jewish Encyclopedia: Witchcraft
• Witchcraft and Devil Lore in the Channel Islands، 1886, by John Linwood Pitts, from Project Gutenberg
• A Treatise of Witchcraft، 1616, by Alexander Roberts, from Project Gutenberg
• University of Edinburgh's Scottish witchcraft database Archived 2023-03-26 at the وے بیک مشین
• 'Witchcraft and Statecraft, A Materialist Analysis of the European Witch Persecutions'
• 'Spell Casting'*۔ لوکدھارا بولی اتے سبھیاچار: ڈاکٹر۔ بھپندر سنگھ خیرا- پنہ 88
• ۔ پنجاب دی لوک دھارا: سہندر سنگھ ونجارا بیدی - پنہ 40
• ۔ لوکیان درپن: ڈاکٹر۔ کولجیت کور گورور- پنہ 42
• ۔ پنجاب دی لوکدھارا تے پنجابی جیون: کرنجیت سنگھ- پنہ 84