لبرل ڈیموکریٹس پارٹی
مملکت متحدہ دی اک سیاسی جماعت۔ لبرل پارٹی توں بننے والی ایہ پارٹی، ٹوری پارٹی دی طرح قدیم ترین پارٹی اے
تریخ سودھو
لبرل ڈیموکریٹس دی مادر جماعت ،لبرل پارٹی دی جڑاں سن سولہ سو تِیہہ وچ چارلس دوم دے دور وچ وہگ پارٹی توں ملدی نيں۔ وہگ پارٹی اشرافیہ دی جماعت سی جو بادشاہ دے اختیارات وچ تخفیف تے پارلیمنٹ دے اختیارات وچ وادھا دی زبردست حامی سی تے ايسے مسئلہ اُتے اس دی چارلس دوم دے نال معرکہ آرائی ہوئی سی۔
گو اس معرکہ آرائی دے پس پشت مقصد اشرافیہ طبقہ دے مفادات دا تحفظ سی تے خود زیادہ توں زیادہ اختیارات حاصل کرنا سی لیکن بلاشبہ عملی طور اُتے اس معرکہ آرائی توں جمہوریت دے فروغ نوں تقویت پہنچی۔
وہگ پارٹی پہلی بار سن اٹھارہ سو تِیہہ وچ بر سرِاقتدار آئی جس نے اٹھارہ سو بتِیہہ وچ پہلی اصلاحات دا قانون منظور کيتا۔ ایہ اقدام وہگ پارٹی دا نقطۂ عروج سی لیکن ایہی اس دے خاتمے دا وی نقیب ثابت ہويا کیونجے اس قانون دے تحت متوسط طبقہ نوں حق رائے دہی حاصل ہويا تے دار العوام وچ اس طبقہ دا اثر ودھیا۔
لبرل پارٹی سودھو
اسی زمانہ وچ ریڈیکل لارڈ جان رسل نے وہگ پارٹی دے روشن خیال اراکین اُتے مشتمل لبرل پارٹی دے ناں توں وکھ جماعت قائم کيتی۔ لبرل پارٹی بلاشبہ برطانیہ وچ روشن خیالی دی پہلی علم بردار سی۔ ایہ جماعت سماجی اصلاحات تے شخصی آزادی دی زبردست حامی سی تے بادشاہ تے چرچ آف انگلینڈ دے اختیارات دی تخفیف دی تحریک وچ پیش پیش سی۔
اسی روشن خیالی دی وجہ توں لبرل پارٹی نوں اٹھارہ سو اڑسٹھ دے عام انتخابات وچ زبردست کامیابی حاصل ہوئی تے گلیڈ اسٹون دی قیادت وچ پہلی لبرل حکومت بنی۔گلیڈ اسٹون نے چار بار انتخابات جتے تے ایويں لبرل پارٹی نے تقریباً تِیہہ سال تک حکمرانی کيتی۔
زوال سودھو
پہلی عالمگیر جنگ دے بعد لبرل پارٹی وچ پھوٹ پڑ گئی تے پارٹی دا اک وڈا حصہ نويں جماعت لیبر پارٹی توں جا ملا۔ جس دے بعد لبرل پارٹی دی مقبولیت روز بروز کم ہُندتی گئی ایتھے تک کہ سن پنجاہ دے عشرہ وچ لبرل پارٹی دے ووٹ ملک دے کل ووٹاں وچ صرف ڈھائی فیصد رہ گئے۔ اس زمانہ وچ لبرل پارٹی نوں ٹوری پارٹی وچ ضم کیتے جانے دی وی گل ہوئی۔ سن سٹھ دے عشرہ وچ لبرل پارٹی دا عالم ایہ سی کہ اس دا ایہ کہہ کے مذاق اڑایا جاندا سی کہ پوری پارٹی صرف اک ٹیکسی وچ بیٹھ کر پارلیمنٹ جا سکدی اے
عروج سودھو
لیکن جوگریمنڈ دی قیادت وچ پارٹی دا وڈی تیزی توں احیاء ہويا تے اس پارٹی نے مقامی سطح اُتے مسائل اُتے اپنی توجہ مرکوز دی تے انہاں دے حل دے لئی نويں راہاں تجویز کيتياں جس دی وجہ توں اسنوں لوکل کونسلاں دے انتخابات وچ زبردست کامیابی حاصل ہوئی۔
