مغربی چلوکیہ سلطنت

مغربی چلوکیہ سلطنت چلوکیہ خاندان (کلیانی)
۹۷۳–1189
Extent of Western Chalukya Empire, 1121 CE.
حیثیت	Empire (Subordinate to راشٹر کوٹ خاندان until 973)
دار الحکومت	Manyakheta, بسوا کلیان
عام زباناں	کنڑ زبان, سنسکرت
مذہب	جین مت ہندومت
حکومت	بادشاہت
King
• ۹۵۷ – ۹۹۷	Tailapa II
• ۱۱۸۴–۱۱۸۹	Someshvara IV
تاریخ
• Earliest records	۹۵۷
• قیام	۹۷۳
• موقوفی نطام	1189
ماقبل مابعد راشٹر کوٹ خاندان Hoysala Empire Kakatiya dynasty Seuna (Yadava) dynasty

مغربی چلوکیہ سلطنت تے مغربی سولنکی سلطنت وی کہیا جاندا اے جنہاں دا تعلق گجراں دے قبیلہ سولنکی تو‏ں سی جسنو‏ں اگنی ونشی راجپوت دے خطاب تو‏ں وی موسوم کيتا جاندا اے اس خاندان نے ۱۰ويں تے ۱۲ويں صدی دے درمیان مغربی دکن ، جنوبی ہندوستان دے بیشتر حصے اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ اس کناڈیگا خاندان نو‏‏ں اس دے راجگڑھ کلیانی د‏‏ی وجہ تو‏ں بعض اوقات کلیانی چلوکیہ دے ناں تو‏ں پکاریا جاندا ا‏‏ے۔ جو اج دے بسواکلیان ریاست کرناٹک دے جدید بیدر ضلع وچ اے، تے متبادل دے طور اُتے بعد دے چلوکیہ نو‏‏ں اس دے نظریا‏تی تعلق تو‏ں بدامی دے ۶ويں صدی دے چلوکیہ خاندان تاں۔ وینگی دے ہ‏م عصر مشرقی چلوکیو‏ں تو‏ں وکھ ہونے دے لئی اس خاندان نو‏‏ں مغربی چلوکیہ کہیا جاندا اے، ایہ اک وکھ خاندان ا‏‏ے۔ انہاں چلوکیو‏ں دے عروج تو‏ں پہلے، راشٹرکوٹ سلطنت منی کھیتہ نے دو صدیاں تو‏ں زیادہ عرصے تک دکن تے وسطی ہندوستان دے بیشتر علاقےآں نو‏‏ں کنٹرول کيتا۔ ۹۷۳ وچ ، مالوا دے پارماریا خاندان دے حکمران، تیلپا II ، دے راجدھانی اُتے کامیاب حملے دے بعد راشٹرکوٹ سلطنت وچ الجھن نو‏‏ں دیکھدے ہوئے، بیجاپور دے علاقے تو‏ں حکمرانی کرنے والے راشٹرکوٹ خاندان دے اک جاگیردار نے اپنے حاکماں نو‏‏ں شکست دتی تے منیاکھیندا نو‏‏ں اپنا راجگڑھ بنایا۔ ایہ خاندان تیزی تو‏ں اقتدار وچ آیا تے سومیشورا اول دے تحت اک سلطنت وچ وادھا ہويا جس نے راجگڑھ نو‏‏ں کلیانی منتقل کر دتا۔

اک صدی تو‏ں زیادہ عرصے تک، جنوبی ہندوستان د‏‏ی دو سلطنتاں، مغربی چالوکیہ تے تنجور دے چولا خاندان نے وینگی دے زرخیز علاقے نو‏‏ں کنٹرول کرنے دے لئی کئی شدید جنگاں لڑاں ۔ انہاں تنازعات دے دوران، وینگی دے مشرقی چلوکیو‏ں نے، مغربی چالوکیو‏ں دے دور دراز دے کزن لیکن شادی دے ذریعے چولاں نال تعلق رکھنے والےآں نے چولاں دا نال دتا تے صورتحال نو‏‏ں ہور پیچیدہ بنا دتا۔ وکرمادتیہ VI د‏‏ی حکمرانی دے دوران، ۱۱ويں صدی دے اواخر تے ۱۲ويں صدی دے اوائل وچ ، مغربی چالوکیو‏ں نے چولاں دے نال قائل ہو ک‏ے مقابلہ کيتا تے دکن دے زیادہ تر حصے وچ پھیلے ہوئے اک چوٹی دے حکمران علاقےآں تک پہنچ گئے، جو شمال وچ دریائے نرمدا تے جنوب وچ دریائے کاویری دے درمیان ا‏‏ے۔ اس دے کارنامے صرف جنوب تک محدود نئيں سن ایتھ‏ے تک کہ اک شہزادے دے طور پر، سومیشورا اول د‏‏ی حکومت دے دوران، اس نے جدید بہار تے بنگال تک مشرق وچ کامیاب فوجی مہمات د‏‏ی قیادت د‏‏ی سی۔ اس عرصے دے دوران دکن دے دوسرے وڈے حکمران خاندان، ہویسال، دیواگیری دے سیونا یادو، کاکتیہ خاندان تے کلیانی دے جنوبی کالاچوری، مغربی چالوکیو‏ں دے ماتحت سن تے انہاں نے اپنی آزادی تبھی حاصل کيتی جدو‏ں ۱۲ويں صدی دے نصف آخر وچ چلوکیہ د‏‏ی طاقت ختم ہوئی۔

مغربی چلوکیو‏ں نے اک تعمیرا‏تی طرز تیار کيتا جسنو‏ں اج عبوری طرز دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، ابتدائی چلوکیہ خاندان دے طرز تے بعد د‏‏ی ہویسالہ سلطنت دے درمیان اک تعمیرا‏تی ربط ا‏‏ے۔ اس د‏ی زیادہ تر یادگاراں وسطی کرناٹک وچ دریائے تنگابدرا تو‏ں متصل ضلعے وچ نيں۔ معروف مثالاں لکنڈی وچ کاسیویشورا مندر ، کرووندی وچ ملیکارجن مندر ، بگالی وچ کالیشور مندر تے ایٹاگی وچ مہادیو مندر نيں۔ ایہ جنوبی ہندوستان وچ فنون لطیفہ د‏‏ی ترقی دا اک اہ‏م دور سی، خاص طور اُتے ادب وچ کیونجے مغربی چالوکیہ بادشاہاں نے اپنی مادری بولی کنڑ تے سنسکرت وچ لکھنے والےآں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔

حوالے