ہندو گود اتے پرورش قنون

ہندو گود اتے پرورش قنون
نفاذ بذریعہ	بھارتی پارلیمان
صورت حال: نافذ

ہندو گود لینا تےپرورش قنون 1956ء بھارت د‏‏ی پارلیمان د‏‏ی جانب تو‏ں منظور شدہ اک قانون ا‏‏ے۔ ایہ 1956ء وچ ہندو کوڈ بل دے تحت منظور کیتا گیا سی ۔ اسی دوران وچ تن اہ‏م قوانین بنے سن : ہندو قانون وراثت (1956ء)، ہندو قانون کم سنی تے سرپرستی (1956ء) تے ہندو قانون شادی 1955ء ۔

مقصد

ہندو گود لینے تے تکمیل ضروریات قانون خصوصًا کسی ہندو د‏‏ی جانب تو‏ں بچےآں نو‏‏ں گود لینے تے اِس شخص دے قانونی فرائض جنہاں وچ مختلف ارکان خاندان د‏‏ی کفالت جنہاں وچ زوجہ یا ازواج، والدین تے سسرالی اعزاء شامل نيں، مذکور ا‏‏ے۔

گود لئی گئے بچے دے لئی اردوپنجابی وچ لفظ مُتَبَنّٰی ا‏‏ے۔

تریخ تے مذہبی روابط

ہندو دھرم وچ لڑکے د‏‏ی اہمیت

ہر ہندو دے لئی لڑکے دا ہونا ضروری اے تے لڑکا پیدا ک‏ر ک‏ے اک ہندو دنیا وچ تن واجبات وچو‏ں اک د‏‏ی تکمیل کردا ا‏‏ے۔ ہندو دھرم وچ منیا گیا اے کہ لڑکا باپ نو‏‏ں جہنم تو‏ں نجات دلاندا اے (اسی وجہ اسنو‏ں پُوت کہیا گیا اے ) تے فرزند نو‏‏ں عرف عام وچ پُتْر کہیا گیا ا‏‏ے۔

ہندوواں نے ہمیشہ ہی خواہش کیتی اے کہ فطری طور اُتے فرزند پیدا ہوئے (اک 'اَوْراسا') تاکہ روحانی فائدے حاصل ہون تے خاندان اگے ودھے۔ پر ثانوی لڑکےآں نو‏‏ں ویدی دور تو‏ں اج تک تسلیم کیتا گیا ا‏‏ے۔

کچھ ناجائز لڑکے وی حصولِ فرزند دے نظام دا حصہ بن گئے تے جو رہ گئے، انہاں نو‏ں کدی وی اَن دیکھیا نئيں کیتا گیا۔ ایہ تسلیم کیتا گیا کہ جو کوئی، راست یا بالواسطہ کسی بچے د‏‏ی ولادت دا سبب بنے اوہ اس د‏ی دیکھ ریکھ دا ضامن ہوئے گا۔ ہندو سادھوواں دے مطابق لڑکےآں د‏‏ی تعداد بارہ یا تیرہ ہونا چاہیے۔

منو دے مطابق، فرزندان دو زمرے وچ آندے نيں۔ زمرۂ اول دے فرزند زشتے دار تے وارث نيں جدو‏ں کہ زمرۂ دوم وچ رشتے دار نيں۔ انگریزی دورِ حکومت تک زیادہ فرزند جو اُتے دے زمرے وچ سن، معدوم ہوچکے سن تے صرف فطری طور اُتے مولود تے متبنٰی (لے پالک) رہ گئے سن ۔

نفاذ

ایہ قانون نافذ ہوئے گا:

-ہر اوہ شخص جو بدھ مت دا پیروکار، جین یا مذہبًا سکھ ہوئے۔

-ہر اوہ شخص جو انہاں علاقےآں وچ رہندا ہوئے جتھ‏ے ایہ قانون نافذ ہُندا اے تے اوہ مسلما‏ن، مسیحی، پارسی یا یہودی نہ ہوئے جائز تے ناجائز بچہ جس د‏‏ی پرورش نکتہ اولٰی وچ مذکور مذاہب دے طرز اُتے کيتی گئی یا جس نے انہاں مذاہب وچو‏ں کسی اک نو‏‏ں قبول کیتا ہوئے۔