گو لبرل پارٹی دے دار العوام وچ اراکین دی تعداد بوہت گھٹ سی لیکن انیس سو چوہتر دے انتخابات وچ وزیرِاعظم ہیتھ نے لبرل پارٹی نوں ٹوری پارٹی دے نال مخلوط حکومت وچ شمولیت دی پیش کش دی لیکن اس وقت لبرل سربراہ جیرمی تھارپ نے اسنوں ٹھکرا دتا۔ مقصد اس اقدام دا ایہ ثابت کرنا سی کہ لبرل پارٹی روشن خیال پارٹی اے جس دا ٹوری پارٹی ورگی قدامت پسند پارٹی دے نال محض اقتدار دے لئی میل نئيں ہوئے سکدا۔ نتیجہ ایہ کہ لیبر پارٹی حکومت بنانے وچ کامیاب رہی۔
جیرمی تھارپ دی قیادت وچ لبرل پارٹی دی مقبولیت وچ وادھا ہويا تے سن اناسی دے عام انتخابات وچ اس دے ووٹ ویہہ لکھ توں سٹھ لکھ تک پہنچ گئے لیکن جیرمی تھورپ دے خلاف اک مرد ماڈل نارمن اسکاٹ کوقتل کرنے دی سازش دے الزام وچ مقدمہ چلا۔ گو اس مقدمہ وچ جیرمی تھورپ بری ہوئے گئے لیکن انہاں دا سیاسی کیریر ہمیشہ دے لئی ختم ہوئے گیا۔ انہاں دی جگہ ڈیوڈ اسٹیل لبرل پارٹی دے سربراہ بنے جنہاں نے لیبر وزیر اعظم کیلہن دی اقليتی حکومت نوں سہارا دتا۔
نويں پارٹی سودھو
سن اناسی وچ لیبر پارٹی دی شکست نے برطانیہ دا سیاسی نقشہ بدل دتا۔ لیبر پارٹی دے چار سابق وزیراں نے جنہاں نوں چار دا ٹولہ کہیا جاندا سی لیبر پارٹی توں نکل کے اپنی نويں سیاسی جماعت قائم کيتی۔ سوشل ڈیموکریٹک پارٹی دے ناں سے انیس سو تیراسی وچ لبرل پارٹی دا سوشل ڈیموکریٹک پارٹی دے نال انتخابی اتحاد ہويا تے اس اتحاد نے انتخابات وچ پچیہہ فی صد ووٹ حاصل کیتے لیکن بوہت گھٹ نشستاں ملیاں۔
آخر کار انیس سو اٹھاسی وچ انہاں دونے جماعتاں دا باقاعدانضمام ہويا تے لبرل ڈیموکریٹس دے ناں توں نويں پارٹی ابھری جس دی قیادت پیڈی ایش ڈاؤن نے سنبھالی۔ شروع شروع وچ تاں اس دی کار کردگی مایوس کن سی لیکن انیس سو ستانوے وچ لبرل ڈیموکریٹس ملک دے بلدیاتی انتخابات وچ دوسری وڈی جماعت دی حیثیت توں ابھری تے ٹوری پارٹی نوں تیسری پوزیشن وچ دھکیل دتا۔
اسی سال عام انتخابات وچ لبرل ڈیموکیٹس نے خاص طور اُتے انہاں ٹوری نشستاں اُتے زیادہ زور دتا جنہاں اُتے جِت دا امکان سی تے ایہ حکمت عملی کار گر ثابت ہوئی۔ نتیجہ ایہ کہ لبرل ڈیموکرٹس نوں چھیالیس نشستاں حاصل ہوئیاں۔
پیڈی ایش ڈاؤن دی قیادت توں دست برداری دے بعد چارلس کینیڈی نويں سربراہ منتخب ہوئے جنہاں نے مقامی سیاست اُتے تے زیادہ زور دتا جس دے نتیجہ وچ ایہ جماعت تیزی توں مقبولیت تے امکانات دے نويں دروازے کھول رہی اے۔
حال سودھو
اپنی ملک دی تن وڈی جماعتاں وچوں لبرل ڈیموکریٹس واحد جماعت سی جس نے عراق دی جنگ کيتی شدید مخالفت کيتی سی تے بدستور دار العوام وچ تے باہر، ٹونی بلئیر دی جنگ کيتی پالیسی نوں للکار رہی اے۔ اسنوں توقع اے کہ قومی سیاست وچ اک نويں روشن خیال انداز فکر، مقامی سیاست وچ ودھدی ہوئی مقبولیت تے عراق دی جنگ کيتی مخالفت کيتی بنیاد اُتے اوہ پنج مئی دے انتخابات وچ جے اقتدار نئيں تاں گھٹ توں گھٹ دوسری وڈی سیاسی جماعت دی حیثیت تاں ضرور حاصل کر لے گی۔