بھاکھڑا ڈیم
بھاکھڑا ڈیم جدید تکنالوجی اتے انجینیئرنگ وگیان دی اک وڈی دین ہے ۔ ایہہ اتری بھارت دا اک پربھاوشالی(متاثرکن) اتے بہت وڈا ڈیم ہے جو اس کھیتر وچ سنچائی لئی پانی، انڈسٹری نوں چلاؤن لئی بجلی، شہراں دا بجلیکرن، پنڈاں وچ بجلی اتے ٹیوب ویلاں نوں چلاؤن لئی توانائی پردان(مہیا) کردا ہے ۔ اس ڈیم نوں بناؤن دا خیال برطانوی ہند حکومت ویلے 1908 وچ پیدا ہویا، سروے کیتا گیا اتے پراجیکٹ رپورٹ تیار کیتی گئی ۔
ستلج ویلی پراجیکٹ تے بھاکھڑا ڈیم سودھو
ستلج ویلی پراجیکٹ جو 1921 وچ منظور ہویا، دی رپورٹ وچ جو سیکریٹری آف سٹیٹس نوں بھیجی گئی، لکھیا گیا سی کہ نہ ہی حویلی اتے نہ ہی بھاکھڑا ڈیم سکیماں تے اگے ودھیا جا سکدا ہے . جد تکّ کہ ستلج ویلی پراجیکٹ بن نہیں جاندا کیونکہ پانی دی ہور ورتوں (دریا دے اپرلے حصے وچ) برٹش کھیتر اتے بہاول پور ریاست دے کھیتر وچ دریا سندھ تے بنیاں برساتی نہراں 'تے برا اثر چھڈیگا ۔ اس طرحاں بھاکھڑا ڈیم بناؤن دا پراجیکٹ لمبت پیا رہا ۔ 1928 وچ اس پروجیکٹ نوں سودھیا گیا تے اس دی سمرتھا 4.75 ایم.اے.ایف. ودھائی گئی ۔ بمبئی پرانت دی سرکار نوں اس پراجیکٹ اپر اپنی رائے دین لئی کیہا گیا کیونکہ سندھ ادوں بمبئی پریزیڈینسی وچ پیندا سی ۔ بمبئی نے اس پراجیکٹ دی ورودھتا کیتی کیونکہ اس نال سندھ دریا وچ پانی دا لیول نیواں ہو جاویگا تے برساتی نہراں دے پانی لین دی سمرتھا 'تے اثر پویگا ۔ 1934، مارچ وچ بمبئی نے ڈیم بناؤن لئی سہمتی پرگٹائی ۔ ستلج ویلی پراجیکٹ دیاں نہراں 'تے کوئی اثر نہ پوے بھاکھڑا پراجیکٹ دی سمرتھّ 4.0 ایم.اے.ایف. کیتی گئی ۔
ڈیم دی اچائی سودھو
1944 وچ ڈاکٹر: جے.ایل. سیویج (•.L. Sawege) جو امریکہ دی بیورو فار ریکلیمیشن دا چیف انجینیئر سی، نے موقعے دا نریکھن کیتا تے 1600 فٹ اچائی تکّ پانی دی بھرپائی دا ڈیم بناؤن لئی کیہا ۔ یو.ایس.اے. دی اک قومانتری ڈینور ناں دی کمپنی نے ایہہ اچائی 1580 فٹّ رکھن دی تجویز رکھی ۔ اچائی اس لئی گھٹائی گئی کیونکہ راجا بلاسپور دے محل تے کجھ مندر ڈیم دی جھیل وچ ڈبدے سن ۔ دیس آزاد ہون توں مگروں پردھان منتری پنڈت جواہر لال نہرو نے اس معاملے وچ دخل دتا تے بلاسپور دے راجا نے اپنے اعتراضاں نوں واپس لے لیا اتے ڈیم دے پانی دا ودھ توں ودھ پدھر 1680 فٹّ تکّ رکھیا گیا ۔
ڈیم ویکھن آݨ آلیاں بدیسی شخصیتاں سودھو
ننگل ڈیم جو بھاکھڑا ڈیم دا ہی حصہ ہے تے بیراج بناؤن دا کم 1946 وچ ہی شروع کر دتا گیا سی پر بھاکھڑا ڈیم تے کم اپریل 1948 وچ شروع ہویا ۔ کم بہت تیز گتی نال ہویا ۔ کنکریٹنگ دا کم 17 نومبر، 1955 نوں شروع ہویا، جس دا ادگھاٹن پردھان منتری نہرو نے کیتا ۔ ایہہ کم 1961 دے اخیر وچ ختم ہویا ۔ پنڈت نہرو نے 22 اکتوبر، 1963 نوں بھاکھڑا ڈیم قوم نوں سمرپت کیتا ۔ اس ڈیم دی اساری اپر مانوی سمرتھا اتے مشینری دا جوڑ ادتی سی جد 13000 ورکر، 300 انجینیئر، 30 امریکن ماہر، مشیناں دا شور، گرجدے ہوئے بھار لدے ٹرکّ، کریناں، کئی قسماں دے ٹول، دنیا دے اک بہت وڈے ڈیم تے قدرت دی طاقت نال بھڑ رہے سن ۔ نہرو بھاکھڑا ڈیم نوں ماڈرن ٹیمپل کہندے ہندے سن ۔ اس ڈیم دے بنن تے سرجے گئے سروور(جھیل) دا ناں گرو گوبند سنگھ دے ناں 'تے گوبند ساگر رکھیا گیا ۔ بہت سارے ودیشی مہمان جویں کہ مصر دے صدر کرنل جمال عبدالناصر، جوسف ٹیٹو یوگوسلاویہ دے صدر ، چو این لائی چین دے پردھان منتری، ہوچی من اتری ویت نام دے صدر، کلیمینٹ ایاٹلی انگلینڈ دے سابقہ پردھان منتری، سوویت یونین( روس )دے پردھان منتری، نکیتا خروشچیف سوویت روس دے فسٹ سیکریٹری ؛ پرنس فلپ ڈیوک آف ایڈنسرا، دلائی لاما، پنچن لاما، ایران دے بادشاہ رضا شاہ پہلوی وغیرہ کئی مہان شخصیتاں اس ڈیم نوں ویکھ چکیاں ہن ۔
پانی جمع کرن دی کپیسٹی سودھو
بھاکھڑا ڈیم دی پانی جمع کرن دی کلّ سمرتھا(کپیسٹی) 7.8 ایم.اے.ایف. ہے، کیچمینٹ ایریا 22،000 مربع میل اتے ڈیم دی اپروں چوڑائی 30 فٹ ہے ۔