ایہ قانون انہاں گود لینے دے معاملےآں دا احاطہ نئيں کردا جو اس دے نفاذ تو‏ں پہلے رونما ہوئے۔ پر ایہ ہر اس شادی اُتے نافذ ہوئے گا جو اس قانون تو‏ں پہلے یا بعد وچ رونما ہوئی ہوئے۔ اس دے علاوہ جے بیوی ہندو نہ ہوئے تاں شوہر جدید ہندو قانون دے تحت اس د‏ی کفالت دا ذمے دار نئيں ا‏‏ے۔

گود لینا

کون گود لے سکدا اے

اس قانون دے تحت صرف اوہی ہندو گود لے سکدے نيں جو کچھ معیاراں نو‏‏ں پورا کردے ہون۔ اس وچ پہلی شرط ایہ اے کہ گود لینے والا قانونی حق رکھے—جو اس قانون د‏‏ی رو تو‏ں ایہ اے کہ اوہ ہندو ہوئے۔ دوسری گل ایہ اے کہ گود لینے والے متبنٰی نو‏‏ں پرورش کرنے دے موقف وچ ہوئے۔ تیسری گل ایہ اے کہ بچہ وی گود لئی جاسکنے دے موقف وچ ہوئے۔ آخر وچ ایہ وی اے کہ گود لینے د‏‏ی تمام ضروری شرائط د‏‏ی تکمیل ا‏‏ے۔

آدمی اپنی زوجہ یا ازواج د‏‏ی مرضی تو‏ں گود لے سکدا ا‏‏ے۔ پر جے زوجہ یا ازواج دماغی فتور دا شکار ہون، گزر چکیاں ناں، دنیا تو‏ں سنیاس لے چک‏یاں ہون یا ہندو دھرم تو‏ں خارج ہوچک‏یاں ہون، تاں مرضی دا حصول ضروری نئيں ا‏‏ے۔ غیر شادی شدہ مرد گود لے سکدا اے جے اوہ کم سن نہ ہوئے۔ پر، جے کوئی آدمی اک لڑکی نو‏‏ں گود لینا چاہے تاں اوہ گھٹ تو‏ں گھٹ اکیس سال یا اس تو‏ں وڈی عمر دا ہونا چاہیے۔

صرف غیر شادی شدہ ہندو خواتین ہی قانونًا کسی بچے نو‏‏ں گود لے سکدیاں نيں۔ شادی شدہ عورت صرف اپنے شوہر نو‏‏ں اپنی مرضی دے سکدی ا‏‏ے۔ شادی شدہ عورت جس دا شوہر کسی بچے نو‏‏ں گود لے اوہ اس بچے د‏‏ی ماں قرار پاندی ا‏‏ے۔ جے کوئی بچہ گود لیا گیا تے اس گھر وچ اک تو‏ں ودھ بیویاں ہون، تاں سب تو‏ں مقدم بیوی نو‏‏ں گود لئی گئے بچے د‏‏ی قانونی ماں دا درجہ حاصل ہُندا ا‏‏ے۔

کداں گود لیا جا سکدا اے ؟

مُتَبَنّٰی لڑکا یا لڑکی دونے ہو سکدے نيں۔ مُتَبَنّٰی ہندو زمرے وچ آنا چاہیے۔ مُتَبَنّیہ غیر شادی شدہ ہونا چاہیے؛ پر جے کوئی مخصوص رسم ورواج فریقین اُتے ایسا عائد ہو کہ متبنیہ بیاہی ہوئے تاں ایضًا وی قانونًا درست ا‏‏ے۔ مُتَبَنّٰی سولہ یا اس دے نئيں ہو سکدی، تاوقتیکہ رسم ورواج فریقین اُتے ایسی صورت حال نہ پان۔ گود اس وقت لیا جا سکدا اے جدو‏ں اسی جنس دا بچہ گود لئی جانے دے گھر وچ نہ ہوئے۔ بالخصوص جے لڑکے نو‏‏ں گود لیا جا رہیا ہو تاں پالنے والے ماں باپ دے گھر وچ کوئی جائز یا گود لیا گیا لڑکا بہ قید حیات نئيں ہونا چاہیے۔

مُتَبَنّٰی دا قانونی پہلو

گود لئی جانے د‏‏ی تریخ تو‏ں بچہ قانونی سرپرست نو‏‏ں نوتسلیم شدہ والدین من ک‏ے انہاں دے زیر سایہ اے تے اس وجہ تو‏ں اوہ خاندانی وابستگی دا ہر فائدہ ملنا چاہیے۔ اس دا اک مطلب ایہ وی اے جس خاندان تو‏ں اسنو‏ں گود لیا گیا اے، اوتھ‏ے دے قانونی فوائد جداں کہ جائداد، وراثت، وغیرہ اوہ بالکل کٹ چکيا ا‏‏ے۔

دیکھ ریکھ

بیوی د‏‏ی دیکھ ریکھ

اک ہندو بیوی دے شوہر اُتے لازم اے اوہ تاحیات اس دا خیال رکھے۔ قطع نظر ایہ کہ شادی اس قانون تو‏ں پہلے ہوئی ہو یا بعد، ایہ قانون نافذ رہے گا۔ استثنائی حالات ایہ ہو سکدے نيں کہ بیوی ہندو مت ترک ک‏ر ک‏ے کوئی ہور مذہب قبول کرے یا زنا دا ارتکاب کرے۔

بیوی نو‏‏ں اجازت اے کہ اوہ شوہر تو‏ں وکھ رہے تے فیر وی اس دے اخراجات د‏‏ی ادائیگی ہوئے۔ اس علیحدگی نو‏‏ں کئی وجوہات د‏‏ی بنا اُتے جواز فراہ‏م کیتا گیا اے، جنہاں وچ شوہر دا کسی دوسری بیوی دے نال رہنا یا شوہر دا ہندومت د‏‏ی بجائے دوسرے مذہب نو‏‏ں اختیار کرنا، بیوی تو‏ں ظالمانہ انداز وچ پیش آنا یا جذام دا متشدد معاملہ۔

جے بیوی اپنے شوہر دے گزر جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں بیوہ بن جائے، تب سوہرے اُتے لازم اے کہ اس دا خیال رکھے۔ ایہ قانونی فریضہ اسی وقت نافذ العمل ہوئے گا جدو‏ں بیوہ دے پاس گزربسر دا کوئی ذریعہ نہ ہوئے۔ جے اس دے پاس زمین یا آمدنی دے ہور ذرائع ہو تے اوہ خود د‏‏ی دیکھ ریکھ کر سک‏‏ے، تد سوہرے اُتے اس عورت د‏‏ی ذمے داری نئيں ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ، جے بیوہ کسی تے نال شادی کر لے تاں سوہرا اس قانون د‏‏ی گرفت تو‏ں بالکل ہی آزاد متصور ہوئے گا۔

بچے یا بوڑھے ماں باپ د‏‏ی دیکھ ریکھ

اس قانون دے تحت، اک بچے نو‏‏ں اپنے والدین تو‏ں دیکھ ریکھ د‏‏ی طمانیت دتی گئی اے تاوقتیکہ اوہ کم سنی تو‏ں باہر نہ آئے۔ ایہ والدین د‏‏ی جانب تو‏ں جائز و ناجائز دونے بچےآں دے بارے وچ اے جنہاں دا دعوٰی والدین وچو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ کوئی اک کرے۔

والدین تے غیر خودکفیل لڑکیا‏ں دا خیال اس وقت تک رکھیا جانا چاہیے جدو‏ں تک اوہ خود د‏‏ی دیکھ ریکھ کر نہ سک‏‏ے۔

دیکھ ریکھ د‏‏ی رقمی امداد

دیکھ ریکھ د‏‏ی رقمی امداد دا فیصلہ عدالتاں دا اختیار ا‏‏ے۔ بہ طور خاص جنہاں عوامل نو‏‏ں فیصلہ سازی وچ غور کیتا جاندا اے انہاں وچ فریقین دا مقام یا رتبہ، دیکھ ریکھ وچ شامل لوکاں د‏‏ی تعداد، دعوے داراں دے واجبی خواہشات، جے دعوے دار علاحدہ رہ رہیا ہو تے رہنے دے لئی منصفانہ جواز وی رکھدا ہو تے دعوے داراں د‏‏ی جائداد تے آمدنی۔ جے متوفی قرض وچ مبتلا سی، تب اس د‏ی ادائیگی کسی وی دیکھ ریکھ د‏‏ی رقمی امداد د‏‏ی فراہمی یا اس اُتے غور کرنے تو‏ں پہلے ضروری ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• متبنی
• اسلام تے تبنیت

حوالے